Movies Ltd

A Series of Unfortunate Events...

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

"Κάποιοι θα την πληρώσουν"

Αυτή είναι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 6 Απριλίου του 1972 στη μικρή πόλη Frederiksværk της Δανίας, Anders Thomas Jensen. Οι τέσσερις προηγούμενές του είναι οι εξής: «Το πανδοχείο της μαφίας» (Blinkende lygter/ Flickering Lights, 2000), «Οι πράσινοι χασάπηδες» (De grønne slagtere/ The Green Butchers, 2003), «Τα μήλα του Αδάμ» (Adams æbler/ Adam's Apples, 2005) και «Mænd & høns» (Men & Chicken, 2015). Οι δύο πρώτες του βγήκαν σε dvd στη χώρα μας, μετά την σχετική επιτυχία που είχαν τα «Μήλα του Αδάμ», η μοναδική – μαζί με την τελευταία του – που είχαν κινηματογραφική διανομή στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό πως και στις πέντε του ταινίες, πρωταγωνιστούν οι Mads Mikkelsen και Nikolaj Lie Kaas. Επίσης, υπογράφει τα σενάρια όλων των ταινιών του. Και γενικώς, είναι γνωστότερος ως σεναριογράφος και λιγότερο ως σκηνοθέτης.

Έχει κερδίσει Όσκαρ για τη μικρού μήκους ταινία του «Valgaften» (Election Night, 1998), στην οποία πρωταγωνιστεί ο Ulrich Thomsen, επίσης από τους μόνιμους ηθοποιούς του Jensen, μιας που έχει παίξει και σε δύο από τις μεγάλου μήκους ταινίες του. Η επόμενη ταινία του θα αποτελέσει και το αγγλόφωνο ντεμπούτο του. Θα συνσκηνοθετήσει με τον Nikolaj Arcel την ταινία «The Monster of Florence», με τα δικαιώματα του βιβλίου πάνω στο οποίο βασίζεται το σενάριο, να είναι αγορασμένα από τον Tom Cruise, με παραγωγό μεταξύ των άλλων τον George Clooney και με πρωταγωνιστή τον Antonio Banderas!

Η υπόθεση: Κάποιος κλέβει ένα ποδήλατο, ένα αυτοκίνητο δεν παίρνει μπροστά, κάποια επιβιβάζεται σε ένα τρένο που κανονικά δεν θα έπαιρνε, κάποιος επιβάτης δίνει τη θέση του σε μια άγνωστη: μια σειρά από συμπτώσεις που όμως αποκτούν άλλο νόημα όταν συμβεί ένα θανάσιμο ατύχημα στο τρένο αυτό. Ανάμεσα στα θύματα του δυστυχήματος είναι και η γυναίκα του στρατιωτικού Μάρκους. Ο Μάρκους είχε αποδεχτεί την πρόταση να παρατείνει τη θητεία του στο Αφγανιστάν, ο θάνατος της συζύγου του, όμως, τον αναγκάζει να επιστρέψει στην πατρίδα του. Έχει να φροντίσει συν τοις άλλοις και την έφηβη θυγατέρα του. Δεν δέχεται να δει ψυχολόγο, παρά τις παραινέσεις της κόρης του και πνίγει τη θλίψη του στην απελπισία και τη μπύρα. 

Κι ενώ θεωρεί – όπως και οι αρχές της χώρας – πως το δυστύχημα ήταν απότοκο μιας κακιάς στιγμής, θα αλλάξει γνώμη όταν γνωρίσει τον Ότο. Ο Ότο παθιάζεται με τη μελέτη των πιθανοτήτων και των συμπτώσεων: εξάλλου αυτή είναι η δουλειά του. Ο Ότο, που ήταν επιβάτης του μοιραίου τρένου, είναι πεπεισμένος ότι το δυστύχημα δεν ήταν τυχαίο αλλά αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας. Μαζί με τους φίλους και συναδέλφους του, τον Λέναρτ και τον Εμεντάλερ, πείθουν τον Μάρκους, ο οποίος ζητάει εκδίκηση μετ' επιτάσεως.

Η άποψή μας: Το ακούμε και μέσα στην ταινία: σύμπτωση είναι ένα γεγονός για το οποίο δεν έχουμε όλα τα απαραίτητα στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν πως δεν είναι σύμπτωση! Ο Anders Thomas Jensen γουστάρει τρελά να «παίζει» στα σενάριά του. Με τις προσδοκίες των θεατών, με τις αντιλήψεις τους, με τις απόψεις τους, με τις βεβαιότητές τους. Και κυρίως, με την πολιτική ορθότητα. Κι έχει καταφέρει τα σενάριά του να ξεχωρίζουν και να τα αναγνωρίζεις χωρίς καν να δεις το όνομά του στα credits! Ιδίως στις ταινίες που σκηνοθετεί, τραβάει ακόμα περισσότερο τα πράγματα στα άκρα. Πχ, στην ταινία «Πράσινοι χασάπηδες» οι Mads Mikkelsen (με φοβερή κόμμωση!) και Nikolaj Lie Kaas υποδύονται δυο φίλους, που ανοίγουν ένα χασάπικο και μετά από μια σειρά... συμπτώσεων, πουλάνε ανθρώπινο κρέας ως κοτόπουλο, κάτι που έχει φοβερή επιτυχία! 

Στην ταινία «Τα μήλα του Αδάμ» ένας νεοναζί καταδικάζεται να προσφέρει κοινωνική εργασία σε μια εκκλησία, σκέφτεται να φτιάξει μια μηλόπιτα και δοκιμάζεται (μαζί με τον φανατικά αφοσιωμένο στον Θεό, με τον δικό του τρόπο, παπά) από τον Σατανά ( ; ), καθώς μια σειρά από συμπτώσεις (ω, ναι) έχουν ως αποτέλεσμα να μην μπορεί να βρει τα απαραίτητα μήλα, καθώς στόχος ήταν να χρησιμοποιήσει τους καρπούς της μηλιάς που βρίσκεται στο προαύλιο της εκκλησίας. Όλες οι ταινίες του Jensen είναι μαύρες κωμωδίες κι ως τέτοιες πρέπει να αναγνωστούν. Και πάλι, όμως, αρκετοί από τους θεατές θα «κλοτσήσουν» από την ευκολία με την οποία πυροβολούνται και δολοφονούνται οι «κακοί» της κάθε ταινίας του. 

Κι εδώ εντοπίζω τη βασική αδυναμία και τούτης αλλά και των υπόλοιπων ταινιών του. Ιδιαίτερα εδώ, αυτή η αίσθηση είναι πολύ έντονη. Η αίσθηση ενός μοραλιστικού αμοραλισμού! Θέλω να πω, μόνο οι φασίστες διαφωνούν με το «ξύλο στους φασίστες» αλλά είναι λύση το «σκοτώστε τους φασίστες»; Ιδίως σε ευνομούμενες κοινωνίες; Και ιδίως όταν στην ταινία (όπως αποδεικνύεται εντέλει) δεν υπάρχει δικαιολογία που να «καλύπτει» αυτές τις δολοφονίες; Είναι αλήθεια πως αυτό είναι ένα από τα βασικότερα προβλήματα της εποχής μας – κι έτσι προκύπτει και το ερώτημα: η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης άποψης είναι δόγμα ακλόνητο, τέτοιο που μέσα του να περιλαμβάνει και απόψεις που αντιμάχονται την ίδια την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης άποψης, όπως είναι ο φασισμός;;; Εδώ σε θέλω. 

Κι εγώ ένιωσα πως οι λατρεμένοι μου losers αντιήρωες – και κυρίως ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Mads Mikkelsen – από κάποια στιγμή και μετά στην ταινία, χάνουν το ηθικό πλεονέκτημα. Αν προσπεραστεί αυτός ο σκόπελος όμως αυτό που προκύπτει είναι μια απολαυστικότατη εξτραβαγκάντσα, η οποία σχολιάζει σε βάθος μπόλικες από τις αγκυλώσεις της εποχής μας χωρίς να μένει μόνο σε αυτές. Η αρσενική τοξικότητα, η αλληλεγγύη των αδύναμων, ο μη ορθολογισμός της κοινωνίας, η ανδρική ταυτότητα – που της έχουν πάρει την... ταυτότητα – η διαδικασία της θλίψης, η ανάγκη ( ; ) της ψυχανάλυσης, η βία ως εκτόνωση, τα τραύματα της παιδικής ηλικίας, η αδυναμία επικοινωνίας, όλα αυτά κι άλλα πολλά σταχυολογούνται στο σενάριο. 

Που έχει σκηνές πολύ αστείες (πχ εκείνη όπου ο Μάρκους μαθαίνει στους υπόλοιπους πώς να λύνουν και να δένουν ένα όπλο και να κάνουν σκοποβολή), πολύ συγκινητικές (πχ εκείνη όπου ο Ότο εξομολογείται στον Μάρκους το δικό του τραύμα και κάνει αναφορά στη δική του απώλεια), πολύ εκρηκτικές (πχ εκείνη όπου ο Μάρκους ξεσπάει στην τουαλέτα, δίνοντας κουτουλιά στον καθρέφτη – σκηνή που γύρισε κανονικότατα ο Mikkelsen!), πολύ σουρεαλιστικές (πχ εκείνη όπου ο Ουκρανός - «ποδήλατο» αφηγείται μια παραβολή στους υπόλοιπους, που φαίνεται να μην βγάζει νόημα, σχετικά με τη σύμπτωση, αλλά βγάζει και πολύ μάλιστα) και πολύ... καβαφικές (ο κύκλος κλείνει με τον «Μικρό τυμπανιστή» σε γαλλικό κόρνο, με δύο κορίτσια να παίρνουν από ένα ποδήλατο, στο χρώμα που πρέπει). 

Όλοι οι ηθοποιοί είναι σούπερ, ο Mads Mikkelsen όμως ξεχωρίζει ως καλύτερος μεταξύ ίσων. Με την πυκνή γενειάδα του και το ξυρισμένο κεφάλι του, θαρρείς κι έχει βαλθεί να λειτουργήσει σε αντίστιξη με τον Mel Gibson του «Blood Father», ενός άλλου άντρα δηλαδή που προσπαθεί να πάρει εκδίκηση. Και μια κουβέντα για τον τίτλο: ο αγγλικός τίτλος της ταινίας έχει πλάκα γιατί «παίζει» πάρα πολύ με ό,τι συμβαίνει σε αυτήν: οι «Riders of Justice» είναι το όνομα της συμμορίας των «κακών» του φιλμ, εντέλει όμως οι Ιππείς της Δικαιοσύνης δεν είναι άλλοι από τους τέσσερις παράταιρους φίλους. Το «Οι εκκεντρικοί», ο ελληνικός τίτλος δηλαδή, αποτελεί άλλη μια ένδειξη αδυναμίας να βρεθεί ένας πιασάρικος τίτλος, που θα αποτυπώνει από τη μια την ουσία της ταινίας, και από την άλλη, θα λειτουργεί ελκυστικά για το κοινό, που πολλές φορές «πιάνεται» από τον τίτλο. Κι εντάξει το «Καβαλάρηδες της Δικαιοσύνης» ακούγεται κάπως, χαρακτηρίζοντας όμως εκκεντρικούς τα μέλη του πρωταγωνιστικού κουαρτέτου, θαρρώ τους υποβαθμίζει κατάτι. Ας είναι...

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 9 Σεπτεμβρίου 2021 από την Rosebud 21!