6.5 Εκτός Ελέγχου
του Saeed Roustayi. Με τους Payman Maadi, Navid Mohammadzadeh, Hooman Kiaie, Parinaz Izadyar, Farhad Aslani, Maziar Seyedi, Ali Bagheri.
Ο άνθρωπος από την Περσία
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Ιστορίες εθισμού στην Τεχεράνη
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Saeed Roustayi. Η πρώτη ήταν το «Abad va yek rooz» (Life and a Day, 2016). Και στις δύο ταινίες, εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει και το σενάριο. Η ταινία ξεκίνησε την πορεία της στις αίθουσες με παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ της Φαζρ τον Ιανουάριο του 2019. Έκανε πρεμιέρα στο Ιράν τον Μάρτιο του 2019 κι αποτέλεσε τεράστια εμπορική επιτυχία, τη μεγαλύτερη εγχώρια, εκτός κωμωδιών. Διεθνώς, έλαβε μέρος σε μια σειρά από φεστιβάλ, ξεκινώντας από εκείνο της Βενετίας, όπου διαγωνίστηκε στο τμήμα Orizonti.
Και στις δύο ταινίες του ο Roustayi δούλεψε με τους ίδιους βασικούς πρωταγωνιστές. Πιο γνωστός είναι ο Payman Maadi (που στην ταινία υποδύεται τον Σαμάντ), ηθοποιός που έλαμψε στις ταινίες του Asghar Farhadi «Τι απέγινε η Έλι» (2009) και κυρίως Ένας χωρισμός (2011) κι έκανε και συμμετοχές σε χολιγουντιανές παραγωγές όπως το «13 ώρες: Οι μυστικοί στρατιώτες της Βεγγάζης» και το «6 Underground», και οι δύο ταινίες που σκηνοθέτησε ο Michael Bay, έχει δε ρόλο και στην τρίτη σεζόν του «Westworld»! Ο Navid Mohammadzadeh (που στην ταινία υποδύεται τον Νασέρ) ήταν συγκλονιστικός στην ταινία Περίπτωση συνείδησης (2017) του Vahid Jalilvand, ενώ πρωταγωνιστούσε και στο Ο φύλακας (2019) του Nima Javidi, το οποίο είδαμε στη χώρα μας στην τρέχουσα κινηματογραφική σεζόν. Στην ίδια ταινία πρωταγωνιστικό ρόλο κρατούσε η (ναι, κι άλλη πανέμορφη Περσίδα!) Parinaz Izadyar, που εδώ κρατάει μικρότερο ρόλο ως η πρώην σύντροφος του Νασέρ.
Η υπόθεση: Ο Σαμάντ και ο Χαμίντ είναι δύο αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών στην Τεχεράνη. Και οι δύο πιστεύουν πολύ αυτό που κάνουν και θεωρούν πως με τη δουλειά τους μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των χρηστών στη χώρα τους. Κατά την αντίληψη του κράτους και της ηγεσίας τους, το πρόβλημα των ναρκωτικών θα αντιμετωπιστεί καίρια με τη σύλληψη των εμπόρων ναρκωτικών. Και η ποινή για καταδίκη για εμπορία ναρκωτικών είναι ο θάνατος. Από τη μια, είναι ιδεολόγοι, από την άλλη ο Σαμάντ καλοβλέπει την περίπτωση να πάρει προαγωγή ενώ τα κίνητρα του Χαμίντ είναι και προσωπικά, καθώς έχει χάσει τον γιο του εξαιτίας των ναρκωτικών.
Μετά από μήνες ερευνών ο Σαμάντ φτάνει στα ίχνη ενός μικρέμπορου. Με συστηματικές πιέσεις και εκβιασμούς βρίσκει ολοένα και μεγαλύτερα ψάρια προσδοκώντας να φτάσει στο πιο μεγάλο ψάρι από όλα. Το όνομά του είναι Νασέρ κι έχει αγγίξει τα όρια του μύθου: είναι πραγματικό πρόσωπο; Θα καταφέρει ο Χαμίντ να μάθει την ταυτότητα του Νασέρ; Θα τον συλλάβει; Κι αν όλα αυτά δεν είναι ακριβώς όπως τα περίμενε; Κι αν όλα αυτά που κάνει αυτός και οι συνάδελφοί του δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα;
Η άποψή μας: Αστυνομική επιχείρηση λαμβάνει χώρα για σύλληψη εξαρτημένων ναρκομανών, οι οποίοι ζουν μέσα σε τεράστιους τσιμεντένιους σωλήνες ύδρευσης, κατά εκατοντάδες. Οι περισσότεροι είναι σε κατάσταση... ντάγκλας και δεν προβάλουν καμία αντίσταση. Κάποιοι είναι... νεκροί και κανείς δεν το έχει πάρει χαμπάρι. Ένα βαποράκι, όμως, προσπαθεί να το σκάσει. Αρχίζει ανθρωποκυνηγητό. Το βαποράκι τρέχει ανάμεσα στα στενά, στην κίνηση, στους δρόμους, ξεφορτώνεται τα ναρκωτικά του. Ξωπίσω του, ένας αστυνομικός. Τον φτάνει σε απόσταση αναπνοής. Και ξαφνικά, τον χάνει. Το βαποράκι εξαφανίζεται. Θαρρείς και τον κατάπιε η γη. Χμ, ναι, κάτι τέτοιο συμβαίνει.
Έτσι ξεκινάει η πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, που μας παρουσιάζει μια διαφορετική πλευρά του ιρανικού κινηματογράφου, την οποία δεν είχαμε συνηθίσει. Την εμπορική! Ναι, αυτή θα μπορούσε να είναι χαλαρά μια παραγωγή χολιγουντιανή, μια μεγάλου μπάτζετ πανευρωπαϊκή συμπαραγωγή. Ο στόχος της είναι το μεγάλο κοινό. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν μιλάμε για κακή ταινία. Κάθε άλλο. Γιατί οι Ιρανοί στις ταινίες τους θέτουν μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα ηθικά ζητήματα, περίπλοκα, με τα οποία δεν ξεμπερδεύεις με λύσεις τύπου «άσπρο – μαύρο». Κάποιες φορές, απλά το παρακάνουν. Κι εδώ εντοπίζουμε το μικρό αγκαθάκι σε τούτη την ταινία. Τον (σε μικρές ποσότητες ευτυχώς) διδακτισμό και τον (σε μεγαλύτερες ποσότητες) αχρείαστο μελοδραματισμό. Θα επανέλθουμε...
Αν θέλουμε να ταξινομήσουμε την ταινία, θεωρητικά έχουμε εύκολο έργο μπροστά μας. Αστυνομική περιπέτεια λοιπόν. Χμ, ναι καλά. Μήπως είναι και κοινωνικό δράμα; Είναι. Μήπως είναι και ψυχολογικό δράμα; Είναι. Μήπως είναι κι ένα φιλμ – κατηγορώ κατά της θανατικής ποινής; Είναι. Κι όλα αυτά στη συσκευασία του ενός. Το σπουδαίο με την ταινία είναι ότι – εν αντιθέσει με τις περισσότερες που παρακολουθούμε πια – δεν μπορείς να προβλέψεις ούτε ακριβώς πού το πάει και κυρίως δεν μπορείς να προβλέψεις τη διαδρομή. Ακόμα ένα ατού της: η ηθική των ηρώων της κινείται σε γκρίζες ζώνες. Δεν υπάρχουν οι ξεκάθαροι καλοί και οι ξεκάθαροι κακοί. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές, σε κάποια στιγμή της ταινίας, φοράνε χειροπέδες!
Κι εντάξει, αυτό φαντάζει λογικό και αναμενόμενο για τον μεγαλέμπορο ναρκωτικών, αλλά για τους αστυνομικούς; Έχουν πολύ ενδιαφέρον οι αντιθέσεις και η σκιαγράφηση των χαρακτήρων, το πώς τους έχει δώσει σάρκα και οστά το σενάριο. Ο Σαμάντ είναι ένας φιλόδοξος αστυνομικός και δεν το κρύβει. Προκειμένου να διεκδικήσει προαγωγή, ξαναπαντρεύεται την πρώην γυναίκα του, από την οποία είχε χωρίσει επειδή εκείνη του το είχε ζητήσει! Βλέπετε, για να διεκδικήσει προαγωγή, πρέπει να είναι παντρεμένος. Χρησιμοποιεί κάθε μέσο, θεμιτό κι αθέμιτο προκειμένου να πετύχει τον στόχο του. Θέλει πραγματικά να πετύχει νίκη εναντίον των ναρκωτικών, που βλέπει ότι καταστρέφουν τους συμπατριώτες του. Η ήττα στο φινάλε είναι σαρωτική.
Από την άλλη, ο Νασέρ γίνεται μεγαλέμπορος ναρκωτικών από... ανάγκη. Το προφίλ που του φτιάχνει ο σεναριογράφος δεν είναι εκείνο του απόλυτου κακού. Ήθελε να ξεφύγει από την φτώχεια του κι αυτός ήταν ο πιο εύκολος δρόμος. Έχει συνείδηση αυτού που κάνει. Όμως, πέρα από την καλοπέραση, στοχεύει και σε άλλα πράγματα, πιο ουσιαστικά. Θέλει να προσφέρει μια καλύτερη ζωή στους γονείς του. Και με τα ναρκοδολάρια σπουδάζει τα ανίψια του στον Καναδά. Να αποκτήσουν ευκαιρίες στη ζωή, τις οποίες ο ίδιος δεν είχε. Και δεν λέει ψέματα – αν και όλοι στην ταινία ψεύδονται! Επειδή υπάρχει και μια διακριτική αίσθηση του χιούμορ στο σενάριο, έχει πλάκα πως όλοι όσοι εμπλέκονται στο κύκλωμα των ναρκωτικών αρνούνται κάθε ανάμειξή τους με το θέμα, πριν αποκαλυφθεί το εξόφθαλμο ψέμα τους. Η σκηνή με τα τετράπαχα βαποράκια, που έχουν καταπιεί τα ναρκωτικά έτσι ώστε τίποτε να μην μπορεί να φανεί στο σκανάρισμά τους στο αεροδρόμιο, είναι από τις πιο αστείες της ταινίας.
Ταινία που στη σκηνή του απαγχονισμού σε κάνει να ανατριχιάζεις. Και είναι η κρίσιμη καμπή, που κάνει τον Σαμάντ να αλλάξει εντελώς πλώρη. Το subplot με το παιδάκι, που πρέπει να αποφασίσει αν θα καρφώσει τον ανάπηρο πατέρα του ή θα πάρει επάνω του την ευθύνη ως βαποράκι είναι από τα φάουλ της ταινίας, μιας που στοχεύει στην εύκολη συγκίνηση και στο... τουμπάρισμα των θεατών. Και ο διδακτισμός που βγαίνει κυρίως από τον χαρακτήρα του δικαστή είναι λίιιιγο πιο έντονος από όσο χρειαζόταν, θέλω να πω, δεν χρειαζόταν καθόλου, αλλά still. Η ταινία, όμως, συνολικά, είναι ταυτόχρονα και εξόχως ψυχαγωγική και ενδιαφέρουσα ως ψυχογράφημα.
«Μόλις 6,5» είναι ο αγγλικός τίτλος της ταινίας, ειρωνικότατος, καθώς μιλάει για τα 6,5 εθισμένων στα ναρκωτικά ανθρώπων σε μια χώρα 60 εκατομμυρίων! Τεράστιο ποσοστό. Λέγεται πως το πλήθος των κομπάρσων που συμμετέχει στην ταινία είναι χρήστες στην πραγματικότητα. Τρομερό. Όπως τρομερός είναι και ο συμβολισμός της πρώτης σκηνής που σας αναφέραμε: δεν μπορείς να ξεφύγεις από τα ναρκωτικά, κάποια στιγμή θα σε θάψουν. Πώς εγκλωβίστηκε η Παπούλια στο πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου στο συγκλονιστικό φινάλε του «Κυνόδοντα»; Κάντε τους παραλληλισμούς σας.
Η υπόθεση: Ο Σαμάντ και ο Χαμίντ είναι δύο αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών στην Τεχεράνη. Και οι δύο πιστεύουν πολύ αυτό που κάνουν και θεωρούν πως με τη δουλειά τους μπορούν να μειώσουν τον αριθμό των χρηστών στη χώρα τους. Κατά την αντίληψη του κράτους και της ηγεσίας τους, το πρόβλημα των ναρκωτικών θα αντιμετωπιστεί καίρια με τη σύλληψη των εμπόρων ναρκωτικών. Και η ποινή για καταδίκη για εμπορία ναρκωτικών είναι ο θάνατος. Από τη μια, είναι ιδεολόγοι, από την άλλη ο Σαμάντ καλοβλέπει την περίπτωση να πάρει προαγωγή ενώ τα κίνητρα του Χαμίντ είναι και προσωπικά, καθώς έχει χάσει τον γιο του εξαιτίας των ναρκωτικών.
Μετά από μήνες ερευνών ο Σαμάντ φτάνει στα ίχνη ενός μικρέμπορου. Με συστηματικές πιέσεις και εκβιασμούς βρίσκει ολοένα και μεγαλύτερα ψάρια προσδοκώντας να φτάσει στο πιο μεγάλο ψάρι από όλα. Το όνομά του είναι Νασέρ κι έχει αγγίξει τα όρια του μύθου: είναι πραγματικό πρόσωπο; Θα καταφέρει ο Χαμίντ να μάθει την ταυτότητα του Νασέρ; Θα τον συλλάβει; Κι αν όλα αυτά δεν είναι ακριβώς όπως τα περίμενε; Κι αν όλα αυτά που κάνει αυτός και οι συνάδελφοί του δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα;
Η άποψή μας: Αστυνομική επιχείρηση λαμβάνει χώρα για σύλληψη εξαρτημένων ναρκομανών, οι οποίοι ζουν μέσα σε τεράστιους τσιμεντένιους σωλήνες ύδρευσης, κατά εκατοντάδες. Οι περισσότεροι είναι σε κατάσταση... ντάγκλας και δεν προβάλουν καμία αντίσταση. Κάποιοι είναι... νεκροί και κανείς δεν το έχει πάρει χαμπάρι. Ένα βαποράκι, όμως, προσπαθεί να το σκάσει. Αρχίζει ανθρωποκυνηγητό. Το βαποράκι τρέχει ανάμεσα στα στενά, στην κίνηση, στους δρόμους, ξεφορτώνεται τα ναρκωτικά του. Ξωπίσω του, ένας αστυνομικός. Τον φτάνει σε απόσταση αναπνοής. Και ξαφνικά, τον χάνει. Το βαποράκι εξαφανίζεται. Θαρρείς και τον κατάπιε η γη. Χμ, ναι, κάτι τέτοιο συμβαίνει.
Έτσι ξεκινάει η πολύ ενδιαφέρουσα ταινία, που μας παρουσιάζει μια διαφορετική πλευρά του ιρανικού κινηματογράφου, την οποία δεν είχαμε συνηθίσει. Την εμπορική! Ναι, αυτή θα μπορούσε να είναι χαλαρά μια παραγωγή χολιγουντιανή, μια μεγάλου μπάτζετ πανευρωπαϊκή συμπαραγωγή. Ο στόχος της είναι το μεγάλο κοινό. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν μιλάμε για κακή ταινία. Κάθε άλλο. Γιατί οι Ιρανοί στις ταινίες τους θέτουν μια σειρά από πολύ ενδιαφέροντα ηθικά ζητήματα, περίπλοκα, με τα οποία δεν ξεμπερδεύεις με λύσεις τύπου «άσπρο – μαύρο». Κάποιες φορές, απλά το παρακάνουν. Κι εδώ εντοπίζουμε το μικρό αγκαθάκι σε τούτη την ταινία. Τον (σε μικρές ποσότητες ευτυχώς) διδακτισμό και τον (σε μεγαλύτερες ποσότητες) αχρείαστο μελοδραματισμό. Θα επανέλθουμε...
Αν θέλουμε να ταξινομήσουμε την ταινία, θεωρητικά έχουμε εύκολο έργο μπροστά μας. Αστυνομική περιπέτεια λοιπόν. Χμ, ναι καλά. Μήπως είναι και κοινωνικό δράμα; Είναι. Μήπως είναι και ψυχολογικό δράμα; Είναι. Μήπως είναι κι ένα φιλμ – κατηγορώ κατά της θανατικής ποινής; Είναι. Κι όλα αυτά στη συσκευασία του ενός. Το σπουδαίο με την ταινία είναι ότι – εν αντιθέσει με τις περισσότερες που παρακολουθούμε πια – δεν μπορείς να προβλέψεις ούτε ακριβώς πού το πάει και κυρίως δεν μπορείς να προβλέψεις τη διαδρομή. Ακόμα ένα ατού της: η ηθική των ηρώων της κινείται σε γκρίζες ζώνες. Δεν υπάρχουν οι ξεκάθαροι καλοί και οι ξεκάθαροι κακοί. Δεν είναι τυχαίο ότι οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές, σε κάποια στιγμή της ταινίας, φοράνε χειροπέδες!
Κι εντάξει, αυτό φαντάζει λογικό και αναμενόμενο για τον μεγαλέμπορο ναρκωτικών, αλλά για τους αστυνομικούς; Έχουν πολύ ενδιαφέρον οι αντιθέσεις και η σκιαγράφηση των χαρακτήρων, το πώς τους έχει δώσει σάρκα και οστά το σενάριο. Ο Σαμάντ είναι ένας φιλόδοξος αστυνομικός και δεν το κρύβει. Προκειμένου να διεκδικήσει προαγωγή, ξαναπαντρεύεται την πρώην γυναίκα του, από την οποία είχε χωρίσει επειδή εκείνη του το είχε ζητήσει! Βλέπετε, για να διεκδικήσει προαγωγή, πρέπει να είναι παντρεμένος. Χρησιμοποιεί κάθε μέσο, θεμιτό κι αθέμιτο προκειμένου να πετύχει τον στόχο του. Θέλει πραγματικά να πετύχει νίκη εναντίον των ναρκωτικών, που βλέπει ότι καταστρέφουν τους συμπατριώτες του. Η ήττα στο φινάλε είναι σαρωτική.
Από την άλλη, ο Νασέρ γίνεται μεγαλέμπορος ναρκωτικών από... ανάγκη. Το προφίλ που του φτιάχνει ο σεναριογράφος δεν είναι εκείνο του απόλυτου κακού. Ήθελε να ξεφύγει από την φτώχεια του κι αυτός ήταν ο πιο εύκολος δρόμος. Έχει συνείδηση αυτού που κάνει. Όμως, πέρα από την καλοπέραση, στοχεύει και σε άλλα πράγματα, πιο ουσιαστικά. Θέλει να προσφέρει μια καλύτερη ζωή στους γονείς του. Και με τα ναρκοδολάρια σπουδάζει τα ανίψια του στον Καναδά. Να αποκτήσουν ευκαιρίες στη ζωή, τις οποίες ο ίδιος δεν είχε. Και δεν λέει ψέματα – αν και όλοι στην ταινία ψεύδονται! Επειδή υπάρχει και μια διακριτική αίσθηση του χιούμορ στο σενάριο, έχει πλάκα πως όλοι όσοι εμπλέκονται στο κύκλωμα των ναρκωτικών αρνούνται κάθε ανάμειξή τους με το θέμα, πριν αποκαλυφθεί το εξόφθαλμο ψέμα τους. Η σκηνή με τα τετράπαχα βαποράκια, που έχουν καταπιεί τα ναρκωτικά έτσι ώστε τίποτε να μην μπορεί να φανεί στο σκανάρισμά τους στο αεροδρόμιο, είναι από τις πιο αστείες της ταινίας.
Ταινία που στη σκηνή του απαγχονισμού σε κάνει να ανατριχιάζεις. Και είναι η κρίσιμη καμπή, που κάνει τον Σαμάντ να αλλάξει εντελώς πλώρη. Το subplot με το παιδάκι, που πρέπει να αποφασίσει αν θα καρφώσει τον ανάπηρο πατέρα του ή θα πάρει επάνω του την ευθύνη ως βαποράκι είναι από τα φάουλ της ταινίας, μιας που στοχεύει στην εύκολη συγκίνηση και στο... τουμπάρισμα των θεατών. Και ο διδακτισμός που βγαίνει κυρίως από τον χαρακτήρα του δικαστή είναι λίιιιγο πιο έντονος από όσο χρειαζόταν, θέλω να πω, δεν χρειαζόταν καθόλου, αλλά still. Η ταινία, όμως, συνολικά, είναι ταυτόχρονα και εξόχως ψυχαγωγική και ενδιαφέρουσα ως ψυχογράφημα.
«Μόλις 6,5» είναι ο αγγλικός τίτλος της ταινίας, ειρωνικότατος, καθώς μιλάει για τα 6,5 εθισμένων στα ναρκωτικά ανθρώπων σε μια χώρα 60 εκατομμυρίων! Τεράστιο ποσοστό. Λέγεται πως το πλήθος των κομπάρσων που συμμετέχει στην ταινία είναι χρήστες στην πραγματικότητα. Τρομερό. Όπως τρομερός είναι και ο συμβολισμός της πρώτης σκηνής που σας αναφέραμε: δεν μπορείς να ξεφύγεις από τα ναρκωτικά, κάποια στιγμή θα σε θάψουν. Πώς εγκλωβίστηκε η Παπούλια στο πορτ μπαγκάζ του αυτοκινήτου στο συγκλονιστικό φινάλε του «Κυνόδοντα»; Κάντε τους παραλληλισμούς σας.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 20 Αυγούστου 2020 από την Neo Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική