Συνώνυμα
του Nadav Lapid. Με τους Tom Mercier, Quentin Dolmaire, Louise Chevillotte, Uri Hayik, Léa Drucker.
Τα ετερώνυμα έλκονται! Άσχετο;
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Εγώ βάζω τη λέξη δηθενιά, εσείς βρείτε τα συνώνυμα...
Αυτή είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος το 1975 στην Τελ Αβίβ Ισραηλινός σκηνοθέτης. Έχει γυρίσει και αρκετές μικρού και μεσαίου μήκους ταινίας αλλά και ντοκιμαντέρ. Οι προηγούμενες δύο μεγάλου μήκους ταινίες μυθοπλασίας του ήταν οι εξής: Ο αστυνόμος (Ha-shoter / Policeman, 2011) και Haganenet (The Kindergarten Teacher, 2014), ταινία που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ των Καννών, ενώ το αμερικάνικο ριμέικ της, που είδαμε πέρσι εμπορικά στη χώρα μας, σε σκηνοθεσία Sara Colangelo και πρωταγωνίστρια την Maggie Gyllenhaal, ήταν μία από τις καλύτερες ταινίες της σεζόν.
Η ταινία Συνώνυμα (Synonymes / Synonyms) τιμήθηκε με την Χρυσή Άρκτο στο περασμένο φεστιβάλ του Βερολίνου, ενώ πήρε και το βραβείο των κριτικών της FIPRESCI ως η καλύτερη ταινία του διαγωνιστικού τμήματος.
Η υπόθεση: Ο Γιοάβ είναι ένας νεαρός Ισραηλινός. Απηυδισμένος από την στρατοκρατία στη χώρα του, πηγαίνει στη Γαλλία και συγκεκριμένα στο Παρίσι έχοντας ενδόμυχα ως στόχο να απαρνηθεί εμπράκτως και εκουσίως την εθνική του ταυτότητα και να γίνει Γάλλος υπήκοος. Τα πράγματα δεν ξεκινάνε καλά: ενώ κάνει ντουζ στο διαμέρισμα που νοικιάζει (;), τον κλέβουν. Και θα κινδύνευε να πεθάνει από το κρύο αν ένα νεαρό, εντελώς ευκατάστατο ζευγάρι από ένα διαμέρισμα, έναν όροφο πάνω από το δικό του, δεν του έσωζε τη ζωή. Ο Γιοάβ προσπαθεί να μάθει γαλλικά και κάνει ότι μπορεί για να τα βελτιώσει, ενώ αρνείται να μιλήσει εβραϊκά. Κυκλοφορεί συνεχώς με ένα λεξικό επάνω του.
Φορώντας ένα εντυπωσιακό καφεκίτρινο παλτό ο Γιοάβ θα βυθιστεί σε μια σχεδόν σουρεαλιστική εκδοχή της ζωής στο Παρίσι, αρνούμενος να τη δει με τα μάτια ενός τουρίστα. Θέλει να επινοήσει μια νέα ταυτότητα για τον εαυτό του. Καταλαβαίνει, όμως, πως δεν μπορεί να αφήσει τόσο εύκολα πίσω του τη χώρα του, αφού ακόμα και για δουλειά, θα εργαστεί ως σεκιούριτι στο ισραηλινό προξενείο...
Η άποψή μας: Τσέκαρα από επαγγελματική (κι όχι μόνο) διαστροφή τις Χρυσές Άρκτους από το 2000 και μετά. Το 2000 καλύτερη ταινία στο Βερολίνο αναδείχθηκε η Magnolia του Paul Thomas Anderson – ταινιάρα, κι αν με ρωτάτε, για μένα η καλύτερη ταινία του. Το 2004 έλαμψε το αστέρι του Fatih Akin με το Μαζί, ποτέ (Gegen die Wand). Το 2011 ο Asghar Farhadi θριάμβευσε με το Ένας χωρισμός (Jodaeiye Nader az Simin). Και η τελευταία Χρυσή Άρκτος που λες, «ναι ρε φίλε, σπουδαία ταινία» ήταν Η ψυχή και το σώμα (Teströl és lélekröl) της Ildikó Enyedi από το 2017. Σε 19 χρόνια να θυμάσαι και να αναγνωρίζεις τη σπουδαιότητα τεσσάρων βραβευμένων ταινιών, δεν το λες και μεγάλη επιτυχία.
Κι ενώ πίστευα πως μετά το περσινό φιάσκο, όπου βραβεύτηκε το υστερικό Touch Me Not της εντελώς ψωνάρας Adina Pintilie (στην Ελλάδα το είδαν – και χαρά στο κουράγιο τους – λιγότεροι από 1000 άνθρωποι), ήρθε η φετινή Χρυσή Άρκτος να επιβεβαιώσει την κρίσιμη καμπή ενός σπουδαίου φεστιβάλ. Γιατί, το Synonymes δεν είναι Touch Me Not (ευτυχώς!) αλλά, ρε παιδί, είναι παράξενο και δύσπεπτο «φρούτο». Ελπίζω με την αλλαγή του γηραιού όσο να πεις πχια, Dieter Kosslick, από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ, τα πράγματα να βελτιωθούν. Αυτό θα φανεί του χρόνου πλέον.
Αλλά ας γυρίσουμε στο αντικείμενο της συζήτησής μας: αυτήν την παράξενη ταινία από το Ισραήλ. Μια ταινία, που και καλά φλερτάρει με την νουβέλ βαγκ τον 21ο αιώνα; Τι να το κάνεις; Κάποτε, η νουβέλ βαγκ ήταν πρωτοπορία. Τώρα, ιδίως σε αυτήν την ταινία, δηλώνει απλώς πολύ μεγάλη προσπάθεια για εντυπωσιασμό. Και να πουλήσει ο σκηνοθέτης φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Η ταινία είναι αμετροεπείς, μπερδεμένη, ασαφής, άνιση, χωρίς κέντρο βάρους, χωρίς αφηγηματική συνέπεια, χωρίς ίντριγκα, χωρίς να παρέχει στον θεατή τη δυνατότητα να «συμμετέχει» ή να ταυτιστεί. Φεστιβαλική ταινία με την κακή έννοια – από αυτές που έχουν δώσει κακό όνομα σε ταινίες βραβευμένες σε φεστιβάλ: υπάρχουν θεατές που δηλώνουν ευθαρσώς πως αν δουν ότι μια ταινία έχει πάρει βραβείο σε φεστιβάλ, απλά δεν πηγαίνουν να τη δουν! Ταινίες σαν τα «Συνώνυμα» φταίνε γι' αυτό.
Η παρουσία της σε μπόλικα κινηματογραφικά φεστιβάλ είναι εξασφαλισμένη, όμως ακόμα και οι εξοικειωμένοι θεατές των φεστιβάλ (ναι, υπάρχουν και τέτοιοι, εμφανίζονται στα φεστιβάλ, και μετά εξαφανίζονται από τις κινηματογραφικές αίθουσες) που θα επιλέξουν να τη δουν, θα... ζοριστούν! Ο πρωτοεμφανιζόμενος πρωταγωνιστής είναι σαφέστατα πολύ... μεγάλο ταλέντο: γυμνασμένος, θεογκόμενος που λένε, με τρομερή ενεργητικότητα και μια τόσο σωματική ερμηνεία και τόσο ατρόμητη αντιμετώπιση των πραγμάτων, που σίγουρα είναι άξιος συγχαρητηρίων. Αλλά πόσο περισσότερο γελοία θα μπορούσε κάποιος άλλος δημιουργός να γυρίσει τη σκηνή, με τον γλοιώδη καλλιτέχνη, που βάζει το παλικάρι μας, γυμνό, να βάζει δάχτυλο στον κώλο του και να φωνάζει τα ακατάληπτα;
Αυτό με τον Έκτορα και τον Αχιλλέα έχει κάποιο ελληνικό ενδιαφέρον – και επανέρχεται ως μοτίβο συχνά μέσα στην ταινία. Και το... παλτό είναι εντυπωσιακό. Όλα τα υπόλοιπα, όμως, είναι λάθος – ή έτσι μου φάνηκαν εμένα τουλάχιστον. Και δεν σώζονται ούτε με σκηνές χορού με το «Pump up the jam», ούτε με σκηνές σουρεάλ με πυροβολισμούς υπό τους ήχους του «Je ne veux pas travailler», ούτε με σκηνές με φώτα που αναβοσβήνουν, ούτε με σκηνές βροχής και «τουριστικά» πλάνα μπροστά στην Παναγία των Παρισίων. Στο φινάλε (γιατί εγώ την είδα ΟΛΗ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ, δεν τα παράτησα κύριοι, το ήπια το πικρό ποτήρι μέχρι τέλους) κάτι γίνεται. Να τα λέμε κι αυτά.
Το μάθημα των γαλλικών, με τη δασκάλα να λέει πως δεν υπάρχει θεός και θέτει διάφορες προτάσεις στο ακροατήριό της, ζητώντας από τους μαθητές της να απαντήσουν με ένα «σωστό» ή «λάθος», θα μπορούσε να ανήκει σε μια πολύ πολύ πιο ενδιαφέρουσα ταινία απ' αυτή. Εδώ απλά χαραμίζεται – είναι μια σκηνή που πάει στράφι. Πέρα όλων των άλλων, γιατί να ενδιαφέρει τον Έλληνα μια τόσο Ισραηλινή ταινία; Δεν μπορεί να τον αγγίξει σε κανένα επίπεδο. Κρίμα.
Η υπόθεση: Ο Γιοάβ είναι ένας νεαρός Ισραηλινός. Απηυδισμένος από την στρατοκρατία στη χώρα του, πηγαίνει στη Γαλλία και συγκεκριμένα στο Παρίσι έχοντας ενδόμυχα ως στόχο να απαρνηθεί εμπράκτως και εκουσίως την εθνική του ταυτότητα και να γίνει Γάλλος υπήκοος. Τα πράγματα δεν ξεκινάνε καλά: ενώ κάνει ντουζ στο διαμέρισμα που νοικιάζει (;), τον κλέβουν. Και θα κινδύνευε να πεθάνει από το κρύο αν ένα νεαρό, εντελώς ευκατάστατο ζευγάρι από ένα διαμέρισμα, έναν όροφο πάνω από το δικό του, δεν του έσωζε τη ζωή. Ο Γιοάβ προσπαθεί να μάθει γαλλικά και κάνει ότι μπορεί για να τα βελτιώσει, ενώ αρνείται να μιλήσει εβραϊκά. Κυκλοφορεί συνεχώς με ένα λεξικό επάνω του.
Φορώντας ένα εντυπωσιακό καφεκίτρινο παλτό ο Γιοάβ θα βυθιστεί σε μια σχεδόν σουρεαλιστική εκδοχή της ζωής στο Παρίσι, αρνούμενος να τη δει με τα μάτια ενός τουρίστα. Θέλει να επινοήσει μια νέα ταυτότητα για τον εαυτό του. Καταλαβαίνει, όμως, πως δεν μπορεί να αφήσει τόσο εύκολα πίσω του τη χώρα του, αφού ακόμα και για δουλειά, θα εργαστεί ως σεκιούριτι στο ισραηλινό προξενείο...
Η άποψή μας: Τσέκαρα από επαγγελματική (κι όχι μόνο) διαστροφή τις Χρυσές Άρκτους από το 2000 και μετά. Το 2000 καλύτερη ταινία στο Βερολίνο αναδείχθηκε η Magnolia του Paul Thomas Anderson – ταινιάρα, κι αν με ρωτάτε, για μένα η καλύτερη ταινία του. Το 2004 έλαμψε το αστέρι του Fatih Akin με το Μαζί, ποτέ (Gegen die Wand). Το 2011 ο Asghar Farhadi θριάμβευσε με το Ένας χωρισμός (Jodaeiye Nader az Simin). Και η τελευταία Χρυσή Άρκτος που λες, «ναι ρε φίλε, σπουδαία ταινία» ήταν Η ψυχή και το σώμα (Teströl és lélekröl) της Ildikó Enyedi από το 2017. Σε 19 χρόνια να θυμάσαι και να αναγνωρίζεις τη σπουδαιότητα τεσσάρων βραβευμένων ταινιών, δεν το λες και μεγάλη επιτυχία.
Κι ενώ πίστευα πως μετά το περσινό φιάσκο, όπου βραβεύτηκε το υστερικό Touch Me Not της εντελώς ψωνάρας Adina Pintilie (στην Ελλάδα το είδαν – και χαρά στο κουράγιο τους – λιγότεροι από 1000 άνθρωποι), ήρθε η φετινή Χρυσή Άρκτος να επιβεβαιώσει την κρίσιμη καμπή ενός σπουδαίου φεστιβάλ. Γιατί, το Synonymes δεν είναι Touch Me Not (ευτυχώς!) αλλά, ρε παιδί, είναι παράξενο και δύσπεπτο «φρούτο». Ελπίζω με την αλλαγή του γηραιού όσο να πεις πχια, Dieter Kosslick, από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του φεστιβάλ, τα πράγματα να βελτιωθούν. Αυτό θα φανεί του χρόνου πλέον.
Αλλά ας γυρίσουμε στο αντικείμενο της συζήτησής μας: αυτήν την παράξενη ταινία από το Ισραήλ. Μια ταινία, που και καλά φλερτάρει με την νουβέλ βαγκ τον 21ο αιώνα; Τι να το κάνεις; Κάποτε, η νουβέλ βαγκ ήταν πρωτοπορία. Τώρα, ιδίως σε αυτήν την ταινία, δηλώνει απλώς πολύ μεγάλη προσπάθεια για εντυπωσιασμό. Και να πουλήσει ο σκηνοθέτης φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Η ταινία είναι αμετροεπείς, μπερδεμένη, ασαφής, άνιση, χωρίς κέντρο βάρους, χωρίς αφηγηματική συνέπεια, χωρίς ίντριγκα, χωρίς να παρέχει στον θεατή τη δυνατότητα να «συμμετέχει» ή να ταυτιστεί. Φεστιβαλική ταινία με την κακή έννοια – από αυτές που έχουν δώσει κακό όνομα σε ταινίες βραβευμένες σε φεστιβάλ: υπάρχουν θεατές που δηλώνουν ευθαρσώς πως αν δουν ότι μια ταινία έχει πάρει βραβείο σε φεστιβάλ, απλά δεν πηγαίνουν να τη δουν! Ταινίες σαν τα «Συνώνυμα» φταίνε γι' αυτό.
Η παρουσία της σε μπόλικα κινηματογραφικά φεστιβάλ είναι εξασφαλισμένη, όμως ακόμα και οι εξοικειωμένοι θεατές των φεστιβάλ (ναι, υπάρχουν και τέτοιοι, εμφανίζονται στα φεστιβάλ, και μετά εξαφανίζονται από τις κινηματογραφικές αίθουσες) που θα επιλέξουν να τη δουν, θα... ζοριστούν! Ο πρωτοεμφανιζόμενος πρωταγωνιστής είναι σαφέστατα πολύ... μεγάλο ταλέντο: γυμνασμένος, θεογκόμενος που λένε, με τρομερή ενεργητικότητα και μια τόσο σωματική ερμηνεία και τόσο ατρόμητη αντιμετώπιση των πραγμάτων, που σίγουρα είναι άξιος συγχαρητηρίων. Αλλά πόσο περισσότερο γελοία θα μπορούσε κάποιος άλλος δημιουργός να γυρίσει τη σκηνή, με τον γλοιώδη καλλιτέχνη, που βάζει το παλικάρι μας, γυμνό, να βάζει δάχτυλο στον κώλο του και να φωνάζει τα ακατάληπτα;
Αυτό με τον Έκτορα και τον Αχιλλέα έχει κάποιο ελληνικό ενδιαφέρον – και επανέρχεται ως μοτίβο συχνά μέσα στην ταινία. Και το... παλτό είναι εντυπωσιακό. Όλα τα υπόλοιπα, όμως, είναι λάθος – ή έτσι μου φάνηκαν εμένα τουλάχιστον. Και δεν σώζονται ούτε με σκηνές χορού με το «Pump up the jam», ούτε με σκηνές σουρεάλ με πυροβολισμούς υπό τους ήχους του «Je ne veux pas travailler», ούτε με σκηνές με φώτα που αναβοσβήνουν, ούτε με σκηνές βροχής και «τουριστικά» πλάνα μπροστά στην Παναγία των Παρισίων. Στο φινάλε (γιατί εγώ την είδα ΟΛΗ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ, δεν τα παράτησα κύριοι, το ήπια το πικρό ποτήρι μέχρι τέλους) κάτι γίνεται. Να τα λέμε κι αυτά.
Το μάθημα των γαλλικών, με τη δασκάλα να λέει πως δεν υπάρχει θεός και θέτει διάφορες προτάσεις στο ακροατήριό της, ζητώντας από τους μαθητές της να απαντήσουν με ένα «σωστό» ή «λάθος», θα μπορούσε να ανήκει σε μια πολύ πολύ πιο ενδιαφέρουσα ταινία απ' αυτή. Εδώ απλά χαραμίζεται – είναι μια σκηνή που πάει στράφι. Πέρα όλων των άλλων, γιατί να ενδιαφέρει τον Έλληνα μια τόσο Ισραηλινή ταινία; Δεν μπορεί να τον αγγίξει σε κανένα επίπεδο. Κρίμα.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 17 Οκτωβρίου 2019 από την Weird Wave!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική