Movies Ltd

(Four) Black Lives (that) Matter(ed)!!!

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Μια νύχτα που θα μπορούσε να αλλάξει τον κόσμο

Αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί η γεννημένη στις 15 Ιανουαρίου του 1971 στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνιας Regina Rene King, όπως είναι το πλήρες της όνομα. Η βραβευμένη με Όσκαρ β' γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της στην ταινία «Αν η οδός Μπιλ μπορούσε να μιλήσει» (If Beale Street Could Talk, 2018) ηθοποιός, έχει περάσει πολλές φορές πίσω από την κάμερα προκειμένου να σκηνοθετήσει τηλεοπτικά επεισόδια στην καριέρα της ως τώρα. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περασμένο φεστιβάλ της Βενετίας, όπου έλαβε μέρος στο επίσημο πρόγραμμα, εκτός διαγωνισμού κι έγραψε ιστορία καθώς ήταν η πρώτη ταινία στην ιστορία του φεστιβάλ που είχε σκηνοθετηθεί από γυναίκα Αφροαμερικανίδα! Λίγο μετά προβλήθηκε στο φεστιβάλ του Τορόντο, όπου στα People's Choise Awards, ήρθε δεύτερη πίσω από τον μεγάλο νικητή, το Nomadland. Το σενάριο της ταινίας το υπογράφει ο Kemp Powers, βασιζόμενος στο ομώνυμο θεατρικό του.

Η ταινία έκανε την εμπορική της πρεμιέρα στις 25 Δεκεμβρίου στις ΗΠΑ και στις 26 Δεκεμβρίου στη Μεγάλη Βρετανία, σε όσους κινηματογράφους συνεχίζουν να παραμένουν ανοιχτοί εν μέσω πανδημίας, μεταλλάξεων του ιού κι άλλων τρομακτικών ανάλογων. Και την ημέρα των γενεθλίων της Regina King, στις 15 Ιανουαρίου του 2021, η ταινία θα αρχίσει να προβάλλεται στην πλατφόρμα της Amazon.

Η υπόθεση: 25 Φεβρουαρίου 1964. Ο Cassius Clay, προς μεγάλη έκπληξη των πάντων, στέφεται παγκόσμιος πρωταθλητής πυγμαχίας στην κατηγορία των βαρέων βαρών, απέναντι στο φαβορί, Sonny Liston. Κόσμος πολύς πανηγυρίζει στην παραλία του Μαϊάμι, της πόλης όπου διεξήχθη ο συγκεκριμένος αγώνας. Την ίδια ώρα, ο Cassius Clay γιορτάζει την επιτυχία του σε ένα δωμάτιο ενός μοτέλ μαζί με τρεις από τους στενότερους φίλους του. Ποιοι είναι αυτοί; Ένας από τους ηγέτες του Έθνους του Ισλάμ, ο Malcolm X, ο τραγουδιστής Sam Cooke και ο πρωταθλητής του αμερικάνικου ποδοσφαίρου, Jim Brown. Όλοι τους βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο της ζωής τους. Όλοι τους έχουν βιώσει στο πετσί τους το ρατσισμό της αμερικάνικης κοινωνίας απέναντί τους: είναι μαύροι και το χρώμα του δέρματός τους αποτελεί κόκκινο πανί για την πλειοψηφία των WASP συμπατριωτών τους. Ο καθένας τους έχει διαφορετικές απόψεις σχετικά με τον τρόπο που θα πρέπει η Αφροαμερικάνικη Κοινότητα να διεκδικήσει τα δικαιώματά της. Θα αστειευτούν, θα διασκεδάσουν, θα πουν ιστορίες, θα διαφωνήσουν, θα μαλώσουν. Αυτά που τους ενώνουν, όμως, είναι περισσότερα από όσα τους χωρίζουν.

Η άποψή μας: «Based on true events...» μας πληροφορεί μια κάρτα κατά την έναρξη της ταινίας. Ταινία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα λοιπόν. Αλλά και ταινία βασισμένη σε θεατρικό. Να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν αρχικά πως οι τέσσερις βασικοί πρωταγωνιστές όντως συναντήθηκαν στις 25 Φεβρουαρίου του 1964 στο Μαϊάμι μετά τη νίκη του Cassius Clay, που τον έστεψε παγκόσμιο πρωταθλητή πυγμαχίας. Το τι διαμείφθηκε μεταξύ τους, όμως, δεν μπορεί να το γνωρίζει κανείς, ούτε το αν ο Malcom X πρόσφερε στα φιλαράκια του μόνον παγωτό βανίλια στο... πάρτι! 

Εκεί, ο Kemp Powers έβαλε το χεράκι του και με τη φαντασία του δημιούργησε τους εξαιρετικούς διαλόγους του. Δεν έχουμε δει το θεατρικό, οπότε δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν όσα βλέπουμε πριν οι τέσσερις συγκεντρωθούν στο δωμάτιο του μοτέλ, υπήρχαν στην παράσταση. Θεωρώ πως λογικά δεν υπήρχαν και προστέθηκαν ακριβώς για να «σπάσει» η θεατρίλα (sic). Μπορεί να κάνω και λάθος. Πάντως, η αλήθεια είναι πως οι εισαγωγικές σκηνές και δίνουν περισσότερο κινηματογραφικό τόνο στην ταινία και παρέχουν απαραίτητες πληροφορίες και υλικό για το χτίσιμο του καθενός από αυτούς τους χαρακτήρες. 

Ο Cassius Clay έχει χάσει δικό του αγώνα από επιπολαιότητα στο Γουέμπλεϊ. Ο Sam Cooke αντικρίζει την αδιαφορία παύλα αποδοκιμασία του αποκλειστικά λευκού κοινού στο περίφημο νεοϋορκέζικο nightclub Copacabana (πληροφοριακά, το κλαμπ έκλεισε τον περασμένο Μάιο εξαιτίας του κορωναϊού!!!). Ο Jim Brown διαπιστώνει πως όσο διάσημος κι αν είναι κι όσο καλές σχέσεις κι αν έχει με έναν προύχοντα λευκό του αμερικάνικου Νότου, εκείνος θα τον λέει νέγρο και δεν θα τον αφήνει να μπει μέσα στο σπίτι του – μόνο μέχρι το μπαλκόνι επιτρέπεται. Και ο Malcolm X καλείται να καθησυχάσει την γυναίκα του, η οποία φοβάται για το πού μπορεί να καταλήξει η πορεία του(ς). 

Αντιπροσωπευτικοί εκπρόσωποι της μαύρης κουλτούρας και φίλοι, όταν θα συναντηθούν θα βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σημείο της ζωής τους. Στο μεταίχμιο κρίσιμων αποφάσεων. Ο Cassius Clay είναι έτοιμος να δηλώσει ότι ασπάζεται τον μουσουλμανισμό, να στηρίξει το Έθνος του Ισλάμ και να «βαφτιστεί» εκ νέου ως Muhammad Ali. Ο Malcolm X είναι έτοιμος να αποφασίσει να εγκαταλείψει το Έθνος του Ισλάμ, απογοητευμένος από την ηθική κατάπτωση των ηγετών της οργάνωσης. Ο Jim Brown είναι έτοιμος να εγκαταλείψει την ποδοσφαιρική του καριέρα και να αφοσιωθεί στον κινηματογράφο, όπου κάνει τα πρώτα του βήματα. Και ο Sam Cooke είναι έτοιμος για κάτι πιο δημιουργικό στην καριέρα του, ενώ παράλληλα επεκτείνει τις μπίζνες του στη μουσική βιομηχανία. 

Ο Kemp Powers βάζει τον Malcolm X αριστερά της αριστεράς, τον Sam Cooke στα δεξιά της αριστεράς και τους δύο αθλητές στο κέντρο της αριστεράς και μέσω των διαξιφισμών τους φωτίζει όλη την προβληματική της Μαύρης Κοινότητας στις ΗΠΑ. Τότε. Και θα ήταν αστείο αν δεν είναι τραγικό πως πάνω κάτω αυτά που απασχολούσαν αυτές τις τρομερές ιστορικές προσωπικότητες τότε, απασχολούν τους Αφροαμερικάνους και σήμερα, 56 χρόνια μετά! Το timing της ταινίας είναι απίστευτο. Και λόγω της πανδημίας και λόγω του «I can't breathe» του George Floyd: «The Whole World Is Watching». 

Το κοινό παρακολουθεί αυτήν την τρομερή συνάντηση με τεταμένο ενδιαφέρον. Και πραγματικά, λίγο απασχολεί το γεγονός πως, αναγκαστικά, όταν τέσσερις άνδρες μιλάνε μέσα σε ένα δωμάτιο, ε, αυτό θα παραπέμπει περισσότερο σε θέατρο παρά σε κινηματογράφο. Η Regina King μάλιστα καθόλου δεν ενοχλείται από αυτό. Όχι ότι δεν προσπαθεί να βγάλει τους ήρωές της από το δωμάτιο. Και στην ταράτσα πηγαίνουν οι τέσσερίς τους και για ποτό και τσιγάρα πηγαίνουν οι δύο από αυτούς και μπαρότσαρκα προκύπτει και οι εμβόλιμες σκηνές αναμνήσεων, όπως η περίφημη συναυλία του Sam Cooke στη Βοστόνη, λειτουργούν ως διαφυγές, για να φύγουμε μαζί με τους ήρωες από το δωμάτιο. 

Όπως και να έχει, πάντως, εδώ ένας είναι ο άρχοντας: ο Λόγος. Και η επιχειρηματολογία. Και η ανταλλαγή απόψεων. Όχι πάντοτε με ψυχραιμία. Κάποτε και με πείσμα, με πόνο, με στόχευση, με πίκρα, με σκοπό την δημιουργία έντασης, την πρόκληση αντίδρασης. Και λέγονται πραγματικά τρομερά πράγματα. Από τα «Παλεύουμε για τις ζωές μας» και «οι άνθρωποι της φυλής μας πεθαίνουν κυριολεκτικά κάθε μέρα στους δρόμους» του Malcolm X στο «δεν θέλω ένα κομμάτι από την πίτα – θέλω τη συνταγή» του Sam Cooke, υπάρχει ένα έξοχα οργανωμένο διαλογικό σύστημα στην ταινία, που δεν γίνεται να μην σε συναρπάσει. Πέρα και πάνω από όλα αυτή είναι μια ταινία μεγάλων Ιδεών. 

Προσέξτε όμως: η King δεν κάνει αγιογραφίες. Τους παρουσιάζει όλους με τα ελαττώματα και τις αδύναμες στιγμές τους. Μια αδελφότητα παρουσιάζει. Το δέσιμο μιας ομάδας τεσσάρων ανδρών, που όπως το είπε αργότερα και ο Clay (το γράφω αμετάφραστο) ήταν: «young, Black, righteous, famous, unapologetic». Να σημειώσουμε πως μετά από λίγους μήνες από τη νίκη του Casious Clay, ο Malcolm X και ο Sam Cooke θα δολοφονηθούν ενώ σήμερα ο μόνος ζωντανός της παρέας είναι ο Jim Brown. Κορυφαία στιγμή της ταινίας, εκεί όπου ο Malcolm X πικάρει τον Sam Cooke για το πως ένας λευκός, προνομιούχος νέος, όπως ο Bob Dylan (που τότε κι εκείνος έκανε τα πρώτα του βήματα στη μουσική) έγραψε το υπέροχο τραγούδι διαμαρτυρίας «Blowin' in the Wind» όταν ο Sam αναλωνόταν σε σόουλ, κροσόβερ καψουροτράγουδα, στιγμή που θα μας οδηγήσει στην πιο συγκινητική στιγμή της ταινίας: τον Sam Cooke να τραγουδάει στο σόου του Κάρσον το συγκλονιστικό «A change is gonna come». 

Οι ερμηνείες από το άγνωστο ως επί τω πλείστον και με κυρίως τηλεοπτική παρουσία καστ είναι εξαιρετικές! Η τετράδα μπορεί να μην χτυπάει κόκκινο δημοφιλίας – τώρα – (για να καταλάβετε, οι πιο γνωστοί ηθοποιοί από το καστ είναι οι λευκοί Beau Bridges, που έχει την ευκαιρία να παίξει με την κόρη του, Emily, η οποία υποδύεται την... κόρη του, και ο Michael Imperioli, που υποδύεται τον προπονητή του Clay), αλλά οι ερμηνείες τους και η εν γένει παρουσία τους θα τους βάλει για τα καλά στον χάρτη. Σπουδαία ταινία, που θα παίξει και στα Όσκαρ. Το θέμα είναι πως θα παίξει σημαντικό ρόλο «μέσα» σε όλους όσοι τη δουν. Μια χαρά δίδυμο με το, επίσης θεατρικής προέλευσης, Ma Rainey's Black Bottom.

Στις δικές μας αίθουσες? Ακόμη δεν έχει προγραμματιστεί!