Γυναίκα σε Πόλεμο
του Benedikt Erlingsson. Με τους Halldóra Geirharðsdóttir, Jóhann Sigurðarson, Davíð Þór Jónsson, Magnús Trygvason Eliasen, Ómar Guðjónsson.
Με δύναμη από την Ισλανδία
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Μπορεί ένας άνθρωπος μόνος του να αλλάξει τον κόσμο;
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί ο γεννημένος στις 31 Μαΐου του 1969 Ισλανδός σκηνοθέτης Benedikt Erlingsson. Η προηγούμενη ταινία του ήταν το «Hross í oss» (Of Horses and Men, 2013), η οποία είχε λάβει μέρος σε διάφορα κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο, όπως εκείνα του Σαν Σεμπαστιάν, του Τόκιο και του Γκέτεμποργκ. Η δεύτερη ταινία του έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ των Καννών, στο τμήμα «Εβδομάδα της Κριτικής». Και οι δύο ταινίες μυθοπλασίας του αποτέλεσαν την επίσημη πρόταση της Ισλανδίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ στις χρονιές εξόδου τους στους κινηματογράφους.
Την πανελλήνια πρεμιέρα της η ταινία Γυναίκα σε Πόλεμο (Kona fer í stríð / Woman At War) την έκανε στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, καθώς ήταν η μία από τις τρεις ευρωπαϊκές ταινίες, που είχαν υποψηφιότητα για βραβείο Lux – το βραβείο που δίνει το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Οι άλλες δύο ήταν οι ταινίες «Styx» και «The Other Side of Everything». Εδώ και κάποια χρόνια, στη Θεσσαλονίκη προβάλλονται πάντα οι τρεις υποψήφιες ταινίες για το βραβείο Lux. Το βραβείο τελικά το κέρδισε η ταινία που εξετάζουμε εδώ.
Η υπόθεση: Η Χάλα είναι μια 50χρονη, μοναχική γυναίκα, που ζει στο σημερινό Ρέικιαβικ. Ουσιαστικά, ζει διπλή ζωή. Ο κόσμος τη γνωρίζει ως χαρισματική διευθύντρια χορωδίας. Στα κρυφά, όμως, η Χάλα είναι μια παθιασμένη ακτιβίστρια, που έχει κηρύξει πόλεμο ενάντια στην τοπική βιομηχανία αλουμινίου προκειμένου να διασώσει τη φύση της χώρας της και κατ’ επέκταση τους συνανθρώπους της. Ξεκινώντας από μικρούς βανδαλισμούς, η Χάλα καταφέρνει να προκαλέσει ένα βιομηχανικό σαμποτάζ, τόσο μεγάλο, που προκαλεί προβλήματα στα επιχειρηματικά σχέδια της ισλανδικής κυβέρνησης.
Κι ενώ η Χάλα σχεδιάζει την πιο παράτολμη ακτιβιστική της ενέργεια, λαμβάνει ένα απρόσμενο γράμμα που ανατρέπει όλα όσα είχε προγραμματίσει, καθώς θα κληθεί να πάρει τη σημαντικότερη, και μη αναστρέψιμη, απόφαση στη ζωή της. Είχε κάνει αίτηση πριν από χρόνια να γίνει ανάδοχη μητέρα για κάποιο ορφανό και η αίτησή της έγινε πια αποδεκτή. Ένα μικρό κοριτσάκι στην Ουκρανία την περιμένει. Τι θα κάνει η Χάλα; Και τι θα κάνει η δίδυμη αδελφή της, η κολλημένη με τη γιόγκα και τους Ινδούς θεραπευτές Άσα; Θα τη βοηθήσει;
Η άποψή μας: Μια γυναίκα. Μόνη. Έχει τόξο. Έχει και βέλος. Σημαδεύει. Και προκαλεί βραχυκύκλωμα σε ηλεκτροφόρα σύρματα και πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος. Μια εικόνα που σε οδηγεί αυτόματα και συνειρμικά σε μια άλλη, που έχεις πλάσει στο μυαλό σου. Εκείνη του Δον Κιχώτη ενάντια στους ανεμόμυλους. Μια 50χρονη γυναίκα σε μια εικόνα, που μπορεί να την κάνει και σύμβολο στη συλλογική μνήμη – όσων τουλάχιστον δουν την ταινία. Δεν το λες και τον χειρότερο τρόπο να ξεκινήσει ένα φιλμ... Δεύτερη συνεχόμενη Πέμπτη (και τον περασμένο Νοέμβριο είχαμε δει ακόμα μία) κατά την οποία ανάμεσα στις νέες ταινίες της εβδομάδας συναντάμε ένα φιλμ από την Ισλανδία. Μια χώρα εξωτική κατά πάρα πολλές έννοιες, που καταφέρνει τα τελευταία χρόνια να κάνει ολοένα και πιο έντονη την παρουσία της στα κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Και κατ' επέκταση και στις κινηματογραφικές αίθουσες πόλεων σε μπόλικες ευρωπαϊκές χώρες. Κι αυτό επειδή οι ταινίες από το νησί των γκέιζερ έχουν κάτι να πουν, το λένε με ωραίο τρόπο κι ενώ γυρίζονται σε γεωγραφικό πλάτος που αγγίζει τον παγωμένο αρκτικό κύκλο, βγάζουν απίστευτη ζεστασιά – με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Τούτη η ταινία, λοιπόν, προκάλεσε αρκετό σούσουρο, από τότε που προβλήθηκε για πρώτη φορά, στο περασμένο φεστιβάλ των Καννών. Πρόκειται για μια offbeat κωμωδία, που έχει να μεταφέρει ένα ιδιαίτερα σημαντικό μήνυμα. Ναι, αν δεν κινητοποιηθούμε, αν δεν αγωνιστούμε, τίποτε δεν θα μας δοθεί από μόνο του. Η θεωρία του ώριμου φρούτου δεν ισχύει. Αν θέλουμε να παραμείνει βιώσιμος ο πλανήτης μας και για τις επερχόμενες γενιές, πρέπει να κάνουμε κάτι γι' αυτό. Η Χάλα κάνει κάτι γι' αυτό. Έχει συνεργό κάποιον μέσα από την κυβέρνηση. Έχει απρόσμενο σύμμαχο έναν κτηνοτρόφο, που έχει ένα σκυλί το οποίο ονομάζει «Γυναίκα», με τον οποίο μπορεί και να είναι συγγενείς – απολαυστική η σκηνή της πρώτης γνωριμίας τους, που παραπέμπει στα ελληνικά χωριά και στην έκφραση «τίνος είσαι εσύ;», Λαμβάνει όλα τα μέτρα προστασίας που απαιτούνται: το κινητό μέσα στην κατάψυξη (χε χε χε), παντού γάντια, προσεκτικά γραμμένο και διανεμημένο μανιφέστο, όλα καλά.
Όλα καλά; Χμ, πρώτη μας αντίρρηση: η Χάλα προτιμά να εργαστεί μονήρης. Σαφώς και χρειάζονται μπροστάρηδες σε έναν αγώνα, αλλά για να επιτευχθεί οποιαδήποτε ριζοσπαστική αλλαγή, απαιτείται συλλογικότητα. Γιατί ο ένας μπορεί εύκολα να εξουδετερωθεί, να χλευαστεί, να ακυρωθεί. Οι πολλοί, δύσκολα. Οι πάρα πολύ, πάρα πολύ δύσκολα. Φαίνεται λοιπόν πως ο σκηνοθέτης πριμοδοτεί τον μοναχικό αγώνα παρά τις συλλογικότητες. Ας πάει και το παλιάμπελο, ντεφ' να γίνει. Υπάρχουν όμως κι άλλα μικρά φάουλ (υπάρχει κι ένα μεγάλο, το οποίο θα το αναφέρουμε στο φινάλε). Ας πούμε, ο ισπανόφωνος τουρίστας, που συλλαμβάνεται πάντοτε επειδή βρίσκεται στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή, είναι ένα εξαιρετικό σεναριακό εύρημα, που μένει ανεκμετάλλευτο και δεν οδηγεί πουθενά. Ας πούμε, η το τζαζ τρίο και η χορωδία από την Ουκρανία, που εμφανίζονται σε καίρια σημεία, live, και υπογραμμίζουν τα δρώμενα που έχουν προηγηθεί.
Πολύ έξυπνο, πολύ λειτουργικό – ε, το τραβάει ο φίλος μας από τα μαλλιά. Γενικώς, από ένα σημείο και μετά, η ταινία πέφτει στην παγίδα της επανάληψης. Και ακολούθως, της αμηχανίας. Δεν διαθέτει κορύφωση το φιλμ, άλλο ένα πρόβλημα σε ότι αφορά τις προσδοκίες του μέσου θεατή, ο οποίος θα νιώσει στο τέλος πως, εντάξει, μια χαρά ταινία, αλλά ήθελε κάτι παραπάνω. Όλα αυτά, για τον γράφοντα, είναι αμελητέα, για να χαλάσουν τη συνολική εικόνα του φιλμ. Ενός φιλμ έξυπνου, ενδιαφέροντος, με πάρα πολύ καλή τη βασική πρωταγωνίστρια (σε διπλό ρόλο, καθώς υποδύεται και τη δίδυμη αδελφή της, σεναριακό εύρημα που έχει μεγάλη σημασία σε μια μίνι ανατροπή προς το φινάλε), με ωραία μουσική, υπέροχη φωτογραφία – που ευτυχώς δεν γίνεται ποτέ «τουριστική» – με καλό ρυθμό (ούτε φρενήρης είναι η ταινία ούτε μπορείς να την πεις αργή).
Ακόμα και το σουρεαλιστικό φινάλε, το αντέχουμε, κι ας μην ταιριάζει αισθητικά με το υπόλοιπο φιλμ: ναι, όταν όλα δείχνουν μάταια, όταν τα πάντα σταματήσουν να λειτουργούν, όταν τα πάντα πλημμυρίσουν, έχουμε την υποχρέωση να πάρουμε τα παιδιά μας στους ώμους και να περπατήσουμε. Ποια παιδιά; Εδώ η μεγάλη μας ένσταση. Μεταξύ των χωρών που χρηματοδοτούν την ταινία είναι και η Ουκρανία. Οπότε, ουκρανικής καταγωγής το ορφανό, που έχασε και τους δύο του γονείς και είδε πολλές φρίκες στη ζωή του. Ναι, δεν χρειάζεται να μας το πει: φρίκες από τους κακούς Ρώσους. Χίλιες φορές προτιμότερη η αντισοβιετική προπαγάνδα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου! Εκεί ήξερες γιατί γινόταν και ήταν ολοφάνερη: η ΕΣΣΔ ήταν ο εχθρός. Εδώ, το μήνυμα για το συγκεκριμένο ζήτημα, περνάει ύπουλα. Και μου χαλάει τη συμπάθειά μου για την ταινία. Μου έρχεται, όμως, και πάλι η εικόνα μιας γυναίκας που πετάει με το τόξο της βέλη, θαρρείς στον ουρανό, και σκέφτομαι: ας είναι. Περισσότερο καλό κάνει η ταινία παρά κακό. Απλά, φίλοι μου, τίποτε δεν είναι τυχαίο...
Η υπόθεση: Η Χάλα είναι μια 50χρονη, μοναχική γυναίκα, που ζει στο σημερινό Ρέικιαβικ. Ουσιαστικά, ζει διπλή ζωή. Ο κόσμος τη γνωρίζει ως χαρισματική διευθύντρια χορωδίας. Στα κρυφά, όμως, η Χάλα είναι μια παθιασμένη ακτιβίστρια, που έχει κηρύξει πόλεμο ενάντια στην τοπική βιομηχανία αλουμινίου προκειμένου να διασώσει τη φύση της χώρας της και κατ’ επέκταση τους συνανθρώπους της. Ξεκινώντας από μικρούς βανδαλισμούς, η Χάλα καταφέρνει να προκαλέσει ένα βιομηχανικό σαμποτάζ, τόσο μεγάλο, που προκαλεί προβλήματα στα επιχειρηματικά σχέδια της ισλανδικής κυβέρνησης.
Κι ενώ η Χάλα σχεδιάζει την πιο παράτολμη ακτιβιστική της ενέργεια, λαμβάνει ένα απρόσμενο γράμμα που ανατρέπει όλα όσα είχε προγραμματίσει, καθώς θα κληθεί να πάρει τη σημαντικότερη, και μη αναστρέψιμη, απόφαση στη ζωή της. Είχε κάνει αίτηση πριν από χρόνια να γίνει ανάδοχη μητέρα για κάποιο ορφανό και η αίτησή της έγινε πια αποδεκτή. Ένα μικρό κοριτσάκι στην Ουκρανία την περιμένει. Τι θα κάνει η Χάλα; Και τι θα κάνει η δίδυμη αδελφή της, η κολλημένη με τη γιόγκα και τους Ινδούς θεραπευτές Άσα; Θα τη βοηθήσει;
Η άποψή μας: Μια γυναίκα. Μόνη. Έχει τόξο. Έχει και βέλος. Σημαδεύει. Και προκαλεί βραχυκύκλωμα σε ηλεκτροφόρα σύρματα και πυλώνες ηλεκτρικού ρεύματος. Μια εικόνα που σε οδηγεί αυτόματα και συνειρμικά σε μια άλλη, που έχεις πλάσει στο μυαλό σου. Εκείνη του Δον Κιχώτη ενάντια στους ανεμόμυλους. Μια 50χρονη γυναίκα σε μια εικόνα, που μπορεί να την κάνει και σύμβολο στη συλλογική μνήμη – όσων τουλάχιστον δουν την ταινία. Δεν το λες και τον χειρότερο τρόπο να ξεκινήσει ένα φιλμ... Δεύτερη συνεχόμενη Πέμπτη (και τον περασμένο Νοέμβριο είχαμε δει ακόμα μία) κατά την οποία ανάμεσα στις νέες ταινίες της εβδομάδας συναντάμε ένα φιλμ από την Ισλανδία. Μια χώρα εξωτική κατά πάρα πολλές έννοιες, που καταφέρνει τα τελευταία χρόνια να κάνει ολοένα και πιο έντονη την παρουσία της στα κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Και κατ' επέκταση και στις κινηματογραφικές αίθουσες πόλεων σε μπόλικες ευρωπαϊκές χώρες. Κι αυτό επειδή οι ταινίες από το νησί των γκέιζερ έχουν κάτι να πουν, το λένε με ωραίο τρόπο κι ενώ γυρίζονται σε γεωγραφικό πλάτος που αγγίζει τον παγωμένο αρκτικό κύκλο, βγάζουν απίστευτη ζεστασιά – με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Τούτη η ταινία, λοιπόν, προκάλεσε αρκετό σούσουρο, από τότε που προβλήθηκε για πρώτη φορά, στο περασμένο φεστιβάλ των Καννών. Πρόκειται για μια offbeat κωμωδία, που έχει να μεταφέρει ένα ιδιαίτερα σημαντικό μήνυμα. Ναι, αν δεν κινητοποιηθούμε, αν δεν αγωνιστούμε, τίποτε δεν θα μας δοθεί από μόνο του. Η θεωρία του ώριμου φρούτου δεν ισχύει. Αν θέλουμε να παραμείνει βιώσιμος ο πλανήτης μας και για τις επερχόμενες γενιές, πρέπει να κάνουμε κάτι γι' αυτό. Η Χάλα κάνει κάτι γι' αυτό. Έχει συνεργό κάποιον μέσα από την κυβέρνηση. Έχει απρόσμενο σύμμαχο έναν κτηνοτρόφο, που έχει ένα σκυλί το οποίο ονομάζει «Γυναίκα», με τον οποίο μπορεί και να είναι συγγενείς – απολαυστική η σκηνή της πρώτης γνωριμίας τους, που παραπέμπει στα ελληνικά χωριά και στην έκφραση «τίνος είσαι εσύ;», Λαμβάνει όλα τα μέτρα προστασίας που απαιτούνται: το κινητό μέσα στην κατάψυξη (χε χε χε), παντού γάντια, προσεκτικά γραμμένο και διανεμημένο μανιφέστο, όλα καλά.
Όλα καλά; Χμ, πρώτη μας αντίρρηση: η Χάλα προτιμά να εργαστεί μονήρης. Σαφώς και χρειάζονται μπροστάρηδες σε έναν αγώνα, αλλά για να επιτευχθεί οποιαδήποτε ριζοσπαστική αλλαγή, απαιτείται συλλογικότητα. Γιατί ο ένας μπορεί εύκολα να εξουδετερωθεί, να χλευαστεί, να ακυρωθεί. Οι πολλοί, δύσκολα. Οι πάρα πολύ, πάρα πολύ δύσκολα. Φαίνεται λοιπόν πως ο σκηνοθέτης πριμοδοτεί τον μοναχικό αγώνα παρά τις συλλογικότητες. Ας πάει και το παλιάμπελο, ντεφ' να γίνει. Υπάρχουν όμως κι άλλα μικρά φάουλ (υπάρχει κι ένα μεγάλο, το οποίο θα το αναφέρουμε στο φινάλε). Ας πούμε, ο ισπανόφωνος τουρίστας, που συλλαμβάνεται πάντοτε επειδή βρίσκεται στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή, είναι ένα εξαιρετικό σεναριακό εύρημα, που μένει ανεκμετάλλευτο και δεν οδηγεί πουθενά. Ας πούμε, η το τζαζ τρίο και η χορωδία από την Ουκρανία, που εμφανίζονται σε καίρια σημεία, live, και υπογραμμίζουν τα δρώμενα που έχουν προηγηθεί.
Πολύ έξυπνο, πολύ λειτουργικό – ε, το τραβάει ο φίλος μας από τα μαλλιά. Γενικώς, από ένα σημείο και μετά, η ταινία πέφτει στην παγίδα της επανάληψης. Και ακολούθως, της αμηχανίας. Δεν διαθέτει κορύφωση το φιλμ, άλλο ένα πρόβλημα σε ότι αφορά τις προσδοκίες του μέσου θεατή, ο οποίος θα νιώσει στο τέλος πως, εντάξει, μια χαρά ταινία, αλλά ήθελε κάτι παραπάνω. Όλα αυτά, για τον γράφοντα, είναι αμελητέα, για να χαλάσουν τη συνολική εικόνα του φιλμ. Ενός φιλμ έξυπνου, ενδιαφέροντος, με πάρα πολύ καλή τη βασική πρωταγωνίστρια (σε διπλό ρόλο, καθώς υποδύεται και τη δίδυμη αδελφή της, σεναριακό εύρημα που έχει μεγάλη σημασία σε μια μίνι ανατροπή προς το φινάλε), με ωραία μουσική, υπέροχη φωτογραφία – που ευτυχώς δεν γίνεται ποτέ «τουριστική» – με καλό ρυθμό (ούτε φρενήρης είναι η ταινία ούτε μπορείς να την πεις αργή).
Ακόμα και το σουρεαλιστικό φινάλε, το αντέχουμε, κι ας μην ταιριάζει αισθητικά με το υπόλοιπο φιλμ: ναι, όταν όλα δείχνουν μάταια, όταν τα πάντα σταματήσουν να λειτουργούν, όταν τα πάντα πλημμυρίσουν, έχουμε την υποχρέωση να πάρουμε τα παιδιά μας στους ώμους και να περπατήσουμε. Ποια παιδιά; Εδώ η μεγάλη μας ένσταση. Μεταξύ των χωρών που χρηματοδοτούν την ταινία είναι και η Ουκρανία. Οπότε, ουκρανικής καταγωγής το ορφανό, που έχασε και τους δύο του γονείς και είδε πολλές φρίκες στη ζωή του. Ναι, δεν χρειάζεται να μας το πει: φρίκες από τους κακούς Ρώσους. Χίλιες φορές προτιμότερη η αντισοβιετική προπαγάνδα κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου! Εκεί ήξερες γιατί γινόταν και ήταν ολοφάνερη: η ΕΣΣΔ ήταν ο εχθρός. Εδώ, το μήνυμα για το συγκεκριμένο ζήτημα, περνάει ύπουλα. Και μου χαλάει τη συμπάθειά μου για την ταινία. Μου έρχεται, όμως, και πάλι η εικόνα μιας γυναίκας που πετάει με το τόξο της βέλη, θαρρείς στον ουρανό, και σκέφτομαι: ας είναι. Περισσότερο καλό κάνει η ταινία παρά κακό. Απλά, φίλοι μου, τίποτε δεν είναι τυχαίο...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 24 Ιανουαρίου 2019 από την Weird Wave!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική