Movies Ltd

Το τέρας μέσα μας

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

"Αν πάντοτε σου φέρονται σαν κάτι που δεν είσαι, στο τέλος το πιστεύεις"

Τούτη η δανέζικη παραγωγή αποτελεί το ντεμπούτο των Frederik Louis Hviid και Anders Ølholm – τόσο σε ότι αφορά τη σκηνοθεσία όσο και σε ότι αφορά το σενάριο - σε κινηματογραφική ταινία μεγάλου μήκους. Ο Anders Ølholm άρχισε να ασχολείται με το σενάριο της ταινίας ήδη από το 2015. Οι παραγωγοί της ταινίας είχαν σκεφτεί άλλο πρόσωπο για τη σκηνοθετική καρέκλα. Ο Anders Ølholm τους ζήτησε να σκηνοθετήσει ο ίδιος την ταινία, παρέα με τον επί πολλά χρόνια φίλο του, Frederik Louis Hviid, με τον οποίο εντωμεταξύ είχαν ολοκληρώσει το σενάριο. Όπερ και εγένετο τελικά.

Η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας Παγιδευμένοι (Shorta / Enforcement) έγινε στο φεστιβάλ Βενετίας όπου και συμμετείχε στην Εβδομάδα Κριτικής τον περασμένο Σεπτέμβριο. Από εκεί και πέρα προβλήθηκε σε πολλά ακόμα φεστιβάλ (Ζυρίχη, Γλασκώβη, Βαρσοβία και Μπουσάν μεταξύ των άλλων). Στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης η ταινία έλαβε μέρος στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα κερδίζοντας τελικά το βραβείο σκηνοθεσίας αλλά και το βραβείο της FIPRESCI, της επιτροπής δηλαδή των κριτικών κινηματογράφου. Τέλος, τιμήθηκε και με το Cineuropa Award στο Φεστιβάλ Les Arcs.

Η υπόθεση: «I can't breathe» φωνάζει ο 19χρονος μαύρος Ταλίμπ Μπεν Χάσι - παιδί μεταναστών - στους δύο αστυνομικούς που τον συλλαμβάνουν και τον ακινητοποιούν κάπου στην Κοπεγχάγη. Ο Ταλίμπ πέφτει σε κώμα, κάτι που οδηγεί σε βίαιες εξεγέρσεις στους δρόμους της πόλης, γεγονός που αναγκάζει την διεύθυνση εσωτερικών υποθέσεων της αστυνομίας, από τη μία να θέσει σε διαθεσιμότητα τους δύο μπάτσους κι από την άλλη να διεξάγει έρευνα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έλαβαν χώρα τα γεγονότα. Αυτόπτης μάρτυρας του συμβάντος ήταν ο επίσης αστυνομικός, Γιενς Χόγιερ. Ο διοικητής του, τον βάζει να κάνει περιπολία με τον Μάικ Άντερσεν, έναν σκληροτράχηλο, ρατσιστή, μάτσο μπάτσο. Η δικαιολογία είναι να έχει ο Γιενς τον Μάικ από κοντά, για να μην «ξεφύγει». Μπορεί όμως έτσι να δοθεί η ευκαιρία στον Μάικ να «πείσει» τον Γιενς να μην μιλήσει. 

Κατά την διάρκεια της περιπολίας ο Μάικ θα στοχοποιήσει τον νεαρό Άμος – επίσης παιδί μεταναστών – και ακολούθως θα τον συλλάβει. Οι αντιδράσεις στην πόλη συνεχίζονται. Μια σπίθα αρκεί για να γίνουν όλα ρημαδιό. Ο Γιενς, ο Μάικ και ο Άμος θα βρεθούν στο Σβέιλγκαρντεν, ένα κλειστό γκέτο μεταναστών στα προάστια. Και θα παγιδευτούν εκεί μέσα. Μια μεγάλη μέρα και μια ακόμα μεγαλύτερη νύχτα τους περιμένει. Στη διάρκειά της θα κληθούν να τεστάρουν τις αντιλήψεις τους, να πάρουν δραματικές αποφάσεις και να παραμείνουν ζωντανοί...

Η άποψή μας: "Shorta" στα αραβικά σημαίνει "αστυνομία". Και αυτή η λέξη δίνει το όνομά της σε μια ταινία που, βλέποντάς την, αιφνιδιάζεσαι. Για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι το "I can't breathe"! Η ταινία είναι απολύτως επίκαιρη! Αποκλείεται οι δημιουργοί της ταινίας να είδαν – όπως όλος ο κόσμος – τον θάνατο του George Floyd στις 25 Μαΐου και μετά να ενσωμάτωσαν την ανάλογη σκηνή με την τρομακτική κραυγή, που έγινε σύνθημα και να είχαν έτοιμη και μονταρισμένη την ταινία να προβληθεί στη Βενετία στις 5 Σεπτεμβρίου. Κατά μία έννοια, προέβλεψαν τα γεγονότα. 

Άλλος λόγος: αιφνιδιάζεσαι από το γεγονός ότι η ταινία προβλήθηκε σε μια σειρά από φεστιβάλ, ξεκινώντας μάλιστα την πορεία της από την Εβδομάδα Κριτικής του περασμένου φεστιβάλ Βενετίας! Γιατί αιφνιδιάζεσαι; Μα γιατί η ταινία είναι άκρως εμπορική - με την εντελώς καλή έννοια όμως. Θα μου πείτε "καλά, στα φεστιβάλ μόνο κουλτουριάρικες ταινίες προβάλλονται, που όταν βγαίνουν μετά στις αίθουσες δεν πατάει άνθρωπος να τις δει;". Χμ, ναι, κάπως έτσι, δυστυχώς. Εδώ, όμως, έχουμε μια ταινία που μια χαρά ταιριάζει σε οποιοδήποτε φεστιβάλ, όντας και εμπορική. 

Κατά μία έννοια, η ταινία συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε το εξίσου συναρπαστικό, φεστιβαλικό φιλμ από τη Δανία, Ο ένοχος, δύο χρόνια πριν. Πού βρίσκεται η ειδοποιός διαφορά, που ξεχωρίζει τις δύο αυτές ταινίες από ανάλογες χολιγουντιανές; Η τρισδιάστατη σκιαγράφηση χαρακτήρων. Οι δύσκολες αποφάσεις που καλούνται να πάρουν. Το ότι έρχονται αντιμέτωποι με ηθικά διλήμματα και με προσωπικές κοσμοθεωρίες, που δέχονται απανωτά χτυπήματα. Και ναι, το σενάριο τους δίνει τη δυνατότητα να αλλάξουν. Γιατί κάποιες καταστάσεις κάνουν ακριβώς αυτό: σε αλλάζουν. Συνήθως φοβόμαστε αυτό που δεν γνωρίζουμε. Και το μισούμε, ακριβώς επειδή δεν το γνωρίζουμε. Όταν τελικά οι περιστάσεις μας «αναγκάζουν» να το γνωρίσουμε, υπάρχει η ελπιδοφόρα περίπτωση να γκρεμιστούν μέσα μας χρόνια αγκυλώσεων, προκαταλήψεων και μίσους. 

Αυτό είναι το κυρίαρχο στοιχείο πάνω στο οποίο βασίζεται η ταινία. Που έχει κάτι από το Ημέρα εκπαίδευσης. Που θυμίζει ως κατάσταση το πρόσφατο γαλλικό Οι άθλιοι. Αλλά και το παλιότερο γαλλικό, αλλά τόσο μα τόσο σπουδαίο Το μίσος. Ταινία που καθώς την παρακολουθείς, σου περνάει από το μυαλό και το Επίθεση στον σταθμό 13 του Carpenter. Μια ταινία, που ως παραγωγή δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από ανάλογες χολιγουντιανές. Οι σκηνές δράσης είναι εξαιρετικά σκηνοθετημένες, άψογα μονταρισμένες, με την κατάλληλη μουσική υπόκρουση: δεν σε αφήνουν να πάρεις το βλέμμα σου από την οθόνη. Το σασπένς είναι πολλές οι φορές που χτυπάει κόκκινο. 

Το πολύ δυνατό χαρτί της ταινίας όμως είναι η σκιαγράφηση εκείνων των αχαρτογράφητων γκρίζων περιοχών στον χαρακτήρα των ανθρώπων. Ναι, είναι εύκολο από την αρχή να πεις «λοιπόν, ο Γιενς είναι ο καλός μπάτσος και ο Μάικ είναι ο κακός μπάτσος». Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου απλά. Κι όταν η τράπουλα κάποια στιγμή ξαναμοιραστεί, η δυναμική δεν θα είναι η ίδια. Ούτε και τα εύκολα σχηματοποιημένα πρόσημα. Η πιο καίρια ερώτηση που κάνει ο Μάικ στον Γιενς είναι απλούστατη: «γιατί δεν τους σταμάτησες;». Γιατί επέλεξε να βλέπει τους συναδέλφους του να κάνουν κατάχρηση εξουσίας χωρίς να επέμβει; Γιατί δεν έκανε τίποτε να τους σταματήσει; Γιατί δεν έκανε τη θεωρία, πράξη; Μήπως το ήθος και η ηθική του Γιενς δεν είναι ενσυνείδητη επιλογή αλλά ασυνείδητη αδυναμία; Μήπως ο ιδεαλισμός του δείχνει απλά έναν αστυνομικό που δεν βρήκε ακόμα την ευκαιρία να «διαβρωθεί», να «λερωθεί» να γίνει μπάτσος; Πολλά θα αλλάξουν και για τους δυο τους μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες. Θα πρέπει να σκοτώσουν το κτήνος μέσα τους. Ο ένας από τους δύο θα τα καταφέρει... 

Τρομερή ταινία, που γραπώνει το βλέμμα του θεατή, που ταρακουνάει την καρδιά, που μένει στο μυαλό. Που αποδεικνύει πως το καλό και το εμπορικό σινεμά μπορούν να χαρακτηρίζουν την ίδια ταινία. Που στο πλαίσιο μιας αστυνομικής περιπέτειας θίγει ανορθογραφίες στις δυτικές κοινωνίες. Που πετυχαίνει να συνθλίψει στερεότυπα και προκαταλήψεις. Και με το πολύ δυνατό της φινάλε αναγκάζει και τον πιο δύσπιστο θεατή να υποκλιθεί. Και ίσως, καταφέρνει να ταράξει και τις δικές του βεβαιότητες.

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 10 Ιουνίου 2021 από την One From The Heart!