Movies Ltd

The Whole World Is Watching – Again!

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

"If you are the big tree, we are the small axe"

Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει νόημα να σταθούμε και να πούμε δυο λόγια παραπάνω σχετικά με το πού πάει όλο αυτό το πράγμα με τον διαχωρισμό ανάμεσα στο «ταινία για την τηλεόραση» και «ταινία για τον κινηματογράφο». Και να δούμε κατά πόσο η συγκεκριμένη «ταινία» ή ταινία, μπορεί να είναι υποψήφια μετά Βαΐων και Κλάδων στην ανακοίνωση της Ακαδημίας Κινηματογράφου των ΗΠΑ στις 15 Μαρτίου. Μικρή παρένθεση: φέτος, λόγω της πανδημίας, οι ταινίες που θα μπορούν να είναι υποψήφιες για κάποιο Όσκαρ θα είναι εκείνες που θα έχουν προβληθεί από 1 Ιανουαρίου 2020 έως και τις 28 Φεβρουαρίου του 2021! Η Ακαδημία πρόσθεσε δύο μήνες παραπάνω λοιπόν από ότι συνήθως, με την ελπίδα ότι σε αυτό το διάστημα οι κινηματογράφοι θα πάρουν τα πάνω τους. Η ελπίδα αποδεικνύεται... φρούδα, but anyway. Οπότε, οι υποψηφιότητες θα ανακοινωθούν στις 15 Μαρτίου και η τελετή απονομής των βραβείων θα λάβει χώρα στις 25 Απριλίου! Κλείνει η παρένθεση. 

Πάμε στο παρασύνθημα. Το Mangrove είναι η μία από τις πέντε ταινίες που γύρισε ο Steve McQueen για την τηλεόραση και τη σειρά «Small Axes», με παραγωγούς τις εταιρίες Amazon και το BBC. Το έχει δηλώσει και ο ίδιος σε συνέντευξή του: οι ταινίες γυρίστηκαν για την τηλεόραση! Για να μπορεί να τις δει η μητέρα του στο BBC! Στην ίδια συνέντευξη πάντως ο ίδιος δήλωσε πως τα όρια πλέον ανάμεσα στην τηλεόραση και τον κινηματογράφο είναι πάρα πολύ θολά. Οπότε, ουσιαστικά είναι στο χέρι της Amazon το αν η ταινία θα είναι υποψήφια στα Όσκαρ – ως κινηματογραφική – ή στα Έμι – ως τηλεοπτική. Αν επιλέξει τα Όσκαρ, και πάλι τίθεται θέμα για το πως θα χειριστεί την κατάσταση η Amazon – προφανώς και με την συναίνεση του ίδιου του McQueen. Θα διαλέξει να υποβάλλει το «Mangrove» μόνο του; Θα υποβάλλει ως υποψήφιες και τις πέντε ταινίες της σειράς; Ή μήπως θα υποβάλλει την σειρά ως... μία (πολύ μεγάλη σε διάρκεια) ταινία; Όπως καταλαβαίνετε, η υπόθεση αρχίζει να έχει... θεολογικές προεκτάσεις: είναι μία αλλά είναι και πέντε!!! Πχ, η Ένωση Κριτικών του Λος Άντζελες – που σχεδόν πάντα πέφτει μέσα στις προβλέψεις της – επέλεξε το «Small Axe» ως μία ταινία σε πάμπολλες κατηγορίες, αλλά επέλεξε να... επιλέξει μόνο το «Lovers Rock», την μία από τις πέντε ταινίες της σειράς, στην κατηγορία «μουσική». Μύλος!

Η παγκόσμια πρεμιέρα του Mangrove έγινε στις 25 Σεπτεμβρίου 2020 στο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης! Σε ένα κινηματογραφικό φεστιβάλ δηλαδή! Κι ενώ υπήρχε η δυνατότητα για virtual παρακολούθηση της ταινίας, αυτή προβλήθηκε τη συγκεκριμένη ημέρα σε drive-in! Οπότε, κανονική κινηματογραφική προβολή! Δύο βδομάδες αργότερα, το «Mangrove» έκανε την πανευρωπαϊκή του πρεμιέρα, ανοίγοντας το φεστιβάλ του Λονδίνου. Και πάλι υπήρχε η δυνατότητα για virtual παρακολούθηση (έτσι την παρακολούθησα προσωπικά) αλλά η ταινία προβλήθηκε κανονικά και σε κινηματογράφους του Λονδίνου αλλά και σε άλλα σινεμά στο UK! Και να τονίσουμε επίσης πως το «Mangrove» ήταν ανάμεσα στις επίσημες επιλογές του ακυρωμένου κινηματογραφικού φεστιβάλ των Καννών! Για την ιστορία, να πούμε πως οι τίτλοι των άλλων τεσσάρων ταινιών – επεισοδίων της σειράς είναι: «Lovers Rock», «Red, White and Blue», «Alex Wheatle» και «Education». Όλα τα επεισόδια βασίζονται σε πραγματικά γεγονότα που βίωσαν μέλη της κοινότητας των Δυτικών Ινδιών (Καραϊβική κατά βάση) στο Λονδίνο, στα έτη μεταξύ 1969 και 1982. Το «Mangrove» είναι το μόνο που έχει δίωρη διάρκεια – τα άλλα τέσσερα επεισόδια έχουν διάρκεια μιας ώρας (πάνω - κάτω). Άλλη λεπτομέρεια, που έχει τη σημασία της: η σειρά γυρίστηκε σε 35mm – εντελώς κινηματογραφικά δηλαδή... Στο Ηνωμένο Βασίλειο η σειρά άρχισε να προβάλλεται στις 15 Νοεμβρίου από το BBC ενώ στις ΗΠΑ είναι διαθέσιμο στο Amazon Prime από τις 20 Νοεμβρίου. O tempora o mores...

Η υπόθεση: Λονδίνο, τέλη της δεκαετίας του '60. Ο Φρανκ Κρίτσλοου, με καταγωγή από το Τρινιντάντ, αποφασίζει να ανοίξει ένα εστιατόριο στο Νότινγκ Χιλ. Το ονομάζει Mangrove και υπόσχεται στους επισκέπτες του κουζίνα, που θα θυμίζει σπιτικό φαγητό από την Καραϊβική. Το μαγαζί αργά αλλά σταθερά, αποκτά πελατεία και γίνεται στέκι για ανθρώπους της τοπικής κοινωνίας αλλά και για διανοούμενους και ακτιβιστές. Οι λευκοί ρατσιστές όμως, δεν βλέπουν με καλό μάτι την επιτυχία του Mangrove. Ιδίως ο αστυνομικός Φρανκ Πούλι κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να δείξει το βαθύ μίσος του για τους μη λευκούς εμιγκρέδες. Αφού επανειλημμένα εισβάλλει στο μαγαζί με συναδέλφους του - κάθε φορά δια ασήμαντον αφορμήν - προκαλώντας ζημιές και κάνοντας μπούλινγκ, η τοπική κοινότητα αποφασίζει να αντιδράσει. Στις 9 Αυγούστου του 1970, 150 άτομα διαδηλώνουν με πορεία προς το τοπικό αστυνομικό τμήμα. Ακολουθούν συγκρούσεις με την αστυνομία οι οποίες οδηγούν στη σύλληψη του Κρίτσλοου κι άλλων οχτώ διαδηλωτών, που βαφτίστηκαν «The Mangrove 9» - κατά το «The Chicago 7». Στη δίκη που ακολούθησε πολλά πράγματα διακυβεύονταν – ανάμεσά τους, το μέλλον...

Η άποψή μας: Τι λέτε; Δεν μοιάζει πάρα πολύ όλο αυτό με τη «Δίκη των 7 του Σικάγου»; Ναι, μοιάζει απίστευτα. Από την εποχή που έλαβαν χώρα τα γεγονότα (ανάμεσα στις δύο δίκες παρεμβάλλονται σκάρτα δυο χρόνια) και τη σημασία που έχουν οι δύο ταινίες για τη σημερινή εποχή, μέχρι την κατασκευή και την αισθητική τους, τούτα τα δημιουργήματα θα μπορούσαν να είναι δυο ξαδέλφια, απλά το ένα είναι από τις ΗΠΑ και το άλλο από το Ηνωμένο Βασίλειο. Και είναι πολύ σημαντικές ταινίες για το παρόν και το μέλλον του κόσμου μας. «The whole world is watching». Ναι. «Black Lives Matter». Εννοείται. Ακόμη και η πρόσφατη καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης είναι δηλωτική της πάλης που γίνεται. Γιατί κάθε νίκη εναντίον του φασισμού, του ρατσισμού και της ανελευθερίας είναι σημαντικότατη για την ανθρωπότητα. 

Διαβάσατε τι πήγε να γίνει στο Μίτσιγκαν, στις ΗΠΑ; Ακροδεξιά οργάνωση σκόπευε να απαγάγει την Κυβερνήτη της Πολιτείας! Και είδατε τι έγινε με την εισβολή των γκάου Τραμπικών στο Καπιτώλιο! Θέλω να πω, η μάχη πρέπει να είναι συνεχής και η προσοχή τεταμένη. Σε αυτήν τη μάχη, τέτοιες ταινίες έχουν εξαιρετική σημασία. Κι ας μην είναι έτσι ακριβώς όπως τις ονειρευόμασταν. Ας πάρουμε το «Mangrove» λοιπόν. Μπορεί το «Small Axe» να είναι η πιο ενδιαφέρουσα δημιουργία του McQueen μετά το αριστουργηματικό πρώτο του μεγάλου μήκους φιλμ, το «Hunger», αλλά υπάρχουν πολλά «αλλά». Αρχικά, δεν είναι το καλύτερο επεισόδιο της σειράς. Το προσπερνάμε αυτό κι εστιάζουμε αποκλειστικά εδώ. 

Ο σκηνοθέτης λοιπόν σκέφτηκε κινηματογραφικά αλλά το τελικό αποτέλεσμα είναι απολύτως τηλεοπτικό ως αισθητική. Κι έχει τη λογική του αυτό έως ένα σημείο. Θέλω να πω, το «Mangrove» λογικά θα το δει πάρα πολύς κόσμος από την τηλεοπτική του συσκευή ή από κάποιο λάπτοπ. Πολύ περισσότερος σε σχέση με τον κόσμο που θα επέλεγε να το δει σε έναν κινηματογράφο. Και πολύ πιο... λούμπεν. Πιο νοικοκυραίος, πιο ουδέτερος, πιο «του κέντρου». Ε, αυτόν τον (τηλε)θεατή θα τον κερδίσει το «Mangrove». Ελπίζω δηλαδή. Κι αν καταφέρει να τον ευαισθητοποιήσει και να τον κάνει να συνειδητοποιήσει τον βαθύ ρατσισμό λίγες μόλις δεκαετίες πριν, μιας κοινωνίας που διαφημίζει πλέον την ανοχή της στη διαφορετικότητα, μια μεγάλη μάχη θα έχει κερδηθεί. Όχι ο πόλεμος. Μια μάχη. Αν δε, τον κινητοποιήσει κιόλας, ε, αυτό είναι ακόμα καλύτερο, έτσι; 

Θέλω να πω: κι εδώ σημασία έχει το μήνυμα κι όχι ο τρόπος που αυτό μεταδίδεται. Οι συμβάσεις στις οποίες καταφεύγει ο σκηνοθέτης είναι αρκετές. Πρέπει να υπάρχει ένας ξεκάθαρα «κακός» (παγίδα που εν πολλοίς κατόρθωσε να αποφύγει ο Sorkin στο «The Trial of the Chicago 7»). Κάποιος που στο πρόσωπό του και τις πράξεις του να ενσωματώνεται η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και να αντανακλά τον πηχτό ρατσισμό πολλών λευκών Βρετανών της εποχής. Έτσι δημιουργήθηκε ο ΠιΣι Πούλι (κι εντάξει, στην σκηνή στο δικαστήριο, όπου τον εξετάζει ένας από τους κατηγορούμενος, ο οποίος υπερασπίστηκε μόνος του τον εαυτό του, χωρίς δικηγόρο, ο τρόπος που λέει συνέχεια το «ΠιΣι Πούλι» – όπου ΠιΣι, PC, ήτοι Police Constable – σε κάνει να γελάς, κι αυτό δεν είναι μάλλον στις προθέσεις του σκηνοθέτη). 

Η σκηνή της διαδήλωσης είναι «φτωχή» - εδώ μάλλον έπαιξε περισσότερο ρόλο το ελλιπές μπάτζετ. Υπάρχει το κλισέ ότι σε κάποια στιγμή υπάρχει κάμψη στον αγώνα: και οι ήρωες «σπάζουν». Υπάρχει ο δικαστής, ντάλε κουάλε ίδιας λογικής (αυτής της προστασίας του κατεστημένου) με εκείνον στην ταινία του Sorkin – απλά ο Βρετανός όπως είναι λογικό, είναι πιο... φλεγματικός. Στο πλαίσιο της αυθεντικότητας των όσων λέγονται, κάποιοι ηθοποιοί επιλέγουν να... τραβήξουν στα άκρα τις προφορές τους – το κάνει πιο πολύ η Letitia Wright, η πιο αναγνωρίσιμη από το καστ, με συμμετοχή σε «Black Panther» και «Avengers». 

Και η βία αποτυπώνεται σκληρή μεν αλλά διαχειρίσιμη: μίλια μακριά από την βία στο «Hunger» - μίλια μακριά τούτη η ταινία κι από την παράδοξη ποίηση εκείνης. Ο McQueen για να μην αγιοποιήσει τους ήρωές του αφήνει κάποιες νύξεις και για το τζογαδόρικο παρελθόν του Κρίτσλοου αλλά και για το γεγονός ότι οι συλληφθέντες ενώ πάλευαν εναντίον του ρατσισμού, είχαν ακόμα μεγάλη απόσταση να διανύσουν σε ότι αφορά τα δικαιώματα των γυναικών. Εν κατακλείδι, μια σημαντική ταινία για όσα λέει – και είναι ξεχωριστό το γεγονός ότι αναδεικνύει ένα ήσσονος σημασίας πραγματικό γεγονός για να δείξει ότι οι μάχες κερδίζονται σε όλα τα πεδία της μάχης, μεγάλα και μικρά – κι όχι απαραίτητα για τις υψηλές (καθαρά) κινηματογραφικές της επιδόσεις.

Στις δικές μας αίθουσες? Ακόμη δεν έχει προγραμματιστεί!