Movies Ltd

του zerVo (@moviesltd)

Γενικά με αυτούς τους μυστήριους, αλλά και συμπαθείς μου, γειτόνους, άκρη δεν βγάζεις. Αν σε κόψουν για Γραικό, όλα μέλι γάλα. Καρντάση, κουμπάρε κι αδελφέ, που δεν μας χωρίζει καμία θάλασσα και κανένα σύνορο και που όλες οι έχθρες είναι φανταστικές κι από πίσω ο καθένας σηκώνει και πέντε μπαϊράκια με την ημισέληνο, φόρτσα Κεμάλ και ζήτω ο Πορθητής. Εξόν κι έτσι έχουν μάθει να λειτουργούν κάτω από την ανελευθερία του πολιτεύματος τους, που τους υποχρεώνει να δείχνουν υπέρμετρα θερμοί είτε προς φίλιου, είτε προς εχθρικού. Αψυχολόγητοι. Μπα, δικαιολογίες ζητούν, έτσι έχουν διδαχθεί. Να ρίχνουν αλλού τις ευθύνες, στέλνοντας τον κουρνιαχτό πέρα, μακριά από τον δικό τους τον οντά...

Κάπου απόμερα, στα αγριεμένα βάθη της Ανατολικής Τουρκίας, οι συνθήκες διαβίωσης στο σχολείο αρρένων που φιλοξενεί παιδιά Κούρδων, δεν είναι και οι πιο ενδεδειγμένες. Από το πρώτο φως της ημέρας, ίσαμε το σιωπητήριο, οι ανήλικοι μαθητές βιώνουν έναν πραγματικό τρόμο, που έχει σαν αφετηρία τον γυμνασιάρχη κι αφού περάσει από τους κατωτέρους του, δασκάλους και διοικητικούς, καταλήγει με βρόντο στις απρόθυμες ράχες τους. Πειθαρχία, θρησκεία, πατρίδα, το τρίπτυχο της δημιουργίας των σωστών αυριανών πολιτών, με το βαρύ χέρι της τιμωρίας να καραδοκεί στο ενδεχόμενο και μόνο μιας πιθανής παραβατικότητας.

Το γεμάτο άγχος εγερτήριο αυτή την ημέρα για τον μικρούλη Γιουσούφ, θα είναι διαφορετικό από τα προηγούμενα, καθώς ένας από τους συμμαθητές του στον θάλαμο, ο συνομήλικος Μέμο δείχνει βαριά άρρωστος, πιθανότατα συνέπεια της παρανοϊκής εντολής του νυχτερινού επόπτη, να στείλει τα παιδιά να κάνουν μπάνιο με παγωμένο νερό, ενώ έξω η θερμοκρασία αγγίζει πολλές δεκάδες βαθμούς κάτω από το μηδέν. Γεμάτος τρόμο μην τυχόν και η υγεία του φίλου του επιδεινωθεί, ο εντεκάχρονος θα κάνει ότι περνά από το χέρι του για να ενημερώσει τους αδιάφορους καθηγητές. Όλοι τους όμως, θα παραμείνουν με τα χέρια σταυρωμένα, αφού η χιονοθύελλα εκτός από τα προβλήματα που έχει δημιουργήσει στις τηλεπικοινωνίες, δεν επιτρέπει την πρόσβαση του ασθενοφόρου στην απομακρυσμένα παγωμένη περιοχή.

Όχι πως επιχειρώντας μια σύγκριση με τα εγχώρια δεδομένα, η κατάσταση στον δικό μας τόπο μοιάζει η ιδανική, όσον αφορά τους μεμέτηδες όμως, από δομές βρίσκονται τουλάχιστον δύο αιώνες πίσω. Και η κυριότερη διαφορά είναι πως εδώ μια παρόμοια, πιθανόν εξαίρεσης ή αβλεψίας, ιστορία, θα είχε ξεσηκώσει την οργή της κοινής γνώμης, ενώ στους απέναντι, που μάλλον ορίζει καθημερινότητα, τα πάντα θάβονται κάτω από το πυκνό χιόνι. Μα τόσες εκατοντάδες παιδιά, να διαμένουν σε κοινόβιους κοιτώνες, με μοναδική ιατροφαρμακευτική παροχή την ασπιρίνη? Ανήκουστο! Συν όλα τα άλλα, τα κινητά δεν πιάνουν, οι χωρίς αλυσίδες ρόδες των συμβατικών γιώτα χι στροβιλίζουν, άσε που το μοναδικό όχημα παντός καιρού, έχει πεταχτεί μέχρι το κοντινό χωριό, για να φέρει πεσκέσι στον διευθυντή.

Τον κύρη και αφέντη δηλαδή του ουλαμού. Τον στρατάρχη, που ολημερίς εξαπολύει ύβρεις και υποτιμητικές κριτικές προς τους κατωτέρους του, απολαμβάνοντας τον ρόλο του χαλίφη ετούτου του μικρόκοσμου. Με την σειρά τους οι πάμπολλοι γυμναστές, υποτίθεται, των προσωπικοτήτων, παίρνουν την σκυτάλη, ξεσπώντας πάνω στα φουκαριάρικα ανήλικα, που είναι να τα λυπάσαι ενόσω βιώνουν αυτό το διαρκές και ασίγαστο βασανιστήριο. Μια κόλαση ανείπωτη, χειρότερη ακόμη κι από την πιο σιχαμερή φυλακή, λες και αυτές οι ψυχούλες έχουν προκαλέσει το πιο απεχθές έγκλημα και επιβάλλεται να τιμωρηθούν, όσο αυστηρότερα γίνεται. Όπως είναι πολύ φυσικό, σε αυτό το βασίλειο του τραμπουκισμού, οι κατώτεροι της ιεραρχίας, οι ίδιοι οι μαθητές, δεν θα αργήσουν να δείξουν ανάλογα αγριεμένες και κακότροπες συμπεριφορές ο ένας προς τον άλλον.

Σε αυτό το νοσηρό, ώρες ώρες ιδιαίτερης και ανεξήγητης βαναυσότητας κλίμα, μας μεταφέρει η ματιά του Τούρκου σκηνοθέτη Ferit Karahan, στην δεύτερη μεγάλου μήκους δημιουργία του. Δείχνοντας ικανότατος στο στήσιμο της ατμόσφαιρας, τοποθετεί το οικοτροφείο στο μέσον μιας φοβερής κακοκαιρίας, τονίζοντας ακόμη περισσότερο την υπαρκτή αντιξοότητα. Και όσο το άρρωστο παιδί δεν αντιδρά, πέφτοντας σε λήθαργο, τόσο τα εμπόδια μεγαλώνουν. Κι φτάνει η στιγμή που αναμεταξύ μας, καλείται να βρεθεί ο υπαίτιος. Ποιος φταίει? Ποιος προκάλεσε την ζημιά? Ποιος πρέπει να απολογηθεί που οι πράξεις του, έχουν στείλει ένα κακόμοιρο αντράκι στο κώμα? Χέρια ψηλά! Οι ευθύνες φεύγουν από τον Άννα, καταλήγουν στον Καιάφα και επιστρέφουν αύτανδρες και ασυνάρτητες. 

Μια μικρογραφία της κατάστασης που επικρατεί στον τόπο του, πέρα από την λαμπερή βιτρίνα της Βασιλεύουσας, επιχειρεί ο αναγνωρισμένος στα διεθνή φεστιβάλς κινηματογραφιστής. Με όπλο του στην φαρέτρα, πέρα από την προσεγμένη φωτογραφία (πόσο δύσκολο είναι να φιλμαριστεί σωστά το χιόνι...) ένα σενάριο λιτό μα γεμάτο αλληγορίες για το πολιτικό γίγνεσθαι της Ερντογανίας, αλλά και ειρωνείες για την διάβρωση που έχει προκαλέσει στους θεσμούς η πλεονεξία της Κεφαλής. Αν όμως η προσέγγιση, μέσα από το δράμα, της δεινής κατάστασης που βιώνει η Ανατολία, αποδίδει καρπούς, δεν συμβαίνει το ίδιο με τα κωμικοτραγικά περιστατικά, που εμβόλιμα μοιάζουν να γλαφυραίνουν τον τόνο. Η κωμική γλύστρα από τον πάγο, στο κατώφλι του δυο επί τρία εξεταστηρίου, μετά την δεύτερη φορά της από τις πολλές, μετριάζει την γενικότερα καλή εικόνα, την ώρα που ένα παιδί, ξεψυχάει ανήμπορο στο μάρμαρο.

Μιλώντας για τους μικρούς πρωταγωνιστές, που προφανώς και είναι ερασιτέχνες, πιθανόν μέλη της τοπικής, κουρδικής καταγωγής, κοινότητας, είναι πραγματικό επίτευγμα το πως πετυχαίνει ο ντιρέκτορας να τους χορογραφήσει τόσο ρεαλιστικά στις μαζικές, σχεδόν στρατιωτικές, κινήσεις τους. Στήνοντας έτσι το θεμέλιο της κεντρικής ιδέας, της ανάδειξης της βαρβαρότητας, της σκληρότητας, του αποτροπιασμού στην πιο ακραία έκφανση, που μεταλαμπαδεύεται από την κορυφή ίσαμε την βάση. Η επιβολή του κυρίαρχου, που επιτυγχάνεται μόνο δια μέσου του εκφοβισμού και της επίδειξης της ισχύος. Κάπου ανάμεσα στο κάθε λογής κακό, η φιλία και η αλληλεγγύη παραμένουν όμως ζωντανές. Κι αυτή η μικρή, μα τόσο συμπαθητική ταινία, με ευαισθησία περνάει το ανθρώπινο μήνυμα της.