Movies Ltd

Ζωή σε άσπρο μαύρο

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Σαν τον Σαμουήλ στο Κούγκι;

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο 50χρονος Ιρανός σκηνοθέτης. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Βενετίας του 2020, όπου συμμετείχε στο παράλληλο του επίσημου διαγωνιστικού προγράμματος τμήμα «Orizzonti». Στη Βενετία η ταινία τιμήθηκε ως η καλύτερη του «Orizzonti», ενώ βραβεύτηκε και ως καλύτερη όλων των παράλληλων τμημάτων του φεστιβάλ από την FIPRESCI.

Επίσης, απέσπασε τα βραβεία καλύτερης ταινίας και καλύτερης ανδρικής ερμηνείας στο φεστιβάλ του Χονγκ Κονγκ καθώς και το βραβείο κοινού στο φεστιβάλ της Μπογκοτά. Συνολικά, η ταινία έχει πραγματοποιήσει μια σημαντική πορεία σε εκλεκτά διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου όπως στο Βαγιαδολίδ, στη Στοκχόλμη (Int’l Critics Competition), στη Σιγκαπούρη (Asian Feature Competition), στο Τόκιο (World Focus), στο Ταλίν (Current Waves), στην Πολωνία στο Φεστιβάλ New Horizons, αλλά και στη Μελβούρνη.

Η υπόθεση: Σε ένα απομακρυσμένο, παραδοσιακό εργοστάσιο παραγωγής τούβλων στην ιρανική ενδοχώρα, ο επιστάτης Λοτφολά αποτελεί για χρόνια τον επιτυχημένο ενδιάμεσο ανάμεσα στον ιδιοκτήτη του και τους εργάτες, ένα πειθήνιο όργανο έτοιμο να κατευνάσει οποιαδήποτε αντίδραση. Ο Λοτφολά είναι 40 χρονών πια, έχει γεννηθεί εκεί, δεν έχει γνωρίσει κάτι άλλο από αυτό. Όταν ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου ανακοινώνει στους εργάτες πως σκοπεύει να το κλείσει, μιας που είναι πλέον οικονομικά μη βιώσιμο, ο Λοτφολά θα προσπαθήσει για πρώτη φορά στη ζωή του, να πάρει μια διαφορετική θέση για να προστατέψει τη γυναίκα με την οποία είναι κρυφά ερωτευμένος, την Σαρβάρ. Η Σαρβάρ, όμως, κρύβει ένα μυστικό.

Η άποψή μας: Πιστεύω πολύ στον συντονισμό ταινίας – θεατή. Πιστεύω πως για να μπορέσει ένας θεατής να απολαύσει μια ταινία, θα πρέπει να έχουν την ίδια ιδιοσυχνότητα. Πιστεύω πως αυτός ο συντονισμός πολλές φορές είναι πολύ πιο σημαντικός από την ποιότητα της ταινίας. Έτσι κι αλλιώς η ποιότητα είναι ένα μη μετρήσιμο μέγεθος. Και η συνδιαλλαγή σου με μια ταινία είναι κάτι το εντελώς υποκειμενικό, που επηρεάζεται και από διάφορους παράγοντες. 

Πχ, ο David Cronenberg είναι ένας από τους πιο αγαπημένους μου σκηνοθέτες. Ε, εκείνο το «Spider» (2002) μου έχει μείνει απωθημένο. Την πρώτη φορά που πήγα να το δω στο σινεμά... κοιμήθηκα. Ναι, συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες αυτό. Θεώρησα πως έφταιγε η κούραση. Επειδή ήταν ταινία του Cronenberg είπα να της δώσω και δεύτερη ευκαιρία (δεν το κάνω σχεδόν ποτέ – ανένδοτος σε λέω). Και πάλι πήγα σινεμά, ξεκούραστος. Και πάλι... κοιμήθηκα! Και μια φορά που την πέτυχα στην τηλεόραση, πάλι δεν κατάφερα να την παρακολουθήσω. Ύμνοι οι πάντες για την ταινία – ο Τεό τσουκ. Δεν μπορώ λοιπόν να πω πως είναι μια ταινία που δεν μου άρεσε: αφού δεν την είδα ποτέ ολόκληρη! 

Τα ίδια έπαθα και με το... «The Tragedy of Macbeth» του Joel Coen (χα, σας την έσκασα)! Στην περίπτωση αυτή, το φιλμ μπορούσα να το παρακολουθήσω μόνο μέσω της Apple Tv (που όσο να 'ναι, σου μειώνει τις πιθανότητες απόλαυσης, που το σινεμά, η αίθουσα, σίγουρα προσφέρει). 85 φορές ως τώρα προσπαθώ να την ολοκληρώσω αλλά δεν... Τι υπέροχη ασπρόμαυρη φωτογραφία, τι εξαιρετική καλλιτεχνική διεύθυνση, τι... βαρεμάρα, θε μου σχώραμε. Και φτάσαμε στο ιρανικό μας φιλμ (μουάχαχαχαχα) δια της πλαγίας οδού. Κατά μία έννοια, έχει αρκετά κοινά στοιχεία με το «The Tragedy of Macbeth»: και ασπρόμαυρη είναι και τετράγωνο κάδρο έχει. Και ναι, σε ότι αφορά την αφήγηση, παραπέμπει στο «Ρασομόν» και ναι, σε ότι αφορά τον ρυθμό, παραπέμπει στο σινεμά του Θόδωρου Αγγελόπουλου και του Béla Tarr. 

Αλλά, ρε παιδί μου, ας πάρουμε την τελευταία ταινία που γύρισε ο Ούγγρος μάστερ, το «Άλογο του Τορίνο». Ασπρόμαυρη. Μονοτονία: δεν γίνεται κάτι. Ελάχιστος λόγος. Επανάληψη. Κι όμως, πρόκειται για συγκλονιστικό αριστούργημα – και για τους haters, ξυδάκι! Αυτό: συντονισμός. Με το συγκεκριμένο ιρανικό φιλμ δεν συντονίστηκα. Κι ας είχε όλα τα κουτάκια που με εμπνέουν τσεκαρισμένα. Πολιτικότατο φιλμ, ναι. Μαρξιστικό. Ποιητικότατο φιλμ, ναι. Με σπουδαίες ιδέες, τόσο αισθητικά όσο και ουσιαστικά. 

Όπως: η ανακοίνωση του κλεισίματος του εργοστασίου από το αφεντικό, που «πασάρει» την έναρξη της κάθε επιμέρους ιστορίας, ανακοίνωση που παρουσιάζεται ξανά, από την αρχή, υπό διαφορετική γωνία λήψης και με επικέντρωση κάθε φορά σε διαφορετικό εργάτη. Όπως: με το πέρας της κάθε ιστορίας, ο κάθε εργάτης – πρωταγωνιστής, ξαπλώνει, τραβάει ένα λευκό σεντόνι πάνω του και σκεπάζει όλο το κορμί του και το πρόσωπο, ωσάν νεκρός. Όπως: ο πάγος. Ο πάγος, ως σύμβολο... ζωής! Κάτι που σπάει την μονοτονία: ζέστη, ξεραϊλα, πηλός, ψήσιμο στους φούρνους. Όπως: η διαστρωμάτωση των εργατών: ο Κούρδος, οι μετανάστες, ο γεννημένος εκεί Λοτφολά. 

Μια μικρογραφία του Ιράν, σωστά; Το αφεντικό, που ψεύδεται χωρίς αιδώ και σε όλους τους εργάτες μαζί αλλά και στον καθέναν από αυτούς ξεχωριστά. Που τους χρωστάει λεφτά, που τους μοιράζει υποσχέσεις, που τους ταΐζει αυτό που θέλουν να ακούσουν, χωρίς θεατρινισμούς, με απόλυτο poker face. Έριδες μεταξύ των εργατών αντί ενωμένοι όλοι εναντίον του αφεντικού. Όπως το φινάλε: όπου η αντίδραση δεν γίνεται προς τα έξω, ως οφείλει, αλλά προς τα μέσα. Αυτοπαγίδευση. Τα τούβλα και η λάσπη είναι πασέ: ζήτω το τσιμέντο. Τα τούβλα, το μέσον για στοιχειώδη επιβίωση των σύγχρονων σκλάβων, γίνονται η φυλακή τους. Εθελούσιος εγκλεισμός. 

Πολύ ωραία όλα αυτά και ολοφάνερα, αλλά είπαμε: κανένας συντονισμός. Ταινία, που απευθύνεται σε απαιτητικούς θεατές, οι οποίο γνωρίζουν (και αναγνωρίζουν) τα ρίσκα των φεστιβαλικών ταινιών.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 20 Ιανουαρίου 2022 από την One From The Heart!