Movies Ltd

«Εσύ με βλέπεις σαν τα μικρόβια»...

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Κλέφτες... αναστημάτων!

Αυτή είναι η 7η μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 14 Σεπτεμβρίου του 1969 στην πόλη Νταεγού της Νότιας Κορέας δημιουργός – και η 4η στην οποία πρωταγωνιστεί σε δημιουργία του ο Song Kang-ho (εδώ, υποδύεται τον πάτερ – φαμίλια της φτωχής οικογένειας). Και στις 7 ταινίες του ο σκηνοθέτης διατηρεί και credit συνσεναριογράφου. Η φιλμογραφία του έχει ως εξής αναλυτικά: «Flandersui gae» (Barking Dogs Never Bite, 2000), «Μνήμες εγκλήματος» (Salinui chueok / Memories of Murder, 2003 – πρώτη του παρουσία στο φεστιβάλ των Καννών /// προβολή στην Ελλάδα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης!), «Ο επισκέπτης» (Gwoemul / The Host, 2006 – δεύτερη παρουσία στο φεστιβάλ των Καννών /// προβολή στην Ελλάδα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης /// πρώτη του ταινία που προβλήθηκε και εμπορικά στην Ελλάδα), «Μητέρα» (Madeo / Mother, 2009 – τρίτη του παρουσία στο φεστιβάλ των Καννών, συγκεκριμένα στο τμήμα «Ένα κάποιο βλέμμα»/// προβολή στην Ελλάδα στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), «Snowpiercer» (2013 – η πρώτη του αγγλόφωνη ταινία /// δεν προβλήθηκε ούτε στο φεστιβάλ των Καννών ούτε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης!!! /// δεύτερή του ταινία που προβλήθηκε και εμπορικά στην Ελλάδα), «Όκτζα» (Okja, 2017 – τέταρτη παρουσία του στο φεστιβάλ των Καννών, για πρώτη φορά μάλιστα στο διαγωνιστικό τμήμα /// ήταν η χρονιά που προέκυψε το θέμα των σχέσεων του φεστιβάλ με το Netflix, μιας που η ταινία είναι παραγωγή του Netflix – μετά από εκείνη τη χρονιά και για δύο χρόνια, καμία ταινία του Netflix δεν προβάλλεται στις Κάννες!/// η ταινία δεν προβλήθηκε εμπορικά στην Ελλάδα).

Τα Παράσιτα (Parasite / Gisaengchung) συμμετείχαν στο διαγωνιστικό τμήμα του περασμένου φεστιβάλ των Καννών, όπου και τιμήθηκαν με τον Χρυσό Φοίνικα καλύτερης ταινίας. Κι αυτή είναι η πρώτη ταινία από την Κορέα που κατάφερε κάτι τέτοιο! Και είναι η ταινία που υπέβαλλε η Νότια Κορέα ως υποψήφια για να διεκδικήσει μία θέση στην πεντάδα για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.

Η υπόθεση: Οικογένεια Κιμ. Τέσσερα μέλη: πατέρας, μητέρα, γιος, κόρη. Φτωχοί. Και άνεργοι. Ζουν σε ημιυπόγειο. Κάθε μεθυσμένος περαστικός μπορεί να... κατουρήσει μέσα στο σπίτι τους. Κι όταν ο δήμος κάνει απεντόμωση στην πόλη, και οι ίδιοι «λούζονται» με το βρωμερό παρασιτοκτόνο. Για να «κλέψουν» wi-fi πρέπει να έχουν τα κινητά τους ψηλά, πχ πάνω από τη λεκάνη της υπερυψωμένης (!!!) τουαλέτας τους. Τη βγάζουν με δουλειές του ποδαριού, όπως πχ, φτιάχνοντας κουτιά για πίτσες... Οικογένεια Παρκ. Τέσσερα μέλη: πατέρας, μητέρα, γιος, κόρη. Πλούσιοι. Κι ένα... τσικ τουλάχιστον όλοι τους πιο νέοι σε σχέση με τους Κιμ. Το σπίτι τους, ένα αριστούργημα αρχιτεκτονικής. Αστραφτερό. Κλασάτο. Εντυπωσιακό. Η ζωή τους, ονειρεμένη. Ό,τι θέλουν το έχουν όποτε το θέλουν. Όταν ο γιος της οικογένειας Κιμ δέχεται να βοηθήσει έναν φίλο του και να αναλάβει τα μαθήματα αγγλικών της κόρης της οικογένειας Παρκ (μιας που ο ίδιος, όντας και ερωτευμένος μαζί της, πρέπει να απουσιάσει για κάποιο διάστημα), οι δύο αυτοί εντελώς αντίθετοι κόσμοι, θα συναντηθούν!

Αργά, αλλά σταθερά, με κάθε δοθείσα ευκαιρία αλλά και με όχι και τόσο... τίμιους τρόπους, ένα – ένα τα μέλη της οικογένειας Κιμ θα πιάσουν δουλειά στις υπηρεσίες της οικογένειας Παρκ, χωρίς να αποκαλύπτουν τη συγγενική σχέση μεταξύ τους. Η κόρη θα γίνει «καλλιτεχνική ψυχοθεραπεύτρια» για τον πιτσιρικά γιο των Παρκ, ο πατέρας θα γίνει σοφέρ των Παρκ και η μητέρα θα γίνει γκουβερνάντα τους. Όλα πάνε καλά για τους Κιμ, που ξαφνικά αποκτούν χρήματα και την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά το πως ζουν οι πολύ προνομιούχοι συμπατριώτες τους. Και οι Παρκ δεν περνάνε άσχημα με τους Κιμ. Μόνο που η ευτυχία των Κιμ δεν θα κρατήσει για πολύ. Κάτι που δεν μπορούν να φανταστούν, την απειλεί. Κάτι καλά κρυμμένο, που δεν θα αργήσει να βγει στην επιφάνεια...

Η άποψή μας: Στο σκηνοθετικό του σημείωμα, ο Bong Joon-ho παρακαλεί πρωτίστως τους κριτικούς κινηματογράφου να μην κάνουν σπόιλερ σχετικά με την ταινία και μια μεγάλη ανατροπή που έρχεται στο δεύτερο μισό... υπογείως! Δυσκολεύομαι πάρα πολύ να σταθώ άξιος της εμπιστοσύνης του σκηνοθέτη – αν και δεν νομίζω πως η αποκάλυψη της ανατροπής μπορεί να χαλάσει την απόλαυση της παρακολούθησης του φιλμ από τους θεατές – δεν είναι δα και αποκάλυψη τύπου «ο Bruce Willis είναι φάντασμα (#diplhs) στην ''Έκτη αίσθηση''» - κι εγώ είμαι και μέγας σποϊλεράς να πούμε - αλλά θα συγκρατηθώ! Είναι κάτι που με ξεπερνάει, αλλά ντεφ' να γίνει! Λοιπόν, τι έχουμε εδώ; Μμμ, τίποτα λιγότερο από ένα εξαίσιο δείγμα σπουδαίου σινεμά! Έτσι, για να μην κλαίνε οι γεροντοκόρες ότι δεν βλέπουμε πλέον μεγάλες ταινίες τη σήμερον ημέρα. Τι λες τώρα; Μπροστά στα μάτια σου είναι όλα – δεν έχεις παρά να μπεις σε μιαν αίθουσα και να απολαύσεις!

