11 λεπτά
του Jerzy Skolimowski. Με τους Richard Dormer, Wojciech Mecwaldowski, Paulina Chapko, Andrzej Chyra, Dawid Ogrodnik, Agata Buzek, Piotr Glowacki, Anna Maria Buczek, Jan Nowicki, Lukasz Sikora, Ifi Ude, Janusz Chabior
Ο παλιός είναι αλλιώς!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Σινεμά με κάτι κοχόνες, να!
Jerzy Skolimowski ρε παιδιά! Ότι και να γράψουμε για αυτόν τον τιτανομέγιστο δημιουργό θα είναι λίγο! Γεννημένος το 1938 στο Λοτζ της Πολωνίας, μας έχει αφήσει ως παρακαταθήκη 17 ταινίες μεγάλου μήκους, πολλές από τις οποίες τις ταιριάζει χαλαρά το επίθετο «αριστούργημα»! Εντάξει, και μόνο την «Κραυγή που σκοτώνει» (The Shout, 1978) να μας είχε αφήσει, το οποίο τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο στις Κάννες, έφτανε και περίσσευε! Η προηγούμενη ταινία του, «Ο θάνατός σου η ζωή μου» (Essential Killing), κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Βενετίας του 2010, το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ της Mar del Plata στην Αργεντινή και αρκετά βραβεία της Πολωνικής Ακαδημίας. Έχει κερδίσει τη Χρυσή Άρκτο στην Μπερλινάλε για την «Αναχώρηση» (Le départ, 1967), το Βραβείο Σεναρίου στις Κάννες για το «Στο φως του φεγγαριού» (Moonlighting, 1982), το Βραβείο Σκηνοθεσίας και το Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου (για τον Robert Duvall) για το «Πλοίο των παρανόμων» (The Lightship, 1985) στο Φεστιβάλ Βενετίας, και το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής του Φεστιβάλ του Τόκιο για το «4 νύχτες με την Άννα» (Cztery noce z Anna, 2008), που άνοιξε και το Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στις Κάννες την ίδια χρονιά. Ήμουν παρόν (ή παρών, λέτε ρε, μην ντρέπεστε!) στην παρουσίαση της ταινίας «4 νύχτες με την Άννα» στις Κάννες, με τον Skolimowski να έχει γυρίσει ταινία μετά από 17 χρόνια απουσίας από το σινεμά, με αγέρωχο στυλ, τα κλασικά γυαλιά του και την ατάκα «I'm back»! Θεούλης! Υπήρξε ένας από τους σεναριογράφους της κλασικής ταινίας «Μαχαίρι στο νερό» (Nóz w wodzie, 1962) του Roman Polanski. Έχει πρωταγωνιστεί σε μερικές από τις ταινίες του, των πρώτων χρόνων της καριέρας του. Είναι επίσης επιτυχημένος ζωγράφος, του οποίου τα έργα έχουν παρουσιαστεί στην Μπιενάλε της Βενετίας και σε γκαλερί σε όλο τον κόσμο. Το 2000, το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης παρουσίασε ένα μεγάλο αναδρομικό αφιέρωμα στο έργο του.
Αυτή η ταινία με την οποία ασχολούμαστε εδώ, είναι (για την ώρα) η τελευταία του. Η πρώτη της προβολή έγινε στο φεστιβάλ Βενετίας του 2015, όπου συμμετείχε στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα. Εμείς την είδαμε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2015. Και περιμέναμε να γράψουμε γι' αυτήν όταν πλέον η ταινία θα έβγαινε κι επίσημα εμπορικά στις αίθουσες. Φευ. Δεν βγήκε ποτέ. Πριν από κανέναν μήνα κυκλοφόρησε σε dvd στα βιντεοκλάμπ της Ελλάδας, χωρίς να έχει «διαρρεύσει» σε torrent προς downloading. Την ξαναείδαμε και πάθαμε – ξανά! - τόσο μεγάλη πλάκα, που έπρεπε να γράψουμε κάτι γι' αυτήν! Και να το δημοσιεύσουμε! Μπας και πάθετε την πλάκα σας κι εσείς!
Η υπόθεση: Ένας εκτός ελέγχου ζηλιάρης σύζυγος, η σέξι ηθοποιός γυναίκα του, ένας γλοιώδης σκηνοθέτης του Χόλιγουντ. Ένα απρόσεκτο «βαποράκι», ένας πρώην κατάδικος και νυν πωλητής χοτ ντογκ, ένα γκρουπ πεινασμένων καλογριών. Ένας προβληματισμένος σπουδαστής σε μυστηριώδη αποστολή, ένας κρεμασμένος άνθρωπος, μια σύλληψη. Ένας καθαριστής τζαμιών ουρανοξύστη σε παράνομο διάλειμμα, μια πορνοταινία σε λάπτοπ, ένας γλάρος που καρφώνεται στον καθρέφτη. Ένας ηλικιωμένος σκιτσογράφος, μια σκηνή αυτοκτονίας από γέφυρα, μια πιτσιλιά σε ζωγραφιά. Μία ομάδα διασωστών που «πνίγονται» στη δουλειά, μια γυναίκα που γεννάει, ένας δυσαρεστημένος πελάτης. Μια κοπέλα που μόλις χώρισε, ένα λυκόσκυλο που της κάνει παρέα, μια βόλτα στο πάρκο. Κι ένα αεροπλάνο που πετάει πολύ χαμηλά, σχεδόν ανάμεσα στα κτίρια της Βαρσοβίας. Ένα μωσαϊκό σύγχρονων ανθρώπων της πόλης, των οποίων οι ζωές και τα πάθη μπερδεύονται. Ζουν σ’ έναν αβέβαιο κόσμο, όπου τα πάντα μπορεί να συμβούν οποιαδήποτε στιγμή. Μία απροσδόκητη αλυσίδα γεγονότων μπορεί να αλλάξει τη μοίρα τους... σε μόλις 11 λεπτά!
Η άποψή μας: Μια επισήμανση αρχικά: μην μπερδευτείτε με την έναρξη της ταινίας. Μην προσπαθήσετε να αλλάξετε το δεδομένο φορμά στον τηλεοπτικό σας δέκτη. Δεν έχει χαλάσει. Απλά, ο σκηνοθέτης στην αρχή επιλέγει εικόνες από διάφορες πηγές: smartphone, cctv, webcam. Και η εικόνα είναι αυτή του κάθε μέσου. Είναι για λίγο όλο αυτό, μετά στρώνει. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ταινίας είναι ακριβώς αυτό: ο σκηνοθέτης παίζει. Με τη φόρμα, με το σενάριο, με το χρόνο, με τη διάθεση, με τα είδη, με τον θεατή! Οι πολλές ιστορίες που διαδραματίζονται στη Βαρσοβία την ίδια μέρα, την ίδια ώρα, δίνουν τη βασική μορφή του σπονδυλωτού φιλμ στην ταινία. Αλλά ο θεούλης σκηνοθέτης παίρνει... τα πάντα για να (τα) ειρωνευτεί βαθύτατα!
Χρησιμοποιεί λοιπόν: χρονικά μπρος πίσω, πρωθύστερα, υποκειμενικό βλέμμα (ακόμα και από τον σκύλο!), ίδιες σκηνές από άλλη γωνία λήψης, έντονους συμβολισμούς. Η ιστορία με τη συνάντηση του χολιγουντιανού σκηνοθέτη με την ενζενί Πολωνέζα ηθοποιό (πανέμορφη η Paulina Chapko στο ρόλο) λαμβάνει τη μερίδα του λέοντος από τον συνολικό χρόνο της ταινίας. Ο σκηνοθέτης προφανέστατα θέλει να την πηδήξει, η ηθοποιός φλερτάρει αλλά αντιστέκεται, να μια εικόνα στερεότυπη του Χόλιγουντ και πως συμπεριφέρονται παραγωγοί, αφεντικά και σκηνοθέτες σε νεαρές και όμορφες ηθοποιούς, σωστά;
Ο Skolimowski όμως όλο αυτό το αποδομεί χωρίς να το διαψεύδει. Το γελοιοποιεί, το αποσαθρώνει, μας κάνει να γελάμε μαζί του λες και παρακολουθούμε κακή σαπουνόπερα, αλλά χτίζει παράλληλα και κάτι απειλητικό, κάτι σκοτεινό, κάτι σε προφανή αντιδιαστολή με το... ροζ που κυριαρχεί συγκεκριμένα εδώ! Γενικά, υπάρχουν σκηνές που παθαίνεις πλάκα: η πιτσιλιά στη ζωγραφιά του ερασιτέχνη καλλιτέχνη, το πουλί που καρφώνεται στον καθρέφτη, οι καλόγριες που τρώνε όλες μαζί χοτ ντογκ! Στα μόλις 81 λεπτά της ταινίας ο παιχταράς χωράει δεκάδες ιστορίες, πολύ πάθος, πολύ δράμα, πολύ άγχος, πολύ ανθρωπίλα. Ίσως να κοροϊδεύει και το ομώνυμο πόνημα του Πάολο Κοέλιο: ικανό τον έχω! Αλλά κλείνει και το μάτι στους σινεφίλ: η σκηνή της θεαματικής πτώσης σε slo-mo παραπέμπει στα καλύτερα του Hitchcock και τον επίγονό του, τον De Palma. Κι ενώ στο θεαματικό φινάλε όλες οι ιστορίες φτάνουν στην δραματική τους αποκορύφωση, τι κάνει ο «προσκυνώ» σκηνοθέτης: σε συνδυασμό με μια άλλη σκηνή που είδαμε νωρίτερα μας λέει μέσα στη μούρη μας πως, ρε παιδιά, τρομερά τα ανθρώπινα δράματα, δεν λέω, αλλά δεν είμαστε τίποτε άλλο παρά ένα μυγόχεσμα στην οθόνη ενός υπολογιστή! Ένα καμένο πίξελ!!!
Κάθε ανθρώπινη ιστορία μια ασημαντότητα στον ωκεανό της ανθρωπότητας! Το ακριβώς αντίθετο φινάλε με εκείνο του «Αγάπη είναι...»! Με τη συνοδεία μιας μουσικής που επιταχύνει και εκτροχιάζεται! Ναι ρε φίλε, σινεμά που γ@μ@ει και δέρνει! Κι όλα αυτά από έναν άνθρωπο, που όταν βγήκε η ταινία στις αίθουσες ήταν 77 ετών! Ενώ θα περίμενες ότι θα τη γύριζε ένας 20χρονος! Μόνο λατρεία!!!
Η υπόθεση: Ένας εκτός ελέγχου ζηλιάρης σύζυγος, η σέξι ηθοποιός γυναίκα του, ένας γλοιώδης σκηνοθέτης του Χόλιγουντ. Ένα απρόσεκτο «βαποράκι», ένας πρώην κατάδικος και νυν πωλητής χοτ ντογκ, ένα γκρουπ πεινασμένων καλογριών. Ένας προβληματισμένος σπουδαστής σε μυστηριώδη αποστολή, ένας κρεμασμένος άνθρωπος, μια σύλληψη. Ένας καθαριστής τζαμιών ουρανοξύστη σε παράνομο διάλειμμα, μια πορνοταινία σε λάπτοπ, ένας γλάρος που καρφώνεται στον καθρέφτη. Ένας ηλικιωμένος σκιτσογράφος, μια σκηνή αυτοκτονίας από γέφυρα, μια πιτσιλιά σε ζωγραφιά. Μία ομάδα διασωστών που «πνίγονται» στη δουλειά, μια γυναίκα που γεννάει, ένας δυσαρεστημένος πελάτης. Μια κοπέλα που μόλις χώρισε, ένα λυκόσκυλο που της κάνει παρέα, μια βόλτα στο πάρκο. Κι ένα αεροπλάνο που πετάει πολύ χαμηλά, σχεδόν ανάμεσα στα κτίρια της Βαρσοβίας. Ένα μωσαϊκό σύγχρονων ανθρώπων της πόλης, των οποίων οι ζωές και τα πάθη μπερδεύονται. Ζουν σ’ έναν αβέβαιο κόσμο, όπου τα πάντα μπορεί να συμβούν οποιαδήποτε στιγμή. Μία απροσδόκητη αλυσίδα γεγονότων μπορεί να αλλάξει τη μοίρα τους... σε μόλις 11 λεπτά!
Η άποψή μας: Μια επισήμανση αρχικά: μην μπερδευτείτε με την έναρξη της ταινίας. Μην προσπαθήσετε να αλλάξετε το δεδομένο φορμά στον τηλεοπτικό σας δέκτη. Δεν έχει χαλάσει. Απλά, ο σκηνοθέτης στην αρχή επιλέγει εικόνες από διάφορες πηγές: smartphone, cctv, webcam. Και η εικόνα είναι αυτή του κάθε μέσου. Είναι για λίγο όλο αυτό, μετά στρώνει. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ταινίας είναι ακριβώς αυτό: ο σκηνοθέτης παίζει. Με τη φόρμα, με το σενάριο, με το χρόνο, με τη διάθεση, με τα είδη, με τον θεατή! Οι πολλές ιστορίες που διαδραματίζονται στη Βαρσοβία την ίδια μέρα, την ίδια ώρα, δίνουν τη βασική μορφή του σπονδυλωτού φιλμ στην ταινία. Αλλά ο θεούλης σκηνοθέτης παίρνει... τα πάντα για να (τα) ειρωνευτεί βαθύτατα!
Χρησιμοποιεί λοιπόν: χρονικά μπρος πίσω, πρωθύστερα, υποκειμενικό βλέμμα (ακόμα και από τον σκύλο!), ίδιες σκηνές από άλλη γωνία λήψης, έντονους συμβολισμούς. Η ιστορία με τη συνάντηση του χολιγουντιανού σκηνοθέτη με την ενζενί Πολωνέζα ηθοποιό (πανέμορφη η Paulina Chapko στο ρόλο) λαμβάνει τη μερίδα του λέοντος από τον συνολικό χρόνο της ταινίας. Ο σκηνοθέτης προφανέστατα θέλει να την πηδήξει, η ηθοποιός φλερτάρει αλλά αντιστέκεται, να μια εικόνα στερεότυπη του Χόλιγουντ και πως συμπεριφέρονται παραγωγοί, αφεντικά και σκηνοθέτες σε νεαρές και όμορφες ηθοποιούς, σωστά;
Ο Skolimowski όμως όλο αυτό το αποδομεί χωρίς να το διαψεύδει. Το γελοιοποιεί, το αποσαθρώνει, μας κάνει να γελάμε μαζί του λες και παρακολουθούμε κακή σαπουνόπερα, αλλά χτίζει παράλληλα και κάτι απειλητικό, κάτι σκοτεινό, κάτι σε προφανή αντιδιαστολή με το... ροζ που κυριαρχεί συγκεκριμένα εδώ! Γενικά, υπάρχουν σκηνές που παθαίνεις πλάκα: η πιτσιλιά στη ζωγραφιά του ερασιτέχνη καλλιτέχνη, το πουλί που καρφώνεται στον καθρέφτη, οι καλόγριες που τρώνε όλες μαζί χοτ ντογκ! Στα μόλις 81 λεπτά της ταινίας ο παιχταράς χωράει δεκάδες ιστορίες, πολύ πάθος, πολύ δράμα, πολύ άγχος, πολύ ανθρωπίλα. Ίσως να κοροϊδεύει και το ομώνυμο πόνημα του Πάολο Κοέλιο: ικανό τον έχω! Αλλά κλείνει και το μάτι στους σινεφίλ: η σκηνή της θεαματικής πτώσης σε slo-mo παραπέμπει στα καλύτερα του Hitchcock και τον επίγονό του, τον De Palma. Κι ενώ στο θεαματικό φινάλε όλες οι ιστορίες φτάνουν στην δραματική τους αποκορύφωση, τι κάνει ο «προσκυνώ» σκηνοθέτης: σε συνδυασμό με μια άλλη σκηνή που είδαμε νωρίτερα μας λέει μέσα στη μούρη μας πως, ρε παιδιά, τρομερά τα ανθρώπινα δράματα, δεν λέω, αλλά δεν είμαστε τίποτε άλλο παρά ένα μυγόχεσμα στην οθόνη ενός υπολογιστή! Ένα καμένο πίξελ!!!
Κάθε ανθρώπινη ιστορία μια ασημαντότητα στον ωκεανό της ανθρωπότητας! Το ακριβώς αντίθετο φινάλε με εκείνο του «Αγάπη είναι...»! Με τη συνοδεία μιας μουσικής που επιταχύνει και εκτροχιάζεται! Ναι ρε φίλε, σινεμά που γ@μ@ει και δέρνει! Κι όλα αυτά από έναν άνθρωπο, που όταν βγήκε η ταινία στις αίθουσες ήταν 77 ετών! Ενώ θα περίμενες ότι θα τη γύριζε ένας 20χρονος! Μόνο λατρεία!!!
Στις δικές μας αίθουσες? Ακόμη δεν έχει προγραμματιστεί!
