Movies Ltd

Μες στης Πόλης τα στενά

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Κατα-κατα-κατα-καταρρέω...

Γεννημένη στην Κωνσταντινούπολη το 1983, η Azra Deniz Okyay ασχολήθηκε για πρώτη φορά με τη φωτογραφία σε ηλικία δώδεκα ετών. Αποφοιτώντας από το γαλλικό Λύκειο Pierre Loti, μετακόμισε στο Παρίσι για να σπουδάσει Κινηματογράφο στο Πανεπιστήμιο της Νέας Σορβόνης, όπου ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές και μεταπτυχιακές της σπουδές. Στη συνέχεια, εργάστηκε στην εταιρεία Partizan Production του Michel Gondry. Επέστρεψε στην Τουρκία το 2010 και έγινε η πρώτη γυναίκα που εργάστηκε ως σκηνοθέτης στη διαφημιστική εταιρεία παραγωγής Depo. Έχει σκηνοθετήσει πολλές μικρού μήκους ταινίες, καθώς και πολλά μουσικά βίντεο.

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της. Η παγκόσμια πρεμιέρα της δόθηκε πέρσι στο φεστιβάλ της Βενετίας, όπου συμμετείχε στην Εβδομάδα Κριτικής, κερδίζοντας το Μεγάλο Βραβείο του τμήματος. Από εκεί και πέρα, έλαβε μέρος σε μια σειρά από άλλα φεστιβάλ παγκοσμίως. Ένα από αυτά ήταν και το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, στο οποίο συμμετείχε στο Διαγωνιστικό Τμήμα, κερδίζοντας τα βραβεία Ανθρώπινες Αξίες και WIFT ((Women in Film & Television).

Η υπόθεση: Στο κοντινό μέλλον, η Τουρκία βιώνει ένα ανεξήγητο ενεργειακό μπλακ άουτ, που πυροδοτεί βίαιες ταραχές. Τέσσερις χαρακτήρες, σαν περιπλανώμενα φαντάσματα, καθρεφτίζουν τις πολλαπλές όψεις μιας αποπροσανατολισμένης χώρας, που βρίσκεται στο χείλος της έκρηξης. Μέσα από συνεχή άλματα μπρος-πίσω στον χρόνο και σκηνές που επαναλαμβάνονται από διαφορετική οπτική γωνία, αυτός ο γρίφος σκιαγραφεί ένα πλέγμα από ακραίες αντιθέσεις και αντιφάσεις – ένα πορτρέτο μιας κοινωνίας που βυθίζεται στο σκοτάδι.

Η άποψή μας: «Θα χτίσουμε τη νέα Τουρκία», λέει ένας από τους τέσσερις βασικούς χαρακτήρες τούτης της ταινίας, της πρώτης από το περσινό Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που παρακολουθήσαμε τον περασμένο Νοέμβρη. Και συχνά κατά τη διάρκεια του φιλμ, η σκηνοθέτιδα συλλαμβάνει με τον φακό της την αντίθεση: γυαλιστεροί ουρανοξύστες σε απόσταση αναπνοής από ετοιμόρροπες πολυκατοικίες παλαιού τύπου. Γκρεμίζουν το παλιό οι γείτονες για να χτίσουν το καινούργιο. Μόνο που τα θεμέλια είναι σαθρά, ο τόπος γεμάτος λαμόγια, αστυνομία και ασφαλίτες και η τουρκική κοινωνία, ακόμα και αυτή στην Κωνσταντινούπολη, την πιο «εξωστρεφή» και «δυτική» πόλη της Τουρκίας, καρφωμένη στον Μεσαίωνα, εκεί που την οδήγησε ο Ερντογάν ο Μεγαλοπρεπής. 

Τα όσα βλέπουμε στην ταινία λαμβάνουν χώρα σε μια και μοναδική μέρα, στις 26 Οκτωβρίου του 2020, στο... άμεσο μέλλον, όταν γυριζόταν η ταινία, πλέον παρελθόν ημερολογιακά. Τέσσερις βασικοί χαρακτήρες, ο ένας που προαναφέραμε και τρεις γυναίκες, κυκλοφορούν στην πόλη (ή στην Πόλη αν προτιμάτε) σαν περιπλανώμενα φαντάσματα. Για κάποιον λόγο η πόλη βρίσκεται σε ένα ανεξήγητο ενεργειακό μπλακ άουτ. Και παρακολουθούμε αυτούς τους χαρακτήρες, οι ιστορίες των οποίων τέμνονται, να προσπαθούν να βγάλουν άκρη. Η σκηνοθέτιδα επιλέγει μια ενδιαφέρουσα αφήγηση. Δεν είναι αυτό που λέμε γραμμική. Μας μεταφέρει μπρος-πίσω στον χρόνο ενώ μας παρουσιάζει και κάποιες σκηνές από διαφορετική οπτική γωνία, δημιουργώντας έναν γρίφο. 

Η αφήγηση λοιπόν είναι ενδιαφέρουσα, ο ίδιος ο γρίφος, όμως, όχι και τόσο. Οκ, το πόσες αντιθέσεις και αντιφάσεις μπορεί να κρύβει η συγκεκριμένη πόλη στο συγκεκριμένο χρονικό σημείο είναι από μόνο του συναρπαστικό. Στην Πόλη λοιπόν το να φιλιέσαι με κάποιον στο δρόμο μπορεί να προκαλέσει τη δυσφορία υπερσυντηρητικών γειτόνων. Το να διαδηλώνεις για πράγματα κατακτημένα, όπως η ισότητα των δύο φύλων, μπορεί να σε οδηγήσει να βρεις τον μπελά σου, καθώς καλοθελητές θα σε τραβήξουν σε βιντεάκι και θα το πασάρουν σε ασφαλίτες. Μπορεί να είσαι μια μοντέρνα κοπέλα, που συμμετέχει σε μια ομάδα σύγχρονου χορού, αλλά όταν ο γκόμενός σου φιλιέται με άλλη, να σε κάνει να λυσσάς για εκδίκηση ή να την λες σε πιτσιρίκα επειδή φοράει κραγιόν. Σχιζοφρένεια! 

Και καλά, πίστη στη θρησκεία αλλά καθόλου έντιμος βίος. Σύριοι μετανάστες, πολιτικοί κρατούμενοι στοιβαγμένοι σε φυλακές, ναρκωτικά, ecstasy σε σκύλο (!!!), συνεχής παρακολούθηση από την αστυνομία, εγκυμοσύνες από αφεντικά – παντρεμένα με παιδιά εννοείται – ναι: έχεις την αίσθηση πως αυτή είναι μια κοινωνία έτοιμη να εκραγεί. Να οδηγηθεί στο σκοτάδι – κυριολεκτικά και μεταφορικά. Μόνο που η αιχμή της νεαρής δημιουργού δεν είναι αρκετά μυτερή. Κι ενώ υπάρχει μια δυναμική για μολότοφ εντέλει η έκρηξη δεν έρχεται ποτέ, ούτε καν η φωτιά: λίγες σπίθες μόνο. Να σημειώσουμε και πως για κάποιον λόγο που μου διέφυγε, ο τίτλος της ταινίας εμφανίζεται περίπου 20 λεπτά πριν το τέλος της. Και επίσης, εντελώς ξεκάρφωτα, λίγο πριν το τέλος, υπάρχει και σκηνή με σκυλάδικο τραγούδι εναντίον της ομοφοβίας. Τουλάχιστον η Beril Kayar, που υποδύεται την Ela, είναι υπέροχη.

Στις δικές μας ONLINE αίθουσες? Στις 16 Σεπτεμβρίου 2021 από την Strada Films!