Το Ένστικτο της Ζωής
του Armando Bo. Με τους Guillermo Francella, Carla Peterson, Gloria Carrá, Federico Salles, Mercedes De Santis, Marcelo Subiotto.
Επιβίωση με κάθε κόστος!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Εσείς τι θα κάνατε στη θέση του;
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο Armando Bo, μετά το «El último Elvis» του 2012. Συνυπογράφει και το σενάριό της βασιζόμενος εν μέρει και σε γεγονότα που βίωσε ένα μέλος της οικογένειάς του. Ο Bo έχει κερδίσει Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου συμμετέχοντας στη συγγραφική ομάδα του «Birdman» (2014) του Alejandro G. Iñárritu. Ο Αργεντίνος Bo έχει συνεργαστεί άλλη μια φορά με τον Μεξικάνο Iñárritu συμμετέχοντας στην ομάδα που υπέγραψε το σενάριο για την ταινία του δεύτερου «Biutiful» (2010).
Η ταινία Το Ένστικτο της Ζωής (Animal) ακουγόταν ότι θα λάβει μέρος σε κάποιο τμήμα του φεστιβάλ των Καννών του 2018, κάτι που τελικά δεν έγινε. Οπότε, βγήκε κατευθείαν στις κινηματογραφικές αίθουσες της Αργεντινής στις 24 Μαΐου του 2018. Η ταινία προβλήθηκε εμπορικά στο Περού και την Ουρουγουάη κι έλαβε μέρος σε μια σειρά από φεστιβάλ, όπως εκείνα του Σικάγο και του Σίτγκες. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα εκτός Λατινικής Αμερικής στην οποία προβάλλεται εμπορικά η ταινία!
Η υπόθεση: Ο Αντόνιο Ντεκούντ φαίνεται να τα έχει όλα. Μια καλή δουλειά σε σφαγείο, ένα όμορφο σπίτι, μια γυναίκα που τον αγαπάει, έναν γιο σχεδόν στην ενηλικίωση, μια έφηβη κόρη κι ένα μικρό μωρό! Είναι συντηρητικός, πάντα by the book, ποτέ δεν παρεκκλίνει από τη ρουτίνα του, τρέφεται υγιεινά, φροντίζει το σώμα του, γυμνάζεται. Έως ότου μια μέρα, εκεί που κάνει τζόκινγκ, καταρρέει. Το σώμα του, που τόσο πολύ το προστάτευε από τις καταχρήσεις, τον προδίδει. Πρόβλημα σοβαρό υγείας προκύπτει λοιπόν και ο Αντόνιο χρειάζεται οπωσδήποτε μεταμόσχευση νεφρού.
Ναι, αλλά δεν είναι πολύ ψηλά στη λίστα των μεταμοσχεύσεων. Θα πρέπει να περιμένει για να βρει νεφρό. Πολύ. Κι αν ως τότε πεθάνει; Αν κάποια στιγμή η αιμοκάθαρση την οποία κάνει τακτικά, πάψει να δουλεύει; Ο Αντόνιο για πρώτη φορά στη ζωή του, παρεκκλίνει. Για πρώτη φορά στη ζωή του αφήνει κατά μέρους την αστική ευγένεια και αφήνει το ζωώδες ένστικτό του να κυριαρχήσει. Θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να βρει ένα νεφρό! Θέλει να ζήσει! Θα τα καταφέρει;
Η άποψή μας: Το μεγαλύτερο από τα επιτεύγματα (και είναι πολλά) τούτης της ταινίας του Bo, είναι πως αφήνει λίγο... μαλάκα τον μέσο (θα το πω, νεοφιλελέ) θεατή. Γιατί; Γιατί δεν του επιτρέπει να κρίνει με ηθικά (ας γελάσω) στάνταρ κανέναν από τους ήρωες της ταινίας, ιδίως τον βασικό πρωταγωνιστή. Μιλάμε για μια (παρ' όλα αυτά) ηθική παραβολή πάνω στον καπιταλισμό! Τι να λέμε τώρα! Η ταινία πονάει σαν να μπήγεται μπετονόκαρφο στα σωθικά σου από τη μια και από την άλλη διαθέτει μπόλικο χιούμορ και ειρωνεία ώστε να μην σε πετάξει έξω, να μην σε κάνει να είσαι αρνητικός, ακόμα και εχθρικός απέναντί της. Απλά, σε αφήνει (άντε, να βάλω κι εμένα μέσα, να μην γράφω αφ' υψηλού, τι είμαι, κανένας ελίτας;), πως να το θέσω κομψά, χμ, το βρήκα: αμήχανο. Με την καλή έννοια.
