Γιοσέπ
του Aurel. Με τις φωνές των Sergi López, Emmanuel Vottero, Xavier Serrano, Valérie Lemercier, Sílvia Pérez Cruz.
Ένα σκίτσο θα τους θάψει!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
«Μια μέρα θα γυρίσω να φτύσω στον τάφο του Φράνκο»
Αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Aurel, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του γεννημένου στις 30 Μαΐου του 1980 Γάλλου σκιτσογράφου Aurélien Froment. Ο Aurel σκιτσάρει για την εφημερίδα Le Monde και για την εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα Le Canard Enchainé, στην οποία χρωστάει πολλά «Το Ποντίκι». Η ταινία έχει τη σφραγίδα του φεστιβάλ των Καννών, μιας που ήταν ανάμεσα στις επιλογές του επίσημου προγράμματος ενός φεστιβάλ που τελικά δεν διεξήχθη λόγω κορωναϊού. Την παγκόσμια πρεμιέρα της η ταινία την έκανε την ίδια ημέρα, στις 27 Σεπτεμβρίου, ταυτόχρονα στο φεστιβάλ της Αθήνας «Νύχτες Πρεμιέρας» και στο φεστιβάλ της Ζυρίχης, στην Ελβετία. Η πρώτη χώρα στην οποία «άνοιξε» εμπορικά η ταινία είναι η Γαλλία, όπου από τις 30 Σεπτεμβρίου οπότε και βγήκε στις αίθουσες, έκοψε ως τώρα πάνω από 100 χιλιάδες εισιτήρια – εν μέσω πανδημίας! Στις «Νύχτες Πρεμιέρας» η ταινία συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα και τελικά κέρδισε τα βραβεία καλύτερου σεναρίου και κοινού.
Θεωρώ πως καλό είναι να αναφέρουμε εδώ το ποιος ήταν ο Γιοσέπ Μπαρτολί, ο ήρωας τούτης της ταινίας κινουμένων σχεδίων. Αντιγράφουμε από το δελτίο τύπου της εγχώριας εταιρίας διανομής της ταινίας:
Ο Γιοσέπ γεννήθηκε το 1910, πέθανε το 1995 σε ηλικία 85 ετών και αποτέλεσε καλλιτέχνη μιας γενιάς καλλιτεχνών που έτυχε να γεννηθούν την ίδια χρονιά με εκείνον, όπως ο Algot Bergström, ο Albert Borer, ο John Deforest Stull, ο Arthur Sharland Boothroyd, και η Clarence E. Bates. Μεγαλωμένος σε μια οικογένεια με παράδοση στη μουσική και επηρεασμένος από τη δεκαετία του 1920 και περισσότερο από την πρώιμη εποχή του ’30 όπου πολλοί καλλιτέχνες ανθίζουν, ο Γιοσέπ θα δουλέψει από πολύ νωρίς ως σκιτσογράφος στον Τύπο και θα γίνει από τις πιο αναγνωρίσιμες φωνές της Βαρκελώνης.
Τον Φεβρουάριο του 1939, κοντά στο τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου, θα περάσει τα γαλλικά σύνορα και μέσα σε δυο χρόνια θα αλλάξει επτά στρατόπεδα συγκέντρωσης, με τελευταίο αυτό του Μπραμ, απ’ όπου και θα δραπετεύσει. Ωστόσο, θα συλληφθεί από την Γκεστάπο και θα σταλεί στο στρατόπεδο του Νταχάου, απ’ όπου θα καταφέρει να ξεφύγει και να φτάσει, μετά από ένα μεγάλο ταξίδι, στο Μεξικό. Αυτή την ταραγμένη περίοδο, ανάμεσα στις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές που ταρακουνούν συθέμελα τον κόσμο, ο μαρξισμός θα φωλιάσει σαν ιδεολογία στους καλλιτεχνικούς κύκλους, όπως και ο σουρεαλισμός σαν φιλοσοφία. Παράλληλα, το κίνημα του Bauhaus θα εμπνεύσει νέους καλλιτέχνες και οι πολιτικές συνθήκες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στη Γερμανία θα το βοηθήσουν να εδραιωθεί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η έμπνευση του Γιοσέπ θα βρει χώρο και χρόνο να ορθωθεί και να στερεωθεί.
Η υπόθεση: Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος διήρκεσε από τις 17 Ιουλίου 1936 μέχρι την 1 Απριλίου 1939. Από τη μια μεριά ήταν οι φασίστες του Φράνκο, οι Ισπανοί Εθνικιστές και από την άλλη οι Δημοκρατικοί – αριστεροί, σοσιαλιστές, κομουνιστές και αναρχικοί. Λίγους μήνες πριν λήξει οριστικά ο Εμφύλιος, τον Φεβρουάριο του 1939, οι Εθνικιστές καταλαμβάνουν τη Βαρκελώνη. Μισό εκατομμύριο Δημοκρατικοί καταφεύγουν στη γειτονική Γαλλία. Ανάμεσά τους και ο Καταλανός Γιοσέπ. Μόνο που οι Γάλλοι δεν τους υποδέχονται με ανοιχτές τις αγκάλες.
Η υπόθεση: Ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος διήρκεσε από τις 17 Ιουλίου 1936 μέχρι την 1 Απριλίου 1939. Από τη μια μεριά ήταν οι φασίστες του Φράνκο, οι Ισπανοί Εθνικιστές και από την άλλη οι Δημοκρατικοί – αριστεροί, σοσιαλιστές, κομουνιστές και αναρχικοί. Λίγους μήνες πριν λήξει οριστικά ο Εμφύλιος, τον Φεβρουάριο του 1939, οι Εθνικιστές καταλαμβάνουν τη Βαρκελώνη. Μισό εκατομμύριο Δημοκρατικοί καταφεύγουν στη γειτονική Γαλλία. Ανάμεσά τους και ο Καταλανός Γιοσέπ. Μόνο που οι Γάλλοι δεν τους υποδέχονται με ανοιχτές τις αγκάλες.
Αντ' αυτού τους στοιβάζουν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Έχοντας να αντιμετωπίσει την κακομεταχείριση από τους Γάλλους αστυνομικούς, την κακουχία και την πείνα, ο Γιοσέπ προσπαθεί να επιβιώσει κουβαλώντας και την πίκρα ότι έχει αφήσει πίσω την έγκυο αρραβωνιαστικιά του. Συμπαραστάτης του, ένας Γάλλος χωροφύλακας, που τον βοηθάει όπως και όσο μπορεί. Ο Γιοσέπ θα καταφέρει να ξεφύγει, να βρει καταφύγιο στο Μεξικό, να γνωρίσει τη Φρίντα Κάλο και να ζήσει μια πλούσια και γεμάτη ζωή, την ιστορία της οποίας θα αφηγηθεί στον έφηβο εγγονό του όντας υπερήλικος, από το κρεβάτι του.
Η άποψή μας: Οι συγκρίσεις ήταν, είναι και θα είναι αδυσώπητες. Βλέπεις φωτογραφίες του Μπελογιάννη και των συντρόφων του από τη «δίκη» που τους οδήγησε στο εκτελεστικό απόσπασμα και γελάνε. Λεβεντιά, αγέρωχη στάση, αξιοπρέπεια. Βλέπεις – και ακούς – τις αντιδράσεις των σιχαμάτων της Χρυσής Αυγής μετά την ετυμηγορία του δικαστηρίου, που τους στέλνει στη μπουζού, και το μόνο που αισθάνεσαι, είναι αηδία ενώ γενικώς προκαλούν θυμηδία. Κωλώνουν οι σκληροί που περνούσαν τις γριές απέναντι στο δρόμο και ψελλίζουν δικαιολογίες, οι οποίες είναι κάτι παραπάνω από γελοίες, όταν δεν μυξοκλαίνε βεβαίως βεβαίως.
Η άποψή μας: Οι συγκρίσεις ήταν, είναι και θα είναι αδυσώπητες. Βλέπεις φωτογραφίες του Μπελογιάννη και των συντρόφων του από τη «δίκη» που τους οδήγησε στο εκτελεστικό απόσπασμα και γελάνε. Λεβεντιά, αγέρωχη στάση, αξιοπρέπεια. Βλέπεις – και ακούς – τις αντιδράσεις των σιχαμάτων της Χρυσής Αυγής μετά την ετυμηγορία του δικαστηρίου, που τους στέλνει στη μπουζού, και το μόνο που αισθάνεσαι, είναι αηδία ενώ γενικώς προκαλούν θυμηδία. Κωλώνουν οι σκληροί που περνούσαν τις γριές απέναντι στο δρόμο και ψελλίζουν δικαιολογίες, οι οποίες είναι κάτι παραπάνω από γελοίες, όταν δεν μυξοκλαίνε βεβαίως βεβαίως.
Ο Γιοσέπ και οι σύντροφοί του πολέμησαν για έναν καλύτερο κόσμο, για μια πιο δίκαιη κοινωνία, για ένα ιδανικό. Και στις πιο δύσκολες συνθήκες, ηττημένος, φυλακισμένος, πεινασμένος, με το κρύο να του περονιάζει τα σωθικά, με τάφους σκαμμένους με τα χέρια του για να θάψει συντρόφους του που δεν τα κατάφεραν, είναι εκεί και δεν το βάζει κάτω. Σε τέτοιες περιπτώσεις κάθε βοήθεια γίνεται δεκτή ως μάννα εξ ουρανού. Ο τρυφερός χωροφύλακας είναι φανταστικό πρόσωπο, δημιούργημα του σεναριογράφου της ταινίας, για να της δώσει μια ακόμη δραματουργική διάσταση. Ευτυχώς, μέσα στο ρημαδοσκόταδο υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις. Κεριά, που ανάβουν και φωτίζουν. Ο Γιοσέπ θα κρατήσει τη φλόγα αναμμένη.
Ο Aurel παρουσιάζει την υπέροχη ιστορία του με μια ενήλικη ταινία κινουμένων σχεδίων, κάτι που πρώτον είναι πιο κοντά στην τέχνη που αγαπάει, την 9η και γεφυρώνει ομαλά την απόσταση από την 7η τέχνη και δεύτερον, του δίνει μεγαλύτερη καλλιτεχνική και εκφραστική ελευθερία. Με αφηγηματικό ιστό την εξιστόρηση της ιστορίας του Γιοσέπ από τον ίδιο, υπερήλικα, στον μη γνωρίζοντα τίποτε σχετικά εγγονό του, ο Aurel κινείται σε δύο timezone και νοστιμίζει με τα μπρος πίσω την όλη διαδικασία. Η προσωπική ιστορία αποκαλύπτει την Μεγάλη Ιστορία και ο νεαρός αδαής εγγονός ρουφάει τα λόγια του παππού του, που πέρα από συναρπαστικά λειτουργούν και αφυπνιστικά. Το ίδιο ρουφάνε και οι θεατές της ταινίας τον larger than life μύθο ενός σπουδαίου ανθρώπου, ενός εκπληκτικού καλλιτέχνη.
Με σαφώς πιο «άτονα» χρώματα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και πολύ πιο έντονα στα χρόνια της ελευθερίας (εκείνη τη Φρίντα Κάλο την έχει σχεδιάσει ο Aurel ως ένα ερωτικότατο, φανταχτερό και γεμάτο χρώματα ουρί του παραδείσου) το μοντέρνο αυτό animation πετυχαίνει η φόρμα του να εξυπηρετεί την ουσία. Μια μικρή το δέμας αλλά τεράστια σε σημασία και δυναμική κινηματογραφική έκπληξη, που αξίζει να ανακαλύψετε.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 8 Οκτωβρίου 2020 από την Cinobo!
