Movies Ltd

Επανάσταση από όλους και για όλους

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

"Ρούχα μαζί που πλύθηκαν/ κι έχουνε γίνει ροζ"

Αυτή είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 10 Οκτωβρίου του 1959 στο Σαντιάγο της Χιλής, Rodrigo Sepúlveda. Οι προηγούμενες τρεις ταινίες του είναι οι εξής: «Un Ladrón y su Mujer» (A Thief and His Wife, 2002), «Padre Nuestro» (2005) και «Aurora» (2014). Έχει σκηνοθετήσει κι αρκετές μικρού μήκους ταινίες, τηλεοπτικές σειρές και το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ «La tribu de las palabras» (2002).

Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περασμένο φεστιβάλ των Καννών, που λόγω της πανδημίας του κορωναϊου, διεξήχθη τον περασμένο Ιούλιο. Το σενάριο της ταινίας βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Pedro Lemebel, ενός ανοιχτά γκέι Χιλιανού συγγραφέα και queer icon, ο οποίος πέθανε το 2015. Το βιβλίο του πρωτοκυκλοφόρησε στη Χιλή το 2001. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της τον Σεπτέμβριο του 2020, στο φεστιβάλ Βενετίας, όπου συμμετείχε στο τμήμα «Giornate degli Autori» ενώ η πανελλήνια πρεμιέρα της έγινε στο περασμένο (διαδικτυακό) φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το βραβείο κοινού στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες».

Η υπόθεση: Χιλή, τέλη της δεκαετίας του ’80. Η χώρα βρίσκεται μέσα σε ένα κλίμα πολιτικού αναβρασμού και κυβερνάται στυγνά από την σκληρή δικτατορία του Πινοσέτ. Σε μια υποβαθμισμένη συνοικία του Σαντιάγο ζει μια γερασμένη, φτωχή, τρανς γυναίκα. Κανένας δεν γνωρίζει το όνομά της, η ίδια χρησιμοποιεί κατά το δοκούν ένα σωρό ψευδώνυμα, γενικά πάντως είναι γνωστή ως «Η Τρελή της Γωνίας». Η «Τρελή» βγάζει τα προς το ζην αναλαμβάνοντας να κάνει κεντήματα για τις συζύγους υψηλόβαθμων στρατιωτικών της χούντας και με αρπαχτές στα σινεμά της περιοχής που δείχνουν τσόντες. 

Μια νύχτα, καθώς διασκεδάζει σε ένα μαγαζί μαζί με άλλες queer φίλες της, γίνεται έφοδος των στρατιωτικών στο μαγαζί, η βασική περφόρμερ δολοφονείται από αυτούς και ακολουθεί ο κακός χαμός. Τη «Τρελή» θα σώσει ο Κάρλος, ένας εντελώς αρρενωπός και τελείως ετεροφυλόφιλος Μεξικάνος. Μετά από αυτό, ο Κάρλος θα ζητήσει από την «Τρελή» να φυλάξει κάποια κουτιά στο σπίτι της. Τα κουτιά υποτίθεται ότι περιέχουν «απαγορευμένα βιβλία». Στην πραγματικότητα όμως περιέχουν όπλα έτοιμα να χρησιμοποιηθούν για τη σχεδιαζόμενη δολοφονία του δικτάτορα Αουγούστο Πινοσέτ. Μια ξεχωριστή σχέση γεμάτη έρωτα, πόνο, ελπίδες και μπολερό θα ξεκινήσει. Κι ένας άνθρωπος απολιτίκ, που κανείς δεν τον λογαριάζει, όχι μόνο θα συνειδητοποιηθεί αλλά θα αντισταθεί.

Η άποψή μας: Τούτη είναι μια ταινία από αυτές που δεν γίνεται να μην σου αρέσουν. Μια ταινία γεμάτη ανθρωπιά, φτιαγμένη για μεγάλο κοινό, χωρίς να ξεπουλιέται με φτηνά κόλπα, πετυχαίνει όλες τις σωστές νότες και βγάζει μια μελωδία γλυκύτατη, που δεν μπορεί να σε αφήσει αδιάφορο. Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του σκηνοθέτη είναι το πως παρουσιάζει την τρανς Λόκα. Ένας χαρακτήρας επινοημένος από τον ίδιο, μιας που δεν υπάρχει μέσα στο βιβλίο, απόλυτα τρισδιάστατος, που κουβαλάει με άνεση στην πλάτη του όλη την ταινία. Βεβαίως, έχει την ευτυχία να τον υποδύεται ένας από τους κορυφαίους ηθοποιούς της Λατινικής Αμερικής – τι λέω, ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς του κόσμου: ο Alfredo Castro. 

Στην περίπτωση τούτης της ταινίας δεν έχουμε καταστάσεις ανάλογες πχ με το «Παιχνίδι των λυγμών» ή με το «Μια φανταστική γυναίκα» ή ακόμα ακόμα με το ελληνικό «Στρέλλα», όπου ο πρωταγωνιστικός queer χαρακτήρας τονίζει τη θηλυκή του πλευρά, σε σημείο «ξεγελάσματος» του θεατή: αυτό που βλέπεις σ' αυτές τις ταινίες είναι γυναίκα. Σε τούτη την ταινία, ο Castro είναι καταπληκτικός ακριβώς επειδή είναι γυναίκα μέσα του αλλά δεν μπορεί να είναι γυναίκα εξωτερικά: τα αραιά, μακριά μαλλιά του και η κατατομή του προσώπου του σε καμία περίπτωση δεν οδηγούν το κοινό στο να μπερδευτεί, ότι βλέπει μια γυναίκα στο πανί. Και η συνεργασία σκηνοθέτη – πρωταγωνιστή, οδηγούν σε έναν χαρακτήρα που τον βλέπεις και τον καταλαβαίνεις και νιώθεις την κατάστασή του. 

Δεν γίνεται προσπάθεια «εκμετάλλευσης» ή μείωσης του χαρακτήρα ή γαργάλισμα με camp επιτήδευση. Η «Τρελή» (Λόκα) είναι μια ανορθογραφία για την κοινωνία της Χιλής, ένα μίασμα για το καθεστώς, που όμως γίνεται αποδεκτή από όλους όσοι τη γνωρίζουν, ακριβώς επειδή βλέπουν την αλήθεια της. Είναι απολιτίκ επειδή γνωρίζει πως η στάμπα του τρανς της εξασφαλίζει εξοστρακισμό τόσο από τους χουντικούς όσο και από τους κομουνιστές (είναι σίγουρη γι' αυτό). Κι έχει την εξυπνάδα και το ένστικτο να καταλάβει πως ο Κάρλος την χρησιμοποιεί για τους δικούς του σκοπούς. Όμως, συναρπάζεται από την ίντριγκα και δίνει στον εαυτό της το δικαίωμα να παρασυρθεί από το παραμύθι. Γιατί, ναι, τον γουστάρει τον Κάρλος. Που της φέρεται τρυφερά, ως αληθινός τζέντλεμαν. 

Και ναι, η ταινία δείχνει τη σταδιακή πολιτική αφύπνισή της: η σκηνή όπου η Λόκα, για πρώτη φορά, ξεπερνάει τον φόβο της και περπατάει όρθια, με ψηλά το κεφάλι και αγέρωχη ανάμεσα σε φαντάρους που επιχειρούν να καταστείλουν μια συγκέντρωση, είναι από τις σπουδαιότερες της ταινίας. Το ξέρει πως ο έρωτάς της για τον Κάρλος είναι αδύνατον να ολοκληρωθεί αλλά κι αυτή, όπως και ο Κάρλος, θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο, την πραγματικότητα γύρω τους. Να τον κάνουν καλύτερο για όλους τους καταπιεσμένους. Απλώς, οι δρόμοι που επιλέγουν είναι διαφορετικοί, σίγουρα πάντως κάπου τέμνονται. Και ίσως να μπορούν να πορευτούν παράλληλα. 

Η σχέση Λόκα – Κάρλος, μου θύμισε κάπως τη σχέση William Hurt και Raul Julia στην ταινία «Το φιλί της γυναίκας αράχνης» του Hector Babenco, όπου το σενάριο βασίζονταν σε βιβλίο του Αργεντίνου Manuel Puig. Μοναξιά, πολιτική, κοινωνία, ποδόσφαιρο (ναι, δεν γίνεται να λείπει αυτό το κάτι παραπάνω από παιχνίδι σπορ) σταμπάρισμα, περιγράφονται υπέροχα σε μια ταινία που ξεχειλίζει ζεστασιά και ανθρωπιά.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 2 Σεπτεμβρίου 2021 από την Cinobo!