Γιατί η συναλλαγή πάνω στην οποία στηρίζεται όλη η ντραμπάλα της ταινίας είναι ο ορισμός του καπιταλισμού: έχεις κάτι που θέλω και σου δίνω κάτι που θέλεις για να το αποκτήσω! Μια μετεξέλιξη της ανταλλακτικής κοινωνίας των απαρχών της ανθρωπότητας. Ο καλός πολίτης, αυτό το υπόδειγμα αυτοσυγκράτησης και εργατικότητας, ο φοβερός πατέρας και τρυφερός σύζυγός, θα αποσταθεροποιηθεί. Η αρρώστιά του είναι εκείνη που τον ταρακουνάει. Παιδιά, πεθαίνω: ως άνθρωπος, ως μεσαία τάξη (χε, χε), ως χώρα. Γιατί; Γιατί να συμβαίνει ΣΕ ΕΜΕΝΑ αυτό; Το λέει πολύ ξεκάθαρα ο για άλλη μια φορά σπουδαίος Guillermo Francella στο ρόλο του Αντόνιο: μα αφού είμαι καλός, γιατί μου συνέβη αυτό; Οπότε, με μιας ο Bo ξεμπροστιάζει την χριστιανική πεποίθηση πως άμα είσαι καλός βρε παιδί μου, τίποτε κακό δεν θα σε εύρει. Ή αν σε εύρει, όλο αυτό θα είναι τόσο βαρύ όσο μπορείς να το σηκώσεις.
Είναι αυτό που πάνω κάτω πρεσβεύει η προσευχή της ηρεμίας: «God grant me the serenity to accept the things I cannot change, Courage to change the things I can, and the Wisdom to know the difference». Ναι, αλλά ο φίλος μας είναι ένας καλός άνθρωπος, εντάξει, αλλά είναι ένας ακόμα καλύτερος καπιταλιστής! Οπότε, γιατί να μην μπορεί να... αγοράσει το αντικείμενο του πόθου του; Τι αντικείμενο του πόθου δηλαδή; Να αγοράσει την ίδια του τη ζωή! Έχει λεφτά αλλά δεν μπορεί να απολαύσει τη ζωή! Δεν μπορεί να φάει αυτά που θέλει. Δεν μπορεί να πιει αυτά που θέλει. Πάντα «σόδα με λεμόνι». Πάντα «σόδα με λεμόνι»! Τόσα χρόνια ενάρετης ζωής και στερήσεων για να έχει χρήματα και να μην μπορεί να έχει την υγεία του; Χα. Δεν... σφάξαμε! Το νεφρό θα το πάρει όπως και να έχει!
Κι όταν ο συμβατός μαζί του υιός κάνει πίσω – άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος που εξετάζει η ταινία, αυτή της οικογένειας και του μέχρι ποιου σημείου μπορούμε όντως να θυσιαστούμε για κάποιον δικό μας άνθρωπο, ζήτημα που επίσης παρουσιάζει με σκωπτικό τρόπο ο Bo – ο Αντόνιο θα πρέπει να βρει έναν συμβατό δότη παραστρατώντας, βγαίνοντας από τον ίσιο δρόμο, ουσιαστικά παρανομώντας. Η σκηνή με το τραβέλι και το... συμβόλαιο μέσα στο αυτοκίνητο βγάζει πάρα πολύ γέλιο. Αλλά η σωτηρία βρίσκεται αλλού. Βρίσκεται στο φλίπσαϊτ του Αντόνιο. Και το όνομα αυτού: Ελίας. Ένας 20άρης, άντε 30άρης φτωχοδιάβολος, με καμία διάθεση να δουλέψει, ένα ρεμάλι του κερατά, που περνάει τις μέρες του μπεκροπίνοντας, χωρίς καμία φιλοδοξία, χωρίς κανέναν στόχο.
Μαζί με την φίλη του, τη Λούσι, ζουν σε μια τρώγλη, από την οποία μάλιστα όπου να 'ναι θα αναγκαστούν να φύγουν: χρωστάνε νοίκια και η έξωση είναι κοντά. Η Λούσι είναι έγκυος αλλά καπνίζει σαν νταλικιέρισα. Γενικώς, ένα κοινωνικά αναίσθητο ζευγάρι, παρίες, στο περιθώριο της ζωής, που δεν εκτιμούν ούτε τη ζωή τους ούτε τα σώματά τους ούτε τίποτε. Έχουν όμως την υγεία τους. Και... ο Ελίας είναι συμβατός με τον Αντόνιο. Οπότε, η συναλλαγή είναι προφανής: τι θέλεις ρε φίλε μου καλέ για να μου δώσεις το νεφρό σου; Χμ, ένα... σπίτι, είναι η απάντηση του Ελίας και της Λούσι. Οι απαιτήσεις τους αλλάζουν συνέχεια, αυξάνονται, τα πράγματα δυσκολεύουν για τον Αντόνιο. Τι θα γίνει; Πώς θα αντιδράσει η οικογένειά του. Μήπως τα έχει χάσει; Μήπως αυτό που πάει να επιχειρήσει εκτός από παράνομο είναι και ανήθικο;
Κι εδώ έρχεται η χαριστική βολή στον αποσβολωμένο θεατή. Αν ο Αντόνιο γινόταν πραγματικό καθίκι, αν ξεγελούσε τον Ελίας (που τον ξεγελάει δηλαδή, αλλά όχι... ανήθικα!!!), αν πατούσε πάνω σε πτώματα, αν δεν κρατούσε τις υποσχέσεις του, τότε το κοινό πολύ εύκολα θα ήξερε ποιος είναι ο κακός της ταινίας. Έλα όμως που ο Bo, ευφυώς, μπερδεύει τις γραμμές; Έλα που ο Αντόνιο είναι απολύτως συνεπής στις υποσχέσεις του. Είναι κακός τελικά; Εκμεταλλεύεται έναν συνάνθρωπό του για να κερδίσει κάτι. Ναι, αλλά και ο... συνάνθρωπός του τον εκμεταλλεύεται για να κερδίσει κάτι που ποτέ δεν θα μπορούσε να έχει αν δεν γινόταν αυτή η συναλλαγή! Οπότε, μάγκες, την πατήσαμε! Ρε μπας και όλο αυτό ήταν μια win win situation? Χα!
Ο Bo πετυχαίνει να κάνει τόσο βαθιά τομή χωρίς αναισθητικό στα σημερινά κοινωνικά δεδομένα, κι όμως πετυχαίνει να περάσει απέναντι χωρίς κανένα πρόβλημα. Και προσέξτε το τελευταίο πλάνο: τα λέει όλα! Πάρα πολύ εύγλωττα. Ναι ρε μάγκα: μπριζόλα και κρασάκι. Τι να σου κάνει ένα παλιόσπιτο εκεί πέρα. Πολύ μεγάλη ταινία.
Η υπόθεση: Ο Αντόνιο Ντεκούντ φαίνεται να τα έχει όλα. Μια καλή δουλειά σε σφαγείο, ένα όμορφο σπίτι, μια γυναίκα που τον αγαπάει, έναν γιο σχεδόν στην ενηλικίωση, μια έφηβη κόρη κι ένα μικρό μωρό! Είναι συντηρητικός, πάντα by the book, ποτέ δεν παρεκκλίνει από τη ρουτίνα του, τρέφεται υγιεινά, φροντίζει το σώμα του, γυμνάζεται. Έως ότου μια μέρα, εκεί που κάνει τζόκινγκ, καταρρέει. Το σώμα του, που τόσο πολύ το προστάτευε από τις καταχρήσεις, τον προδίδει. Πρόβλημα σοβαρό υγείας προκύπτει λοιπόν και ο Αντόνιο χρειάζεται οπωσδήποτε μεταμόσχευση νεφρού.
Ναι, αλλά δεν είναι πολύ ψηλά στη λίστα των μεταμοσχεύσεων. Θα πρέπει να περιμένει για να βρει νεφρό. Πολύ. Κι αν ως τότε πεθάνει; Αν κάποια στιγμή η αιμοκάθαρση την οποία κάνει τακτικά, πάψει να δουλεύει; Ο Αντόνιο για πρώτη φορά στη ζωή του, παρεκκλίνει. Για πρώτη φορά στη ζωή του αφήνει κατά μέρους την αστική ευγένεια και αφήνει το ζωώδες ένστικτό του να κυριαρχήσει. Θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να βρει ένα νεφρό! Θέλει να ζήσει! Θα τα καταφέρει;
Η άποψή μας: Το μεγαλύτερο από τα επιτεύγματα (και είναι πολλά) τούτης της ταινίας του Bo, είναι πως αφήνει λίγο... μαλάκα τον μέσο (θα το πω, νεοφιλελέ) θεατή. Γιατί; Γιατί δεν του επιτρέπει να κρίνει με ηθικά (ας γελάσω) στάνταρ κανέναν από τους ήρωες της ταινίας, ιδίως τον βασικό πρωταγωνιστή. Μιλάμε για μια (παρ' όλα αυτά) ηθική παραβολή πάνω στον καπιταλισμό! Τι να λέμε τώρα! Η ταινία πονάει σαν να μπήγεται μπετονόκαρφο στα σωθικά σου από τη μια και από την άλλη διαθέτει μπόλικο χιούμορ και ειρωνεία ώστε να μην σε πετάξει έξω, να μην σε κάνει να είσαι αρνητικός, ακόμα και εχθρικός απέναντί της. Απλά, σε αφήνει (άντε, να βάλω κι εμένα μέσα, να μην γράφω αφ' υψηλού, τι είμαι, κανένας ελίτας;), πως να το θέσω κομψά, χμ, το βρήκα: αμήχανο. Με την καλή έννοια.
Γιατί η συναλλαγή πάνω στην οποία στηρίζεται όλη η ντραμπάλα της ταινίας είναι ο ορισμός του καπιταλισμού: έχεις κάτι που θέλω και σου δίνω κάτι που θέλεις για να το αποκτήσω! Μια μετεξέλιξη της ανταλλακτικής κοινωνίας των απαρχών της ανθρωπότητας. Ο καλός πολίτης, αυτό το υπόδειγμα αυτοσυγκράτησης και εργατικότητας, ο φοβερός πατέρας και τρυφερός σύζυγός, θα αποσταθεροποιηθεί. Η αρρώστιά του είναι εκείνη που τον ταρακουνάει. Παιδιά, πεθαίνω: ως άνθρωπος, ως μεσαία τάξη (χε, χε), ως χώρα. Γιατί; Γιατί να συμβαίνει ΣΕ ΕΜΕΝΑ αυτό; Το λέει πολύ ξεκάθαρα ο για άλλη μια φορά σπουδαίος Guillermo Francella στο ρόλο του Αντόνιο: μα αφού είμαι καλός, γιατί μου συνέβη αυτό; Οπότε, με μιας ο Bo ξεμπροστιάζει την χριστιανική πεποίθηση πως άμα είσαι καλός βρε παιδί μου, τίποτε κακό δεν θα σε εύρει. Ή αν σε εύρει, όλο αυτό θα είναι τόσο βαρύ όσο μπορείς να το σηκώσεις.
Είναι αυτό που πάνω κάτω πρεσβεύει η προσευχή της ηρεμίας: «God grant me the serenity to accept the things I cannot change, Courage to change the things I can, and the Wisdom to know the difference». Ναι, αλλά ο φίλος μας είναι ένας καλός άνθρωπος, εντάξει, αλλά είναι ένας ακόμα καλύτερος καπιταλιστής! Οπότε, γιατί να μην μπορεί να... αγοράσει το αντικείμενο του πόθου του; Τι αντικείμενο του πόθου δηλαδή; Να αγοράσει την ίδια του τη ζωή! Έχει λεφτά αλλά δεν μπορεί να απολαύσει τη ζωή! Δεν μπορεί να φάει αυτά που θέλει. Δεν μπορεί να πιει αυτά που θέλει. Πάντα «σόδα με λεμόνι». Πάντα «σόδα με λεμόνι»! Τόσα χρόνια ενάρετης ζωής και στερήσεων για να έχει χρήματα και να μην μπορεί να έχει την υγεία του; Χα. Δεν... σφάξαμε! Το νεφρό θα το πάρει όπως και να έχει!
Κι όταν ο συμβατός μαζί του υιός κάνει πίσω – άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος που εξετάζει η ταινία, αυτή της οικογένειας και του μέχρι ποιου σημείου μπορούμε όντως να θυσιαστούμε για κάποιον δικό μας άνθρωπο, ζήτημα που επίσης παρουσιάζει με σκωπτικό τρόπο ο Bo – ο Αντόνιο θα πρέπει να βρει έναν συμβατό δότη παραστρατώντας, βγαίνοντας από τον ίσιο δρόμο, ουσιαστικά παρανομώντας. Η σκηνή με το τραβέλι και το... συμβόλαιο μέσα στο αυτοκίνητο βγάζει πάρα πολύ γέλιο. Αλλά η σωτηρία βρίσκεται αλλού. Βρίσκεται στο φλίπσαϊτ του Αντόνιο. Και το όνομα αυτού: Ελίας. Ένας 20άρης, άντε 30άρης φτωχοδιάβολος, με καμία διάθεση να δουλέψει, ένα ρεμάλι του κερατά, που περνάει τις μέρες του μπεκροπίνοντας, χωρίς καμία φιλοδοξία, χωρίς κανέναν στόχο.
Μαζί με την φίλη του, τη Λούσι, ζουν σε μια τρώγλη, από την οποία μάλιστα όπου να 'ναι θα αναγκαστούν να φύγουν: χρωστάνε νοίκια και η έξωση είναι κοντά. Η Λούσι είναι έγκυος αλλά καπνίζει σαν νταλικιέρισα. Γενικώς, ένα κοινωνικά αναίσθητο ζευγάρι, παρίες, στο περιθώριο της ζωής, που δεν εκτιμούν ούτε τη ζωή τους ούτε τα σώματά τους ούτε τίποτε. Έχουν όμως την υγεία τους. Και... ο Ελίας είναι συμβατός με τον Αντόνιο. Οπότε, η συναλλαγή είναι προφανής: τι θέλεις ρε φίλε μου καλέ για να μου δώσεις το νεφρό σου; Χμ, ένα... σπίτι, είναι η απάντηση του Ελίας και της Λούσι. Οι απαιτήσεις τους αλλάζουν συνέχεια, αυξάνονται, τα πράγματα δυσκολεύουν για τον Αντόνιο. Τι θα γίνει; Πώς θα αντιδράσει η οικογένειά του. Μήπως τα έχει χάσει; Μήπως αυτό που πάει να επιχειρήσει εκτός από παράνομο είναι και ανήθικο;
Κι εδώ έρχεται η χαριστική βολή στον αποσβολωμένο θεατή. Αν ο Αντόνιο γινόταν πραγματικό καθίκι, αν ξεγελούσε τον Ελίας (που τον ξεγελάει δηλαδή, αλλά όχι... ανήθικα!!!), αν πατούσε πάνω σε πτώματα, αν δεν κρατούσε τις υποσχέσεις του, τότε το κοινό πολύ εύκολα θα ήξερε ποιος είναι ο κακός της ταινίας. Έλα όμως που ο Bo, ευφυώς, μπερδεύει τις γραμμές; Έλα που ο Αντόνιο είναι απολύτως συνεπής στις υποσχέσεις του. Είναι κακός τελικά; Εκμεταλλεύεται έναν συνάνθρωπό του για να κερδίσει κάτι. Ναι, αλλά και ο... συνάνθρωπός του τον εκμεταλλεύεται για να κερδίσει κάτι που ποτέ δεν θα μπορούσε να έχει αν δεν γινόταν αυτή η συναλλαγή! Οπότε, μάγκες, την πατήσαμε! Ρε μπας και όλο αυτό ήταν μια win win situation? Χα!
Ο Bo πετυχαίνει να κάνει τόσο βαθιά τομή χωρίς αναισθητικό στα σημερινά κοινωνικά δεδομένα, κι όμως πετυχαίνει να περάσει απέναντι χωρίς κανένα πρόβλημα. Και προσέξτε το τελευταίο πλάνο: τα λέει όλα! Πάρα πολύ εύγλωττα. Ναι ρε μάγκα: μπριζόλα και κρασάκι. Τι να σου κάνει ένα παλιόσπιτο εκεί πέρα. Πολύ μεγάλη ταινία.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 27 Ιουνίου 2019 από την Seven Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική