Ο Προδότης
του Marco Bellocchio. Με τους Pierfrancesco Favino, Luigi Lo Cascio, Fausto Russo Alesi, Maria Fernanda Cândido, Fabrizio Ferracane, Nicola Calì.
Sono un Siciliano, un Siciliano vero!
του zerVo (@moviesltd) 
Μαφία: Έννοια συνυφασμένη με τον υπόκοσμο, την διαφθορά, το οργανωμένο έγκλημα, το παράνομο, βρώμικο κέρδος. Κι όμως ακόμη και σε αυτό το σαθρό περιβάλλον, υπάρχουν κανόνες, ισχύουν ηθικές αρχές, που η σωστή τους τήρηση υπόσχεται να διατηρήσει ζωντανό και αναλλοίωτο, ακόμη και αυτό τον, θεωρητικά υπεράνω αξιών, οργανισμό. Σε αντίθετη περίπτωση, θα υποκινηθεί διαδικασία τσακίσματος των κανόνων, γεγονός που στοιχειοθετεί καταδοσία μεταξύ των μελών της συμμορίας. Επί της βάσης. Συνεπώς ο μοναδικός που δεν θα έπρεπε να θεωρείται προδότης, είναι εκείνος που ενδεχόμενα θα δημοσιοποιούσε (ακόμη και για ίδιον όφελος) τα μυστικά της οργάνωσης, την ιεραρχία, τα μέλη και τις κολάσιμες πράξεις που επιδόθηκαν. Δεν γίνεται να θεωρηθείς καταπατητής σε κάτι που έχει πεθάνει. Il Traditore...
Αρχές της δεκαετίας του 80, το μεθοδευμένο παράνομο κύκλωμα της Σικελίας, η Κόζα Νόστρα, δεν διάγει και τις καλύτερες ημέρες του, καθώς οι παδρόνε, συνεπαρμένοι από τα θεόρατα κέρδη του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, θα επιδείξουν τάσεις πλεονεξίας που θα οδηγήσει σταδιακά στην ανατροπή των ισορροπιών ανάμεσα στις κυρίαρχες φαμίλιες. Αλλά και στον μηδενισμό των νόμων λειτουργίας του οργανισμού, κυρίως του σεβασμού των οικογενειών, συζύγων και παιδιών των αντιπάλων τάξεων, μια κατάσταση που δεν θα αργήσει να επιφέρει τον πόλεμο ανάμεσα στις φατρίες του Παλέρμο.
Αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που τον περιβάλλει, ο γεννημένος στρατιώτης υπέρ των συμφερόντων της Μαφίας, Τομάζο Μπουσέτα, θα πάρει το ρίσκο να εγκαταλείψει το φλεγόμενο νησί, για να εγκατασταθεί κάτω από καινούργια ταυτότητα, μαζί με την οικογένεια του, στο φαινομενικά ασφαλέστερο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Τα διαδοχικά φονικά και οι εν ψυχρώ εκτελέσεις συγγενών των συμμοριτών, ανάμεσα τους και των δύο μεγαλύτερων γιων του Μαζίνο, θα οδηγήσουν τις σχέσεις των Ντον στα άκρα.
Ταυτόχρονα η εισαγγελική έρευνα που θα ξεκινήσει η Ιταλική Κυβέρνηση, με μπροστάρη τον άτεγκτο δικαστικό Τζοβάνι Φαλκόνε, θα αναζητήσει τις πληροφορίες εκείνες, που ενδεχόμενα θα παγιδεύσουν τα μεγάλα αφεντικά. Και ο χαροκαμένος Μπουσέτα, που έχει αηδιάσει από την λάθος τροπή που έχει πάρει η υπέρτατη έννοια της Κόζα Νόστρα στο μυαλό του, φαντάζει ως ο ιδανικός που θα μπορούσε να σπάσει την ομερτά. Η σύλληψη του στην Βραζιλία και η έκδοση του στην Ρώμη, θα σημάνει την απαρχή της διαρροής όλων όσων γνωρίζει, επί σαράντα και πλέον έτη, που αποτελεί ένα από τα πλέον διακεκριμένα στελέχη του αιμοσταγούς συνδικάτου.
Πεντακόσιες ολόκληρες σελίδες, με καρφώματα κατά πρώην συνεργατών και κομπανιέρων, έχοντας το συναίσθημα πως εκείνοι τον πρόδωσαν πρώτοι, συνεπώς δεν είναι εκείνος που εκκίνησε τις εχθροπραξίες, ορίζουν τον φάκελο που συγκέντρωσε στις κατ ιδίαν συζητήσεις με τον Μπουσέτα, ο αδιάφθορος Φαλκόνε. Υλικό αρκετό για να δέσει χειροπόδαρα, οδηγώντας ισόβια πίσω από τα κάγκελα, κουμάσια σαν τους Πίππο Καλό και Τοτό Ριίνα, τους ανωτέρους της σχετικής μαφιόζικης πυραμίδας. Κι αν χρειαστεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να φτάσει μέχρι και τα διαβρωμένα πολιτικά κλιμάκια, που με τις κυβερνητικές αποφάσεις τους καλύπτουν τις ακαθαρσίες των σιχαμάτων.
Η θεματική βάση εξ ορισμού είναι συγκλονιστική. Εκτός από πραγματική, αφού ότι εξιστορείται, πέραν των ελάχιστων μυθοπλαστικών παρεμβάσεων, ανήκει στην αλυσίδα εκείνων των γεγονότων που συγκλόνισαν την γείτονα χώρα, λίγο πριν την εκπνοή του περασμένου αιώνα. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν εμπειρία και σύνεση στον σχεδιασμό της παραγωγής του φιλμ, ώστε αυτά τα αληθινά περιστατικά να περάσουν μεθοδικά από τις σελίδες της ιστορίας, στην μεγάλη οθόνη. Και πόσο πιο πεπειραμένο μάτι μπορεί να βρεθεί, από εκείνο ενός σιμά ογδοντάχρονου κινηματογραφιστή, με τεράστιο παρελθόν στα φιλμικά δρώμενα της Ατζούρας? Το καίριο ερώτημα θα ήταν αν όλη αυτή η βετεράνα άποψη, πετύχαινε να συνδυαστεί με μια πιο μοντέρνα αισθητική και με πιο φρέσκες ιδέες. Και εκεί ακριβώς κρύβεται ο θρίαμβος του Il Traditore.
Στηριγμένος πάνω στον άξονα της προσωπικότητας του Μπουσέτα, του Βασιλιά των Δύο Κόσμων, αν και ποτέ του δεν υπήρξε αρχηγός κάποιας από τις σιτσιλιάνικες φατρίες, ενός αγράμματου, πλην ενταγμένου στο μαφιόζικο κίνημα από μικρό παιδί, ενός νάρκισσου, πολυλογά έως και φαντασμένου γυναικά μπον βιβέρ, που όμως το συνδικάτο είναι ο υπέρτατος έρωτας, η φαμίλια του, το είναι του, ο Bellocchio, σερβίρει ένα ακόμη υψηλής ποιότητας μάθημα σινεμά. Πάνω στην ηθικών (όσο κι αν ακούγεται παράταιρη η φράση) αξιών βάση, το οικοδόμημα του ρετζίστα, τοποθετεί τουβλάκι τουβλάκι, ένα υποδειγματικό σενάριο, που αυξομειώνει εντάσεις και παλμούς, ενόσω η δράση μεταφέρεται εντός κι εκτός των δικαστικών αιθουσών. Ένα εξουθενωτικής αναπαράστασης πινγκ πονγκ, ανάμεσα στις αιμοσταγείς εξοντώσεις και τις δικανικές ρητορείες. Τους λυγμούς από τις απώλειες της εμφύλιας αναμέτρησης μέχρι τις ανήκουστες ύβρεις ενώπιον των μπερδεμένων αεροπαγιτών. Τα πισώπλατα μαχαιρώματα των καμουφλαρισμένα τάχαμου φιλαράκων μέχρι την πρόταξη της ατέρμονης ματαιοδοξίας για κέρδος, δύναμη, επιβάλλον.
Η αφήγηση, μη ακολουθώντας έστω έναν γραμμικό κανόνα, καθηλώνει τον (ακόμη και γνώστη του θέματος) θεατή προσφέροντας του επιπλέον ίνφος για το ποιο είναι στα αλήθεια το πρόσωπο της Μαφίας και το κυριότερο, πόσο έχει διεισδύσει στην συνείδηση του απλού φτωχού κοσμάκη ως η σανίδα σωτηρίας που έχει ανάγκη για να κρατηθεί σε αυτή την μίζερη ζωή. Δεν χρειάζεται να σκεφτεί κανείς και πολύ, για να αντιπαραβάλλει αυτή την εικόνα των υποκοσμικών σιτσιλιάνων, που πήραν ετσιθελικά τα ηνία μιας ολόκληρης χώρας στα χέρια τους, με το τι επακολούθησε, εκλεγμένα αυτή την φορά, στον ιταλιάνικο πρωθυπουργικό θώκο, με διοικήσεις ζάπλουτων καπιταλιστών, που μεγέθυναν ακόμη πιότερο τις κοινωνικές αντιθέσεις του τόπου. Ανοίγοντας διάπλατα την ψαλίδα πλούτου - εξαθλίωσης, μεταξύ τους βιομηχανικά αναπτυγμένου Βορρά και του κατακερματισμένου αναλφάβητου Νότου.
Όπλα του Ντον Marco, εκτός από το σκριπτ που τσακίζει κόκαλα, κρατώντας το ενδιαφέρον σε πανύψηλες στάθμες, σε σημείο που το δυομισάωρο να τσουλήσει νεράκι, η υπέροχη ντίτζιταλ φωτογραφία των εσωτερικών λήψεων, που δίνει αμέτρητους τόνους ρεαλισμού στο σύνολο, οι κλασικές συγχορδίες που ανατριχιαστικά συνοδεύουν τις σεκάνς θρίλερ, το υποβόσκων χιούμορ, που σφυρηλατεί την γενικότερη αντίληψη του "κοίτα ρε φίλε, κάτι τιποτένιοι που την είδαν μεγάλοι και τρανοί". Τα είκοσι αναπάντεχα δευτερόλεπτα, δε, της στυγνής ενέδρας κατά Φαλκόνε, ορίζουν μια από τις σπουδαιότερες σκηνές ανθολογίας, της ένθεν μιλένιουμ κινηματογραφικής εποχής.
Αφήνω τελευταίο, για να αποσπάσει και το πιο πολύ χειροκρότημα όπως του αξίζει, τον στέρεο πυλώνα της καλλιτεχνικής επιτυχίας του Προδότη, που πάνω του δομήθηκε ολάκερο το φιλμ, καθώς η μορφή του δεν απουσιάζει ποτέ από το εκράν. Τον είχα αδικήσει κατάφωρα στο παρελθόν τον Pierfrancesco Favino, έναν σούπερ αστέρα στην πατρίδα του, αλλά και καρατερίστα σε ουκ ολίγες ιντερνάσιοναλ και μάλιστα ακριβές παραγωγές. Εκτιμώντας τον σαν μόστρα φωτονοβέλας, αδύναμο υποκριτικά και όχι ιδιαίτερα ικανό να σηκώσει στις ράχες του μια ερμηνεία τόσο απαιτητική σαν του αποφασισμένου να πάει μέχρι τέλους Τομαζίνο. Φάουλ μου και το παραδέχομαι.
