Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό
του Radu Jude. Με τους Katia Pascariu, Claudia Ieremia, Olimpia Mălai, Nicodim Ungureanu, Alexandru Potocean, Andi Vasluianu.
"Ένα προσχέδιο μιας ποπ ταινίας"
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
"Πορνογραφία σημαίνει συνουσία, συνωμοσία στο φως των αστεριών"...
Ο Radu Jude είναι Ρουμάνος σκηνοθέτης και σεναριογράφος, που γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου 1977, στο Βουκουρέστι. Σπούδασε Σκηνοθεσία στη ρουμανική πρωτεύουσα και ξεκίνησε την καριέρα του ως βοηθός σκηνοθέτη. Το 2006 δημιούργησε την ταινία μικρού μήκους «Lampa cu caciula» (The Tube with a Hat), η οποία απέσπασε περισσότερα από 50 διεθνή βραβεία. Η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, με τίτλο «Το πιο ευτυχισμένο κορίτσι στον κόσμο» (Cea mai fericitã fatã din lume/ The Happiest Girl in the World, 2009), επιλέχτηκε σε περισσότερα από 50 διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου. Ακολούθησαν τα φιλμ «Όλοι στην οικογένειά μας» (Toata lumea din familia noastra/ Everybody in Our Family, 2012), «Αφερίμ!» (Aferim!, 2015) και «Σημαδεμένες καρδιές» (Inimi cicatrizate/ Scarred Hearts, 2016), κερδίζοντας πολλά βραβεία: την Αργυρή Άρκτο Καλύτερου Σκηνοθέτη στην Μπερλινάλε του 2015, το Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Λοκάρνο 2016 και υποψηφιότητα EFA Καλύτερου Σεναριογράφου. Έκανε το ντεμπούτο του στο ντοκιμαντέρ με τη διεθνή πρεμιέρα του «The Dead Nation» στο φεστιβάλ του Λοκάρνο το 2017. Το 2018 γύρισε την ταινία «Αδιαφορώ αν καταγραφούμε στην ιστορία ως βάρβαροι» (Îmi este indiferent daca în istorie vom intra ca barbari/ I Do Not Care If We Go Down in History as Barbarians) η οποία τιμήθηκε με την Κρυστάλλινη Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας και το βραβείο Label Europa Cinema στο Κάρλοβι Βάρι. Και η προηγούμενη ταινία του, το «Με κεφαλαία γράμματα» (Uppercase Print, 2020), έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Βερολίνου. Όλες του οι ταινίες μυθοπλασίας, από την πρώτη του μεγάλου μήκους, έχουν προβληθεί στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (ένα μεγάλο μπράβο στον Δημήτρη Κερκινό γι’ αυτό) και οι πέντε από τις εφτά συνολικά (μαζί με την τελευταία του) ταινίες μεγάλου μήκους, έχουν κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα τους στο φεστιβάλ Βερολίνου!!!
Το Ατυχές πήδημα ή παλαβό πορνό έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του τελευταίου φεστιβάλ Βερολίνου, όπου τιμήθηκε με τη Χρυσή Άρκτο καλύτερης ταινίας! Η προβολή της στη Ρωσία έχει απαγορευτεί επειδή, λέει, προωθεί την πορνογραφία!!!
Η υπόθεση: Η Έμι, καθηγήτρια ιστορίας σε ένα πολύ καθώς πρέπει σχολείο, βλέπει την καριέρα και την υπόληψή της να απειλούνται όταν διαρρέει στο ίντερνετ μια ερασιτεχνική ταινία ερωτικού περιεχομένου στην οποία πρωταγωνιστεί μαζί με τον σύζυγό της. Οργισμένοι γονείς απαιτούν την απόλυσή της, η Έμι όμως αρνείται να παραδώσει τόσο εύκολα τα όπλα.
Η άποψή μας: Ω ρε φίλε, πανηγύρια και γλέντια με αυτήν την ταινία! Εντελώς αταξινόμητη, με το μοναδικό άλλο πρότζεκτ που θα μπορούσα να πω πως έχει κάποια κοινά στοιχεία, μια κάποια συνάφεια, είναι το «Nymphomaniac» του φιλάρα Lars. Μια ταινία, που πρέπει να τη δεις για να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται. Να τη δεις με τα μάτια – και το μυαλό – ανοιχτά. Γιατί, η αλήθεια είναι πως παίζει με τη φλόγα επιτούτου. Παίζει με ταμπού που ενδεχομένως αρκετοί από τους θεατές δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν. Αρχικά, η μορφή της ταινίας. Θα το διαβάσετε παντού: η ταινία έχει ξεκάθαρα τρία διακριτά μέρη. Εγώ θα έλεγα τρία συν ένα, για να γίνει ακόμα πιο ξεκάθαρος ο διαχωρισμός.
Η υπόθεση: Η Έμι, καθηγήτρια ιστορίας σε ένα πολύ καθώς πρέπει σχολείο, βλέπει την καριέρα και την υπόληψή της να απειλούνται όταν διαρρέει στο ίντερνετ μια ερασιτεχνική ταινία ερωτικού περιεχομένου στην οποία πρωταγωνιστεί μαζί με τον σύζυγό της. Οργισμένοι γονείς απαιτούν την απόλυσή της, η Έμι όμως αρνείται να παραδώσει τόσο εύκολα τα όπλα.
Η άποψή μας: Ω ρε φίλε, πανηγύρια και γλέντια με αυτήν την ταινία! Εντελώς αταξινόμητη, με το μοναδικό άλλο πρότζεκτ που θα μπορούσα να πω πως έχει κάποια κοινά στοιχεία, μια κάποια συνάφεια, είναι το «Nymphomaniac» του φιλάρα Lars. Μια ταινία, που πρέπει να τη δεις για να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται. Να τη δεις με τα μάτια – και το μυαλό – ανοιχτά. Γιατί, η αλήθεια είναι πως παίζει με τη φλόγα επιτούτου. Παίζει με ταμπού που ενδεχομένως αρκετοί από τους θεατές δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν. Αρχικά, η μορφή της ταινίας. Θα το διαβάσετε παντού: η ταινία έχει ξεκάθαρα τρία διακριτά μέρη. Εγώ θα έλεγα τρία συν ένα, για να γίνει ακόμα πιο ξεκάθαρος ο διαχωρισμός.
Εν αρχή, το πορνό. Η τσόντα. Το sex tape. Δυο ενήλικες, ένας άνδρας και μια γυναίκα, που γαμιούνται. Εκείνη φοράει περούκα και μάσκα σε κάποιες φάσεις αλλά και μαστίγιο, έτσι, για να νοστιμέψουν τα πράγματα. Το ντεκόρ είναι αυτό ενός φτωχικού δωματίου σε μια πολυκατοικία βαλκανικού τύπου. Με μια λεπτομέρεια, που με σακάτεψε. Σε έναν τοίχο (ή στην πόρτα, δεν έχει σημασία) υπάρχει αφίσα του απίστευτου (με όλη την αρνητική σημασία της λέξης για τον γράφοντα) «Touch me not», της Ρουμάνας συναδέλφου του Jude, Adina Pintilie, που επίσης τιμήθηκε με Χρυσή Άρκτο το 2018! Τίποτα δεν είναι τυχαίο λοιπόν σε τούτη την ταινία, που ο ίδιος ο Radu την χαρακτήρισε ως κάτι ανάλογο ενός σχεδιαγράμματος για πίνακα, ως τις βασικές «γραμμές» κι όχι ως ένα ολοκληρωμένο έργο – που εντέλει εννοείται πως είναι!!!
Η συγκεκριμένη σκηνή λοιπόν είναι γυρισμένη χωρίς να «ντρέπεται». Στήθη, πέος, αιδοίο, επαφή, πεολειχία (εδώ θα έλεγα πως ο φίλος μας έβαλε ντίλντο αλλά ντέφ' να γίνει), γαμήσι, όλα μπροστά μας, όλα ολοζώντανα, όχι με πρόθεση να σκανδαλίσουν, ίσα ίσα με μια μπαναλιτέ και με αρκετή δόση χιούμορ: με τους γονείς από το άλλο δωμάτιο να ρωτάνε διάφορα και να ξενερώνουν κάθε υπόνοια προσπάθειας ερεθισμού των θεατών. Ναι, στόχος του Jude είναι να ερεθιστούν οι θεατές του, αλλά όχι σεξουαλικά: πνευματικά. Την κρατάμε την σκηνή – εισαγωγή (πονηρούληδες) που διαρκεί λιγότερο από πέντε λεπτά και πάμε παρακάτω. Τα τρία διακριτά μέρη λοιπόν της ταινίας από εκεί και πέρα είναι: στο πρώτο, μια βόλτα στο Βουκουρέστι του (πρόσφατου) σήμερα, στο δεύτερο, ένα παιχνιδιάρικο κινηματογραφικό γλωσσάρι γεμάτο παράδοξες και σφόδρα πολιτικές ερμηνείες εννοιών και στο τρίτο, ένα λαϊκό δικαστήριο αλά sitcom με τρία διαφορετικά φινάλε.
Πρώτο μέρος. Η ταινία γυρίστηκε την εποχή που η πανδημία του κορωναϊου βρισκόταν στο φόρτε της. Ο σκηνοθέτης, αντί να καμφθεί ή να προσπαθήσει να «μασκάρει» το πρόβλημα που η πανδημία δημιουργούσε στην ταινία του, αποφάσισε να την εντάξει κανονικότατα μέσα της. Καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας (εντάξει, εκτός από το δεύτερο μέρος που έτσι κι αλλιώς είναι αλλού) βλέπουμε ανθρώπους που φοράνε μάσκες, που χρησιμοποιούν αντισηπτικά, που κρατάνε αποστάσεις κτλ. Καθώς η καθηγήτριά μας περπατάει στους δρόμους του Βουκουρεστίου, ερχόμενη αντιμέτωπη με την χυδαιότητα σε όλο της το μεγαλείο (θα επιστρέψουμε σε αυτό), η κάμερα πολλές φορές την αφήνει να βγει εκτός κάδρου και γυρίζει πίσω να συναντήσει μια ξεφτισμένη αφίσα, ένα άδειο εστιατόριο, σημάδια μιας παλιάς κανονικότητας που έπαψε να υφίσταται, αλλά και μιας κανονικότητας που συνεχίζει: τα έργα του μετρό δίπλα σε μια εκκλησία, η κίνηση στους δρόμους κτλ. Έχει στοιχεία... road movie αυτό το τμήμα, έναν ανόθευτο νατουραλισμό, αλλά και πάρα πολύ ειρωνεία.
Δεύτερο μέρος. Εδώ, η ταινία (ξε)φεύγει. Η ηρωίδα μας δεν υπάρχει πουθενά. Αντ' αυτής, έχουμε καμιά πενηνταριά οπτικοποιημένους ορισμούς λέξεων και εννοιών, που μπήγουν ακόμη περισσότερο το μαχαίρι στο κόκαλο. Ο σκηνοθέτης, με μια κάρτα, μας ενημερώνει πως αυτό, το δεύτερο μέρος, είναι ένα «Σύντομο λεξικό ανεκδότων, σημείων και θαυμάτων». Κι αρχίζει να πυροβολεί. Πχ, η λέξη «πίπα» είναι αυτή που ψάχνουν οι Ρουμάνοι περισσότερο στο διαδίκτυο – η δεύτερη δημοφιλέστερη σε αναζητήσεις λέξη είναι η ενσυναίσθηση!!! Άλλα λήμματα διαρκούν λιγότερο σε διάρκεια κι άλλα περισσότερο. Άλλα είναι εντελώς αφαιρετικά (κι εντάξει, ολίγον κουλά) κι άλλα είναι τρομακτικά to the point. Το ότι σε αυτό το τμήμα της ταινίας, το σινεμά παραλληλίζεται με την ασπίδα του Περσέα, μέσω της οποίας κατάφερε να κόψει το κεφάλι της Μέδουσας, είναι ανατριχιαστικά σπουδαίο. Μόνο μέσω του σινεμά μπορούμε να αντικρίσουμε τη φρίκη γύρω μας, χωρίς να μεταμορφωθούμε σε αγάλματα... Κι άλλα τέτοια.
Τρίτο μέρος. Η καθηγήτρια, της οποίας το sex tape ανέβηκε στο διαδίκτυο, βρίσκεται στο προαύλιο του σχολείου όπου διδάσκει. Απέναντί της, γονείς των μαθητών της. Κι όχι μόνον. Υπάρχουν και... τοπικές αρχές και εκπρόσωποι διαφόρων θεσμών: ένας παπάς (με μάσκα «Ι can't breathe»!!!), ένας στρατιωτικός κτλ κτλ. Κάποιοι ζητούν την αποπομπή της από το σχολείο. Κάποιοι την υποστηρίζουν. Και η κατακλείδα αυτής της αντιπαράθεσης ουσιαστικά βγάζει το βασικό ερώτημα της ταινίας. Τι είναι χυδαίο; Είναι χυδαίο ένα βιντεάκι που έχει αποθανατίσει δύο συναινούντες ενήλικες να κάνουν σεξ; Γιατί; Μήπως είναι πιο χυδαίο το παρκάρισμα ενός τεράστιου SUV αυτοκινήτου σε διάβαση για ανάπηρους; Μήπως είναι πιο χυδαίο το γεγονός ότι κάποιος μπορεί να σε βρίσει στα καλά καθούμενα στο δρόμο επειδή του έκανες μια παρατήρηση; Μήπως είναι πιο χυδαία η βία της καθημερινότητας, η φτώχεια, η αδικία, η εκμετάλλευση; Κι εντέλει, μήπως είναι χυδαίο που έχουμε συνηθίσει και αποδεχτεί όλη αυτήν τη χυδαιότητα γύρω μας και αντιδρούμε εντελώς σεμνότυφα και υποκριτικά σε πράγματα εντελώς φυσιολογικά;
Ναι ρε μάγκα. Ο Radu Jude φτιάχνει μια εντελώς πολιτική ταινία, με εντελώς απροσδόκητο τρόπο. Και, στην τρίτη λύση του τρίτου μέρους, με το φινάλε του, μας χαρίζει μια εντελώς απελευθερωτική κι εντελώς «γεια σου» σκηνή, που καμία Captain Marvel δεν θα μπορούσε να είχε φανταστεί, ακόμα και στα πιο άγρια και οργιώδη όνειρά της. Ένα φινάλε, που ο ίδιος ο Buñuel στα πιο βλασφημά του, θα απολάμβανε με παιγνιώδες χαμόγελο. Ένα φινάλε που με άλλον τρόπο μας λέει το πολύ απλό: θάνατος στους φασίστες! Να χαρώ εγώ.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 7 Οκτωβρίου 2021 από την Cinobo!
