Movies Ltd

"Στη ζωή όλα είναι απρόβλεπτα"

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Ετούτο το λούγκερ εδώ που θέλεις ν’ αγοράσεις...

Αυτή είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Κώστας Χαραλάμπους. Οι προηγούμενες δύο ήταν οι: «Αγάπη στα 16» (2004) και «Δεμένη κόκκινη κλωστή» (2012). Η ταινία βγαίνει στις αίθουσες μετά από δύο αναβολές, που προέκυψαν κυρίως λόγω της πανδημίας του κορωναϊού. Η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας έγινε στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.

Μεγάλο μέρος των γυρισμάτων έγιναν στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης. Στα γυρίσματα συμμετείχαν 87 ηθοποιοί και πάνω από 600 κομπάρσοι. Στην ταινία κάνουν έκτακτη εμφάνιση μεταξύ των άλλων και οι ηθοποιοί: Μαίρη Σταυρακέλλη, Μαρία Φιλίππου, Σπύρος Μπιμπίλας, Οδυσσέας Σταμούλης, Χάρης Σώζος, Γιώργος Φραντζεσκάκης, Μίνα Χειμώνα, Αλεξάνδρα Παντελάκη, Νότα Παρούση.

Η υπόθεση: Ορεινή Κρήτη, 1958. Η οικογένεια Αγγελιδάκη, μια συνηθισμένη φτωχή εργατική οικογένεια της εποχής, προσπαθεί να ανέλθει κοινωνικά. Η ενασχόλησή της με το εμπόριο πετρελαίου θα αποτελέσει το εφαλτήριό της για την απόκτηση τεράστιου πλούτου και υπέρμετρης κοινωνικής ανόδου. Ο απότομος πλουτισμός όμως θα επηρεάσει καταλυτικά τα μέλη της οικογένειας. Ακολουθώντας την οικογένεια Αγγελιδάκη σε βάθος 25 χρόνων, θα ξετυλιχθεί ένα κουβάρι περίπλοκων σχέσεων και λεπτών ισορροπιών, με τη σταδιακή αποξένωσή τους να τους στιγματίζει βαθιά.

Η άποψή μας: Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα έπος ανάλογο του «Νονού». Δεν είναι κακό οι προθέσεις σου ως δημιουργού να είναι φιλόδοξες, μεγάλες, εντυπωσιακές. Όμως, άλλο Francis Ford Coppola κι άλλο Κώστας Χαραλάμπους. Άλλο Χόλιγουντ κι άλλο Ψωροκώσταινα. Άλλο Κορλεόνε κι άλλο... Αγγελιδάκης. Άλλο Brando κι άλλο Νούσιας. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια εντελώς αποτυχημένη ταινία που – όχι, δεν είναι παράδοξο – πιστεύω πως θα μπορούσε να είχε πολύ καλύτερη τύχη αν γυριζόταν για την τηλεόραση, ως σίριαλ με πολλά, πολλά επεισόδια. Έτσι κι αλλιώς, η σκηνοθετική γραφή είναι τηλεοπτική. 

Δυστυχώς για τον Χαραλάμπους, οι κατάτι περισσότερο από δύο ώρες που διαρκεί η ταινία δεν είναι αρκετές για να αφηγηθεί όλα όσα θέλει. Ο μαξιμαλισμός δεν βρίσκει την κατάλληλη αφηγηματική φόρμα για να «χωρέσει». Πάρα πολλά πρόσωπα, πάρα πολλά subplots, too much info clouding over my head που έλεγε και ο Χριστοφιλάκης. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, έρχεται και η σκηνοθετική απόφαση να γίνει η αφήγηση παράλληλα σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους κι όχι γραμμικά, για να μπερδέψει ακόμα περισσότερο την κατάσταση, με τελικό αποτέλεσμα κυριολεκτικά να χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα. 

Κάθε σκηνή αντιμετωπίζεται διαφορετικά, το ύφος αλλάζει διαρκώς, το ανακάτεμα των ειδών, που σε άλλες ταινίες είναι ευλογία, εδώ απλά δηλώνει αδυναμία, χαρακτήρες χάνονται χωρίς να μαθαίνουμε την τύχη τους, για όσους συμμετέχουν μέχρι το τέλος. Δεν μας πολυνοιάζει, η αντιστοιχία των παιδιών με τους ενήλικους εαυτούς τους δεν είναι πάντα εύκολη, δεν υπάρχει «βασικός» πρωταγωνιστής (είναι ο Τσουρής; είναι ο Νούσιας; είναι ο... Λίτσης;), χάος. Και σαν να μην έφταναν όλα τα παραπάνω, υπάρχουν και οι... δεσμεύσεις που δόθηκαν σε αυτόν που έβαλε τα χρήματα για να γυριστεί η ταινία, έτσι; 

Όπως έχει δηλώσει ο σκηνοθέτης, ο Κωνσταντίνος Μαμιδάκης (της γνωστής οικογενείας) – που είναι ο χρηματοδότης της ταινίας – του παρέδωσε ένα χειρόγραφο σχετικά με την ιστορία της οικογενείας του και του ζήτησε στην ταινία να υπάρχει ένας ήρωας με το όνομα Κώστας κι ένα από τα κεντρικά μοτίβα να είναι πως το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία. Οπότε, η μυθοπλαστική οικογένεια Αγγελιδάκη βασίζεται στην εντελώς πραγματική οικογένεια Μαμιδάκη οπότε όλα όσα παρακολουθούμε στην ταινία, έχουν ως βάση πραγματικά γεγονότα, που έχουν υποστεί μυθοπλαστική επεξεργασία. Ήδη πριν από τα γυρίσματα ακούγονταν ιστορίες για αντιδράσεις της ευρύτερης οικογένειας Μαμιδάκη, που δεν ήθελε να συνδεθεί το όνομά της με τα της ταινίας. Όλα αυτά, όμως, αποτελούν δευτερεύουσας σημασίας ντεσού. 

Η ουσία είναι πως τα (λίγα) αξιόλογα στοιχεία της ταινίας θάβονται μέσα στο μπουρδούκλωμα και στο... μοντάζ, που ως πέλεκυς έκοψε πράγματα. Πράγματα, που αν παρέμεναν στην ταινία θα έκαναν τα πάντα πιο κατανοητά, αλλά θα αύξαναν τη διάρκεια της ταινίας σε μη εμπορικά ύψη. Ας αναφέρουμε μερικά παραδείγματα. Το subplot με τον τύπο που δάνεισε χρήματα στην οικογένεια Αγγελιδάκη δεν καταλήγει πουθενά: τι απέγινε ο τύπος; Χμ. Και ο κομουνιστής, πολιτικός κρατούμενος, μετανιωμένος δηλωσίας; Αυτοκτόνησε και τέλος; Και ποια η σχέση του με την οικογένεια Αγγελιδάκη; Απλά, τα σπίτια τους συνόρευαν; Ήταν δηλαδή γείτονες; Γιατί όσο κι αν προσπάθησα (όχι πολύ, το ομολογώ, εγκατέλειψα), δεν μπόρεσα να βγάλω άκρη για τη σχέση τους. Τι να πω, άνθρωποι που θα προσηλωθούν περισσότερο στα δρώμενα ίσως να μην αντιμετωπίσουν την ταινία ως σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες. 

Σαφώς κατώτερη τούτη η ταινία από το «Δεμένη κόκκινη κλωστή», που προσωπικά θεωρώ μία από τις πιο σημαντικές ελληνικές ταινίες των τελευταίων 20 χρόνων, με βάση αυτά που έλεγε, έτσι, να το ξεκαθαρίσουμε αυτό. Εκείνη η ταινία τεχνικά μπορεί να φαίνεται ερασιτεχνική σε σύγκριση με τούτη εδώ, αλλά αυτά που ήθελε να πει, τα είπε με τρόπο σαφή και εντέλει συγκλονιστικό. Το ακριβώς αντίθετο με εδώ, έτσι; Αν ο Χαραλάμπους ήθελε να κάνει μια ειρωνική κριτική της εγχώριας εκδοχής του καπιταλισμού, θα μπορούσε να ακολουθήσει τον Τζιμάκο Πανούση, και τη φράση του: «Τα λεφτά λοιπόν δεν φέρνουν την ευτυχία, καλό είναι όμως να υπάρχουν». Θα γλίτωνε από πολλές κακοτοπιές. Κρίμα.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 25 Νοεμβρίου 2021 από την Odeon!