Movies Ltd

του zerVo (@moviesltd)

Για πρώτη φορά το δράμα, όπου περιγράφεται στις γραμμές του Adieu Monsieur Haffmann, έκανε την εμφάνιση του στα θεατρικά σανίδια της Μονμάρτρ το 2018. Η εισπρακτική και καλλιτεχνική επιτυχία του έργου, που την συγγραφή του υπέγραψε ο διακεκριμένος Jean Philippe Daguerre, υπήρξε τόσο εντυπωσιακή, οδηγώντας το να αποσπάσει τέσσερα τιμητικότατα βραβεία Μολιέρ εκείνη την σεζόν. Αλλά και μονομιάς να το επιλέξει ως θέμα της καινούργιας, έκτης στην σειρά, μεγάλου μήκους δημιουργίας, ένας από τους χαρισματικότερους σκηνοθέτες της νέας τρικολόρ γενιάς, όπως ο Fred Cavaye.

Παρίσι, 1941. Η Ναζιστική μπότα έχει επιβληθεί σχεδόν σε ολόκληρη την Γαλλική επικράτεια, θέτοντας άμεσα σε εφαρμογή το σχέδιο εξόντωσης των Εβραίων του τόπου. Με τις διώξεις να εκτείνονται από άκρου εις άκρο της παραδομένης Πόλης του Φωτός, ο εύπορος κοσμηματοπώλης Ζοζέφ Χάφμαν, θα πάρει το ρίσκο να στείλει τα μέλη της οικογένειας του στην ασφάλεια της ελεύθερης ζώνης, με σκοπό να τα ακολουθήσει αμέσως μόλις βάλει σε τάξη τις επαγγελματικές του εκκρεμότητες.

Που έχουν να κάνουν με την προσυμφωνηθείσα μεταβίβαση τόσο του μαγαζιού όσο και της γειτονικής του οικίας, στον έμπιστο βοηθό του, Φρανσουά Μερσιέ, με την υποχρέωση από εκείνον να τα επιστρέψει αμέσως μετά το πέρας του πολέμου. Ατυχώς για τον μεσήλικα χρυσοχόο, η καθυστέρηση θα του φράξει τις διόδους προς την ελευθερία, με συνέπεια να παραμείνει εγκλωβισμένος στο υπόγειο του διώροφου σπιτιού, ενόσω οι κατακτητές κυνηγούν με μανία τους ομόφυλους του.  

Εκ νέου κοντράτο λοιπόν με τον πανέτοιμο, καθώς δείχνει, να βοηθήσει το εκδιωγμένο αφεντικό του, υπάλληλο. Ο Εβραίος θα κρυφτεί από να νύχια της Γκεστάπο στο κελάρι, γεγονός που θα προσθέσει έναν επιπλέον κίνδυνο για τον δεκτικό, εν αρχή, υφιστάμενο και την νεαρή σύζυγό του. Το αντάλλαγμα που θα ζητηθεί από τον ταλαιπωρημένο Κύριο Χάφμαν, θα είναι απροσδόκητο. Καθώς ο ανάπηρος Φρανσουά δεν έχει την δυνατότητα να τεκνοποιήσει, θα ζητηθεί από εκείνον να αφήσει έγκυο την όμορφη Μπλανς...

Το γυαλί στις σχέσεις του παράξενου και ασύμμετρου τριγώνου έχει διαρραγεί ήδη όμως. Αφού πλέον η εισβολή του κατακτητή έχει προκαλέσει άμεση ανατροπή στο κοινωνικό γίγνεσθαι του τόπου, με τους πρώην νοικοκύρηδες, ελέω μη αποδεκτής καταγωγής, να έχουν εκμηδενισθεί ως οντότητες και το πόστο τους να έχουν κερδίσει στην λοταρία οι διάδοχοι. Καλή ώρα ο φιλόδοξος Μερσιέ. Που μέσα σε μια νύχτα, από εργάτης θα μεταλλαχθεί σε αφεντικό και από εκεί που απλώς έκανε τα θελήματα του εργοδότη, πλέον είναι αυτός που κινεί τα νήματα μιας καλοστημένης επιχείρησης, ανεβάζοντας τον στα μάτια των απαιτητικών Γερμανών αξιωματικών της Βέρμαχτ που τώρα συναναστρέφεται.

Πως μπορεί όμως να διατηρηθεί η ισορροπία, όταν στο κατώγι υπάρχει ο σκλάβος πια, Κύριος Χάφμαν, ως μια βόμβα έτοιμη να εκραγεί και να στείλει τους πάντες είτε στο εκτελεστικό απόσπασμα, είτε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης? Η πραγματικότητα είναι πως ογδόντα περίπου χρόνια μετά το πέρας του δεύτερου μεγάλου πολέμου, υπάρχουν ολοζώντανες και ανέκδοτες ακόμη ανθρώπινες ιστορίες, που επιζητούν διακαώς να ειπωθούν. Από την απέναντι μεριά, το μοτίβο της Κατοχής, δεν ορίζει παρά μόνο τον καταλύτη για την εξέλιξη του δράματος, καθώς η πλοκή απλώς προϋποθέτει την στενόχωρη συνθήκη, δίχως καλά και σώνει να την επιβάλλει.

Σε αυτό το φοβισμένο περιβάλλον οι σχέσεις του τριπτύχου μεταβάλλονται διαρκώς, αντάμα με τα βλέμματα, τα πάθη και τις συμπεριφορές. Ο αφέντης γίνεται δούλος, ο υποτακτικός καμώνεται ηγέτης, η άβουλη κυρά κερδίζει πόντους και από αδύναμη, ωσονούπω κτίζει χαρακτήρα ισχυρό κι ανθεκτικό. Και τότε τα ζητήματα της ηθικής πέφτουν μονομιάς στο τραπέζι της φιλμικής κουβέντας από τον ντιρέκτορα, που μέσα στα δυο τρία σκηνικά των σαράντα τετραγωνικών και ούτε, έχει ζωγραφίσει τους εύθραυστους δεσμούς. Ζήλια, φθόνος, εκδίκηση, υποταγή και στον περίγυρο η Σβάστικα να καραδοκεί, ορίζοντας ακόμη κλειστοφοβικότερο το μπουντρούμι.

Παρόλες τις ανάσες που δίνει στα πλάνα του ο δημιουργός αξιόλογων, όσο και εμπορικών, φιλμς όπως τα A Bout Portant, Mea Culpa και Radin!, με κάποιες ελάχιστες εξόδους από το ημιφωτισμένο κοσμηματοπωλείο, αλλά και με μπόλικες σεναριακές εναλλαγές από το πρωτότυπο, το φιλμ δεν αποδρά από την αρχική, θεατρική του φόρμα. Γεγονός που απαιτεί - και κερδίζει - την συνδρομή της ερμηνευτικής υποστήριξης της τριπλέτας, που ορίζουν ο πλέον αναγνωρισμένος Γάλλος ηθοποιός των τελευταίων δεκαετιών, Daniel Auteuil, η ανερχόμενη Sara Giraudeau και ο μόνιμος συνεργάτης του Cavaye, ικανότατος πρωταγωνιστής Gilles Lellouche. Με την αρωγή της κάμερας που καδράρει στα πρόσωπα τους, άπαντες με τις μελετημένες εκφράσεις τους αποδίδουν την υπόσταση που ζητούν οι περσόνες της υπόθεσης. Ίσως, να ήταν χρειαζούμενη, λίγη περισσότερη προσοχή, στην μελέτη του τελευταίου χαρακτήρα και στο πως ακριβώς εξελίχθηκε σε ακραίο οπορτουνιστή.

Γιατί εκεί ακριβώς κρύβεται και το ζουμί, η κεντρική ιδέα της κινηματογραφικής δημιουργίας. Στην προβολή του αδιαμφησβήτητου γεγονότος της άτιμης κλοπής ολόκληρων περιουσιών, εν καιρώ πολέμου, όχι από τους γνώριμους θύτες με τις στολές και τα πολυβόλα, αλλά από συνανθρώπους που όφειλαν να επιδείξουν αλληλεγγύη και συμπόνοια. Σε κάτι τέτοιες στιγμές που το προσωπικό συμφέρον και το πάτημα επί πτωμάτων, έρχεται στον νου το γνωμικό που βάζει συνήθως τα πάντα σε τάξη. Αφού ο καλός Θεός, φυσικά και τον αγαπάει τον κλέφτη. Αλλά...