Ελεύθερο Θέμα
της Στέλλας Θεοδωράκη. Με τους Θεοδώρα Τζήμου, Δημήτρη Κίτσο, Laurent Sauvage, Αντώνη Καρυστινό, Λάζαρο Γεωργακόπουλο, Κωνσταντίνο Ελματζιόγλου, Δημήτρη Θεοδωρίδη, Πάνο Κούγια, Μάρθα Λαμπίρη, Ιωάννα Μούσουρα, Φραγκίσκη Μουστάκη, Ναταλία Ρήγα.
«Σώσε τ’ όνειρό σου»
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
«Να σώσω οτιδήποτε - αν σώζεται»...
Η Στέλλα Θεοδωράκη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αισθητική Κινηματογράφου στο Παρίσι, με υποτροφία του Ι.Κ.Υ για κινηματογραφικές σπουδές. Η διδακτορική της διατριβή είχε θέμα: «H πρωτοπορία στον κινηματογράφο της δεκαετίας του '20 στη Γαλλία και τη Γερμανία. Νταντά αφηρημένη τέχνη, κυβισμός, σουρεαλισμός». Έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο του Ρεθύμνου, τμήμα Θεατρολογίας Μουσικολογίας, στο Διατμηματικό Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών A.Σ.K.T, Αθήνα. Ιστορία Οπτικοακουστικών Σπουδών και στο Α.Π.Θ Τμήμα Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών, Σκηνοθεσία. Μαζί με τον Θάνο Αναστόπουλο έχουν την εταιρεία παραγωγής Φαντασία Οπτικοακουστική ΕΠΕ που δραστηριοποιείται στην κινηματογραφική παραγωγή με πολλές συμμετοχές και βραβεία σε εγχώρια και διεθνή φεστιβάλ.
Αυτή είναι η τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί. Έχουν προηγηθεί οι ταινίες: «Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα» (2002), «Ricordi mi» (2009) και «Ημερολόγια αμνησίας» (2013). Η τελευταία της ταινία, που είναι μια συμπαραγωγή του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, της ΕΡΤ και του CNC - Centre National du Cinéma et de l’Image Animée, με την υποστήριξη του Eurimages, έκανε την πρεμιέρα της στο τελευταίο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Τέλος, εννιά υποψηφιότητες μετράει η ταινία στα φετινά επετειακά βραβεία της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου! Οι κατηγορίες είναι: Βραβείο Μεγάλου Μήκους Ταινίας Μυθοπλασίας, Α' Γυναικείου Ρόλου, Φωτογραφίας, Μοντάζ, Πρωτότυπης Μουσικής, Σκηνογραφίας, Ενδυματολογίας, Ήχου και Μακιγιάζ.
Η υπόθεση: Η Ίρις, καθηγήτρια σε μια Σχολή Καλών Τεχνών, δίνει στους οκτώ φοιτητές της μια άσκηση ελεύθερου θέματος, με σκοπό τη βαθύτερη ωρίμανσή τους σε μια περίοδο κρίσης. Οι εικοσάχρονοι φοιτητές ενθουσιάζονται με την ιδέα της ελεύθερης επιλογής και δημιουργούν ένα «εργαστήριο φαντασίας» χωρίς περιορισμούς. Την αρχή κάνει ένας από τους φοιτητές, ο Γιώργος, που βρίσκει τυχαία το κινητό της Ίριδας και βασίζει την εργασία του στη ζωή της. Η επιλογή του ελεύθερου θέματος ως άσκηση, αλλά και ως πρόταση έρευνας, εξετάζει τα αμφίβολα όρια της ατομικής ελευθερίας στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Θα φέρουν οι φοιτητές εις πέρας την αποστολή τους; Και η Ίριδα πώς θα διευθετήσει τα δικά της, προσωπικά ζητήματα;
Η άποψή μας: Ό,τι διαβάσετε από εδώ και κάτω δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβώς κριτική για την ταινία της Στέλλας Θεοδωράκη. Θα τολμούσα να χαρακτηρίσω αυτό το κομμάτι του κειμένου ως να ήμουν κι εγώ ένας από τους φοιτητές της καθηγήτριας που υποδύεται η Θεοδώρα Τζήμου και μου ανατίθετο να γράψω κάτι ωσάν να ήταν το θέμα ελεύθερο. Μόνο που, να, τα παιδιά στην ταινία είναι εκεί, γύρω στα 20something τους κι εγώ πλησιάζω με ταχύτητα τα 50. Δεν μπορεί να σκέφτομαι το ίδιο. Οι ήττες μου, οι συμβιβασμοί μου, οι απανωτές σφαλιάρες, με έχουν κάνει να είμαι πολύ πιο συντηρητικός από αυτά τα παιδιά. Δεν μπορώ να συμμεριστώ τον ενθουσιασμό τους, δεν έχω την ίδια ορμή, την ίδια διάθεση για πειραματισμό, για εξερεύνηση. Πάει το πάθος, η ζέση, ο πυρετός, η ανάγκη για δημιουργία. Μπα, δεν θα μπορούσα να είμαι πλέον ένα από αυτά τα παιδιά που βλέπουμε στην ταινία.
Μάλλον ο Γάλλος τυπάκος θα ήμουν. Παντρεμένος, εντοιχισμένος, με παράνομη, εξωσυζυγική σχέση και ευνουχισμένο ερωτισμό, που βρίσκει καταφύγιο και εκτονώνεται με... διαδικτυακό σεξ, μέσα από οθόνες, χωρίς αγγίγματα, χωρίς μυρωδιές: μόνο η οθόνη κι άντε κανα δυο βαριές ανάσες και βογγητά από ότι έχω δειγματίσει τόσα χρόνια στο κουρμπέτι. Λίγο τα ζηλεύω αυτά τα παιδιά. Και τα θαυμάζω. Αλλά τα θεωρώ και αφελή. Πάντως, τι ωραία. Πχ, να κάθεσαι να αναλύεις τον πίνακα του Βελάσκεθ, το «Λας Μενίνας». Ή να δίνεις τη δική σου οπτική πάνω σ' αυτόν. Τα λέει ωραία η ελληνική wikipedia. «Las Meninas (μετάφραση από τα ισπανικά: Οι Δεσποινίδες των Τιμών) είναι ένας πίνακας του 1656 από τον Ντιέγο Βελάσκεθ, τον σημαντικότερο καλλιτέχνη της Ισπανικής Χρυσής Εποχής, στο Μουσέο ντελ Πράδο στη Μαδρίτη. Η πολύπλοκη και αινιγματική σύνθεση του έργου εγείρει ερωτήματα σχετικά με την πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση, και δημιουργεί ασαφή σχέση μεταξύ του θεατή και των απεικονιζόμενων φιγούρων.
Εξαιτίας αυτών των περιπλοκών, οι Las Meninas είναι ένα από τους περισσότερο αναλυμένα έργα στη Δυτική ζωγραφική». Ok, θα αρχίσω και μικρά σχόλια για την ταινία. Είναι μια ταινία δυόμιση (πάνω, κάτω) ωρών. Ναι, αλλά οι αναφορές χρειάζονται ψάξιμο άλλων τόσων ωρών! Θέλω να πω, ο μέσος θεατής δεν γνωρίζει τον Βελάσκεθ – πόσο μάλλον τον σημαντικότερο πίνακά του. Οπότε, θα πρέπει να είναι εξ ορισμού βαθύς γνώστης της τέχνης και από εκεί και πέρα της πολιτικής, της ιστορίας, της αισθητικής, για να μπορέσει να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει. Οπότε, αναγκαστικός ελιτισμός. Οπότε, ναι, μια ταινία που δεν είναι για τον μέσο θεατή. Οπότε, ίσα – ίσα, μια ταινία για φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών; Μια ταινία για λίγους. Τι να πιάσω άλλο; «Καταστροφή της εξοχής και του αστικού τοπίου». Και στη μέση ένας ανανάς. Κι ένα βίντεο του Ντουσάμπ ως έμπνευση. Το έψαξα. Το βρήκα. «Anemic cinema», μια μικρού μήκους ταινία 6 λεπτών από τα 1926. Άσπρο και μαύρο σε αέναη σπειροειδή κίνηση – σαν τις αρχές των ταινιών του Τζέιμς Μποντ ή αυτά που έχουμε δει στο σινεμά ότι χρησιμοποιούν οι ψυχίατροι για να υπνωτίσουν κάποιον. Τι, όχι; Πάλι αναφορά που θέλει ψάξιμο.
Πάλι εκτός ο μέσος θεατής. Ο Ντουσάμπ, ξέρετε, εκείνος που αναγόρευσε ένα ουρητήριο σε έργο τέχνης. Αναρχικός. Τιτανομέγιστος. Σπουδαίος. Πάει κι αυτό. Ο θεωρητικός του ναζισμού, ο Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, το χαμένο του ημερολόγιο, το ημερολόγιο του διαβόλου, ο Χάιντεγκερ. Κι αυτός αναφέρεται στην ταινία. Και ο θεατής; Χμ. Στην καλύτερη, κάτι να έχει ακούσει για κάποιον από όλους όσους αναφέρονται. Στη χειρότερη, ναυαγός σε μια θάλασσα πληροφοριών, χωρίς μια σανίδα για να κρατηθεί. Ναι, ένα καλειδοσκόπιο είναι η ταινία, που λέει ενδιαφέροντα πράγματα αλλά είναι λίγο σαν «πλίνθοι τε και λίθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα».
Εννοείται ότι η ταινία είναι χιλιάδες φορές σημαντικότερη από κάθε «Λάρισα εμπιστευτικόν» (τυχαίο το παράδειγμα) αλλά πιο πολύ ταιριάζει να προβάλλεται στο κανάλι της Βουλής πχ παρά σε κάποιον κινηματογράφο. Γιατί και η υφή της ταινίας δεν είναι κινηματογραφική. Η Θεοδώρα Τζήμου είναι θεσπέσια για άλλη μια φορά. Και ο Δημήτρης Κίτσος ξεχωρίζει με άνεση από το υπόλοιπο καστ. Πάρα πολλές ιδέες, μια ερωτική ιστορία, δύο ερωτικές ιστορίες, τι επικρατεί στη σχολή, η σχέση με τους γονείς, η σχέση με το παρελθόν, η σχέση με μια ξένη χώρα, τραγούδια αλά καμπαρέ. Ένας ανοικονόμητος μαξιμαλισμός. Και μια φράση μόνο: πόσο ελεύθερος είσαι όταν δημιουργείς κάτι με ελεύθερο θέμα; Ή κάπως έτσι...
Η υπόθεση: Η Ίρις, καθηγήτρια σε μια Σχολή Καλών Τεχνών, δίνει στους οκτώ φοιτητές της μια άσκηση ελεύθερου θέματος, με σκοπό τη βαθύτερη ωρίμανσή τους σε μια περίοδο κρίσης. Οι εικοσάχρονοι φοιτητές ενθουσιάζονται με την ιδέα της ελεύθερης επιλογής και δημιουργούν ένα «εργαστήριο φαντασίας» χωρίς περιορισμούς. Την αρχή κάνει ένας από τους φοιτητές, ο Γιώργος, που βρίσκει τυχαία το κινητό της Ίριδας και βασίζει την εργασία του στη ζωή της. Η επιλογή του ελεύθερου θέματος ως άσκηση, αλλά και ως πρόταση έρευνας, εξετάζει τα αμφίβολα όρια της ατομικής ελευθερίας στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Θα φέρουν οι φοιτητές εις πέρας την αποστολή τους; Και η Ίριδα πώς θα διευθετήσει τα δικά της, προσωπικά ζητήματα;
Η άποψή μας: Ό,τι διαβάσετε από εδώ και κάτω δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβώς κριτική για την ταινία της Στέλλας Θεοδωράκη. Θα τολμούσα να χαρακτηρίσω αυτό το κομμάτι του κειμένου ως να ήμουν κι εγώ ένας από τους φοιτητές της καθηγήτριας που υποδύεται η Θεοδώρα Τζήμου και μου ανατίθετο να γράψω κάτι ωσάν να ήταν το θέμα ελεύθερο. Μόνο που, να, τα παιδιά στην ταινία είναι εκεί, γύρω στα 20something τους κι εγώ πλησιάζω με ταχύτητα τα 50. Δεν μπορεί να σκέφτομαι το ίδιο. Οι ήττες μου, οι συμβιβασμοί μου, οι απανωτές σφαλιάρες, με έχουν κάνει να είμαι πολύ πιο συντηρητικός από αυτά τα παιδιά. Δεν μπορώ να συμμεριστώ τον ενθουσιασμό τους, δεν έχω την ίδια ορμή, την ίδια διάθεση για πειραματισμό, για εξερεύνηση. Πάει το πάθος, η ζέση, ο πυρετός, η ανάγκη για δημιουργία. Μπα, δεν θα μπορούσα να είμαι πλέον ένα από αυτά τα παιδιά που βλέπουμε στην ταινία.
Μάλλον ο Γάλλος τυπάκος θα ήμουν. Παντρεμένος, εντοιχισμένος, με παράνομη, εξωσυζυγική σχέση και ευνουχισμένο ερωτισμό, που βρίσκει καταφύγιο και εκτονώνεται με... διαδικτυακό σεξ, μέσα από οθόνες, χωρίς αγγίγματα, χωρίς μυρωδιές: μόνο η οθόνη κι άντε κανα δυο βαριές ανάσες και βογγητά από ότι έχω δειγματίσει τόσα χρόνια στο κουρμπέτι. Λίγο τα ζηλεύω αυτά τα παιδιά. Και τα θαυμάζω. Αλλά τα θεωρώ και αφελή. Πάντως, τι ωραία. Πχ, να κάθεσαι να αναλύεις τον πίνακα του Βελάσκεθ, το «Λας Μενίνας». Ή να δίνεις τη δική σου οπτική πάνω σ' αυτόν. Τα λέει ωραία η ελληνική wikipedia. «Las Meninas (μετάφραση από τα ισπανικά: Οι Δεσποινίδες των Τιμών) είναι ένας πίνακας του 1656 από τον Ντιέγο Βελάσκεθ, τον σημαντικότερο καλλιτέχνη της Ισπανικής Χρυσής Εποχής, στο Μουσέο ντελ Πράδο στη Μαδρίτη. Η πολύπλοκη και αινιγματική σύνθεση του έργου εγείρει ερωτήματα σχετικά με την πραγματικότητα και την ψευδαίσθηση, και δημιουργεί ασαφή σχέση μεταξύ του θεατή και των απεικονιζόμενων φιγούρων.
Εξαιτίας αυτών των περιπλοκών, οι Las Meninas είναι ένα από τους περισσότερο αναλυμένα έργα στη Δυτική ζωγραφική». Ok, θα αρχίσω και μικρά σχόλια για την ταινία. Είναι μια ταινία δυόμιση (πάνω, κάτω) ωρών. Ναι, αλλά οι αναφορές χρειάζονται ψάξιμο άλλων τόσων ωρών! Θέλω να πω, ο μέσος θεατής δεν γνωρίζει τον Βελάσκεθ – πόσο μάλλον τον σημαντικότερο πίνακά του. Οπότε, θα πρέπει να είναι εξ ορισμού βαθύς γνώστης της τέχνης και από εκεί και πέρα της πολιτικής, της ιστορίας, της αισθητικής, για να μπορέσει να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει. Οπότε, αναγκαστικός ελιτισμός. Οπότε, ναι, μια ταινία που δεν είναι για τον μέσο θεατή. Οπότε, ίσα – ίσα, μια ταινία για φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών; Μια ταινία για λίγους. Τι να πιάσω άλλο; «Καταστροφή της εξοχής και του αστικού τοπίου». Και στη μέση ένας ανανάς. Κι ένα βίντεο του Ντουσάμπ ως έμπνευση. Το έψαξα. Το βρήκα. «Anemic cinema», μια μικρού μήκους ταινία 6 λεπτών από τα 1926. Άσπρο και μαύρο σε αέναη σπειροειδή κίνηση – σαν τις αρχές των ταινιών του Τζέιμς Μποντ ή αυτά που έχουμε δει στο σινεμά ότι χρησιμοποιούν οι ψυχίατροι για να υπνωτίσουν κάποιον. Τι, όχι; Πάλι αναφορά που θέλει ψάξιμο.
Πάλι εκτός ο μέσος θεατής. Ο Ντουσάμπ, ξέρετε, εκείνος που αναγόρευσε ένα ουρητήριο σε έργο τέχνης. Αναρχικός. Τιτανομέγιστος. Σπουδαίος. Πάει κι αυτό. Ο θεωρητικός του ναζισμού, ο Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ, το χαμένο του ημερολόγιο, το ημερολόγιο του διαβόλου, ο Χάιντεγκερ. Κι αυτός αναφέρεται στην ταινία. Και ο θεατής; Χμ. Στην καλύτερη, κάτι να έχει ακούσει για κάποιον από όλους όσους αναφέρονται. Στη χειρότερη, ναυαγός σε μια θάλασσα πληροφοριών, χωρίς μια σανίδα για να κρατηθεί. Ναι, ένα καλειδοσκόπιο είναι η ταινία, που λέει ενδιαφέροντα πράγματα αλλά είναι λίγο σαν «πλίνθοι τε και λίθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα».
Εννοείται ότι η ταινία είναι χιλιάδες φορές σημαντικότερη από κάθε «Λάρισα εμπιστευτικόν» (τυχαίο το παράδειγμα) αλλά πιο πολύ ταιριάζει να προβάλλεται στο κανάλι της Βουλής πχ παρά σε κάποιον κινηματογράφο. Γιατί και η υφή της ταινίας δεν είναι κινηματογραφική. Η Θεοδώρα Τζήμου είναι θεσπέσια για άλλη μια φορά. Και ο Δημήτρης Κίτσος ξεχωρίζει με άνεση από το υπόλοιπο καστ. Πάρα πολλές ιδέες, μια ερωτική ιστορία, δύο ερωτικές ιστορίες, τι επικρατεί στη σχολή, η σχέση με τους γονείς, η σχέση με το παρελθόν, η σχέση με μια ξένη χώρα, τραγούδια αλά καμπαρέ. Ένας ανοικονόμητος μαξιμαλισμός. Και μια φράση μόνο: πόσο ελεύθερος είσαι όταν δημιουργείς κάτι με ελεύθερο θέμα; Ή κάπως έτσι...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 28 Μαρτίου 2019 από την One From The Heart!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική