Το σενάριο που άναψε φωτιές
του Sameh Zoabi. Με τους Kais Nashef, Lubna Azabal, Yaniv Biton,Nadim Sawalha, Maïsa Abd Elhadi, Salim Daw, Yousef Sweid, Amer Hlehel, Ashraf Farah.
Απόψε κάνεις μπαμ!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
«Δεν υπάρχει τίποτε ανάμεσα στις βόμβες και την παράδοση;»
Αυτή είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος το 1975 στο χωριό Ικσάλ (κοντά στη Ναζαρέτ) Παλαιστίνιος δημιουργός Sameh Zoabi. Οι προηγούμενες δύο ταινίες του είναι: «Ish lelo selolari» (Man Without a Cell Phone, 2010) και «Under the Same Sun» (2013).
Τούτη είναι η πρώτη ταινία του Zoabi, που προβάλλεται εμπορικά στην Ελλάδα. Η παγκόσμια πρεμιέρα της πραγματοποιήθηκε στο φεστιβάλ Βενετίας του 2018, όπου προβλήθηκε στο παράλληλο με το διαγωνιστικό τμήμα «Orizzonti», και τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης αντρικής ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή Kais Nashif. Ακολούθησε η συμμετοχή της ταινίας σε πάμπολλα άλλα φεστιβάλ, όπως πχ του Τορόντο, ενώ την πανελλήνια πρεμιέρα της την πραγματοποίησε στο περσινό φεστιβάλ κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Η ταινία αποτελεί την επίσημη υποψηφιότητα του Λουξεμβούργου (!!!) - μιας που είναι συμπαραγωγός χώρα της ταινίας και το Ισραήλ προφανώς δεν θέλει να το εκπροσωπήσει μια τέτοια ταινία – στα προσεχή Όσκαρ. Να σημειώσουμε εδώ πως από φέτος το ξενόγλωσσο Όσκαρ έχει επίσημη ονομασία «Best International Feature Film Oscar» κι όχι «Best Foreign Language Film».
Η υπόθεση: Τελ Αβίβ, 1967. Οι φήμες για επικείμενο πόλεμο φουντώνουν. Η Μανάλ, μια πανέμορφη Παλαιστίνια κατάσκοπος, κυκλοφορεί ως Ρέιτσελ - υποτίθεται ότι είναι Εβραία μετανάστρια από τη Γαλλία. Αποστολή της: να αποπλανήσει τον Γεχούντα, ηγετική μορφή του ισραηλινού στρατού, για να αποκαλύψει τα σχέδιά τους. Η Μανάλ είναι και σεφ κι ανοίγει ένα από τα καλύτερα γαλλικά εστιατόρια του Τελ Αβίβ, ακριβώς απέναντι από τα γραφεία του αρχηγείου του ισραηλινού στρατού. Με τα υπέροχα γλυκά της θα κερδίσει την προσοχή του Γεχούντα. Σύντομα, θα γίνουν εραστές. Μήπως όμως τελικά όντως τον ερωτεύεται; Μήπως στη διαδρομή ξέχασε το σκοπό της; Μήπως ξέχασε ότι είναι κόρη προσφύγων από την Τζάφα; Κι ο εραστής της, ο Μαρβάν; Ο μαχητής της παλαιστινιακής αντίστασης που την έστειλε σε αυτή την επικίνδυνη αποστολή; Πώς θα αντιδράσει;...
