Movies Ltd

Ταυτότητα: Γυναίκα

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Όλα για τα παιδιά της;

Η Amanda Kernell γεννήθηκε το 1986 στην πόλη Umeå στη βόρεια Σουηδία, από πατέρα Σάμι και μητέρα Σουηδή. Σπούδασε στη σχολή σκηνοθεσίας της Εθνικής Κινηματογραφικής Σχολής της Δανίας και αποφοίτησε από εκεί το 2013. Από το 2006 και μετά, η Amanda έχει σκηνοθετήσει πολλές βραβευμένες μικρού μήκους ταινίες, μεταξύ των οποίων και το «Stoerre Vaerie», μια ταινία ουσιαστικά που αποτέλεσε τον πιλότο για την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της, το περίφημο «Η καταγωγή των Σάμι» (Sameblod / Sami Blood, 2016). Το «Η καταγωγή των Σάμι» έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο φεστιβάλ Βενετίας, όπου συμμετείχε στο τμήμα «Venice Days», στο οποίο και τιμήθηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Από εκεί και πέρα συμμετείχε σε πάμπολλα φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων αναφέρουμε τα φεστιβάλ του: Τορόντο, Τόκιο, Σάντανς, Σίδνεϊ, Εδιμβούργου και Ρέικιαβικ. Στη Θεσσαλονίκη πήρε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ το 2016, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο της Βουλής των Ελλήνων «Ανθρώπινες Αξίες». Και γενικώς, μάζεψε ό,τι βραβείο βρήκε μπροστά της

Η ταινία Το ταξίδι (Charter) έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ του Σάντανς του 2020, τον προπερασμένο Ιανουάριο. Μέσα στο 2020 προβλήθηκε σε δεκάδες φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου προβλήθηκε στο κυρίως τμήμα των «Ανοιχτών Οριζόντων». Η ταινία αποτελεί την επίσημη πρόταση της Σουηδίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Η υπόθεση: Η Άλις είναι μια 40something γυναίκα, που μετακομίζει στη Στοκχόλμη για επαγγελματικούς λόγους, αλλά και για να ξεφύγει από έναν γάμο στον οποίο δεν περνούσε καλά. Η απόφασή της αυτή οδηγεί σε διαζύγιο. Στην τοξική δικαστική διαμάχη για την κηδεμονία των δύο ανήλικων παιδιών της που ακολουθεί, η Άλις σκιαγραφείται ως ακατάλληλη και αναξιόπιστη μητέρα. Έτσι, ο πρώην σύζυγός της κρατάει τα παιδιά τους μακριά της, στoν βορρά της Σουηδίας, όσο αναμένεται η τελική δικαστική απόφαση για την κηδεμονία τους. Ο 8χρονος γιος της φαίνεται να αποζητά τη μητέρα του, ενώ η 14χρονη κόρη της μοιάζει να θέλει να την κάνει πέρα. Όταν, όμως, ο γιος της τής τηλεφωνεί μες στη νύχτα κλαίγοντας γοερά, η Άλις δε μπορεί να περιμένει άλλο. 

Σε μια τελευταία, απέλπιδα προσπάθεια, η Άλις καταφτάνει στον σουηδικό βορρά, χωρίς σχέδιο βασικά: το μόνο που θέλει είναι να επανασυνδεθεί με τα παιδιά της. Κι ενώ νομικά δεν το δικαιούται (αλλά και χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες των πράξεών της), η Άλις παίρνει τα, κάπως απρόθυμα, παιδιά της και βρίσκει καταφύγιο σε ένα θέρετρο στις Κανάριες Νήσους. Κατά μία έννοια τα απαγάγει, για μια βδομάδα διακοπές στην Τενερίφη. Ενώ η αντίστροφη μέτρηση για εκείνη έχει αρχίσει, η Άλις κάνει ό,τι μπορεί για να αναθερμάνει την αγάπη και την εμπιστοσύνη των παιδιών της, ενώ ξέρει ότι αν την ανακαλύψουν, κινδυνεύει να τα χάσει για πάντα. Όμως, κάνει ό,τι κάνει για εκείνη ή για τα παιδιά της; Είναι το μητρικό ένστικτο που μιλάει ή απλώς αισθάνεται ότι πρέπει να δείξει ότι νοιάζεται;

Η άποψή μας: Λοιπόν, αυτό που κάνει εδώ η απολύτως ταλαντούχα νεαρή δημιουργός είναι εξόχως τολμηρό. Σε μια εποχή όπου τα πάντα έχουν πολωθεί σε άσπρο και μαύρο, σε μια εποχή όπου δεν υπάρχει χώρος για γκρίζες περιοχές, σε μια εποχή όπου η γυναίκα – μητέρα έχει σχεδόν θεοποιηθεί, αποφασίζει να σκιαγραφήσει το πορτρέτο μιας γυναίκας, χωρίς να στρογγυλεύει ή να αμβλύνει γωνίες επί τούτου. Η Άλις δεν είναι αγία. Δεν είναι όμως και δαίμονας. Και δεν επιδιώκει να είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Να αυτοπροσδιοριστεί επιδιώκει, χωρίς να ακολουθεί κοινωνικές νόρμες, οικογενειακές συμβάσεις, χωρίς να δεχτεί να παίξει τον ρόλο που της έχει δοθεί, χωρίς να τον έχει επιλέξει. 

Η (τυφλή – και σωβινιστική) δικαιοσύνη έχει πάρει την απόφασή της. Κι έχει αφήσει το στίγμα της πάνω σε αυτήν τη γυναίκα. Αφού εγκατέλειψε τα παιδιά της, δεν έχει το δικαίωμα να τα δει, να τα μεγαλώσει, να τα αγαπήσει, να τους δείξει πως ενδιαφέρεται γι' αυτά. Και υπάρχει και ο σκοτεινός ρόλος του πρώην συζύγου. Που προσπαθεί με κάθε τρόπο να την παγιδεύσει και να την ξαναβάλει πίσω στη φυλακή που ήταν ο γάμος της: γύρνα πίσω σε μένα και όλα θα πάνε καλά. Δεν θα είσαι απόκληρη της κοινωνίας. Θα είσαι ξανά μια αξιοσέβαστη, μητέρα, γυναίκα, ευυπόληπτη και με καθαρό... κούτελο. Μη χέσω. Όλα τα παραπάνω δεδομένα την έχουν στριμώξει. Κι όταν ακούει τον γιο της στο τηλέφωνο, σπάει. Το γιατί κλαίει ο πιτσιρίκος, ποτέ δεν αποσαφηνίζεται. 

Γενικώς, η Kernell αποφεύγει τις πολλές πολλές επεξηγήσεις, αποφεύγει το μελό, αποφεύγει τους συναισθηματικούς εκβιασμούς, ακριβώς για να πάρουμε τη γυναίκα αυτή, την Άλις, έτσι όπως είναι, χωρίς υποκρισίες και δεύτερες σκέψεις. Το κρίσιμο για την Άλις δεν είναι να επιστρέψει σε μια κατάσταση στην οποία ήταν δυστυχισμένη, παρά το κόστος που επωμίζεται, μιας που η κοινωνία την έχει πλέον σταμπάρει ως «ακατάλληλη» για μητέρα. Όχι. Το κρίσιμο για την Άλις είναι να κάνει τα παιδιά της να την εμπιστευτούν ξανά. Δύσκολο. Ισχύει ότι για να απελευθερωθεί η ίδια, τα άφησε ξοπίσω. Έπαψε να τα αγαπάει; Ποτέ. Θέλει την αγάπη τους; Όσο τίποτε άλλο στον κόσμο. Γι' αυτό πασχίζει τόσο πολύ, ιδίως με την κόρη της, που είναι πολύ πιο επιφυλακτική από τον πιτσιρικά. Ναι, τόσο η απόφασή της να φύγει από τη συζυγική στέγη όσο και η απόφασή της να «απαγάγει» τα παιδιά της, έχουν κόστος. Και κάθε φορά που την απορρίπτει η κόρη της, πέφτει σε απόγνωση. Και κάθε φορά που την αγκαλιάζει ο γιος της, αγωνιά... 

Η σκηνοθέτιδα και σεναριογράφος κάνει εξαιρετική δουλειά και στους δύο τομείς ευθύνης της. Είναι όμως και πολύ τυχερή, καθώς διαθέτει στον πρωταγωνιστικό ρόλο την Νορβηγή Ane Dahl Torp, που πραγματικά κεντάει. Το ακόμα πιο θαυμαστό είναι πως τραβάει τα πράγματα στα βάθη της αβύσσου. Και παρά το μη happy end, υπάρχει φως! Απίστευτο. Το φινάλε της ταινίας είναι εξαιρετικό. Η κόρη τηλεφωνεί στη μητέρα της μέσα στη νύχτα: «Τι κάνεις;» τη ρωτάει. «Κολυμπάω» απαντάει εκείνη. «Στη θάλασσα; Δεν είναι πίσσα σκοτάδι;» ρωτάει εκ νέου η κόρη. «Ναι, είναι πίσσα σκοτάδι» απαντάει η μητέρα της. Με φωνή που τρέμει. Αλλά και με τη σιγουριά του ανθρώπου που δεν φοβάται κανένα σκοτάδι – ιδίως εκείνο που προσπαθεί με κάθε τρόπο να την καθηλώσει. Πολύ δυνατή ταινία.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 4 Νοεμβρίου 2021 από την Rosebud.21!