Movies Ltd

Get Out! Us? Nope…

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Για πάμε για το money shot!

Αυτή είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 21 Φεβρουαρίου 1979 στη Νέα Υόρκη, Αμερικανός σκηνοθέτης Jordan Peele. Έχουν προηγηθεί οι ταινίες Τρέξε! (Get Out, 2017) και Εμείς (Us, 2019). Και στις τρεις ταινίες που έχει σκηνοθετήσει, υπογράφει και το σενάριο. Παράλληλα, μέσω της εταιρίας παραγωγής που έχει ιδρύσει, της Monkeypaw Productions, είναι και παραγωγός των τριών ταινιών του – όπως και άλλων ταινιών, αλλά και τηλεοπτικών σειρών. Υπήρξε βασικός λόγος για την αναβίωση της εξαιρετικής σειράς μυστηρίου «Twilight Zone» ανάμεσα στο 2019 και το 2020, όντας ο αφηγητής αλλά και ο παραγωγός της, ενώ σκηνοθέτησε κι ένα επεισόδιο. Έχει κερδίσει Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου για τη δουλειά του στο «Τρέξε!», όντας ο πρώτος Αφροαμερικάνος που πέτυχε κάτι τέτοιο. Το 2017, το περιοδικό Time τον συμπεριέλαβε ανάμεσα στους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στον πλανήτη.

Το μπάτζετ της ταινίας έφτασε τα 68 εκατομμύρια δολάρια (όντας η πιο ακριβή του Peele ως τώρα) και μέχρι σήμερα έχει μαζέψει 136 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. Απέσπασε 44 εκατομμύρια δολάρια το πρώτο τριήμερο προβολών της στις ΗΠΑ, κάτι που αποτελεί φετινό ρεκόρ εισπράξεων ταινίας με πρωτότυπο σενάριο. Έχει χαρακτηριστεί ως η πρώτη ταινία τρόμου που έχει γυριστεί με κάμερες IMAX.

Η υπόθεση: Ο Ο'Τζέι (από το Ότις) και η Μ (από το Έμεραλντ) είναι αδέλφια. Όταν θα κληρονομήσουν το ράντσο αλόγων στην κοιλάδα Σάντα Κλαρίτα, στη Νότια Καλιφόρνια, από τον πατέρα τους, ο οποίος σκοτώνεται όταν ένα κέρμα εξ ουρανού σφηνώνεται στο κεφάλι του, θα ξαναβρεθούν μαζί μετά από καιρό. Τα δύο αδέλφια παίρνουν τη σκυτάλη της τέχνης του πατέρα τους ως εκπαιδευτές ζώων (και συγκεκριμένα, αλόγων) τα οποία χρησιμοποιούνται σε γυρίσματα κινηματογραφικών ταινιών και τηλεόρασης. Δίπλα στο ράντσο βρίσκεται ένα θεματικό πάρκο με διαχειριστή τον Τζουπ, ένα πρώην παιδί – θαύμα, που κουβαλάει τα δικά του τραύματα, από την εποχή που η επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά στην οποία συμμετείχε, έλαβε τέλος με φρικιαστικό τρόπο. 

Ο Ο'Τζέι θέλει να πουλήσει το ράντσο και την επιχείρηση, μιας που οι δουλειές δεν πάνε καλά. Όταν όμως αρχίσει να παρατηρεί (μαζί με την αδελφή του) ανεξήγητα φαινόμενα στο ράντσο τους, τα οποία τους οδηγούν σε απίστευτες ανακαλύψεις που έρχονται από ψηλά, θα σκεφτεί άλλον τρόπο να βγάλει χρήματα. Τα δύο αδέλφια λοιπόν θα αποπειραθούν να αποτυπώσουν τα μυστήρια που βλέπουν στον ουρανό, σε μια κάμερα. Καθώς οι καταστάσεις αρχίζουν να κλιμακώνονται, τα δύο αδέλφια θα επιστρατεύσουν την εξειδικευμένη βοήθεια του υπαλλήλου ενός καταστήματος ηλεκτρονικών κι ενός βετεράνου κινηματογραφιστή. Θα καταφέρουν να πετύχουν τον στόχο τους; Και με ποιο τίμημα;

Η άποψή μας: Μεγάλος παιχταράς ο Jordan Peele. Με μόλις τρεις ταινίες στο ενεργητικό του ως σκηνοθέτης έχει καταφέρει να δημιουργήσει πολύ σούσουρο γύρω από το όνομά του. Μόνο που στο τρίτο βήμα του στην πολύ αξιόλογη καριέρα του, σαν να παραπατά. Σαν να μπερδεύεται. Σαν να φάσκει και να αντιφάσκει. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω. Αρχικά, έχουμε την κάρτα με αποτυπωμένη την προφητεία του... προφήτη Ναούμ από την Παλαιά Διαθήκη: «Και θέλω ρίψει βδελυράν ακαθαρσίαν επί σε και θέλω σε καταισχύνει και θέλω σε καταστήσει εις θέαμα» ήτοι «Θα ρίξω επάνω σας απαίσια βρωμιά, να γίνετε ελεεινοί, να γίνετε θέαμα». Μιλάει για τους Ασσύριους κατοίκους της αρχαίας Νινευής ο Ναούμ, μιας Αμαρτωλής Πόλης, που θα γνώριζε την Οργή του Θεού εξαιτίας της ηθικής της κατάπτωσης. Ας συντομεύσουμε τη φράση του: «Θα ρίξω επάνω σας απαίσια βρωμιά, να γίνετε θέαμα». 

Ωπ, τι έχουμε εδώ; Η απαίσια βρωμιά, που θα οδηγήσει στην καταστροφή μιας πόλης, θα την μετατρέψει σε θέαμα για τους άλλους, για όσους δεν είναι κάτοικοί της. Φραγκοδίφραγκα; Το βλέμμα μας νιώθει ακατανίκητη έλξη όταν μπροστά μας φανερώνεται κάτι βδελυρό, κάτι ακάθαρτο, κάτι τρομακτικό, κάτι απόκοσμο. Όπως η πεταλούδα έλκεται από τη φωτιά (που θα την «κάψει») έτσι κι εμείς δεν μπορούμε να πάρουμε το βλέμμα μας από το αποκρουστικό, το ανήθικο, το αποτροπιαστικό. Πχ, σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, όσοι οδηγοί περνούν από κοντά (στη μεγάλη τους πλειοψηφία) μειώνουν την ταχύτητα προκειμένου να δουν! Να γίνουν αυτόπτες μάρτυρες της φρίκης. Έτσι ώστε να μπορούν να γειώσουν τον φόβο του θανάτου. Εξ ου και η δημοφιλία των ταινιών τρόμου – και φρίκης. Εξ ου και το (φαινομενικά άσχετο με την υπόλοιπη ταινία) «επεισόδιο» με τον χιμπατζή που... σαλτάρει. 

Μέχρι εδώ, όλα καλά κύριε Peele. Χωρίς να το κάνετε νιανιά, το καταλάβαμε. Έρχεται όμως η όλη φάση με τους εξωγήινους και το σκεπτικό εκτροχιάζεται. Ναι, ο βασικός κακός της ταινίας είναι... εξωγήινος – κι αυτό δεν είναι σπόιλερ αδέλφια, μιας που το ίδιο το τρέιλερ το αποκαλύπτει. Δεν πρόκειται για αποκάλυψη, που χαλάει τη θέαση της ταινίας, δεν είναι ανατροπή, ούτε καν. Ο Ό'Τζεϊ και η Μ θέλουν να αποτυπώσουν αυτήν την εξωγήινη απειλή, να αποδείξουν την ύπαρξή του και με αυτόν τον τρόπο να βγάλουν έναν σκασμό χρήματα. Ήτοι, το money shot ή το... Oprah shot (υπάρχει στο τρέιλερ παιδιά, δεν είναι σπόιλερ, καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα). Θέλουν να καταγράψουν την εξωγήινη απειλή (θα εξηγήσω παρακάτω γιατί την ονομάζω έτσι) σε ένα κινηματογραφικό καρέ, σε μια φωτογραφία στιγμής, σε μια πολαρόιντ, κι έτσι να πλουτίσουν! 

Ο... καπιταλισμός σε όλο του το μεγαλείο! Ωραίοι ήρωες να σου πετύχουν. Θέλω να πω, το μεγαλύτερο επίτευγμά τους θα είναι να αποθανατίσουν την εξωγήινη ύπαρξη για δικό τους οικονομικό όφελος! Όχι να την καταστρέψουν πχ για το καλό της ανθρωπότητας, έτσι; Όχι για να πάρουν εκδίκηση για τον θάνατο του πατέρα τους. Για να βγάλουν φράγκα. Χα! Οπότε, στην ταινία μας, ποιος είναι ο βδελυρός, ο βρώμικος, αυτός που γίνεται θέαμα; Η εξωγήινη ύπαρξη ή τα δύο αδέλφια με τους δυο τους συνεργάτες; Και εντέλει, ο σκηνοθέτης είναι υπέρ του μεγάλου θεάματος απ' όπου κι αν προέρχεται ή όχι; Μπερδεύεται ιδεολογικά ο Peele. Και αποπροσανατολίζεται κάνοντας πολλαπλές αναφορές και επισημάνσεις, που δεν δένουν οργανικά σε μια στρωτή, κινηματογραφική αφήγηση. 

Σκηνοθετικά θέλγει, σεναριακά... εξοκείλει. Οι διάλογοι είναι σχεδόν απλοϊκοί και φαίνεται σαν να μην υπάρχει πλοκή, αλλά συρραφή σκηνών. Και πάμε πάλι στο βλέμμα από μια άλλη πλευρά: η εξωγήινη ύπαρξη λειτουργεί ως απόλυτος θηρευτής, όπως μας εξηγούν οι ήρωές μας. Όταν τον... κοιτάς, τότε σου επιτίθεται. Δηλαδή, αυτή η ύπαρξη με την ακόρεστη πείνα, σε... τρώει μόνο αν την κοιτάξεις! Αν δεν την κοιτάξεις, μια χαρά! Μουάχαχαχαχαχα. Τότε, γιατί οι φουσκωτές διαφημιστικές κούκλες; Αμ το άλλο που μου προκάλεσε αλγεινή εντύπωση; Βλέπουμε μόνο το UFO – ποτέ εξωγήινους. Εκτός κι αν το UFO, το Τζιν Τζάκετ, όπως το βαφτίζει ο Ό'Τζεϊ, είναι ο εξωγήινος! Έτσι που λέτε. 

Ο Jordan Peele, στη λιγότερο πολιτική ταινία της καριέρας του, δείχνει τη βελτίωσή του ως σκηνοθέτης αλλά ταυτόχρονα την κατάπτωσή του ως σεναριογράφος. Ωραία τα σχετικά με τον Eadweard Muybridge, το έργο του – προάγγελο του κινηματογράφου με το ορόσημο «The Horse in Motion», η έμπνευση ότι ο Αφροαμερικάνος καβαλάρης σε εκείνο το έργο ήταν ο προ-προ-προπαππούς του Ό'Τζεϊ και της Μ (έτσι τουλάχιστον ισχυρίζονται οι δυο τους), οι μεγάλοι ορίζοντες αλά γουέστερν, το υβρίδιο ταινίας ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και τον τρόμο, η έξυπνη χρήση της ποπ κουλτούρας (εκείνο το «Sunglasses at Night» του Corey Hart, που πρωτοακούσαμε στις «Πονηρές μπίζνες ενός πρωτάρη» έχει πλάκα), ο λατρεμένος Michael Wincott, που κυριαρχούσε σε κάθε είδους weird ρόλους τη δεκαετία του '90 κι εδώ υποδύεται τον καλύτερο διευθυντή φωτογραφίας του κόσμου (!!!), αλλά δεν φτάνουν. 

Ενδιαφέρον, μπουρδουκλεμένο, μεγάλο θέαμα, χωρίς σασπένς, χωρίς εκείνο το κάτι που θα το καταστήσει σημαντικό, χωρίς εκείνο το κάτι που θα το βιδώσει στο μυαλό του θεατή του, το φιλμ θα προκαλέσει συζητήσεις αλλά για όλους τους λάθος λόγους. Σκόνταψε αλλά θα επανέλθει ο Peele, είμαι σίγουρος γι' αυτό. ΥΓ: Αν έβαζε στο μπλέντερ και λίγη πορνογραφία, το «money shot» είναι το περίφημο «cum shot», εκείνο στο οποίο οι επιβήτορες εκσπερματώνουν...

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 25 Αυγούστου 2022 από την Tulip Ent.!