Θυελλώδης και σαρωτικός ο 52χρονος Ρωμάνος, αγκάλιασε τον ρόλο του, λες και δεν υπήρχε αύριο για την καριέρα του και αποδείχθηκε επιλογή ιδανική και καταλυτική για το πρότζεκτ, που ζητούσε πρόσωπο ευμετάβλητης κοψιάς, για να παίξει χαρακτήρα χρονικού εύρους μισού αιώνα. Το κυριότερο, πέτυχε να συνδυάσει άψογα ακραία συναισθήματα, νίκης, τρόμου, ευτυχίας, θλίψης, ικανοποίησης, ανασφάλειας, κυριαρχίας, πόνου, άνεσης και σπαραγμού, όπως δεν το πράττουν ονομαστότεροι συνάδελφοι του. Donatello Award, εννοείται, στο τσεπάκι του πανάκριβου κοστουμιού του, ένα από τα έξι που καρπώθηκε η ταινία, μακράν η ποιοτικότερη ιταλιάνα της σεζόν και βάθρο των ευρωπαϊκών της ίδιας περιόδου.
Αντιλαμβανόμενος τον κίνδυνο που τον περιβάλλει, ο γεννημένος στρατιώτης υπέρ των συμφερόντων της Μαφίας, Τομάζο Μπουσέτα, θα πάρει το ρίσκο να εγκαταλείψει το φλεγόμενο νησί, για να εγκατασταθεί κάτω από καινούργια ταυτότητα, μαζί με την οικογένεια του, στο φαινομενικά ασφαλέστερο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Τα διαδοχικά φονικά και οι εν ψυχρώ εκτελέσεις συγγενών των συμμοριτών, ανάμεσα τους και των δύο μεγαλύτερων γιων του Μαζίνο, θα οδηγήσουν τις σχέσεις των Ντον στα άκρα.
Ταυτόχρονα η εισαγγελική έρευνα που θα ξεκινήσει η Ιταλική Κυβέρνηση, με μπροστάρη τον άτεγκτο δικαστικό Τζοβάνι Φαλκόνε, θα αναζητήσει τις πληροφορίες εκείνες, που ενδεχόμενα θα παγιδεύσουν τα μεγάλα αφεντικά. Και ο χαροκαμένος Μπουσέτα, που έχει αηδιάσει από την λάθος τροπή που έχει πάρει η υπέρτατη έννοια της Κόζα Νόστρα στο μυαλό του, φαντάζει ως ο ιδανικός που θα μπορούσε να σπάσει την ομερτά. Η σύλληψη του στην Βραζιλία και η έκδοση του στην Ρώμη, θα σημάνει την απαρχή της διαρροής όλων όσων γνωρίζει, επί σαράντα και πλέον έτη, που αποτελεί ένα από τα πλέον διακεκριμένα στελέχη του αιμοσταγούς συνδικάτου.
Πεντακόσιες ολόκληρες σελίδες, με καρφώματα κατά πρώην συνεργατών και κομπανιέρων, έχοντας το συναίσθημα πως εκείνοι τον πρόδωσαν πρώτοι, συνεπώς δεν είναι εκείνος που εκκίνησε τις εχθροπραξίες, ορίζουν τον φάκελο που συγκέντρωσε στις κατ ιδίαν συζητήσεις με τον Μπουσέτα, ο αδιάφθορος Φαλκόνε. Υλικό αρκετό για να δέσει χειροπόδαρα, οδηγώντας ισόβια πίσω από τα κάγκελα, κουμάσια σαν τους Πίππο Καλό και Τοτό Ριίνα, τους ανωτέρους της σχετικής μαφιόζικης πυραμίδας. Κι αν χρειαστεί, καλώς εχόντων των πραγμάτων, να φτάσει μέχρι και τα διαβρωμένα πολιτικά κλιμάκια, που με τις κυβερνητικές αποφάσεις τους καλύπτουν τις ακαθαρσίες των σιχαμάτων.
Η θεματική βάση εξ ορισμού είναι συγκλονιστική. Εκτός από πραγματική, αφού ότι εξιστορείται, πέραν των ελάχιστων μυθοπλαστικών παρεμβάσεων, ανήκει στην αλυσίδα εκείνων των γεγονότων που συγκλόνισαν την γείτονα χώρα, λίγο πριν την εκπνοή του περασμένου αιώνα. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν εμπειρία και σύνεση στον σχεδιασμό της παραγωγής του φιλμ, ώστε αυτά τα αληθινά περιστατικά να περάσουν μεθοδικά από τις σελίδες της ιστορίας, στην μεγάλη οθόνη. Και πόσο πιο πεπειραμένο μάτι μπορεί να βρεθεί, από εκείνο ενός σιμά ογδοντάχρονου κινηματογραφιστή, με τεράστιο παρελθόν στα φιλμικά δρώμενα της Ατζούρας? Το καίριο ερώτημα θα ήταν αν όλη αυτή η βετεράνα άποψη, πετύχαινε να συνδυαστεί με μια πιο μοντέρνα αισθητική και με πιο φρέσκες ιδέες. Και εκεί ακριβώς κρύβεται ο θρίαμβος του Il Traditore.
Στηριγμένος πάνω στον άξονα της προσωπικότητας του Μπουσέτα, του Βασιλιά των Δύο Κόσμων, αν και ποτέ του δεν υπήρξε αρχηγός κάποιας από τις σιτσιλιάνικες φατρίες, ενός αγράμματου, πλην ενταγμένου στο μαφιόζικο κίνημα από μικρό παιδί, ενός νάρκισσου, πολυλογά έως και φαντασμένου γυναικά μπον βιβέρ, που όμως το συνδικάτο είναι ο υπέρτατος έρωτας, η φαμίλια του, το είναι του, ο Bellocchio, σερβίρει ένα ακόμη υψηλής ποιότητας μάθημα σινεμά. Πάνω στην ηθικών (όσο κι αν ακούγεται παράταιρη η φράση) αξιών βάση, το οικοδόμημα του ρετζίστα, τοποθετεί τουβλάκι τουβλάκι, ένα υποδειγματικό σενάριο, που αυξομειώνει εντάσεις και παλμούς, ενόσω η δράση μεταφέρεται εντός κι εκτός των δικαστικών αιθουσών. Ένα εξουθενωτικής αναπαράστασης πινγκ πονγκ, ανάμεσα στις αιμοσταγείς εξοντώσεις και τις δικανικές ρητορείες. Τους λυγμούς από τις απώλειες της εμφύλιας αναμέτρησης μέχρι τις ανήκουστες ύβρεις ενώπιον των μπερδεμένων αεροπαγιτών. Τα πισώπλατα μαχαιρώματα των καμουφλαρισμένα τάχαμου φιλαράκων μέχρι την πρόταξη της ατέρμονης ματαιοδοξίας για κέρδος, δύναμη, επιβάλλον.
Η αφήγηση, μη ακολουθώντας έστω έναν γραμμικό κανόνα, καθηλώνει τον (ακόμη και γνώστη του θέματος) θεατή προσφέροντας του επιπλέον ίνφος για το ποιο είναι στα αλήθεια το πρόσωπο της Μαφίας και το κυριότερο, πόσο έχει διεισδύσει στην συνείδηση του απλού φτωχού κοσμάκη ως η σανίδα σωτηρίας που έχει ανάγκη για να κρατηθεί σε αυτή την μίζερη ζωή. Δεν χρειάζεται να σκεφτεί κανείς και πολύ, για να αντιπαραβάλλει αυτή την εικόνα των υποκοσμικών σιτσιλιάνων, που πήραν ετσιθελικά τα ηνία μιας ολόκληρης χώρας στα χέρια τους, με το τι επακολούθησε, εκλεγμένα αυτή την φορά, στον ιταλιάνικο πρωθυπουργικό θώκο, με διοικήσεις ζάπλουτων καπιταλιστών, που μεγέθυναν ακόμη πιότερο τις κοινωνικές αντιθέσεις του τόπου. Ανοίγοντας διάπλατα την ψαλίδα πλούτου - εξαθλίωσης, μεταξύ τους βιομηχανικά αναπτυγμένου Βορρά και του κατακερματισμένου αναλφάβητου Νότου.
Όπλα του Ντον Marco, εκτός από το σκριπτ που τσακίζει κόκαλα, κρατώντας το ενδιαφέρον σε πανύψηλες στάθμες, σε σημείο που το δυομισάωρο να τσουλήσει νεράκι, η υπέροχη ντίτζιταλ φωτογραφία των εσωτερικών λήψεων, που δίνει αμέτρητους τόνους ρεαλισμού στο σύνολο, οι κλασικές συγχορδίες που ανατριχιαστικά συνοδεύουν τις σεκάνς θρίλερ, το υποβόσκων χιούμορ, που σφυρηλατεί την γενικότερη αντίληψη του "κοίτα ρε φίλε, κάτι τιποτένιοι που την είδαν μεγάλοι και τρανοί". Τα είκοσι αναπάντεχα δευτερόλεπτα, δε, της στυγνής ενέδρας κατά Φαλκόνε, ορίζουν μια από τις σπουδαιότερες σκηνές ανθολογίας, της ένθεν μιλένιουμ κινηματογραφικής εποχής.
Αφήνω τελευταίο, για να αποσπάσει και το πιο πολύ χειροκρότημα όπως του αξίζει, τον στέρεο πυλώνα της καλλιτεχνικής επιτυχίας του Προδότη, που πάνω του δομήθηκε ολάκερο το φιλμ, καθώς η μορφή του δεν απουσιάζει ποτέ από το εκράν. Τον είχα αδικήσει κατάφωρα στο παρελθόν τον Pierfrancesco Favino, έναν σούπερ αστέρα στην πατρίδα του, αλλά και καρατερίστα σε ουκ ολίγες ιντερνάσιοναλ και μάλιστα ακριβές παραγωγές. Εκτιμώντας τον σαν μόστρα φωτονοβέλας, αδύναμο υποκριτικά και όχι ιδιαίτερα ικανό να σηκώσει στις ράχες του μια ερμηνεία τόσο απαιτητική σαν του αποφασισμένου να πάει μέχρι τέλους Τομαζίνο. Φάουλ μου και το παραδέχομαι.
Θυελλώδης και σαρωτικός ο 52χρονος Ρωμάνος, αγκάλιασε τον ρόλο του, λες και δεν υπήρχε αύριο για την καριέρα του και αποδείχθηκε επιλογή ιδανική και καταλυτική για το πρότζεκτ, που ζητούσε πρόσωπο ευμετάβλητης κοψιάς, για να παίξει χαρακτήρα χρονικού εύρους μισού αιώνα. Το κυριότερο, πέτυχε να συνδυάσει άψογα ακραία συναισθήματα, νίκης, τρόμου, ευτυχίας, θλίψης, ικανοποίησης, ανασφάλειας, κυριαρχίας, πόνου, άνεσης και σπαραγμού, όπως δεν το πράττουν ονομαστότεροι συνάδελφοι του. Donatello Award, εννοείται, στο τσεπάκι του πανάκριβου κοστουμιού του, ένα από τα έξι που καρπώθηκε η ταινία, μακράν η ποιοτικότερη ιταλιάνα της σεζόν και βάθρο των ευρωπαϊκών της ίδιας περιόδου.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 10 Σεπτεμβρίου 2020 από την Rosebud 21!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική