Ο Διερμηνέας
του Martin Šulík. Με τους Peter Simonischek, Jiří Menzel, Zuzana Mauréry, Anita Szvrcsek, Anna Rakovská, Eva Kramerová, Réka Derzsi, Attila Mokos.
Ένα τόσο ταιριαστό αταίριαστο ζευγάρι
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Αμαρτίες γονέων...
Αυτή είναι η 10η μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος στη Ζίλινα της Σλοβακίας Martin Šulík. Η ταινία του αυτή έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περσινό (όχι το περασμένο) φεστιβάλ Βερολίνου, όπου προβλήθηκε στο επίσημο πρόγραμμα αλλά εκτός συναγωνισμού, σε μια ομάδα ταινιών που μπαίνουν κάτω από τη γενική προμετωπίδα «Berlinale Special Gala». Από εκεί και πέρα έλαβε μέρος σε μια σειρά από φεστιβάλ, μεταξύ των οποίων και οι περασμένες «Νύχτες Πρεμιέρας», στο τμήμα «Festival Darlings» των οποίων έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της.
Η ταινία Ο Διερμηνέας (Tlmočník / The Interpreter) αποτέλεσε την επίσημη πρόταση της Σλοβακίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.
Η υπόθεση: Ο Άλι Ούνγκαρ είναι ένας 80χρονος γηραιός, καλοσυνάτος Εβραίος από τη Σλοβακία. Κάποια στιγμή διαβάζει ένα βιβλίο γραμμένο από αξιωματικό των SS και διαπιστώνει πως στις σελίδες του μεταξύ των άλλων, περιγράφει τη δολοφονία των γονέων του κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ή έτσι νομίζει τουλάχιστον. Αποφασίζει να πάει να τον βρει. Και να πάρει εκδίκηση, δολοφονώντας τον. Ταξιδεύει με τρένο στη Βιέννη και φτάνει στο διαμέρισμα του αξιωματικού. Αντ' αυτού, βρίσκει τον 70χρονο γιο του, τον Γκέοργκ, έναν συνταξιοδοτημένο δάσκαλο, που ενημερώνει τον Άλι πως ο πατέρας του έχει πεθάνει.
Ανταλλάσσουν λόγια πικρά, ο Γκέοργκ ουσιαστικά σνομπάρει τον Άλι και ο Άλι φεύγει αδικαίωτος και απογοητευμένος. Λίγο καιρό μετά ο Γκέοργκ φτάνει στην Μπρατισλάβα αναζητώντας τον Άλι. Θέλει να τον χρησιμοποιήσει ως οδηγό και μεταφραστή, καθώς έχει αποφασίσει να επισκεφτεί όλα τα μέρη από τα οποία πέρασε ο Ναζί πατέρας του, μέρη τα οποία ανέφερε σε επιστολές σταλμένες προς τον γιο του, τις οποίες ο Γκέοργκ ποτέ μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν τις είχε ανοίξει. Ο Άλι χρειάζεται τα χρήματα και δέχεται. Οι δύο γηραιοί κύριοι ξεκινούν ένα απρόοπτο οδοιπορικό, που θα τους πλησιάσει στις απαντήσεις που γυρεύουν...
Η άποψή μας: «Τα πράγματα είναι πιο εύκολα για τον γιο ενός θύτη ή για τον γιο ενός θύματος;». Αυτή είναι μια φράση που ακούγεται στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή ταινία και λειτουργεί ως το βασικό ερώτημα που θέτει, αφήνοντας τον θεατή να αποφασίσει αν οι απαντήσεις που δίνει είναι ικανοποιητικές. Η ερώτηση μπορεί να πάρει κι άλλες μορφές: στη θέση του γιου βάλτε κόρη, πατέρα ή μητέρα. Πάλι η δυναμική του ερωτήματος είναι πολύ μεγάλη. Εδώ, όμως, έχει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα, καθώς συνδέεται άμεσα με το Ολοκαύτωμα. Οι δημιουργοί της ταινίας με πολύ έξυπνο τρόπο απαντούν στο ερώτημα – στο (θα μπορούσε να πει κανείς μέχρι και) προβοκατόρικο ερώτημα. Κατορθώνουν να τζογκλάρουν ένα θέμα, του οποίου η διαχείριση μπορεί να τους οδηγήσει στον Καιάδα, με αξιοπρέπεια, συνέπεια, μέχρι και χιούμορ! Κι αυτό χωρίς να κάνουν στρογγυλέψεις, παραχωρήσεις και «τα στραβά μάτια». Το ακριβώς αντίθετο με την καθ’ ημάς «εθνική συμφιλίωση», που κρύβει μπόλικη υποκρισία.
Μα την Παναγία, θα έβγαζα το καπέλο μου (που δεν φορώ) σε έναν Έλληνα σκηνοθέτη, που θα είχε τα κάκαλα να γυρίσει μια ταινία κατά την οποία ο γιος ενός κομουνιστή αντάρτη, τα βρίσκει με τον γιο ενός εθνικόφρονα – αντιπάλων κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου! Θέλει ντελικάτο χειρισμό όλο αυτό, όχι ωραιοποιήσεις, όχι ρομαντισμούς, γιατί αλλιώς καταλήγουμε στο «Έλληνας να σκοτώνει Έλληνα;» του «Ψυχή βαθιά», που δυστυχώς δεν έπεισε. Το αντίθετο πείθει ακόμα στη χώρα μας: η ταινία «Δεμένη κόκκινη κλωστή» του Κώστα Χαραλάμπους είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ίσως να φταίει και η εγγύτητα στο θέμα που θίγεται. Ίσως οι Εβραίοι που θα δουν αυτήν την ταινία να «κλωτσήσουν», να μην αποδεχτούν πως όλο αυτό καταλήγει σε ένα υπέροχο, ελεγειακό, τρυφερό και λυπητερό road movie, αφού έχει περάσει και από το πλαίσιο του buddy movie! Ναι, μια ταινία που μιλάει για το Ολοκαύτωμα, μπορεί να τα πετύχει όλα αυτά. Χωρίς να βάλει νερό στο κρασί της. Κι όντας αρκούντως εμπορική.
Το σενάριο είναι καλογραμμένο και η σκηνοθετική προσέγγιση του θέματος η κατάλληλη. Και είναι τρομερό να βλέπεις τα δύο παππούδια στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Στο ρόλο του Σλοβάκου (το ρόλο του γιου των θυμάτων) ο σπουδαίος Jirí Menzel, σκηνοθέτης που έχει κερδίσει Όσκαρ για την εξαιρετική ταινία «Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν» (Ostre sledované vlaky, 1966), είναι απλά εξαίσιος. Τα ίσα κρατάει στο ρόλο του Αυστριακού (το ρόλο του γιου του θύτη) ο ηθοποιός που γνωρίσαμε μέσω του εξαίσιου «Toni Erdmann», ο Peter Simonischek, σε μια θηριώδη πραγματικά ερμηνεία, σαφέστατα πιο αβανταδόρικη από του συμπρωταγωνιστή του. Βγάζει με απίστευτη φυσικότητα το ρόλο ενός ανθρώπου, που δείχνει μπρούτος (το μόνιμο παράπονο του Άλι) και… ευνοημένος (ειρωνεία, ε;) από όλα όσα έχουν συμβεί, εντέλει όμως είναι ένας μοναχικός γεράκος, που κουβαλάει μια τεράστια πληγή, η οποία χαίνει. Να είσαι γιος ενός καθάρματος. Κι όλοι να σε βλέπουν ως βδέλυγμα. Να κουβαλάς τη στάμπα χωρίς καθόλου να φταις. Από την άλλη, ο γιος των θυμάτων κατευθείαν είναι πιο αγαπητός, πιο συμπαθής, πιο αποδεκτός. Κι αν είναι αυτός κάθαρμα; Αξίζει να απολαμβάνει τα… καλά της κατάστασής του; Όλο αυτό με το «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα» επανέρχεται ακόμα και στις πιο χαλαρές στιγμές της ταινίας. Σε μια σκηνή τα δύο γερόντια παίρνουν μαζί τους δύο νεαρώτερές τους γυναίκες, που βρίσκουν στο διάβα τους. Η μία από αυτές, για να κάνει πλάκα τους ρωτάει αν είναι αδέλφια. «Ναι, είμαστε», απαντάει ο Γκέοργκ. «Και μάλιστα είμαστε δίδυμοι». «Μα δεν μοιάζετε καθόλου», του αποκρίνεται και πάλι η κοπέλα που τους ρώτησε. «Ναι, είμαστε δίδυμοι από διαφορετικές μητέρες», απαντάει εκ νέου ο πανέξυπνος και γκομενάκιας Γκέοργκ.
Που κρύβει κι ένα μυστικό – μια μικρή ανατροπή για την ταινία, όχι απολύτως απαραίτητη, αλλά δεν σε «χαλάει» κιόλας. Α, πολύ καλή είναι και η Zuzana Mauréry, η οποία υποδύεται την κόρη του Άλι – την είχαμε θαυμάσει στη «Δασκάλα» του Jan Hrebejk. Δυνατή ταινία και μπράβο στους δημιουργούς της. Γιατί υπάρχει και αυτός ο τρόπος προσέγγισης των πραγμάτων. Όσο συνταρακτικών κι αν είναι. Ένα χαμόγελο θα τους θάψει. Τους φασίστες. Κάθε είδους.
Η υπόθεση: Ο Άλι Ούνγκαρ είναι ένας 80χρονος γηραιός, καλοσυνάτος Εβραίος από τη Σλοβακία. Κάποια στιγμή διαβάζει ένα βιβλίο γραμμένο από αξιωματικό των SS και διαπιστώνει πως στις σελίδες του μεταξύ των άλλων, περιγράφει τη δολοφονία των γονέων του κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος. Ή έτσι νομίζει τουλάχιστον. Αποφασίζει να πάει να τον βρει. Και να πάρει εκδίκηση, δολοφονώντας τον. Ταξιδεύει με τρένο στη Βιέννη και φτάνει στο διαμέρισμα του αξιωματικού. Αντ' αυτού, βρίσκει τον 70χρονο γιο του, τον Γκέοργκ, έναν συνταξιοδοτημένο δάσκαλο, που ενημερώνει τον Άλι πως ο πατέρας του έχει πεθάνει.
Ανταλλάσσουν λόγια πικρά, ο Γκέοργκ ουσιαστικά σνομπάρει τον Άλι και ο Άλι φεύγει αδικαίωτος και απογοητευμένος. Λίγο καιρό μετά ο Γκέοργκ φτάνει στην Μπρατισλάβα αναζητώντας τον Άλι. Θέλει να τον χρησιμοποιήσει ως οδηγό και μεταφραστή, καθώς έχει αποφασίσει να επισκεφτεί όλα τα μέρη από τα οποία πέρασε ο Ναζί πατέρας του, μέρη τα οποία ανέφερε σε επιστολές σταλμένες προς τον γιο του, τις οποίες ο Γκέοργκ ποτέ μέχρι εκείνη τη στιγμή, δεν τις είχε ανοίξει. Ο Άλι χρειάζεται τα χρήματα και δέχεται. Οι δύο γηραιοί κύριοι ξεκινούν ένα απρόοπτο οδοιπορικό, που θα τους πλησιάσει στις απαντήσεις που γυρεύουν...
Η άποψή μας: «Τα πράγματα είναι πιο εύκολα για τον γιο ενός θύτη ή για τον γιο ενός θύματος;». Αυτή είναι μια φράση που ακούγεται στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή ταινία και λειτουργεί ως το βασικό ερώτημα που θέτει, αφήνοντας τον θεατή να αποφασίσει αν οι απαντήσεις που δίνει είναι ικανοποιητικές. Η ερώτηση μπορεί να πάρει κι άλλες μορφές: στη θέση του γιου βάλτε κόρη, πατέρα ή μητέρα. Πάλι η δυναμική του ερωτήματος είναι πολύ μεγάλη. Εδώ, όμως, έχει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα, καθώς συνδέεται άμεσα με το Ολοκαύτωμα. Οι δημιουργοί της ταινίας με πολύ έξυπνο τρόπο απαντούν στο ερώτημα – στο (θα μπορούσε να πει κανείς μέχρι και) προβοκατόρικο ερώτημα. Κατορθώνουν να τζογκλάρουν ένα θέμα, του οποίου η διαχείριση μπορεί να τους οδηγήσει στον Καιάδα, με αξιοπρέπεια, συνέπεια, μέχρι και χιούμορ! Κι αυτό χωρίς να κάνουν στρογγυλέψεις, παραχωρήσεις και «τα στραβά μάτια». Το ακριβώς αντίθετο με την καθ’ ημάς «εθνική συμφιλίωση», που κρύβει μπόλικη υποκρισία.
Μα την Παναγία, θα έβγαζα το καπέλο μου (που δεν φορώ) σε έναν Έλληνα σκηνοθέτη, που θα είχε τα κάκαλα να γυρίσει μια ταινία κατά την οποία ο γιος ενός κομουνιστή αντάρτη, τα βρίσκει με τον γιο ενός εθνικόφρονα – αντιπάλων κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου! Θέλει ντελικάτο χειρισμό όλο αυτό, όχι ωραιοποιήσεις, όχι ρομαντισμούς, γιατί αλλιώς καταλήγουμε στο «Έλληνας να σκοτώνει Έλληνα;» του «Ψυχή βαθιά», που δυστυχώς δεν έπεισε. Το αντίθετο πείθει ακόμα στη χώρα μας: η ταινία «Δεμένη κόκκινη κλωστή» του Κώστα Χαραλάμπους είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ίσως να φταίει και η εγγύτητα στο θέμα που θίγεται. Ίσως οι Εβραίοι που θα δουν αυτήν την ταινία να «κλωτσήσουν», να μην αποδεχτούν πως όλο αυτό καταλήγει σε ένα υπέροχο, ελεγειακό, τρυφερό και λυπητερό road movie, αφού έχει περάσει και από το πλαίσιο του buddy movie! Ναι, μια ταινία που μιλάει για το Ολοκαύτωμα, μπορεί να τα πετύχει όλα αυτά. Χωρίς να βάλει νερό στο κρασί της. Κι όντας αρκούντως εμπορική.
Το σενάριο είναι καλογραμμένο και η σκηνοθετική προσέγγιση του θέματος η κατάλληλη. Και είναι τρομερό να βλέπεις τα δύο παππούδια στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Στο ρόλο του Σλοβάκου (το ρόλο του γιου των θυμάτων) ο σπουδαίος Jirí Menzel, σκηνοθέτης που έχει κερδίσει Όσκαρ για την εξαιρετική ταινία «Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν» (Ostre sledované vlaky, 1966), είναι απλά εξαίσιος. Τα ίσα κρατάει στο ρόλο του Αυστριακού (το ρόλο του γιου του θύτη) ο ηθοποιός που γνωρίσαμε μέσω του εξαίσιου «Toni Erdmann», ο Peter Simonischek, σε μια θηριώδη πραγματικά ερμηνεία, σαφέστατα πιο αβανταδόρικη από του συμπρωταγωνιστή του. Βγάζει με απίστευτη φυσικότητα το ρόλο ενός ανθρώπου, που δείχνει μπρούτος (το μόνιμο παράπονο του Άλι) και… ευνοημένος (ειρωνεία, ε;) από όλα όσα έχουν συμβεί, εντέλει όμως είναι ένας μοναχικός γεράκος, που κουβαλάει μια τεράστια πληγή, η οποία χαίνει. Να είσαι γιος ενός καθάρματος. Κι όλοι να σε βλέπουν ως βδέλυγμα. Να κουβαλάς τη στάμπα χωρίς καθόλου να φταις. Από την άλλη, ο γιος των θυμάτων κατευθείαν είναι πιο αγαπητός, πιο συμπαθής, πιο αποδεκτός. Κι αν είναι αυτός κάθαρμα; Αξίζει να απολαμβάνει τα… καλά της κατάστασής του; Όλο αυτό με το «αμαρτίες γονέων παιδεύουσι τέκνα» επανέρχεται ακόμα και στις πιο χαλαρές στιγμές της ταινίας. Σε μια σκηνή τα δύο γερόντια παίρνουν μαζί τους δύο νεαρώτερές τους γυναίκες, που βρίσκουν στο διάβα τους. Η μία από αυτές, για να κάνει πλάκα τους ρωτάει αν είναι αδέλφια. «Ναι, είμαστε», απαντάει ο Γκέοργκ. «Και μάλιστα είμαστε δίδυμοι». «Μα δεν μοιάζετε καθόλου», του αποκρίνεται και πάλι η κοπέλα που τους ρώτησε. «Ναι, είμαστε δίδυμοι από διαφορετικές μητέρες», απαντάει εκ νέου ο πανέξυπνος και γκομενάκιας Γκέοργκ.
Που κρύβει κι ένα μυστικό – μια μικρή ανατροπή για την ταινία, όχι απολύτως απαραίτητη, αλλά δεν σε «χαλάει» κιόλας. Α, πολύ καλή είναι και η Zuzana Mauréry, η οποία υποδύεται την κόρη του Άλι – την είχαμε θαυμάσει στη «Δασκάλα» του Jan Hrebejk. Δυνατή ταινία και μπράβο στους δημιουργούς της. Γιατί υπάρχει και αυτός ο τρόπος προσέγγισης των πραγμάτων. Όσο συνταρακτικών κι αν είναι. Ένα χαμόγελο θα τους θάψει. Τους φασίστες. Κάθε είδους.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 21 Μαρτίου 2019 από την AMA Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική