Movies Ltd

του zerVo (@moviesltd)

Η αλήθεια είναι πως με τόσους υπαρκτούς βίους Αγίων στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας, οι περισσότεροι εξ αυτών ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, θα μπορούσαν να τροφοδοτηθούν όχι και λίγα σενάρια made in Greece κινηματογραφικών παραγωγών. Θέλεις κάτι η λιγοστή χημεία του εκράν με το ράσο, κάτι η εύθραυστη ισορροπία σε ζητήματα Πίστης και Θρησκείας, που δεν μπορούν να αναλυθούν εύκολα στα στενά χρονικά όρια της φιλμικής αφήγησης, η προσέγγιση του σινεμά στις βιογραφίες των μεγάλων προσωπικοτήτων όπως έχουν καταχωρηθεί στα συναξάρια είναι σχεδόν μηδενική. Για να λέμε του στραβού το δίκαιο, αν έχουμε να κάνουμε με περιπτώσεις όπως ετούτη του Man Of God, καλύτερα ο αριθμός αυτός να παραμείνει στάσιμος.

Αίγυπτος, τέλη του 19ου αιώνα. Οι διαδικασίες διαδοχής του ιερατικού θρόνου έχουν ήδη εκκινήσει, καθώς ο Πατριάρχης Σωφρόνιος, διανύοντας το 90ο έτος της ηλικίας του, πρόκειται πολύ σύντομα να παραδώσει τα σκήπτρα στον επίσκοπο που θα τον αντικαταστήσει. Πρώτη επιλογή, τόσο του γέροντα ιεράρχη, όσο και του ποιμνίου που έχει ευεργετηθεί από τις πράξεις του, ορίζει ο δημοφιλής Μητροπολίτης Πενταπόλεως Λιβύης, Νεκτάριος. Ένας ταχύτατα αναρριχώμενος στην επετηρίδα, κληρικός, χάρη κυρίως στο πλούσιο συγγραφικό του έργο και τις αντιαιρετικές μελέτες του, όσο και στην φιλανθρωπική και ποιμαντική του δράση.

Με ταχύτατες κινήσεις κάτω από το τραπέζι, οι αντίπαλοι του στην διαδοχή, θα επιχειρήσουν μέσα από ψεύδη και συκοφαντίες περί αήθους βίου, να μικρύνουν την εικόνα του Νεκταρίου στα μάτια του Σωφρόνιου. Γεγονός που θα έχει σαν συνέπεια την αποπομπή του Μητροπολίτη από την έδρα και την αυτοεξορία του στην Αθήνα, προκειμένου να μην έλθει σε ρήξη με την Εκκλησία. Εκεί που όμως θεωρούμενος ως μη Έλλην, έχοντας και τις δυσμενείς φήμες από την Αλεξάνδρεια να τον ακολουθούν, επίσης δεν θα καταφέρει να αποσπάσει μια θέση αντάξια των ικανοτήτων του, γεγονός που θα τον στρέψει να αναλάβει χρέη διευθυντή στην Ριζάρειο Σχολή. Ελπίζοντας πως μέσα από την ριζοσπαστική και καινοτόμα μέθοδο διαπαιδαγώγησης των σπουδαστών, θα αποκαταστήσει το τσακισμένο, από την μανιώδη επιμονή των ορκισμένων εχθρών, όνομα του.

Εκατό χρόνια έκλεισαν πέρσι από τον θάνατο, σε ηλικία 74 ετών, του θαυματουργού Αγίου και αυτό το γεγονός από μόνο του, όρισε μια πρώτης τάξης ευκαιρία για να μεταφερθεί ο βίος του στην μεγάλη οθόνη, σε μια ακριβή, για τα εγχώρια δεδομένα παραγωγή. Η πορεία άλλωστε του Αναστασίου Κεφαλά, όπως ήταν το όνομα του, προτού ασπαστεί τον κλήρο, διέθετε όλη την δυναμική εκείνη για την συγγραφή ενός σπουδαίου σεναρίου, που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να αποτελέσει μέχρι και αγωνιώδες, γεμάτο σασπένς, θρίλερ. Και οι νεότεροι να μάθουν και οι παλαιότεροι να ξαναθυμηθούν. Τίποτα από όλα αυτά δεν συνέβη. Απολύτως όμως.

Για να πάρουμε τα πράγματα εξαρχής, το παιχνίδι για την ταινία που υπογράφει η, υπέρ το δέον φιλόδοξη, Σέρβα σκηνοθέτις Υelena Popovic, χάθηκε μονομιάς, με την αναπάντεχη απόφαση (της?) να αποδοθούν οι διάλογοι στην αγγλική γλώσσα. Προφανώς για εμπορική εκμετάλλευση του φιλμ στις διεθνείς αγορές. Συνέπεια τούτου είναι το πόνημα, όχι απλά να απωλέσει το δυναμικό χαρακτηριστικό της ντόπιας λαλιάς του κεντρικού ήρωα και των συν αυτώ, αλλά να καταλήξει εντέλει ως ένας αστείος συναγωνισμός, για την ανάδειξη της χειρότερης προφοράς, στα χρονικά του αγγλόφωνου κινηματογράφου. Ο θεατής δεν καταφέρνει να ολοκληρώσει, ούτε μισό πλάνο παρακολούθησης δείχνοντας την πρέπουσα σοβαρότητα, σε ένα θέμα που κυριολεκτικά την αποζητάει, αφού οι διάλογοι λειτουργούν, με όση επιείκεια μπορώ να φανταστώ, καταστροφικά! Είναι πραγματικά ανεκδιήγητη, απερίγραπτη, έως και εξωφρενική η αλλαγή της ομιλίας του σεναρίου σε κάτι άλλο πέραν της ελληνικής. Κατάσταση που καταντάει βεβαίως ως κωμικοτραγική, τόσο στην θωριά ηθοποιών που γνωρίζουν καλά τα ξενικά - ο Λούλης ας πούμε ή ο Γαβράς - και νομίζουν πως παίζουν Σέξπιρ, δημιουργώντας ανάλογο ανεκδοτικό κοντράστ, όσο όμως κυρίως στις πολυπληθείς μοναστηριακές σεκάνς, όπου αντί να ακούσεις, φερειπείν, από την τσεμπεροφορούσα οξύθυμη χωριάτισσα Καραμπέτη ένα βροντικό "άσε κάτω την κόρη μου ρε τραγόπαπα", σου σκάζει ένα ασύνταχτο κάτι, για μια ντότερ κι έναν πέρβερτ πριστ, που δύσκολα δεν θα σου βγάλει γέλιο.

Ξεπερνώντας - στην θεωρία και μόνο, στην πράξη είναι αδύνατον - τον γλωσσικό όλεθρο, θα πρέπει να ομολογήσω πως ούτε αφηγηματικά, στέκει σαν μια ολοκληρωμένη πρόταση Ο Άνθρωπος του Θεού. Ο ρυθμός είναι νηνεμικός, αφού ακόμη και μια ώρα μετά την έναρξη του, ελάχιστα έχει προχωρήσει η δράση, το κυριότερο όμως, η πλοκή, αντί να σταχυολογήσει, έστω σε βινιέτες, κάποιες από τις σημαντικότερες στιγμές της διαδρομής του Αγίου, αναλώνεται στο δεκάκις επαναλαμβανόμενο γύρισμα και της έτερης σιαγόνας του, όταν τα ραπίσματα και οι εξευτελισμοί που δέχεται είναι συνεχή. 

Biopic, πάνω σε μια οποιαδήποτε προσωπικότητα, του πολιτικού, του καλλιτεχνικού, ακόμη και του αδόκιμου θρησκευτικού χώρου, δεν σημαίνει κατ ανάγκη δίωρο λιβάνισμα του για να εμπεδώσουμε καλά και σώνει την αγιοσύνη του. Αυτό κανείς μπορεί να το πληροφορηθεί διαβάζοντας τις γραφές, παίρνοντας πληροφορίες από έναν σεβάσμιο γέροντα, αναζητώντας βρε αδελφέ στην ατελείωτη δικτυακή χοάνη, ότι μπορεί να τον νοιάξει. Αυτό που καταφέρνει η Popovic, με το ανάξιο ψαλίδι μεταξύ των σκηνών της, είναι να προκαλέσει την αποστροφή της πλατείας για ότι σερβίρει. Άδικο για όλους, ιδίως για το τιμώμενο πρόσωπο, που εδώ είναι μια από τις λαμπρότερες, αν και ουδέποτε στην ζωή του επιζήτησε τιμές και μεγαλεία, μορφές της Ελληνοορθόδοξης Εκκλησίας. Δεν τολμώ να το αποκαλέσω ασέβεια, κανείς δεν μου δίνει αυτό το δικαίωμα, οι προθέσεις άλλωστε της παραγωγής, παρόλο το δεδομένο δυστύχημα, δεν είναι ανήθικες.

Απούσης στο σκριπτ της πραγματικά σπουδαίας ιστορίας, δίχως ποτέ η κάμερα να εστιάζει βαθιά μέσα στην ψυχή του Αγίου, ώστε να αναδείξει το μεγαλείο της Πίστης και της Ευλάβειας, αντιμετωπίζοντας επιδερμικά τα εκκλησιαστικά παρατράγουδα του ματαιόδοξου ιερατείου, για ένα καλύτερο πόστο στην σχετική βαθμίδα, το (Θεέ μου, κάνε το) έργο, αποτυγχάνει παταγωδώς σε οποιοδήποτε τομέα κι αν επιχείρησε. Καταιγίδα που παρασέρνει και τον πρωταγωνιστή Σερβετάλη, που προς τιμήν του, ακόμη και κάτω από αυτές τις αβάσταχτες για έναν ηθοποιό συνθήκες, έκανε τα πάντα για να δώσει όσο το δυνατόν ρεαλιστικότερη υπόσταση στον ασκητικής φιλοσοφίας ιερωμένο. Οι προσδοκίες μου δεν πετούσαν στα ουράνια βέβαια, για να καρτερώ τίποτα αριστούργημα Gandhi ή Lawrence, αλλά δεν περίμενα ούτε και αυτή την συμφορά, που ειλικρινά η παρακολούθηση της με έθλιψε αφάνταστα.