Movies Ltd

γράφει ο zerVo (@moviesltd)

Κι έρχεται εκείνη η στιγμή που λογικά σκας, εκρήγνυσαι. Καθήμενος καταμεσίς του σημείου μηδέν της μπόχας και της δυσωδίας ετούτης, της πιο αφιλόξενης και σιχαμερής πρωτεύουσας της Γηραιάς, με το κεφάλι σου να περιστρέφεται σαν φάρος περιπολικού, παρατηρητής όλων όσων απάνθρωπων λαμβάνουν χώρα γύρω σου. Τα ζόμπι πρεζάκια να κατηφορίζουν την Καποδιστρίου, με βλέμμα αόρατο, εκείνο του σύντομα νεκρού, αντάμα με τους κάθε καρυδιάς καρύδι ξενόφερτους μαφιόζους που εκμεταλλεύονται συντοπίτες τους, μετανάστες με τους μπόγους παραμάσχαλα, παιδάκια, δεκάχρονα, εξάχρονα, θλιμμένα και εξαϋλωμένα, πατώντας άτσαλα πάνω στους δεκάδες κουρελήδες αστέγους, που έχουν στήσει νεκροταφειακή αλυσίδα με κουβέρτες ο ένας δίπλα στον άλλο, προκαλώντας την οργή των φουριόζων περαστικών, που δεν δίνουν δεκάρα αν μισό πόντο από τον υπόνομο διαβιώνουν ψυχές, φουκαράδες, άτυχοι, παίδες ενός κατώτερου Θεού. Και αποφασισμένος λες φεύγω, την κάνω μια για πάντα από ετούτο το κολαστήριο, πετάω εκατοντάδες μίλια παράμερα, ψηλά στο Τριεθνές, που βασιλεύει η αχανής ειρήνη και η ατέρμονη νηνεμία, να κάνω παρέα στα μυριάδες φτερωτά γλαρόνια. Απροετοίμαστος μου έμοιασες. Η μεγαλούπολη είναι η βιτρίνα όλων, ούτε εκεί στο ησυχαστήριο, όπως το θαρρείς, αλλάζει κάτι, απλά όλα δαύτα τα σε πρώτη μόστρα αποκρουστικά καθημερινά είναι θαμμένα στην λάσπη, βουτηγμένα κάτω από το νερό, κρυμμένα Πίσω Από Τις Θημωνιές...

Με τις αγροτικές του εργασίες να μην πηγαίνουν καλά τον τελευταίο καιρό, ο Στέργιος κουτσά στραβά τα φέρνει βόλτα και φροντίζει την οικογένεια του, πιάνοντας ψάρια στην λίμνη και πουλώντας τα στα πέρα της μεθορίου εστιατόρια, για να βγάλει τα προς το ζην. Οι παλιές υποχρεώσεις και τα χρέη από την κακή οικονομική διαχείριση παραμένουν και οι δημόσιοι πιστωτές δεν δείχνουν διατεθειμένοι να ρίξουν νερό στο κρασί τους, απαιτώντας το συντομότερο τα χρήματα από τις επιδοτήσεις που φαγώθηκαν. Με την απελπισία να κυκλώνει τον μεσήλικα, που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις πληρωμές του, θα αποδεχθεί την πρόταση του αδελφού της γυναίκας του και γνωστού λαμόγιου σε όλους τους συνεταιρισμούς πέριξ της Δοϊράνης, για να μεταφέρει, έναντι αμοιβής, μετανάστες στην αντίπερα όχθη της Βόρειας Μακεδονίας.

Ατυχώς για τον ζορισμένο άντρα, τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά ούτε εντός του σπιτικού, αφού οι δυσκολίες έχουν φέρει αναστάτωση στις σχέσεις του, τόσο με την περιορισμένων καθηκόντων και ευθυνών, επίτροπο στην τοπική εκκλησία, κυρά του, όσο και με την ενήλικη, πλέον, θυγατέρα, που επιθυμεί να ανοίξει τα φτερά της και να απαγκιστρωθεί από την επαρχιακή μιζέρια. Η μοιραία νυχτιά στην κατάμεστη από γυναικόπαιδα, που αναζητούν ένα καλύτερο αύριο, βάρκα του Στέργιου, θα είναι εκείνη που θα δώσει την χαριστική βολή στην οποιαδήποτε απελπισμένη προσπάθεια του να σταθεί ξανά στα πόδια του.

Το ημερολόγιο της αφήγησης είναι καρφωμένο ελάχιστο καιρό πριν την έλευση της πανδημικής ταφόπλακας, σε μια περίοδο που η ροή του εξ Ανατολών μεταναστευτικού κύματος έχει φτάσει στην κορύφωση της, με συνέπεια οι γειτονικές διέξοδοι να φράξουν, εγκλωβίζοντας χιλιάδες ταλαίπωρους πρόσφυγες εντός των ελληνικών ορίων. Με την κρατική μηχανή - ειδικά ετούτη την αστεία της συγκεκριμένης περιόδου '15, που αγνοώντας την ρητή λαϊκή εντολή, κατέγραψε την φασιστικότερη σελίδα στην νεότερη ιστορία του Έθνους - να δηλώνει ανήμπορη και ανάξια να διαχειριστεί την δύσκολη συνθήκη, δεν είναι τυχαίο που θα στηθούν κατά τόπους παραμάγαζα, από τους διαφόρους επιτήδειους, προς "εξυπηρέτηση" των αναζητούντων την διέξοδο προς Ευρώπας. Και μέσα σε αυτή την παραβατική δίνη, να υποκύπτουν ακόμη κι εκείνοι οι τίμιοι και νομοταγείς, που βιώνοντας την εγκατάλειψη της πολιτείας, της στρέφουν την πλάτη, κάνοντας το κουμάντο τους με χρήμα βρώμικο, ενίοτε και εγκληματικό.

Μια τέτοια ακριβώς περίπτωση είναι ο Στέργιος, που έστω κι αυτό το πενηντάρικο που θα του δώσει για μεροκάματο ο Σκοπιανός εστιάτορας, του φτάνει και του περισσεύει για να βγάλει την εβδομάδα. Σιγά και τα έξοδα που έχει να καλύψει, δυο βενζίνες και πέντε τσίπουρα στον καφενέ. Το περισσότερο είναι εκείνο που δεν δύναται να φροντίσει, να αναδιοργανώσει την αγροτική του επιχείρηση, να βγάλει δυο δραχμές παραπάνω, να κάνει ένα δωράκι έστω στην χαμηλών τόνων γυναίκα ή στην φιλόδοξη κόρη, έτσι για τα γενέθλια της, για το καλό. Το δάνειο που είναι αδύνατον να εξυπηρετηθεί, θα γίνει η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι, ρίχνοντας έναν φιλήσυχο πολίτη στην παρανομία. Το ντόμινο που θα ακολουθήσει το πέρασμα της κόκκινης γραμμής, θα μοιάσει καταστροφικό για την ψυχή του. Ας είναι καλά οι καλαμιές γύρω από τις όχθες του υδάτινου όγκου, που ξέρουν καλά να μπαλώνουν την πανέμορφα φυσική ζωγραφιά. Τα μέσα του ταλαίπωρου και των συν αυτώ που γνωρίζουν τι συμβαίνει, είναι αδύνατον να γιατρευτούν ποτέ.

Τραγική η ιστορία που επεξεργάζεται στο μεγάλου μήκους δημιουργικό της ντεμπούτο η Ασημίνα Προέδρου, αν και με τον ρυθμό που συμβαίνει στον καιρό μας, η κοινή γνώμη την προσπερνά με αδιαφορία και σφύριγμα, λες και στις θάλασσες πνίγονται κούκλες και μαριονέτες. Η μέθοδος που ακολουθεί η δημιουργός στην ανάπτυξη της αφήγησης της, είναι τριμερής, τρίπρακτη, με παράλληλη απεικόνιση των στιγμών, μέσα από την θωριά των τριών μελών αυτής της φαμίλιας της παραμεθορίου. Του πατέρα, που ορίζει και τον κεντρικό πυλώνα στήριξης της πλοκής, της θρησκευόμενης μητέρας, που βλέπει πολλά, μιλά ελάχιστα και αντιδρά μηδενικά και της μικρής, που αισθάνεται σαν να πνίγεται στην περιοριστική κοινότητα του χωριού, ελπίζοντας πως αργά ή γρήγορα η καλλιτεχνική της ικανότητα στο τραγούδι, θα της ανοίξει την τρύπα δραπέτευσης της από το συρματόπλεγμα.

Οι τρεις ξεχωριστές ενότητες, που η σκηνοθέτις δίχως να βρίσκω λόγο μαρκιζάρει, μάλλον σε υπερβολή αφού είναι προφανές, με το όνομα του πρωταγωνιστή της, στοιχειοθετούν την προσωπικότητα του καθενός, αλλά και τον ρόλο του στον κάθε λογής μικρόκοσμο που τον περιβάλλει. Τον συνεταιρισμό, την εκκλησία, την συντροφιά, την οικογένεια κατ επέκταση, το χωριό σαν γενικότερο σύνολο. Σε αντιστροφή σειρά, η διάβρωση των ηθικών αξιών του μαζικού, σταδιακά σαπίζει το κάθε παραπλήρωμα, με αποτελέσματα, όπως είναι πολύ φυσικό, μη αναστρέψιμα. Και εννοείται καταστροφικά. Ο δυτικός πολιτισμός, της παντί τρόπω ανάδειξης της μονάδας, κατεδαφίζεται, απούσης της σοβαρής κοινωνικής δομής, που οι αρχές της έχουν κατακερματιστεί.

Η κινηματογράφηση του απίστευτης ομορφιάς τοπίου της βόρειας συνοριογραμμής της χώρας είναι εκείνη που κερδίζει με την πρώτη ματιά την πλατεία. Ανοίγοντας με την σχεδιαστική αρτιότητα της την όρεξη για την σοσιολογική κουβέντα που στήνει η Ασημίνα, πάνω σε ένα (ακόμη) φλέγον ζήτημα που κατακαίει. Οι χαρακτήρες, αληθινοί και ρεαλιστικοί, τονίζονται δίχως περιττές εξάρσεις από την κύρια πρωταγωνιστική τριπλέτα. Τον Σταμουλακάτο, στο υποκριτικό φλιπ σάιντ του Μαχαιροβγάλτη, που η υπερπροστατευτική του (όχι φυσικά πατριαρχική, αυτές είναι πολύ βαριές έννοιες για να εκστομίζονται ελαφρά τη καρδία) συνήθεια τον βυθίζει ολοένα και περισσότερο στην απόγνωση, την πολυμορφική Ουζουνίδου, εδώ σε μια πιο δραματική, θηλυκά υποχωρητική, φοβισμένη έκφανση και την αποκάλυψη Ευγενία Λάβδα, που ως το κορίτσι της υπόθεσης, γράφει υπέροχα στο εκράν, ξεδιπλώνοντας το αληθινά ελπιδοφόρο ταλέντο της.

Ο επίλογος - εξίσου αναίτια η τιτλέζα, είναι δεδομένο από τα fades, ποιος είναι ο επίλογος - ορίζει και το σημαντικότερο ποιητικό εύρημα της δημιουργού. Τραγικός αλλά και ειρωνικός ταυτόχρονα, δοσμένος μέσα από το πένθιμο παραδοσιακό Ηπειρώτικο και τον διπρόσωπα μεθυσμένο σερνικό χορό του, βάζει την προβλεπόμενη άνω τελεία στην δράση των (αντι)ηρώων. Όχι όμως και στις ξεριζωμένες καρδιές τους, που πια δεν είναι το ίδιο αθώες όπως χθες. Το μοντέρνο κοινωνικό πλάνο, πέτυχε τον σκοπό του, η ενοχή πέρασε μέσω λίμνης, στην μεριά του λαουτζίκου. Εγώ είμαι ο φταίχτης των πάντων! Επειδής στέκομαι καυστικός παρατηρητής καταμεσίς της Πλατείας Βάθη, ενώ κανονικά θα έπρεπε να αμολάω αδαής, αζόριστος και μουγγός την καλούμπα...