Ο Έρωτας της Βιρτζίνια Γουλφ
της Chanya Button. Με τους Gemma Arterton, Elizabeth Debicki, Isabella Rossellini, Rupert Penry-Jones, Peter Ferdinando.
Δύο ασυμβίβαστες γυναίκες, μία αντισυμβατική σχέση
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Πολύ ερωτευμένες γυναίκες
Η ταινία Ο Έρωτας της Βιρτζίνια Γουλφ (Vita & Virginia) έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περασμένο φεστιβάλ του Τορόντο. Είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί η Chanya Button, μετά το «Burn Burn Burn» του 2015. Το σενάριο της ταινίας το συνέγραψε η σκηνοθέτιδα με την 85χρονη (!!!) σήμερα ηθοποιό Eileen Atkins και βασίζεται στα γράμματα που αντάλλαξαν μεταξύ τους η Virginia Woolf με την Vita Sackville-West, υλικό που έδωσε τη βάση για το θεατρικό που έγραψε η Atkins το 1993. Για τον ρόλο της Virginia αρχικά είχε επιλεγεί η Eva Green, η οποία όμως δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στα γυρίσματα. Ο ρόλος προτάθηκε μετά στην Andrea Riseborough, η οποία επίσης δεν στέριωσε στην παραγωγή, με τον ρόλο τελικά να καταλήγει στην Elizabeth Debicki.
Η εταιρία διανομής της ταινίας στο δελτίο τύπου που έστειλε, παρουσιάζει ένα πολύ ενδιαφέρον χρονολόγιο, το οποίο παραθέτουμε ευθύς αμέσως:
1882 Γέννηση της Virginia Woolf
1892 Γέννηση της Vita Sackville-West
1912 Η Virginia παντρεύεται τον Leonard Woolf
1912 H δημιουργία του ομίλου Bloomsbury, θα φέρει έναν νέο, σύγχρονο και προοδευτικό αέρα στην τέχνη, τον φεμινισμό και την σεξουαλικότητα.
1912 Η πρώτη γκέι παμπ του Λονδίνου ανοίγει στην οδό Heddon
1913 Η Vita παντρεύεται τον Σερ Harold Nicolson
1914 Ξεσπάει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος
1917 Η Virginia και ο Leonard Woolf, ιδρύουν τον εκδοτικό οίκο Hogarth Press
1918 Περνάει ο νόμος που επιτρέπει στις γυναίκες ηλικίας άνω των 30 ετών, να ψηφίσουν
1920 Η Vita το σκάει με την ερωμένη της, Violet Keppel. Οι σύζυγοι και των δύο γυναικών θα τις καταδιώξουν για να τις τιμωρήσουν.
1921 Η Βουλή των Κοινοτήτων ψηφίζει την ποινικοποίηση των «άσεμνων σεξουαλικών πράξεων» μεταξύ γυναικών, αλλά η Βουλή των Λόρδων απορρίπτει την τροπολογία με το σκεπτικό ότι θα «εξιδανικεύσει την γυναικεία ομοφυλοφιλία»
1922 Η Virginia και η Vita συναντιούνται για πρώτη φορά
1925 Η Virginia γράφει το «Η κυρία Ντάλογουεϊ»
1926 Η Vita εκδίδει το «Seducers in Ecuador» από τον εκδοτικό οίκο των Woolf, για να τους βοηθήσει με τα μεγάλα χρέη τους
1928 Περνάει ο νόμος για την ισότητα των δικαιωμάτων. Οι γυναίκες έχουν πλέον, τα ίδια δικαιώματα ψήφου με τους άνδρες
1928 Η Virginia εκδίδει το «Orlando: A Biography», εμπνευσμένο από την σχέση της με την Vita
1928 Η έκδοση του, λεσβιακής θεματικής, βιβλίου της Radclyffe Hall, «Το πηγάδι της μοναξιάς» (Well of Loneliness), θα προκαλέσει μια πολυσυζητημένη δίκη του εκδότη στην οποία θα παραστεί η Virginia για να υπερασπιστεί την συγγραφέα. Το βιβλίο τελικά θα απαγορευτεί επειδή απεικονίζει «αφύσικες πρακτικές»
1932 Η Vita γράφει το «Family History», το πρώτο από τα βιβλία της με λεσβιακό θέμα
1939 Ξεσπάει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
1941 Η Virginia Woolf πνίγεται στον ποταμό Όοζ, στα 59 της
1962 H Vita Sackville-West πεθαίνει στο κάστρο της στο Κεντ, στα 70 της.
Η υπόθεση: Λονδίνο, δεκαετία του 1920. Η Vita Sackville-West φαίνεται να τα έχει όλα: αριστοκρατική καταγωγή (και περιουσία), μια σειρά από best seller στο ενεργητικό της, όλο το κοσμικό Λονδίνο στα πόδια της. Είναι παντρεμένη με τον διπλωμάτη Harold Nicolson, αν και οι απόψεις της περί γάμου είναι κάτι παραπάνω από προκλητικές σε σχέση με την εποχή. Ουσιαστικά, είναι εναντίον του γάμου, καθώς τον θεωρεί μια ψεύτικη κοινωνική σύμβαση. Ο γάμος της είναι γάμος πολύ... βολικός, καθώς πίσω από αυτόν κρύβει τις δικές της λεσβιακές τάσεις, ενώ και ο σύζυγός της καλύπτει την ομοφυλοφιλία του.
Μετά το σκάνδαλο της αποκάλυψης της σχέσης της με την Violet Keppel η Vita αρνείται να συμβιβαστεί, παρά τις παραινέσεις και τις απειλές τόσο της μητέρας της όσο και του συζύγου της. Και μέσα σε όλα σκάει η εμμονή της με την Virginia Woolf. Έχοντας διαβάσει τα γραπτά της, θέλει να τη συναντήσει οπωσδήποτε. Και συναντιούνται. Η Vita είναι απολύτως επιτυχημένη και η Virginia προσπαθεί να γίνει γνωστή. Από την πρώτη στιγμή η Vita φλερτάρει ανοιχτά τη Virginia. H Virginia αρχικά δείχνει αδιάφορη. Εντέλει, υποκύπτει στα ερωτικά κελεύσματα της Vita. Πόσο μέλλον μπορεί να έχει αυτή η σχέση; Και πόσο μπορεί να λειτουργήσει ως έμπνευση για τη δημιουργία ενός από τα σπουδαιότερα βιβλία όλων των εποχών;
Η άποψή μας: Κάνει πολλά πράγματα σωστά αυτό το βιογραφικό, ρομαντικό δράμα εποχής, κάποια τα κάνει... πειραματικά και κάποια τα κάνει πραγματικά χάλια. Αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία τούτης της ταινίας η Chanya Button ουσιαστικά είχε μια βασική δουλειά να φέρει εις πέρας: να συστήσει (ναι, να συστήσει) τις δύο βασικές ηρωίδες στους θεατές. Και κατά δεύτερον να πείσει για το ακαταμάχητον του έρωτά τους, έρωτα που τουλάχιστον για τη μία από τις δύο, υπήρξε απελευθερωτικός και σημαδιακός. Ε, λοιπόν, η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζαμε όλοι από πριν την Vita Sackville-West ως περσόνα – και αυτή είναι η ουσιαστική πρωταγωνίστρια της ταινίας. Αν, με αφορμή την ταινία, δεν ανατρέξει κανείς σε πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει από το ίντερνετ ή από αλλαχού, δεν θα μάθει ποτέ για το σημαντικό έργο της ως συγγραφέα. Στην ταινία απλά μαθαίνουμε ότι τα βιβλία της πουλούσαν πολύ καλύτερα από τα βιβλία της Virginia!
Ότι ήταν μια πεισματάρα γυναίκα, που αρνούνταν να συμβιβαστεί και πως λειτουργούσε (με βάση τα στερεότυπα) ως ερωτικό... αρπαχτικό. Λειτουργούσε λοιπόν ως... άνδρας στον έρωτα: κυνηγούσε με πάθος αυτό που της... γυάλιζε (για να το θέσω κομψά), φλέρταρε μετά μανίας και με επιμονή, πετύχαινε αυτό που ήθελε, απέφευγε τις δεσμεύσεις και... πήγαινε για άλλα! Έτσι λειτούργησε ως πρότυπο για τη δημιουργία του «Ορλάντο». Ναι, αλλά τόση απαξίωση στο συγγραφικό της έργο; Αντιθέτως, η Virginia, που έτσι κι αλλιώς είναι σαφώς πιο γνωστή από τη Vita, σκιαγραφείται πιο ολοκληρωμένα. Αν ανατρέξω λίγο στο παρελθόν, θα προτάξω ως πολύ πιο ενδιαφέρουσα και ολοκληρωμένη παρουσίαση έρωτα μεταξύ συγγραφέων το «Χένρι και Τζουν» (Henry & June, 1990) του Philip Kaufman. Σπουδαία ταινία εκείνη, που πέρα όλων των άλλων, αναδείκνυε κατά πως έπρεπε το ερωτικό πάθος των... εμπλεκομένων.
Στην ταινία της Button ο έρωτας των δύο γυναικών δεν γίνεται ποτέ... χειροπιαστός (συγχωρέστε μου το κακό αστείο). Ναι, θα μπορούσε κανείς να πει πως υπάρχει πάθος στην ερωτική σκηνή όπου η Vita επιτέλους σαγηνεύει τη Virginia αλλά δεν έχουμε ποτέ... κορύφωση. Και ο έρωτας μεταξύ των δύο γυναικών δεν γίνεται ποτέ οργανικός μέσα στην ταινία, όσο κι αν προσπαθεί η πάρα πολύ καλή Debicki και η όμορφη μεν, μειωμένων δυνατοτήτων δε Gemma Arterton, που τουλάχιστον εδώ, προσπαθεί. Δεν βοηθάει στην έκλυση του πάθους και η σκηνοθετική επιλογή να «διακόπτεται» η φιλμική δράση με σφήνες όπου κυρίως η Vita και λιγότερο η Virginia διαβάζουν on camera, απευθυνόμενες στο κοινό – και όχι η μία στην άλλη – τα γράμματά τους, που ναι, είναι ερωτικά το δίχως άλλο, αλλά έτσι δεν είναι... κινηματογραφικά. Είναι όμορφα τα ιντερλούδια αυτά, με τα φροντισμένα close up και το φόκους στα μάτια (το στόμα είναι φλου), αλλά εντέλει μάλλον γίνεται κατάχρησή τους και σαν να κόβουν το ενδιαφέρον του θεατή.
Εμμέσως η σκηνοθέτιδα θέλει να δείξει και τη μάχη της Virginia με την ψυχική ασθένεια που την ταλαιπωρούσε: είναι οι σκηνές στις οποίες «ξαφνικά» λουλουδιάζουν τοίχοι και συμβαίνουν κι άλλα σουρεαλιστικά. Εντέλει, όμως, το όλον παραπέμπει σε βιντεοκλίπ. Μου άρεσε πολύ πάντως το άλλο... βιντεοκλιπίστικο στοιχείο της ταινίας: η χρήση δηλαδή της πολύ όμορφης ηλεκτρονικής μουσικής, που έγραψε η Isobel Waller-Bridge. Εννοείται αναχρονιστική, εννοείται... προβλέψιμη για το για ποιον λόγο επιλέχθηκε (μοντερνισμός σε μια εποχή όπου ο συντηρητισμός και η υποκρισία κυριαρχούσαν) αλλά η αντίστιξη που πετυχαίνει είναι απολύτως... πετυχημένη!
Η παραγωγή είναι φροντισμένη, κλασικά βρετανική, που μπορεί να ικανοποιήσει τον μέσο θεατή, παρά το γεγονός ότι φέρνει λίγο σε τηλεταινία. Την ήθελα πιο τολμηρή την ταινία. Και με πιο επεξηγηματικό τρόπο να παρουσιάσει την Vita. Όπως και να έχει, διαθέτει μπόλικο ενδιαφέρον και από ερμηνευτικής αλλά και από ιστορικής πλευράς. Και αυτό είναι κάτι αν μη τι άλλο ενδιαφέρον.
1882 Γέννηση της Virginia Woolf
1892 Γέννηση της Vita Sackville-West
1912 Η Virginia παντρεύεται τον Leonard Woolf
1912 H δημιουργία του ομίλου Bloomsbury, θα φέρει έναν νέο, σύγχρονο και προοδευτικό αέρα στην τέχνη, τον φεμινισμό και την σεξουαλικότητα.
1912 Η πρώτη γκέι παμπ του Λονδίνου ανοίγει στην οδό Heddon
1913 Η Vita παντρεύεται τον Σερ Harold Nicolson
1914 Ξεσπάει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος
1917 Η Virginia και ο Leonard Woolf, ιδρύουν τον εκδοτικό οίκο Hogarth Press
1918 Περνάει ο νόμος που επιτρέπει στις γυναίκες ηλικίας άνω των 30 ετών, να ψηφίσουν
1920 Η Vita το σκάει με την ερωμένη της, Violet Keppel. Οι σύζυγοι και των δύο γυναικών θα τις καταδιώξουν για να τις τιμωρήσουν.
1921 Η Βουλή των Κοινοτήτων ψηφίζει την ποινικοποίηση των «άσεμνων σεξουαλικών πράξεων» μεταξύ γυναικών, αλλά η Βουλή των Λόρδων απορρίπτει την τροπολογία με το σκεπτικό ότι θα «εξιδανικεύσει την γυναικεία ομοφυλοφιλία»
1922 Η Virginia και η Vita συναντιούνται για πρώτη φορά
1925 Η Virginia γράφει το «Η κυρία Ντάλογουεϊ»
1926 Η Vita εκδίδει το «Seducers in Ecuador» από τον εκδοτικό οίκο των Woolf, για να τους βοηθήσει με τα μεγάλα χρέη τους
1928 Περνάει ο νόμος για την ισότητα των δικαιωμάτων. Οι γυναίκες έχουν πλέον, τα ίδια δικαιώματα ψήφου με τους άνδρες
1928 Η Virginia εκδίδει το «Orlando: A Biography», εμπνευσμένο από την σχέση της με την Vita
1928 Η έκδοση του, λεσβιακής θεματικής, βιβλίου της Radclyffe Hall, «Το πηγάδι της μοναξιάς» (Well of Loneliness), θα προκαλέσει μια πολυσυζητημένη δίκη του εκδότη στην οποία θα παραστεί η Virginia για να υπερασπιστεί την συγγραφέα. Το βιβλίο τελικά θα απαγορευτεί επειδή απεικονίζει «αφύσικες πρακτικές»
1932 Η Vita γράφει το «Family History», το πρώτο από τα βιβλία της με λεσβιακό θέμα
1939 Ξεσπάει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος
1941 Η Virginia Woolf πνίγεται στον ποταμό Όοζ, στα 59 της
1962 H Vita Sackville-West πεθαίνει στο κάστρο της στο Κεντ, στα 70 της.
Η υπόθεση: Λονδίνο, δεκαετία του 1920. Η Vita Sackville-West φαίνεται να τα έχει όλα: αριστοκρατική καταγωγή (και περιουσία), μια σειρά από best seller στο ενεργητικό της, όλο το κοσμικό Λονδίνο στα πόδια της. Είναι παντρεμένη με τον διπλωμάτη Harold Nicolson, αν και οι απόψεις της περί γάμου είναι κάτι παραπάνω από προκλητικές σε σχέση με την εποχή. Ουσιαστικά, είναι εναντίον του γάμου, καθώς τον θεωρεί μια ψεύτικη κοινωνική σύμβαση. Ο γάμος της είναι γάμος πολύ... βολικός, καθώς πίσω από αυτόν κρύβει τις δικές της λεσβιακές τάσεις, ενώ και ο σύζυγός της καλύπτει την ομοφυλοφιλία του.
Μετά το σκάνδαλο της αποκάλυψης της σχέσης της με την Violet Keppel η Vita αρνείται να συμβιβαστεί, παρά τις παραινέσεις και τις απειλές τόσο της μητέρας της όσο και του συζύγου της. Και μέσα σε όλα σκάει η εμμονή της με την Virginia Woolf. Έχοντας διαβάσει τα γραπτά της, θέλει να τη συναντήσει οπωσδήποτε. Και συναντιούνται. Η Vita είναι απολύτως επιτυχημένη και η Virginia προσπαθεί να γίνει γνωστή. Από την πρώτη στιγμή η Vita φλερτάρει ανοιχτά τη Virginia. H Virginia αρχικά δείχνει αδιάφορη. Εντέλει, υποκύπτει στα ερωτικά κελεύσματα της Vita. Πόσο μέλλον μπορεί να έχει αυτή η σχέση; Και πόσο μπορεί να λειτουργήσει ως έμπνευση για τη δημιουργία ενός από τα σπουδαιότερα βιβλία όλων των εποχών;
Η άποψή μας: Κάνει πολλά πράγματα σωστά αυτό το βιογραφικό, ρομαντικό δράμα εποχής, κάποια τα κάνει... πειραματικά και κάποια τα κάνει πραγματικά χάλια. Αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία τούτης της ταινίας η Chanya Button ουσιαστικά είχε μια βασική δουλειά να φέρει εις πέρας: να συστήσει (ναι, να συστήσει) τις δύο βασικές ηρωίδες στους θεατές. Και κατά δεύτερον να πείσει για το ακαταμάχητον του έρωτά τους, έρωτα που τουλάχιστον για τη μία από τις δύο, υπήρξε απελευθερωτικός και σημαδιακός. Ε, λοιπόν, η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζαμε όλοι από πριν την Vita Sackville-West ως περσόνα – και αυτή είναι η ουσιαστική πρωταγωνίστρια της ταινίας. Αν, με αφορμή την ταινία, δεν ανατρέξει κανείς σε πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει από το ίντερνετ ή από αλλαχού, δεν θα μάθει ποτέ για το σημαντικό έργο της ως συγγραφέα. Στην ταινία απλά μαθαίνουμε ότι τα βιβλία της πουλούσαν πολύ καλύτερα από τα βιβλία της Virginia!
Ότι ήταν μια πεισματάρα γυναίκα, που αρνούνταν να συμβιβαστεί και πως λειτουργούσε (με βάση τα στερεότυπα) ως ερωτικό... αρπαχτικό. Λειτουργούσε λοιπόν ως... άνδρας στον έρωτα: κυνηγούσε με πάθος αυτό που της... γυάλιζε (για να το θέσω κομψά), φλέρταρε μετά μανίας και με επιμονή, πετύχαινε αυτό που ήθελε, απέφευγε τις δεσμεύσεις και... πήγαινε για άλλα! Έτσι λειτούργησε ως πρότυπο για τη δημιουργία του «Ορλάντο». Ναι, αλλά τόση απαξίωση στο συγγραφικό της έργο; Αντιθέτως, η Virginia, που έτσι κι αλλιώς είναι σαφώς πιο γνωστή από τη Vita, σκιαγραφείται πιο ολοκληρωμένα. Αν ανατρέξω λίγο στο παρελθόν, θα προτάξω ως πολύ πιο ενδιαφέρουσα και ολοκληρωμένη παρουσίαση έρωτα μεταξύ συγγραφέων το «Χένρι και Τζουν» (Henry & June, 1990) του Philip Kaufman. Σπουδαία ταινία εκείνη, που πέρα όλων των άλλων, αναδείκνυε κατά πως έπρεπε το ερωτικό πάθος των... εμπλεκομένων.
Στην ταινία της Button ο έρωτας των δύο γυναικών δεν γίνεται ποτέ... χειροπιαστός (συγχωρέστε μου το κακό αστείο). Ναι, θα μπορούσε κανείς να πει πως υπάρχει πάθος στην ερωτική σκηνή όπου η Vita επιτέλους σαγηνεύει τη Virginia αλλά δεν έχουμε ποτέ... κορύφωση. Και ο έρωτας μεταξύ των δύο γυναικών δεν γίνεται ποτέ οργανικός μέσα στην ταινία, όσο κι αν προσπαθεί η πάρα πολύ καλή Debicki και η όμορφη μεν, μειωμένων δυνατοτήτων δε Gemma Arterton, που τουλάχιστον εδώ, προσπαθεί. Δεν βοηθάει στην έκλυση του πάθους και η σκηνοθετική επιλογή να «διακόπτεται» η φιλμική δράση με σφήνες όπου κυρίως η Vita και λιγότερο η Virginia διαβάζουν on camera, απευθυνόμενες στο κοινό – και όχι η μία στην άλλη – τα γράμματά τους, που ναι, είναι ερωτικά το δίχως άλλο, αλλά έτσι δεν είναι... κινηματογραφικά. Είναι όμορφα τα ιντερλούδια αυτά, με τα φροντισμένα close up και το φόκους στα μάτια (το στόμα είναι φλου), αλλά εντέλει μάλλον γίνεται κατάχρησή τους και σαν να κόβουν το ενδιαφέρον του θεατή.
Εμμέσως η σκηνοθέτιδα θέλει να δείξει και τη μάχη της Virginia με την ψυχική ασθένεια που την ταλαιπωρούσε: είναι οι σκηνές στις οποίες «ξαφνικά» λουλουδιάζουν τοίχοι και συμβαίνουν κι άλλα σουρεαλιστικά. Εντέλει, όμως, το όλον παραπέμπει σε βιντεοκλίπ. Μου άρεσε πολύ πάντως το άλλο... βιντεοκλιπίστικο στοιχείο της ταινίας: η χρήση δηλαδή της πολύ όμορφης ηλεκτρονικής μουσικής, που έγραψε η Isobel Waller-Bridge. Εννοείται αναχρονιστική, εννοείται... προβλέψιμη για το για ποιον λόγο επιλέχθηκε (μοντερνισμός σε μια εποχή όπου ο συντηρητισμός και η υποκρισία κυριαρχούσαν) αλλά η αντίστιξη που πετυχαίνει είναι απολύτως... πετυχημένη!
Η παραγωγή είναι φροντισμένη, κλασικά βρετανική, που μπορεί να ικανοποιήσει τον μέσο θεατή, παρά το γεγονός ότι φέρνει λίγο σε τηλεταινία. Την ήθελα πιο τολμηρή την ταινία. Και με πιο επεξηγηματικό τρόπο να παρουσιάσει την Vita. Όπως και να έχει, διαθέτει μπόλικο ενδιαφέρον και από ερμηνευτικής αλλά και από ιστορικής πλευράς. Και αυτό είναι κάτι αν μη τι άλλο ενδιαφέρον.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 20 Ιουνίου 2019 από την Seven Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική