Movies Ltd

Ένας αρουραίος ανάμεσα στους Πάνθηρες

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Τι 30 αργύρια τι 300 δολάρια...

Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο Shaka King, μετά το «Newlyweeds» του 2013. Συνυπογράφει και το σενάριο. Στόχος του ήταν ουσιαστικά να γυρίσει ένα είδος biopic για τον Fred Hampton, έναν από τους σπουδαιότερους Μαύρους Πάνθηρες, για τον οποίο πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ούτε καν τα βασικά. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Fred Hampton εμφανίζεται (όχι ως πρωταγωνιστής πάντως) σε μια άλλη ταινία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, γυρισμένη για τηλεοπτική πλατφόρμα, με πολλές υποψηφιότητες για τα εφετινά Όσκαρ: μιλάμε φυσικά για τη Δίκη των 7 του Σικάγου. Τούτη η ταινία είναι παραγωγή της Warner και διανεμήθηκε μέσω της τηλεοπτικής πλατφόρμας HBO Max. Έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περασμένο φεστιβάλ του Σάντανς ενώ σε αρκετές χώρες έχει πάρει και κανονική διανομή, θα προβληθεί δηλαδή στις κινηματογραφικές αίθουσες. Μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: οι Daniel Kaluuya, LaKeith Stanfield και Lil Rel Howery έχουν συνεργαστεί παλιότερα, το 2017, στην ταινία Τρέξε (Get Out).

Η ταινία Judas and the Black Messiah αποτέλεσε μια από τις εκπλήξεις των εφετινών υποψηφιοτήτων για Όσκαρ καθώς κατόρθωσε να συγκεντρώσει έξι από δαύτες: καλύτερης ταινίας, πρωτότυπου σεναρίου, τραγουδιού, διεύθυνσης φωτογραφίας και δύο β' ανδρικών ρόλων για τους δύο βασικούς πρωταγωνιστές της (ειρωνικό, έτσι;): δηλαδή για τους Daniel Kaluuya και Lakeith Stanfield. Μέσω των υποψηφιοτήτων της η ταινία κατέγραψε αρκετές πρωτιές. Αυτή είναι η πρώτη ταινία γυρισμένη με χρήματα μόνο μαύρων παραγωγών, που τσιμπάει υποψηφιότητα καλύτερης ταινίας. Επίσης, είναι η πρώτη φορά που στην κατηγορία του β' ανδρικού ρόλου, δύο μαύροι ηθοποιοί από την ίδια ταινία διεκδικούν το ίδιο Όσκαρ. Τέλος, ο Daniel Kaluuya γίνεται ο πρώτος μαύρος Βρετανός ηθοποιός που κερδίζει δεύτερη υποψηφιότητα για Όσκαρ: η πρώτη του ήταν για το «Τρέξε», όπου ήταν πρώτου ανδρικού ρόλου.

Η υπόθεση: Τέλη της δεκαετίας του '60. Ο Αφροαμερικάνος Γουίλιαμ ''Μπιλ'' Ο'Νιλ συλλαμβάνεται στο Σικάγο προσπαθώντας να «αρπάξει» ένα αυτοκίνητο, υποδυόμενος πράκτορα του FBI. Ο πραγματικός πράκτορας του FBI, Ρόι Μίτσελ, κατά τη διάρκεια της ανάκρισης, κάνει μια προσφορά στον Μπιλ: του λέει πως θα αποσύρει όλες τις κατηγορίες αρκεί ο Μπιλ να λειτουργήσει ως χαφιές του FBI. Ο στριμωγμένος Μπιλ χωρίς δεύτερη σκέψη, δέχεται την προσφορά. Αυτό που του ανατίθεται ως αποστολή είναι να εισχωρήσει στην τοπική οργάνωση του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων στο Ιλινόις και να έχει από κοντά τον χαρισματικό του ηγέτη, Φρεντ Χάμπτον. Έτσι και γίνεται. 

Ο Μπιλ όχι μόνο γίνεται μέλος των Μαύρων Πάνθηρων, όχι μόνον πλησιάζει πάρα πολύ τον Φρεντ Χάμπτον σχηματίζοντας σχεδόν φιλικές σχέσεις μαζί του, αλλά γίνεται και υπεύθυνος του τομέα ασφαλείας του κόμματος! Θα δει από κοντά πώς εξελίσσεται το ειδύλλιο του ηγέτη με την επαναστάτρια Ντέμπορα Τζόνσον. Κι ενώ από τη μια θαυμάζει τον Χάμπτον και βιώνει μια ταξική και φυλετική συνειδητοποίηση, από την άλλη προσπαθεί να σώσει το τομάρι του. Ένας αγώνας γίνεται για την ψυχή του Ο'Νιλ: θα πάει με την πλευρά του καλού ή θα προδώσει όλα τα ιδανικά του, προς τέρψιν του αρχηγού του FBI, Τζέι Έντγκαρ Χούβερ;

Η άποψή μας: «Η πολιτική είναι πόλεμος χωρίς αίματα. Ο πόλεμος είναι πολιτική με αίματα». Οποιαδήποτε ταινία τσιτάρει τον σύντροφο Μάο δεν μπορεί παρά να κερδίσει το ενδιαφέρον μας. Πόσο μάλλον όταν η ταινία είναι made in USA! Κι όχι μόνον αυτό: όταν είναι made in Hollywood! Ρε, μαζεύτηκαν όλα τα αναρχοκουμούνια στους λόφους του Λος Άντζελες και μας (προ)ετοιμάζουν για την επανάστα; Χμ, τραβηγμένο σενάριο ακόμα και για τους πιο «ψεκασμένους» ανάμεσά μας. Από την άλλη, πάντοτε η βαριά βιομηχανία των ΗΠΑ, ο κινηματογράφος, έπιανε τα κελεύσματα των καιρών. Μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ σχεδόν έναν χρόνο πριν, υπήρξε παγκόσμιος ξεσηκωμός – εν μέσω πανδημίας, κι έχει μεγάλη σημασία αυτό – για τις φυλετικές διακρίσεις που υφίστανται οι μαύροι σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, χώρες της Δύσης δηλαδή που προβάλλουν ως υπέρμαχοι των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αλλά συνεχίζουν να διαχωρίζουν και να αντιμετωπίζουν τους πολίτες τους διαφορετικά, ανάλογα με το χρώμα του δέρματός τους. 

Τελευταία η ρατσιστική βία φαίνεται να βρίσκεται σε έξαρση στις ΗΠΑ απέναντι και σε πολίτες ασιατικής καταγωγής: στοίχημα πως προσεχώς θα έχουμε περισσότερες ταινίες με ήρωες ασιατικής καταγωγής, τύπου Minari; Δεν είναι κακό αυτό: ίσα ίσα. Οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει στη συνειδητοποίηση του κόσμου, οτιδήποτε βοηθάει στο να καταπολεμηθεί η άγνοια, ο φόβος, η μισαλλοδοξία, προφανώς και αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Πέρσι τα Παράσιτα τιμήθηκαν με μπόλικα βραβεία μεταξύ των οποίων και το Όσκαρ καλύτερης ταινίας! Φέτος κάτι μου λέει πως οι βραβεύσεις θα έχουν πάνω τους ακόμα πιο έντονα τη στάμπα του diversity. Της αναγνώρισης της διαφορετικότητας δηλαδή και του καλώς εννοούμενου δικαιωματισμού κάθε λογής μειονοτήτων. 

Πέρα από την ατζέντα που προωθούν όμως έχει μεγάλη σημασία, ύψιστη θα έλεγα, το αν οι συγκεκριμένες ταινίες είναι και καλές ταινίες. Καλοφτιαγμένες, υψηλής κινηματογραφικής αξίας, άξιες παρακολούθησης για τους θεατές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η απάντηση είναι ένα αδιαμφισβήτητο «ναι». Ο Shaka King πετυχαίνει και παραδίδει ένα κινηματογραφικό έργο καλλιτεχνικά άρτιο, με υψηλές επιδόσεις στους επιμέρους κατασκευαστικούς τομείς του, το οποίο λέει και διαχρονικές αλήθειες, βασιζόμενο ίσως στο μεγαλύτερο όπλο όλων εκεί έξω: τον Λόγο. Η Βία δεν είναι η απάντηση, λέει ο King. Ο κόσμος μπορεί να αλλάξει μόνο μέσω της συνειδητοποίησης. Μόνο όταν ο κάθε άνθρωπος αποκτήσει ταξική συνείδηση και καταφέρει να απαγκιστρωθεί από δαιμονοποιήσεις και σπέκουλες. 

Οι λέξεις «σοσιαλισμός» και «κομουνισμός» στις ΗΠΑ είναι απολύτως καταδικαστέες από την συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου που ζει εκεί, χωρίς να ξέρουν ουσιαστικά τι σημαίνουν! Η ταινία λοιπόν κινείται σε δύο ράγες. Από τη μία, βλέπουμε τον Φρεντ Χάμπτον. Έναν γνήσιο ηγέτη, που παρά το νεαρόν της ηλικίας του ξέρει τι συμβαίνει, ξέρει πως γυρίζει ο κόσμος, ξέρει πως μπορεί να αλλάξει ο κόσμος – εννοείται προς το καλύτερο – και ξέρει πως να μιλάει στον κόσμο και να τον μαγεύει. Ηγέτης που από τη μια λέει «I'm a Revolutionary» (Είμαι ένας Επαναστάτης) και το εννοεί με κάθε κύτταρο του σώματός του και από την άλλη είναι ντροπαλός και κομπιάζει να πλησιάσει τη γυναίκα που γουστάρει. Αποσαφηνίζει με απλά λόγια τι σημαίνει σοσιαλισμός και κομουνισμός. Ξέρει πως η ισχύς βρίσκεται στην ένωση και κατορθώνει να δημιουργήσει – έστω και προσωρινά – ένα αρραγές μέτωπο στο οποίο εκτός από τους Μαύρους Πάνθηρες συμμετείχαν κι άλλες οργανώσεις Αφροαμερικάνων αλλά και οργανώσεις όπως οι Νεαροί Πατριώτες (λευκοί μη δεξιοί από τον Αμερικάνικο Νότο) ή οι Νεαροί Λόρδοι (εξεγερμένοι Πορτορικάνοι). 

Ο εχθρός, κοινός: η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Που εννοείται ότι προσπαθούσε με κάθε τρόπο να φιμώσει αυτόν τον ενοχλητικό νεαρό. Με πολιορκητικό κριό το FBI και με υποκινητή τον Τζέι Έντγκαρ Χούβερ, οι ΗΠΑ ήθελαν να σταματήσουν τον Φρεντ Χάμπτον. Κι όταν είδαν και απόειδαν πως η δαιμονοποίηση δεν ήταν αρκετή, είχαν τη φαεινή ιδέα να χρησιμοποιήσουν έναν Δούρειο Ίππο. Γιατί, αυτό ήταν ο Μπιλ Ο'Νιλ. Πεισμένος από τις αερολογίες του επίσης σαφέστατα πλανεμένου πράκτορα που τον στρατολόγησε – ο οποίος ως προάγγελος των σύγχρονων νεοφιλελέδων λέει κάποια στιγμή στον Μπιλ πως «Μαύροι Πάνθηρες και Κου Κλουξ Κλαν είναι το ίδιο πράγμα» (!!!!!!!!!) - αλλά κυρίως προσπαθώντας να σώσει το τομάρι του, ο Μπιλ δέχεται να «πουλήσει» τα αδέλφια του. 

Κι όσο η παροχή πληροφοριών δεν έχει τίποτα φοβερές επιπτώσεις, ο Μπιλ δεν φαίνεται να έχει κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Όσο όμως ακούει τον Χάμπτον με λόγια που τον απομακρύνουν από το λούμπεν προλεταριάτο κι όσο οι πιέσεις που δέχεται να κάνει ολοένα και πιο σιχαμερά πράγματα εντείνονται, τόσο πιο ζορισμένος, τόσο πιο στριμωγμένος αισθάνεται. Ο σκηνοθέτης δεν έχει καμιά πρόθεση να τον σκιαγραφήσει επί τούτου ως τον απόλυτο κακό, ως ένα γλοιώδες και ασπόνδυλο πλάσμα, ως μια κλασική καρικατούρα κακού. Και εκμαιεύοντας μια σπουδαία ερμηνεία από τον Lakeith Stanfield, τον παραδίδει στο κοινό ως έναν άνθρωπο που δεν στάθηκε ποτέ στο ύψος των περιστάσεων. Που ηττήθηκε ως άνθρωπος. Και που οι Ερινύες γι' αυτό που έκανε δεν τον εγκατέλειψαν ποτέ. Μέχρι το τέλος του. Κι ας μην το παραδέχτηκε ανοιχτά ποτέ. 

Είναι χαρακτηριστικά τα πλάνα από τη συνέντευξή του στην εκπομπή «Eyes on the Prize» τα οποία ο σκηνοθέτης μας προσφέρει ως αναπαράσταση έχοντας στο φινάλε και κομμάτι από την αυθεντική συνέντευξη του Μπιλ Ο'Νιλ. Τι τραγική φιγούρα... Οι ερμηνείες όλων είναι σούπερ. Να κάνω εδώ μια ειδική μνεία για τον Martin Sheen. Έχει έναν πολύ μικρό ρόλο, ερμηνεύοντας τον Τζέι Έντγκαρ Χούβερ. Και μου θύμισε τον Μάνο Κατράκη, αυτόν τον ατόφιο κομουνιστή, ο οποίος ερμήνευε επί χρόνια καταδότες των Ναζί. Και η φωτογραφία και η μουσική και το τραγούδι είναι σούπερ. Μια ταινία που αξίζει να παρακολουθήσει κανείς. Αυτό νομίζω τα λέει όλα.

Στις δικές μας αίθουσες? Ακόμη δεν έχει προγραμματιστεί...