Movies Ltd

Ο Γούντι έχει – ακόμα – κάτι να μας πει...

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

"Οι απαντήσεις δεν είναι πάντα αυτές που θες να ακούσεις"

Allan Stewart Konigsberg. Γνωστότερος ως Woody Allen! Γεννημένος στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης την πρώτη του Δεκέμβρη του 1935 – οπότε, ετών 85 και βαδίζει προς τα 86. Η καριέρα του ως σκηνοθέτη ξεκίνησε... παράξενα: το 1966 πήρε τη γιαπωνέζικη ταινία "Kokusai himitsu keisatsu: Kagi no kagi", η οποία ήταν ένα θρίλερ για ένα χαμένο μικροφίλμ, και τη μετέτρεψε σε κωμωδία για μια χαμένη συνταγή για... αβγοσαλάτα, ουσιαστικά υποτιτλίζοντας την ταινία στα αγγλικά με ότι να 'ναι διαλόγους! Αυτό! Έτσι προέκυψε το "What's Up, Tiger Lily?" (1966), η πρώτη, επίσημα, ταινία του Woody Allen! Τρία χρόνια μετά σκηνοθετεί το "Ζητείται εγκέφαλος για ληστεία" (Take the Money and Run, 1969). Μέχρι το 1980 σκηνοθέτησε άλλες οχτώ ταινίες. Από το 1982 γυρίζει μία ταινία κάθε χρόνο, ενώ μία χρονιά, και συγκεκριμένα το 1987, γύρισε δύο!

Αυτή είναι η... 49η μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί! Παρά μία πενήντα δηλαδή! Και πλέον σε αντίξοες συνθήκες, καθώς το Χόλιγουντ του έχει γυρίσει την πλάτη, λόγω του σκανδάλου εντός ή εκτός εισαγωγικών με την θετή του κόρη Σουν Γι, την οποία και παντρεύτηκε. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της, εντελώς ταιριαστά, στο περσινό φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν, στις 18 Σεπτεμβρίου του 2020, σημαίνοντας και την επίσημη έναρξη του φεστιβάλ. Στην Ελλάδα ήταν να προβληθεί τον Οκτώβριο του 20, αλλά η πανδημία είχε άλλα σχέδια.

Η υπόθεση: Ο Μορτ Ρίφκιν δίδασκε παλιότερα κινηματογράφο σε πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Όντας στην τρίτη ηλικία πλέον και κάπως απογοητευμένος από τον σύγχρονο κινηματογράφο – και τον κόσμο γενικότερα – έχει παρατήσει τη διδασκαλία με σκοπό να αφοσιωθεί στη συγγραφή του πρώτου του (υπερφιλόδοξου) μυθιστορήματος. Η κατά πολύ νεώτερη σύζυγός του, η (μεσήλικη) Σου, εργάζεται σε εταιρία που παρέχει δημόσιες σχέσεις σε ανθρώπους του κινηματογράφου. Και καθώς η ταινία του πελάτη της που μόλις έχει ολοκληρωθεί, του νεαρού, γοητευτικού και υπερφίαλου Φιλίπ, ετοιμάζεται να προβληθεί στο φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν, πηγαίνει στην βασκική πόλη για να (του) προσφέρει τις υπηρεσίες της. 

Ο Μορτ, υποψιάζεται πως υπάρχει φλερτ ανάμεσα στην Σου και τον Φιλίπ. Έτσι, αποφασίζει να συνοδέψει τη σύζυγό του για να την έχει από κοντά. Αλλά κι επειδή πιστεύει πως η αλλαγή σκηνικού θα καταφέρει να πυροδοτήσει την έμπνευσή του για να ξεκινήσει το μυθιστόρημά του. Η Σου είναι ενθουσιασμένη με τον Φιλίπ, ο Μορτ βαριέται και κάποια στιγμή νιώθει μια αδιαθεσία, που τον οδηγεί στον ιατρείο της γοητευτικής καρδιολόγου Τζο Ρόχας. Η γνωριμία του μαζί της θαρρείς και τον ξυπνάει από έναν λήθαργο. Μία διάθεση αναθεώρησης της ζωής τον κυριεύει, την ίδια στιγμή που μια σειρά από παλαβά κινηματογραφοφιλικά όνειρα τον αναστατώνουν. Ο Μορτ βλέπει τις ελπίδες του για το μέλλον να αναζωπυρώνονται. Παρά το γεγονός ότι τα πράγματα δεν πάνε ακριβώς όπως τα προέβλεψε. Ή μήπως γίνεται ακριβώς αυτό;

Η άποψή μας: «So, do you have anything to say to me, after everything that I’ve told you?». Ρε Woody, τι να λέμε, σ' αγαπάμε αφού. Παρά τις όποιες αστοχίες σου. Παρά τις σκιές στην προσωπική σου ζωή. Παρά την κατηφόρα που έχει πάρει η καριέρα σου. Μας έκανες να γελάσουμε, μας έκανες να συγκινηθούμε, «μας ταξίδεψες», που λέμε πλέον – ειρωνικά κατά βάση. Πώς μας τα λες εδώ πέρα λοιπόν; Χμ, λίγο σαν κύκνειο άσμα φαντάζει όλο αυτό. Με απόλυτη συνειδητοποίηση: ποτέ δεν μπόρεσες να φτάσεις όλους τους μεγάλους δημιουργούς που θαύμαζες. Γι' αυτό και οι σκηνές ονείρου, παραπέμπουν σε διαχρονικά αριστουργήματα της 7ης Τέχνης. 

Με διάθεση για φόρο τιμής αλλά ταυτόχρονα και για μια ματιά πιο ανάλαφρη, πιο σκωπτική. Σαν να μας λέει ο Woody: "παιδιά, εγώ αυτούς τους σκηνοθέτες λάτρεψα, αυτές τις ταινίες αγάπησα – ποτέ δεν μπόρεσα να φτάσω σε τέτοια δυσθεώρητα ύψη αλλά, ρε γαμώτο, αριστουργήματα, αριστουργήματα, αλλά ώπα, η ζωή θέλει και λίγο μια πιο αλέγκρα θεώρηση". Ο Ingmar Bergman ξεχωρίζει ξεκάθαρα ανάμεσα στις αγάπες του σκηνοθέτη, με τρεις ταινίες στις οποίες γίνεται αναφορά - «αντιγραφή» και συγκεκριμένα οι ταινίες είναι το "Περσόνα", οι "Άγριες φράουλες" και η "Έβδομη σφραγίδα" (έτσι κι αλλιώς, κάποια εποχή, ο Woody Allen πέρασε μια καθαρά μπεργκμανική περίοδο). 

Ακολουθεί ο Jean-Luc Godard και το "Χωρίς ανάσα" (η μόνη ταινία από την οποία βλέπουμε ατόφια σκηνή, πέρα από την σκηνή με τα σεντόνια που αντιγράφει με τον τρόπο του ο Allen) – υποτίθεται ότι στο φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν τιμούν τον πρωτοπόρο Ελβετό σκηνοθέτη με μια ειδική προβολή της σημαδιακής του ταινίας και μετά έχουν «όνειρα» που αφορούν τον "Πολίτη Κέιν" του Orson Welles, το "8 1/2" του Federico Fellini, τον "Εξολοθρευτή άγγελο" του Luis Buñuel, το "Ζιλ και Ζιμ" του François Truffaut και το (μεγάλη έκπληξη αυτό!) "Ένας άνδρας και μια γυναίκα" του Claude Lelouch. Αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό κάνει αναφορά ο Allen: η σκηνή με τον ζωγράφο Sergi López θαρρείς κι έχει ξεπηδήσει μέσα από το σύμπαν της ταινίας "Vicky Cristina Barcelona". 

Οπότε, ναι, έχει πολύ σινεμά μέσα στο σινεμά η ταινία και θα εκτιμηθεί περισσότερο από όσους μπορούν να πιάσουν αυτές τις αναφορές. Το Σαν Σεμπαστιάν αποθεώνεται, το φεστιβάλ του αποθεώνεται επίσης, σαν μάλιστα να έγινε "ειδική παραγγελία" (σημείωση: παιδιά του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, μια ιδέα ρίχνω, εδώ μας ήρθε ο Baderas, ο Woody θα ανέβαζε Θεσσαλονίκη και φεστιβάλ κατά 800% - μην σου πω πως θα σταματούσε και το έγκλημα με τα αρχαία του μετρό). Μέσω του χαρακτήρα του Φιλίπ ο Allen δείχνει την περιφρόνησή του στη νέα γενιά σκηνοθετών, ντεμέκ διανοούμενων, που επ ουδενί δεν μπορούν να ακουμπήσουν τους δικούς του ήρωες (κι εδώ φαίνεται λίγο σαν να ζηλεύει ο παππούς, ας είναι). Κυρίως όμως κάνει έναν απολογισμό – αυτοκριτική μέσω του alter ego του, που ξεκάθαρα είναι ο Μορτ Ρίφκιν του Wallace Shawn. Ναι, ίσως και να είναι «καλύτερος αναγνώστης από συγγραφέας». 

Η Gina Gershon είναι ζουμερή, μια milf που ανθίζει λόγω έρωτα, η Elena Anaya είναι γοητευτική αλλά και χωρίς πραγματικό ρόλο (περισσότερο ως σύμβολο λειτουργεί), ο Louis Garrel δεν χρειάζεται να κάνει κάτι ιδιαίτερο για να πείσει ως το νέο μεγάλο όνομα της Έβδομης Τέχνης, που μπορεί και παίζει και φοβερό μπόνγκο και με μεγάλη χαρά είδα τον Steve Guttenberg στο ρόλο του αδελφού του Μορτ – πραγματικά αγνώριστος ο ηθοποιός που ως Carey Mahoney έσκιζε τη δεκαετία του '80 στα πρώτα "Police Academy". Ο Vittorio Storaro δίνει και πάλι μαθήματα διεύθυνσης φωτογραφίας. Όμως, παρ' όλα αυτά, τούτο είναι ένα ήσσονος βεληνεκούς έργο του Woody Allen. 

Λείπει η σπιρτάδα, λείπει η ένταση, λείπει το χιούμορ, λείπει το κάτι παραπάνω. Και ο Wallace Shawn δεν ήταν η καλύτερη επιλογή για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αλλά, εδώ ισχύει το αξίωμα: μια μέτρια ταινία του Woody Allen είναι μια υπέροχη εμπειρία θέασης, ιδίως σε κάποιο θερινό σινεμά. Οπότε, ξέρετε εσείς...

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 15 Ιουλίου 2021 από την Tanweer!