Το πρόβλημα της εποχής μας είναι ότι παράγονται πολλές περισσότερες ταινίες από παλιότερα, με αποτέλεσμα να ρίχνουν το μέσο όρο της ποιότητας, κι ότι επίσης υπάρχει πάρα πολύ πληροφόρηση, που δεν διευκολύνει τη δημιουργία κινηματογραφικών μύθων, καθώς κυριαρχεί αναγκαστικά και ντετερμινικά η απαξίωση και η... απομυθοποίηση. Να όμως που πριν λίγο καιρό βγήκε ο «Joker», που γάμησε, να που βγαίνει και τούτο το έξοχο φιλμ για να αποδείξει ότι ναι, εν έτει 2019, συνεχίζουν να γυρίζονται ταινιάρες! Και μιλάμε για τον Χρυσό Λέοντα του περασμένου φεστιβάλ Βενετίας και τον Χρυσό Φοίνικα του περασμένου φεστιβάλ των Καννών. Για τη Χρυσή Άρκτο του περασμένου φεστιβάλ Βερολίνου, ας μην μιλήσω εδώ. Έχω να... σούρω πολλά στην κριτική για τα «Συνώνυμα» και για την τάση του γερμανικού φεστιβάλ να βραβεύει τις πιο «γεια σου» (με την κακή έννοια) δημιουργίες τα τελευταία πολλά χρόνια.

Αλλά ας επανέλθουμε στα δικά μας. Λοιπόν, ο Bong Joon-ho είναι σκηνοθετάρα ολκής! Κάθε του μα κάθε του ταινία θαρρείς και αντιπαλεύει τη λογική να ακολουθήσει νόρμες και κανόνες. Μπλέκει τα κινηματογραφικά είδη χωρίς αιδώ και με περισσή τόλμη, στα όρια του θράσους! Πχ, τι «ταμπέλα» θα μπορούσε να βάλει κανείς σε τούτη την ταινία; Ναι, είναι κατάμαυρη κωμωδία. Αλλά είναι και κοινωνικό δράμα. Είναι και θρίλερ. Είναι και σάτιρα. Προσεγγίζει τη φάρσα. Αλλά είναι και... weird! Είναι και αλληγορία. Φτάνει στις παρυφές της ταινίας τρόμου! Όλα αυτά μαζί και το σύμπαν που δημιουργείται είναι εντελώς πρωτότυπο! Κι ας υπάρχουν αντιδάνεια – άλλα φανερά κι άλλα όχι και τόσο – με άλλες ταινίες. Πχ, η ταινία του Κορεάτη θαρρείς και ξεκινά από εκεί που είχε τελειώσει η ταινία του Ιάπωνα που κέρδισε πέρσι τον Χρυσό Φοίνικα! Κι αν το σπίτι των πλουσίων, το γρασίδι, η αίσθηση εγκλωβισμού και το weirdness κάποιων σκηνών δεν σας θυμίσουν τον λανθιμικό «Κυνόδοντα», ε, τι να σας πω!

Και ο «Joker» ως κατάσταση, ως επανάσταση, ως άμορφη πάλη των τάξεων είναι εδώ – διάολε, ο γιος των φτωχών γελάει... ανεξέλεγκτα στο τελευταίο τρίτο της ταινίας (say no more)! Μην το χοντρύνω αλλά, θυμάστε τον Χάρρυ Κλυνν στο «Γάμος αλά ελληνικά»; Ε, μέχρι ΚΑΙ αυτό μου θύμισε η ταινία. Κι όμως, όλες αυτές οι αναφορές (που εννοείται οι περισσότερες υπάρχουν ΜΟΝΟ στο κεφάλι μου – αποκλείεται ο Κορεάτης να είδε την ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη, και ο «Joker» εμφανίστηκε στο φεστιβάλ Βενετίας τέσσερις μήνες μετά τον θρίαμβο των «Παράσιτων» στις Κάννες) δεν αποτελούν παρά μικρά κομματάκια στο τεράστιο, αριστουργηματικά δομημένο κι εντελώς πρωτότυπο σύμπαν της ταινίας. Δυο οικογένειες, δυο διαφορετικές αντανακλάσεις μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη της σύγχρονης κοινωνίας κι ένα... μπαλαντέρ - καταλύτης! Μιλάμε για ταινία, που μπορεί ταυτόχρονα να είναι απόλυτα διασκεδαστική και προσβάσιμη στις μάζες και να έχεις τους κοχόνες να είναι βαθιά πολιτική, χωρίς κατ' ανάγκην να είναι στρατευμένη, έτσι;

Αλλά όλο αυτό το οργανικό που δίνει στη φτώχεια, τι φανταστικό! Η φτώχεια έρχεται και ποτίζει όλο σου το είναι, την κουβαλάς στο δέρμα σου, στην ανάσα σου, στη μυρωδιά σου. Στη μυρωδιά σου ρε φίλε. Αυτή η άσχημη μυρωδιά, η βρώμα της φτώχειας, δεν μπορεί να καλυφθεί. Η όσφρηση είναι η πλέον αρχέγονη από τις αισθήσεις μας. Είναι αυτή που ερεθίζεται πιο εύκολα και άμεσα αλλά και αυτή που συνηθίζει πολύ εύκολα και εξοικειώνεται με το οσφρητικό ερέθισμα, ουδετεροποιώντας το. Οι φτωχοί δεν μπορούν να μυρίσουν τη φτώχεια τους. Την έχουν συνηθίσει. Οι πλούσιοι όμως... Κι άλλο σύμβολο: η φτώχεια είναι σαν μια πολύ, πολύ βαριά πέτρα, την οποία κουβαλάς παντού μαζί σου. Ακόμα κι αν προσωρινά σου... φύγει από τα χέρια, θα βρει τον τρόπο να γυρίσει κοντά σου. Και να σε πλακώσει.

Θέλω να πω τόσα πολλά πράγματα ακόμα για την ταινία. Για τη χρησιμότητα του να έχεις ένα κάποιο σχέδιο. Ή να μην έχεις. Για τα σήματα μορς, που στέλνουμε αλλά πρέπει να γνωρίζει ο άλλος τη γλώσσα για να τα αποκωδικοποιήσει και να λάβει το μήνυμα της απόγνωσής μας. Τον εκούσιο εγκλεισμό – εγκλωβισμό στις συμβάσεις μας, που τον συνηθίζουμε σαν αγαπημένο ρούχο είτε ανήκουμε στους προνομιούχους είτε στους μη προνομιούχους αυτού του κόσμου. Για το βόλεμα. Και πόσο πολύ μας χαλάει όλους το ξεβόλεμα. Για το άγγιγμα, που τόσο λείπει και τόσο αιφνιδιάζει, σε σημείο ερωτικής τρέλας. Και οι σφυγμοί στον καρπό... καλπάζουν. Για τον τρόπο που πολλές φορές αναγκαζόμαστε να κρυφτούμε σε κοινή θέα. Κάτω από ένα τεράστιο τραπέζι. Για τους... Γερμανούς: ευτυχώς δεν πίνουν μόνο μπύρα και δεν τρώνε μόνο λουκάνικα. Για την έκφραση: «μια βροχή θα μας σώσει». Όχι. Σε τούτη την ταινία, η μια βροχή και η μια πλημμύρα αποκαλύπτουν σε όλη της τη μεγαλοπρέπεια τη φενάκη.

Και για το φινάλε. Το σπουδαίο φινάλε. Μια φαντασίωση. Ένα ψέμα ακόμα. Μια ελπίδα. Σαν το φινάλε της «25ης ώρας», που σε ανεβάζει πριν σε γειώσει. Γιατί χωρίς ελπίδα, πώς να συνεχίσει κάποιος να ζει; Κάντε μια τεράστια χάρη στον εαυτό σας κι αφού δείτε για όγδοη φορά τον «Joker», δείτε και τούτη την ταινία. Είναι σίγουρο ότι θα ερεθίσει το μυαλό σας και θα λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς για πολλές ενδιαφέρουσες συζητήσεις. Α, ναι, δεν είπαμε τίποτα και για τον τίτλο: «Παράσιτα». Με πρωτότυπο τίτλο, στον ενικό: «Parasite». Τι να θέλει να πει ο ποιητής άραγε; Χμ...

Στις δικές μας αίθουσες? Στις 17 Οκτωβρίου 2019 από την Seven Films!