Αυτό είναι το σενάριο της σαπουνόπερας «Το Τελ Αβίβ στις φλόγες», παραγωγή ενός αραβικού τηλεοπτικού σταθμού στο Ισραήλ, που την παρακολουθούν φανατικά και Άραβες και Εβραίοι. Ο Σαλάμ είναι ένας ενήλικας Παλαιστίνιος, που δεν ξέρει τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει. Καθώς γνωρίζει άπταιστα εβραϊκά, ο θείος του, ένας από τους παραγωγούς της σαπουνόπερας, τον προσλαμβάνει για να ελέγχει τη γραμματική και το συντακτικό των εβραϊκών διαλόγων. Από μία... παρεξήγηση, ο Σαλάμ θα γνωρίσει έναν αξιωματικό του ισραηλινού στρατού, ο οποίος θα τον περάσει για σεναριογράφο της σειράς, την οποία επίσης παρακολουθεί. Και θα του δώσει συμβουλές. Ο Σαλάμ εντέλει θα προαχθεί σε βασικός σεναριογράφος της σειράς. Έχοντας να αντιμετωπίσει τον... διχασμό του, την αμηχανία του, την πρώην κοπέλα του κι ένα φινάλε που ο καθένας το θέλει... εμπρηστικό για τους δικούς του λόγους, πώς θα καταφέρει να ισορροπήσει με όλα αυτά και να βρει το δρόμο του;
Η άποψή μας: Λοιπόν, δεν ξέρω πόσοι από εσάς είδατε την ταινία του Μάριου Πιπερίδη, το υπέροχο «Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ» (Smuggling Hendrix, 2018) αλλά – αν την είδατε – νομίζω πως καταλαβαίνετε πού το πάω, έτσι; Οι δύο ταινίες, ίδιας χρονιάς παραγωγές, που έκαναν την εμφάνισή τους σε διεθνή φεστιβάλ με λίγους μήνες διαφορά (και προβλήθηκαν και οι δύο την ίδια χρονιά – πέρσι – στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) έχουν πάρα πολλά κοινά σημεία, ομοιότητες και – πιστεύω – επιδιώξεις. Μιλάνε για ένα πολύ επώδυνο θέμα, αυτό της δύσκολης συνύπαρξης διαφορετικών – και μάλιστα εχθρικών – λαών στον ίδιο τόπο. Στη μία περίπτωση, του Κύπριου δημιουργού, η διχοτομημένη Κύπρος, στην άλλη περίπτωση, του Παλαιστίνιου δημιουργού, η Παλαιστίνη, που δεν υφίσταται ως κράτος αλλά οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται ουσιαστικά φυλακισμένοι στην ίδια τους τη χώρα, μέσα σε μια άλλη χώρα, το Ισραήλ, στο οποίο μένουν άνθρωποι οι οποίοι μέχρι πριν λίγες δεκαετίες δεν είχαν καθόλου πατρίδα!
Κι όλο αυτό το πολύ δύσκολο θέμα και οι δύο σκηνοθέτες προσπαθούν να το δουν από μια κωμική πλευρά. Όχι σκωπτική, όχι ειρωνική, όχι κυνική, όχι «μαύρη». Αγαπούν και οι δύο πολύ τις πατρίδες τους για να καταπιαστούν με το θέμα τους με τέτοιο τρόπο. Όχι, κάνουν ανθρώπινη, λαϊκή κωμωδία, με καλή τη πίστη στο ότι οι άνθρωποι είμαστε κατά βάση καλοί, μανιχαϊστικά, χριστιανικά, ηθικά, ηθικολογικά, όπως θέλετε πείτε το. Κωμωδίες, κωμωδίες, αλλά πολλά πράγματα που λέγονται, όσο αφελή ίσως ακούγονται, άλλο τόσο πονάνε σαν ξυραφιές. Και εν πάση περιπτώσει είμαι σίγουρος ότι πετυχαίνουν το στόχο τους πολύ περισσότερο από ότι ενδεχομένως κάποιο στρατευμένο φιλμ, που θα υπερ-δραματοποιούσε τις καταστάσεις. Anyway, στην ταινία μας, πέρα από τις συγκρίσεις και τις συνοδοιπορήσεις. Τη βλέπεις και διασκεδάζεις. Τη βλέπεις και περνάς καλά. Τη βλέπεις και καταλαβαίνεις πως το μυαλό σου δεν είναι στο pause. Είναι ενεργό, φιλτράρει, επεξεργάζεται, αντιλαμβάνεται.
Έξυπνη ταινία. Που παίζει με τα στερεότυπα και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, χωρίς να χαρίζει κάστανα. «Μα να αφήσει η Παλαιστίνια τον συμπατριώτη της για τον παλιοϊσραηλινό;» η μία πλευρά. «Μα πώς γίνεται να μην πει το ναι στην πρόταση γάμου του Ισραηλινού;» η άλλη πλευρά. Οι πλευρές που παρακολουθούν το σίριαλ, τη σαπουνόπερα. Και μέσω της σαπουνόπερας – ή μάλλον, παράλληλα με αυτήν – η πραγματικότητα. Του Παλαιστινίου, που υποχρεωτικά περνάει από εξευτελιστικό έλεγχο στη Ραμάλα, πηγαίνοντας ή γυρνώντας από τη δουλειά του. Του Τείχους, που χωρίζει τους εποίκους από τους επικίνδυνους... αγροίκους. Της οικονομικής δυσχέρειας. Της αναζήτησης ταυτότητας. Του έρωτα που, πώς να ανθίσει στα χρόνια της χολέρας; Και της τελικής απόφασης: να τον δολοφονήσει τον Ισραηλινό η κατάσκοπός μας; Ή να τον παντρευτεί; Βόμβες ή παράδοση; Όλοι οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί. Την Lubna Azabal, που παίζει την ηθοποιό η οποία υποδύεται την κατάσκοπο στη σαπουνόπερα, την αγαπάμε και πριν από το σπαραχτικό «Μέσα από τις φλόγες». Τον πρωταγωνιστή Kais Nashef, τον θυμόμαστε από την πρώτη του κιόλας κινηματογραφική εμφάνιση, το συγκλονιστικό «Παράδεισος τώρα». Την Maisa Abd Elhadi, που υποδύεται την καψούρα του πρωταγωνιστή μας, την θαυμάσαμε στο καλών προθέσεων αλλά εντέλει άστοχο «Απαγορευμένες συναντήσεις».
Εκείνος, πάντως, που κλέβει την παράσταση, είναι ο Yaniv Biton στο ρόλο του Ισραηλινού αξιωματικού, που εντέλει δίνει έξυπνες ιδέες στον κατά λάθος σεναριογράφο για να προχωρήσει η σαπουνόπερα. Έχει πολλές αστείες σκηνές η ταινία, ιδίως εκείνες που έχουν να κάνουν με τη διάδραση ανάμεσα στον Σαλάμ και τον αξιωματικό (η όλη φάση με το χούμους είναι σούπερ!), έχει και κάποιες αδυναμίες, να τα λέμε κι αυτά, ιδίως σε όλα όσα έχουν να κάνουν με τη σχέση του Σαλάμ με την πρώην κοπέλα του – την οποία θέλει στη ζωή του, χωρίς ουσιαστικά να τη διεκδικεί κανονικά και με το νόμο. Έχει και κινηματογραφόφιλες αναφορές: που κολλάει θα μου πείτε το «Γεράκι της Μάλτας»; Όλοι οι... καλοί χωράνε!
Οι σκηνές της σαπουνόπερας βγάζουν γέλιο καθώς αναπαράγουν το κιτς που πρεσβεύουν, χωρίς όμως να γίνεται με κακία όλο αυτό, ίσα – ίσα. Και ο μη φιλόδοξος, τεμπελούλης Σαλάμ, θα τη βρει την άκρη, μην νομίζετε. Θέλετε να μάθετε πώς; Δείτε την ταινία.
Η υπόθεση: Τελ Αβίβ, 1967. Οι φήμες για επικείμενο πόλεμο φουντώνουν. Η Μανάλ, μια πανέμορφη Παλαιστίνια κατάσκοπος, κυκλοφορεί ως Ρέιτσελ - υποτίθεται ότι είναι Εβραία μετανάστρια από τη Γαλλία. Αποστολή της: να αποπλανήσει τον Γεχούντα, ηγετική μορφή του ισραηλινού στρατού, για να αποκαλύψει τα σχέδιά τους. Η Μανάλ είναι και σεφ κι ανοίγει ένα από τα καλύτερα γαλλικά εστιατόρια του Τελ Αβίβ, ακριβώς απέναντι από τα γραφεία του αρχηγείου του ισραηλινού στρατού. Με τα υπέροχα γλυκά της θα κερδίσει την προσοχή του Γεχούντα. Σύντομα, θα γίνουν εραστές. Μήπως όμως τελικά όντως τον ερωτεύεται; Μήπως στη διαδρομή ξέχασε το σκοπό της; Μήπως ξέχασε ότι είναι κόρη προσφύγων από την Τζάφα; Κι ο εραστής της, ο Μαρβάν; Ο μαχητής της παλαιστινιακής αντίστασης που την έστειλε σε αυτή την επικίνδυνη αποστολή; Πώς θα αντιδράσει;...
Αυτό είναι το σενάριο της σαπουνόπερας «Το Τελ Αβίβ στις φλόγες», παραγωγή ενός αραβικού τηλεοπτικού σταθμού στο Ισραήλ, που την παρακολουθούν φανατικά και Άραβες και Εβραίοι. Ο Σαλάμ είναι ένας ενήλικας Παλαιστίνιος, που δεν ξέρει τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει. Καθώς γνωρίζει άπταιστα εβραϊκά, ο θείος του, ένας από τους παραγωγούς της σαπουνόπερας, τον προσλαμβάνει για να ελέγχει τη γραμματική και το συντακτικό των εβραϊκών διαλόγων. Από μία... παρεξήγηση, ο Σαλάμ θα γνωρίσει έναν αξιωματικό του ισραηλινού στρατού, ο οποίος θα τον περάσει για σεναριογράφο της σειράς, την οποία επίσης παρακολουθεί. Και θα του δώσει συμβουλές. Ο Σαλάμ εντέλει θα προαχθεί σε βασικός σεναριογράφος της σειράς. Έχοντας να αντιμετωπίσει τον... διχασμό του, την αμηχανία του, την πρώην κοπέλα του κι ένα φινάλε που ο καθένας το θέλει... εμπρηστικό για τους δικούς του λόγους, πώς θα καταφέρει να ισορροπήσει με όλα αυτά και να βρει το δρόμο του;
Η άποψή μας: Λοιπόν, δεν ξέρω πόσοι από εσάς είδατε την ταινία του Μάριου Πιπερίδη, το υπέροχο «Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ» (Smuggling Hendrix, 2018) αλλά – αν την είδατε – νομίζω πως καταλαβαίνετε πού το πάω, έτσι; Οι δύο ταινίες, ίδιας χρονιάς παραγωγές, που έκαναν την εμφάνισή τους σε διεθνή φεστιβάλ με λίγους μήνες διαφορά (και προβλήθηκαν και οι δύο την ίδια χρονιά – πέρσι – στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης) έχουν πάρα πολλά κοινά σημεία, ομοιότητες και – πιστεύω – επιδιώξεις. Μιλάνε για ένα πολύ επώδυνο θέμα, αυτό της δύσκολης συνύπαρξης διαφορετικών – και μάλιστα εχθρικών – λαών στον ίδιο τόπο. Στη μία περίπτωση, του Κύπριου δημιουργού, η διχοτομημένη Κύπρος, στην άλλη περίπτωση, του Παλαιστίνιου δημιουργού, η Παλαιστίνη, που δεν υφίσταται ως κράτος αλλά οι Παλαιστίνιοι βρίσκονται ουσιαστικά φυλακισμένοι στην ίδια τους τη χώρα, μέσα σε μια άλλη χώρα, το Ισραήλ, στο οποίο μένουν άνθρωποι οι οποίοι μέχρι πριν λίγες δεκαετίες δεν είχαν καθόλου πατρίδα!
Κι όλο αυτό το πολύ δύσκολο θέμα και οι δύο σκηνοθέτες προσπαθούν να το δουν από μια κωμική πλευρά. Όχι σκωπτική, όχι ειρωνική, όχι κυνική, όχι «μαύρη». Αγαπούν και οι δύο πολύ τις πατρίδες τους για να καταπιαστούν με το θέμα τους με τέτοιο τρόπο. Όχι, κάνουν ανθρώπινη, λαϊκή κωμωδία, με καλή τη πίστη στο ότι οι άνθρωποι είμαστε κατά βάση καλοί, μανιχαϊστικά, χριστιανικά, ηθικά, ηθικολογικά, όπως θέλετε πείτε το. Κωμωδίες, κωμωδίες, αλλά πολλά πράγματα που λέγονται, όσο αφελή ίσως ακούγονται, άλλο τόσο πονάνε σαν ξυραφιές. Και εν πάση περιπτώσει είμαι σίγουρος ότι πετυχαίνουν το στόχο τους πολύ περισσότερο από ότι ενδεχομένως κάποιο στρατευμένο φιλμ, που θα υπερ-δραματοποιούσε τις καταστάσεις. Anyway, στην ταινία μας, πέρα από τις συγκρίσεις και τις συνοδοιπορήσεις. Τη βλέπεις και διασκεδάζεις. Τη βλέπεις και περνάς καλά. Τη βλέπεις και καταλαβαίνεις πως το μυαλό σου δεν είναι στο pause. Είναι ενεργό, φιλτράρει, επεξεργάζεται, αντιλαμβάνεται.
Έξυπνη ταινία. Που παίζει με τα στερεότυπα και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, χωρίς να χαρίζει κάστανα. «Μα να αφήσει η Παλαιστίνια τον συμπατριώτη της για τον παλιοϊσραηλινό;» η μία πλευρά. «Μα πώς γίνεται να μην πει το ναι στην πρόταση γάμου του Ισραηλινού;» η άλλη πλευρά. Οι πλευρές που παρακολουθούν το σίριαλ, τη σαπουνόπερα. Και μέσω της σαπουνόπερας – ή μάλλον, παράλληλα με αυτήν – η πραγματικότητα. Του Παλαιστινίου, που υποχρεωτικά περνάει από εξευτελιστικό έλεγχο στη Ραμάλα, πηγαίνοντας ή γυρνώντας από τη δουλειά του. Του Τείχους, που χωρίζει τους εποίκους από τους επικίνδυνους... αγροίκους. Της οικονομικής δυσχέρειας. Της αναζήτησης ταυτότητας. Του έρωτα που, πώς να ανθίσει στα χρόνια της χολέρας; Και της τελικής απόφασης: να τον δολοφονήσει τον Ισραηλινό η κατάσκοπός μας; Ή να τον παντρευτεί; Βόμβες ή παράδοση; Όλοι οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί. Την Lubna Azabal, που παίζει την ηθοποιό η οποία υποδύεται την κατάσκοπο στη σαπουνόπερα, την αγαπάμε και πριν από το σπαραχτικό «Μέσα από τις φλόγες». Τον πρωταγωνιστή Kais Nashef, τον θυμόμαστε από την πρώτη του κιόλας κινηματογραφική εμφάνιση, το συγκλονιστικό «Παράδεισος τώρα». Την Maisa Abd Elhadi, που υποδύεται την καψούρα του πρωταγωνιστή μας, την θαυμάσαμε στο καλών προθέσεων αλλά εντέλει άστοχο «Απαγορευμένες συναντήσεις».
Εκείνος, πάντως, που κλέβει την παράσταση, είναι ο Yaniv Biton στο ρόλο του Ισραηλινού αξιωματικού, που εντέλει δίνει έξυπνες ιδέες στον κατά λάθος σεναριογράφο για να προχωρήσει η σαπουνόπερα. Έχει πολλές αστείες σκηνές η ταινία, ιδίως εκείνες που έχουν να κάνουν με τη διάδραση ανάμεσα στον Σαλάμ και τον αξιωματικό (η όλη φάση με το χούμους είναι σούπερ!), έχει και κάποιες αδυναμίες, να τα λέμε κι αυτά, ιδίως σε όλα όσα έχουν να κάνουν με τη σχέση του Σαλάμ με την πρώην κοπέλα του – την οποία θέλει στη ζωή του, χωρίς ουσιαστικά να τη διεκδικεί κανονικά και με το νόμο. Έχει και κινηματογραφόφιλες αναφορές: που κολλάει θα μου πείτε το «Γεράκι της Μάλτας»; Όλοι οι... καλοί χωράνε!
Οι σκηνές της σαπουνόπερας βγάζουν γέλιο καθώς αναπαράγουν το κιτς που πρεσβεύουν, χωρίς όμως να γίνεται με κακία όλο αυτό, ίσα – ίσα. Και ο μη φιλόδοξος, τεμπελούλης Σαλάμ, θα τη βρει την άκρη, μην νομίζετε. Θέλετε να μάθετε πώς; Δείτε την ταινία.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 31 Οκτωβρίου 2019 από την Tanweer!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική