Movies Ltd

του zerVo (@moviesltd)

Δεν βρισκόμαστε πια στον Μεσαίωνα. Αυτό είναι απόλυτα βέβαιο, αφού οι - δυτικές τουλάχιστον, πολιτισμένες  - κοινωνίες, έχουν τοποθετήσει την οντότητα της γυναίκας, ισότιμα δίπλα σε εκείνη την αντρική. Νομικά τουλάχιστον, γεγονός που σταδιακά ολοκληρώνει την ηθική, την παραδοσιακή υπόσταση του και πέραν των μεγάλων αστικών κέντρων, εκεί που οι κανόνες καθυστερούν κάπως να ταξιδέψουν. Συνεπώς, προσωπικά, θα θεωρήσω τις όχι και λίγες πράξεις βίας, που έχουν φτάσει ίσαμε την ακρότητα της στυγερής ανθρωποκτονίας, ως εξαίρεση που επιβεβαιώνει αυτή την θεμελιώδη, για έναν ορθολογικό κόσμο, αρχή. Όταν σύσσωμη η κοινή γνώμη αντιδρά και καταδικάζει τους φονιάδες, βιαστές, απανθρώπους, πιστεύω πως βαδίζουμε στον σωστό δρόμο. Και τέτοιου είδους κινηματογραφικές ιστορίες, σαν του The Last Duel, που καθρεφτίζουν το άνισο χθες, στο σαφώς φωτεινότερο σήμερα, πάντοτε θα είναι χρήσιμες, ως πεδίο αναφοράς του πως συμπεριφερόμαστε και του πως οφείλουμε να συμπεριφερόμαστε.

Σωτήριον έτος 1386, καταμεσίς του Εκατονταετούς Πολέμου. Ο βιασμός της Μαργκερίτ, της όμορφης συζύγου του ιππότη Ζαν Ντε Καρούζ, μέσα στον ίδιο της τον πύργο, εν τη απουσία του ανδρός της στο Παρίσι για προσωπικούς λόγους, από τον κάποτε στενότερο του συμπολεμιστή, Ζακ Λε Γκρι, δεν θα μείνει κρυφός από εκείνη, αφού ρισκάροντας την ίδια της την τιμή, θα αποκαλύψει τα πάντα στον εκρηκτικό συμβίο της. Η αντίδραση του ανθυπασπιστή του γαλλικού στρατού, αναμενόμενα αγριεμένη, όσο και ακραία εκδικητική. Δεν θα αρκεστεί μόνο στην ενώπιον του βασιλέα Κάρολου Στ' δίκη, του προ καιρού, συντρόφου του στα πεδία των μαχών, αλλά θα τον προκαλέσει σε μια μέχρις εσχάτων μονομαχία, όπου ο καθένας θα υπερασπιστεί το προσωπικό του δίκαιο, με μόνο μία τιμωρία ορατή στην έκβαση της: Τον θάνατο!

Πραγματικό το περιστατικό, που δραματοποιημένα μεταφέρεται στην μεγάλη οθόνη, αφού πρωτίστως έχει καταγραφεί στο ομότιτλο σύγγραμμα του Eric Seger. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την ύστατη στα χρονικά της Γαλλίας, αναμέτρηση μεταξύ δύο έμπειρων πολεμιστών, σε μια περίοδο που οι προσωπικές διαμάχες επιλύονταν με την ρίψη του γαντιού στα πόδια του αντιζήλου. Το μόνο που αρκούσε, αν εκείνος δεν παραδεχόταν την παράβαση που υπέπεσε και επέμενε στην αθωότητα του, ήταν να σκύψει να το μαζέψει αποδεχόμενος την κόντρα. Όπως και συνέβη στην παρούσα περίπτωση, δηλαδή, με συνέπεια να φτάσουμε στο έφιππο αντίκρυ των δύο ιπποτών, μπροστά στα μάτια μυριάδων πολιτών, αλλά και του ίδιου του (όχι και σπουδαίας προσωπικότητας) μονάρχη. Κανείς μας όμως δεν γνωρίζει τι έχει διαμειφθεί μεταξύ του ιδιόμορφου αυτού τριγώνου. Και με την ημερομηνία της μονομαχίας να κοντοζυγώνει, κάποιος οφείλει να μας παρουσιάσει την αλήθεια. Που θα μας σκιτσαριστεί σε τρία, ισότιμης χρονικής διάρκειας μέρη, όσα και τα πρόσωπα που την έζησαν.

Η αρχή γίνεται μέσα από τα μάτια του Καρούζ, ενός αμόρφωτου άντρα, που νοιάζεται μόνο για τις στρατιωτικές επιτυχίες της διμοιρίας του, ενάντια στους μανιασμένους αγριάνθρωπους από τον βρετανικό Βορρά. Η μορφή του, δεν χαίρει της εκτίμησης κανενός απολύτως, αφού παραγκωνισμένος από τον τοπικό άρχοντα, Κόμη Πιερ Ντ Αλενσόν, αντιλαμβάνεται πως έχει πέσει και στην δυσμένεια του βασιλιά, που του στερεί το ένα μετά το άλλο τα προνόμια του. Σωσίβιο γι αυτόν θα αποτελέσει η παντρειά με την εύπορη Μαργκερίτ, θυγατέρα του οίκου Θιμπουβίλ, που θα του προσφέρει την προίκα που ζητούσε για να ανέλθει κοινωνικά, όπως ματαιόδοξα πιστεύει. Παρότι δεν τρέφει το παραμικρό συναίσθημα για κείνη, στο άκουσμα του μοιραίου μαντάτου, έξαλλος θα ζητήσει την κεφαλή του παλιού του συναγωνιστή επί πίνακι. Ακόμη κι αν χρειαστεί να είναι εκείνος που θα την αφαιρέσει.

Συνεπώς περνάμε στην δεύτερη αφήγηση των περιστατικών, μέσα από το βλέμμα του φερόμενου ως θύτη. Ο Γκρι μεγαλωμένος για να ακολουθήσει τον δρόμο της εκκλησίας, δεν είναι μόνο βαθύτατα σπουδαγμένος, αλλά διαθέτει και την ευστροφία μέσα από τις γνώσεις του, να προσεγγίσει τον κατάλληλο άνθρωπο, τον προύχοντα Ντ Αλενσόν. Και να συνάψει μαζί του συμφωνία άτυπη, που θα του αποφέρει όχι μόνο χρηματικά κέρδη, αλλά και έμψυχες παροχές σε ερωτικές συντρόφους, με αντάλλαγμα την λογιστική του καθοδήγηση, στην είσπραξη των φόρων από τους ταλαίπωρους είλωτες. Χωρίς καμία ιδιαίτερα αγωνιώδη κραυγή δήλωσης αθωότητας γνωρίζοντας καλά πως οι ευγενείς τον στηρίζουν, θα υποστηρίξει πως η Μαργκερίτ είναι κύρια υπαίτια για την σεξουαλική του παρόρμηση. Και φυσικά εκείνη και μόνο πρέπει να τιμωρηθεί, βάσει νόμου, τόσο για την απιστία, όσο και για την συκοφαντία σε βάρος του.

Και φτάνουμε στην καταληκτική μαρτυρία, εκείνη της ατιμασμένης, της προδομένης, της ριγμένης από την ίδια της την φαμίλια στα χέρια ενός πολεμοχαρή αγροίκου, που όχι μόνον βιάστηκε χωρίς οίκτο μέσα στο σπιτικό της, αλλά οφείλει πλέον να αποδείξει στην ανδροκρατούμενη ιερά σύνοδο, πως δεν προκάλεσε το μοιραίο. Το γεγονός της εγκυμοσύνης της, την περίοδο της ακροαματικής διαδικασίας, που θα ολοκληρωθεί με την τελική αναμέτρηση, θα ορίσει ακόμη ένα πειστήριο για την ενοχή της. Εννοείται δε, πως αν ηττηθεί ο Καρούζ στον αγώνα, άμεσα κι αυτή θα οδηγηθεί στην πυρά, ως υποδεικνυόμενη από τον ίδιο τον Θεό, ως η πρόκληση του δεινού. Και ελάχιστες στιγμές πριν πάρουν φόρα τα άτια, αντιλαμβανόμαστε πως ετούτη η δήλωση είναι και η αληθής. Ασχέτου αποτελέσματος του αγώνα... Μεσαίωνας!

Πολύ σύντομα όμως, από την συλλογιστική του θεατή, αποσπάται η οποιαδήποτε αστυνομικής υφής, ιδέα επίλυσης της υπόθεσης βιασμού, μιας και γίνεται αντιληπτό, πως δεν είναι αυτός ο σκοπός του έργου. Το κλειδί βρίσκεται κρυμμένο στο ύφος της καθεμιάς αφήγησης, πιο συγκεκριμένα μεταξύ του πακέτου των πρώτων δύο και της τελευταίας. Των δοσμένων μέσα από την αντρική σκοπιά δηλαδή, σε αντιδιαστολή με εκείνη την θηλυκή, σε μια περίοδο, να θυμίσω, που δεν ίσχυε ούτε η ελάχιστη προσέγγιση δικαιωμάτων ανάμεσα στα δύο φύλα. Στις αρσενικές εκδοχές, δίνεται με όσο πιο πειστικό τρόπο γίνεται, η εντύπωση πως ο it's a mans world που έχουν κτίσει οι ίδιοι οι σιδηρόφρακτοι αντάμα με τους κοτσαμπάσηδες, είναι σαθρός, ψεύτικος, διεφθαρμένος μέχρι τελευταίου πόντου. Δίνοντας την ευκαιρία σε κοινά καθάρματα σαν τον Καρούζ και σε τυχοδιώκτες σαν τον Γκρι να ευημερήσουν. Ενόσω τα νήματα κινούν άθλιοι αυλικοί, ενός θρόνου ορισμού της πάρτης και της πλεονεξίας. Φυσικά υπεράνω όλων, η αδιόρατη θρησκευτική δύναμη, θέτει τους κανόνες κατά τον τρόπο που την συμφέρει, υποχθόνια και σιχαμερά, δίχως να νοιάζεται για την αλήθεια. 

Τις τιγκάτες θράσος - προνόμιο των παντελονάτων, που σε εξοργιστικό βαθμό, ούτε καν το κατανοούν - αντρικές αφηγήσεις, διαδέχεται επιτέλους η γυναικεία. Που πανεύκολα θα μπορούσε να μην υπάρχει, αν η Κυρά, απέκρυπτε την επίθεση, όπως την συμβούλεψε η φιδίσια πεθερά της. Ο γυναικείος νους, όμως, αιώνες αμέτρητους μπροστά, δεν θα διστάσει, γνωρίζοντας πως μόνο αυτή η ηρωική στάση θα μπορέσει να αποφέρει την λύτρωση. Ακόμη κι αν ξωπίσω της κρύβει το πιθανότατο ενδεχόμενο της θανάτωσης. Η Μαργκερίτ πεισμωμένη και αποφασισμένη, δεν αποδέχεται να κρατήσει μέσα της το μυστικό, ξεβρακώνοντας με την άτεγκτη θέση της τόσο την μεροληπτική φρικαλεότητα της έρευνας των διωκτικών αρχών, όσο όμως κυρίως της χωρίς ίχνος ανθρωπιστικού αισθήματος, άποψης των υποτιθέμενων ηρώων του έθνους.

Στα 83 του χρόνια, ο Ridley Scott, ένας από τους πλέον ονομαστούς χολιγουντιανούς δημιουργούς της γενιάς του, καταφέρνει μέσα από ένα ιστορικό δράμα, γεμάτο εντάσεις και άκρατη βία στον επίλογο του, να φωνάξει και πάλι παρών. Φυσικά και δεν σερβίρει κανενός είδους φλιπ σάιντ του Gladiator, όπως άφησε να διαφανεί το προωθητικό τρέιλερ, μα επιχειρεί μέσα από ένα πραγματικό και καταγεγραμμένο στα κιτάπια συμβάν να αναδείξει την διαχρονικότητα των κοινωνικών και διαφυλετικών ανισοτήτων. Και μέσα από το Rashomonικό πατρόν ξετυλίγματος του κουβαριού, με την αρωγή μιας απίστευτα ρεαλιστικής, μουντής φωτογραφίας της εποχής από τον μετρ Dariusz Wolski, πετυχαίνει να καυτηριάσει τους πανίσχυρους παραδοσιακά θεσμούς, που προστατεύουν ακόμη και στις ημέρες μας, περιστατικά ανείπωτης σεξουαλικής βίας.

Αν για τους περισσότερους αστέρες, η χρονιά 2021, μοιάζει ως η τραγική συνέχεια της περσινής δίσεκτης, σε καμία περίπτωση αυτό δεν ισχύει για την αριστοκρατική Judie Comer, καθώς ετούτη εδώ είναι η χρονιά που την ανέδειξε σε λαμπερό πρόσωπο, πρώτης γραμμής. Ελάχιστο καιρό μετά από την παρουσία της στον, επίσης ιδεαλιστή, Free Guy, η Βρετανίδα ορίζει τον ερμηνευτικό καταλύτη, που πάνω στις πειθήνιες εκφράσεις του στηρίζεται ολάκερο το πολυεπίπεδο σενάριο. Δεν φείδεται υποστήριξης πάντως η ανερχόμενη ενζενί, καθώς στο πλευρό της υπάρχει μια τριάδα κορυφαίων ονομάτων, όπως την ορίζουν οι Damon - Affleck και Driver. Οι δύο πρώτοι, μαζί με την δυνατή στο γράψιμο Nicole Holofecener, είναι και οι υπαίτιοι για το δαιδαλώδες σκριπτ, που αποτελεί το θεμέλιο της επιτυχίας αυτού του εξαίρετου έπους περιόδου. Το οποίο κατορθώνει μέσα από την ιδιαιτερότητα στην εξιστόρηση του, να θέσει βασικά ερωτήματα στο κοινό, για το αν πράγματι, ελαττώματα που ίσχυσαν σε μια κατραμένια χρονική περίοδο της ανθρωπότητας, έχουν σήμερα επιλυθεί. Κανείς δεν πρόκειται με στόμφο σιγουριάς να υποστηρίξει κάτι τέτοιο, η αμφιβολία μέσα του, καίει ολοζώντανη. Επίτευγμα συνολικό του ηλικιωμένου Εγγλέζου ντιρέκτορα κι αυτό. Που προστίθεται στην μακρά αλυσίδα των δικής του υπογραφής, σπουδαίων κινηματογραφικών στιγμών, που για πάντα θα φέρουν ως μενταγιόν τους, το αριστουργηματικότερο δυστοπικό νουάρ στα χρονικά του σινεμά!