Μην ανησυχείς, δε θα φτάσει μακριά με τα πόδια
του Gus Van Sant. Με τους Joaquin Phoenix, Jonah Hill, Rooney Mara, Jack Black, Tony Greenhand, Beth Ditto, Mark Webber, Ronnie Adrian, Kim Gordon, Udo Kier, Carrie Brownstein
Όταν η τέχνη γίνεται σανίδα σωτηρίας
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
«Η ζωή όλων μας ήταν κάπως χαοτική, στις μη νηφάλιες περιόδους της»
Αυτή είναι η 17η μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας του ανεξάρτητου Αμερικάνου σκηνοθέτη Gus Van Sant. Η παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας Don't worry he won't get far on foot δόθηκε στο φεστιβάλ του Σάντανς, η πανευρωπαϊκή της πρεμιέρα, όμως, δόθηκε λίγες βδομάδες μετά, στη φετινή Berlinale, όπου και την παρακολουθήσαμε. Η 32χρονη καριέρα του Van Sant ξεκίνησε το 1986, στο Βερολίνο, με την πρώτη του ταινία, το περίφημο «Mala Noche». Και σε αυτά τα 32 χρόνια ήταν: δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ (και καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας), για τις ταινίες «Ο ξεχωριστός Γουίλ Χάντινγκ» (Good Will Hunting, 1997) και «Milk» (2008) και μία φορά κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα αλλά και το βραβείο σκηνοθεσίας στις Κάννες, με την ταινία «Ελέφαντας» (Elephant, 2003).
Η ιδέα να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη η ζωή του John Callahan προέκυψε 20 χρόνια πριν, όταν το πρότεινε ο Robin Williams στον Gus Van Sant. Ο Williams (που είχε συνεργαστεί με τον Van Sant στον «Ξεχωριστό Γουίλ Χάντινγκ»), είχε εξασφαλίσει τα δικαιώματα για την αυτοβιογραφία του Callahan με τίτλο Μην ανησυχείς, δε θα φτάσει μακριά με τα πόδια. Τον ενδιέφερε τόσο η παραγωγή όσο και να πρωταγωνιστήσει στην ταινία, που θα σκηνοθετούσε ο Van Sant. Το σχέδιο, όμως, έμεινε στα χαρτιά.
Η υπόθεση: 1972, Πόρτλαντ, Όρεγκον. Ο Τζον Κάλαχαν είναι ένας 21χρονος νέος που η λέξη «αλκοολικός» δεν αρκεί για να τον περιγράψει. Το ποτό είναι η πρώτη του σκέψη μόλις ξυπνάει και η τελευταία του πριν κοιμηθεί. Είναι μονίμως μεθυσμένος! Θα συναντήσει έναν... όμοιό του σε ένα πάρτι και θα αποφασίσουν μαζί να γίνουν τύφλα στο Λος Άντζελες! Και γίνονται! Μόνο που ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, από το οποίο ο νεότευκτος φίλος του τη βγάζει καθαρή, χωρίς ούτε μία γρατζουνιά, αφήνει τον Τζον τετραπληγικό.
Η κατάθλιψη από το γεγονός ότι δεν έχει γνωρίσει τη μητέρα του (μία από τις αιτίες του αλκοολισμού του) μεγεθύνεται εξαιτίας της νέας του απείρως δυσχερέστατης κατάστασης. Η γνωριμία του, όμως, από τη μια με την όμορφη Άνου κι από την άλλη με τον Ντόνι, έναν πάμπλουτο χίπι του οποίου το σπίτι λειτουργεί ως ιδιότυπος χώρος για Ανώνυμους Αλκοολικούς, θα τον οδηγήσουν σε πιο φωτεινά μονοπάτια από ότι είχε συνηθίσει έως εκείνη τη στιγμή. Και τα έξυπνα σκίτσα που σκαρώνει, θα τον οδηγήσουν στην αναγνώριση...
Η άποψή μας: Η πρώτη ταινία στην οποία έπαιξε ο Phoenix ως Joaquin κι όχι ως Leaf όπως είχε «βαπτιστεί» από τους χίπιδες γονείς του, ήταν το «Έτοιμη για όλα» (To Die For, 1995), 23 ολόκληρα χρόνια πριν. Ποιος ήταν ο σκηνοθέτης; Μα ο Gus Van Sant φυσικά! Και μετά από τόσα χρόνια ξανασυναντιούνται σε αυτήν τη βιογραφική ταινία. Που άνετα μπορεί να τοποθετηθεί ανάμεσα στις τρεις πιο εμπορικές του συγκεκριμένου ανεξάρτητου σκηνοθέτη! Κι αυτό δεν είναι κακό νέο, ίσα – ίσα, είναι πάρα πολύ καλό νέο. Ιδίως μετά το στραπάτσο που ήταν η τελευταία ταινία του, το «θανατηφόρο», «Μια θάλασσα από δέντρα» (The Sea of Trees, 2015). Ο Van Sant ελέγχει άριστα τα εκφραστικά του μέσα, έχει μια πολύ δυνατή ιστορία έτσι κι αλλιώς να αφηγηθεί και δεν κάνει καμιά κουλαμάρα προκειμένου να την αφηγηθεί λοξά. Στην αρχή «παίζει» λίγο με το μοντάζ, βάζοντας τον Κάλαχαν να λέει τα ίδια λόγια (ιδίως αυτό με τα τρία, συγνώμη, τέσσερα πράγματα που γνωρίζει για τη μητέρα του, τα λέει ίσα με έξι φορές!), σε μοντάζ, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Και η εναλλαγή σκηνών σε κάποιες σκηνές – θέμα μοντάζ κι αυτό – γίνεται με κάπως παιχνιδιάρικο τρόπο.
Και εννοείται ότι εντάσσει με έξυπνο τρόπο κάποια από τα χαρακτηριστικά σκίτσα του Κάλαχαν μέσα στο φιλμικό σώμα, είτε απλά παρουσιάζοντάς μας still είτε δίνοντάς τους ζωή, σαν μικρά ανιμέισον μέσα στην ταινία. Κατά τα άλλα, αφήνει τους ηθοποιούς του να τα βγάλουν πέρα χωρίς επιδειξιμανία, κόλπα και φιοριτούρες. Αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο από όλα είναι να μας παρουσιάσει την πορεία ενός ασυμβίβαστου και τρομερά πληγωμένου, από όλες τις απόψεις χαρακτήρα, στη λύτρωση μέσα από την τέχνη – που και πάλι, είναι ασυμβίβαστη! Χωρίς αυτολύπηση από ένα σημείο και μετά. Με μεγάλο όπλο το χιούμορ. Σε ότι αφορά τους ηθοποιούς, εντάξει, κάποιοι έχουν εντελώς διακοσμητικούς ρόλους, όπως η Rooney Mara πχ. Με μεγάλη μας ευχαρίστηση βλέπουμε τις ροκ περσόνες Beth Ditto των Gossip και κυρίως την Kim Gordon των Sonic Youth να έχουν μικρούς μα ζουμερούς ρόλους. Δεν πας πουθενά εννοείται χωρίς Udo Kier σε μικρό ρόλο, εδώ με άθλια περούκα η αλήθεια είναι.
Ο Jack Black παίζει λίγο κι ευτυχώς είναι αρκετά συγκρατημένος σε σχέση με το παρελθόν. Ο Joaquin Phoenix δεν κάνει κάτι τρομερό για τις δυνατότητές του: είναι πολύ καλός, ως συνήθως, ξεχωριστός, φέρνει μια χαρά εις πέρας το ρόλο του, που έτσι κι αλλιώς είναι αβανταδόρικος. Εκείνος που λάμπει, πολύ μεγάλη έκπληξη αυτή, είναι ο Jonah Hill! Μάλιστα κυρίες και κύριοι! Στο ρόλο του ομοφυλόφιλου, πλούσιοι χίπι, με τα ξανθά μακριά μαλλιά και τη γενειάδα και την τάση να ξαπλώνει συνήθως, είναι και αγνώριστος και απολαυστικός και λειτουργεί λίγο και ως το ηθικό και ψυχολογικό στήριγμα του βασικού πρωταγωνιστή μας. Μπράβο και πάλι μπράβο. Υπάρχουν δραματικές σκηνές στην ταινία εννοείται, υπάρχουν σκηνές αλά «Γεννημένος την 4η Ιουλίου», υπάρχουν σκηνές πιώματος και παρακμής, υπάρχουν σκηνές σύγκρουσης και απογοήτευσης και καταρράκωσης για όσα περνάει ο Κάλαχαν, υπάρχει όμως και μπόλικο χιούμορ.
Ο ρυθμός είναι γρήγορος, η διάθεση θετική κι αν τελικά ψάχναμε να βρούμε τι ακριβώς βγάζει στη βιτρίνα ο σκηνοθέτης, αυτό είναι το θέμα της πίστης. Γενικά. Της πίστης. Σε όλες της τις μορφές. Κλωτσάμε λίγο, αλλά ok, μικρό το κακό. Εντέλει, ο Van Sant γύρισε ένα πολύ ενδιαφέρον crowd pleaser με βάση ένα θέμα που θα μπορούσε να τον οδηγήσει στην παγίδα του πολύ βαριού μελοδράματος. Ευτυχώς, ο Van Sant είναι θετικός. Και φωτεινός. Ίσως μάλιστα λίγο περισσότερο από όσο χρειαζόταν. Ας είναι. Τη χρειαζόταν αυτήν την αλλαγή σελίδας στη φιλμογραφία του. Κι αν θέλουμε να το παίξουμε και μάγκες, συναντά κατά μία έννοια τον Nani Moretti της ταινιάρας «Αγαπημένο μου ημερολόγιο» μέσω μιας χαρακτηριστικής φράσης, που ακούγεται πιο συχνά από όλες, σαν μάντρα ένα πράγμα: drink water! Δεν χάνουμε και τίποτε να το κάνουμε συχνότερα...
Η υπόθεση: 1972, Πόρτλαντ, Όρεγκον. Ο Τζον Κάλαχαν είναι ένας 21χρονος νέος που η λέξη «αλκοολικός» δεν αρκεί για να τον περιγράψει. Το ποτό είναι η πρώτη του σκέψη μόλις ξυπνάει και η τελευταία του πριν κοιμηθεί. Είναι μονίμως μεθυσμένος! Θα συναντήσει έναν... όμοιό του σε ένα πάρτι και θα αποφασίσουν μαζί να γίνουν τύφλα στο Λος Άντζελες! Και γίνονται! Μόνο που ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, από το οποίο ο νεότευκτος φίλος του τη βγάζει καθαρή, χωρίς ούτε μία γρατζουνιά, αφήνει τον Τζον τετραπληγικό.
Η κατάθλιψη από το γεγονός ότι δεν έχει γνωρίσει τη μητέρα του (μία από τις αιτίες του αλκοολισμού του) μεγεθύνεται εξαιτίας της νέας του απείρως δυσχερέστατης κατάστασης. Η γνωριμία του, όμως, από τη μια με την όμορφη Άνου κι από την άλλη με τον Ντόνι, έναν πάμπλουτο χίπι του οποίου το σπίτι λειτουργεί ως ιδιότυπος χώρος για Ανώνυμους Αλκοολικούς, θα τον οδηγήσουν σε πιο φωτεινά μονοπάτια από ότι είχε συνηθίσει έως εκείνη τη στιγμή. Και τα έξυπνα σκίτσα που σκαρώνει, θα τον οδηγήσουν στην αναγνώριση...
Η άποψή μας: Η πρώτη ταινία στην οποία έπαιξε ο Phoenix ως Joaquin κι όχι ως Leaf όπως είχε «βαπτιστεί» από τους χίπιδες γονείς του, ήταν το «Έτοιμη για όλα» (To Die For, 1995), 23 ολόκληρα χρόνια πριν. Ποιος ήταν ο σκηνοθέτης; Μα ο Gus Van Sant φυσικά! Και μετά από τόσα χρόνια ξανασυναντιούνται σε αυτήν τη βιογραφική ταινία. Που άνετα μπορεί να τοποθετηθεί ανάμεσα στις τρεις πιο εμπορικές του συγκεκριμένου ανεξάρτητου σκηνοθέτη! Κι αυτό δεν είναι κακό νέο, ίσα – ίσα, είναι πάρα πολύ καλό νέο. Ιδίως μετά το στραπάτσο που ήταν η τελευταία ταινία του, το «θανατηφόρο», «Μια θάλασσα από δέντρα» (The Sea of Trees, 2015). Ο Van Sant ελέγχει άριστα τα εκφραστικά του μέσα, έχει μια πολύ δυνατή ιστορία έτσι κι αλλιώς να αφηγηθεί και δεν κάνει καμιά κουλαμάρα προκειμένου να την αφηγηθεί λοξά. Στην αρχή «παίζει» λίγο με το μοντάζ, βάζοντας τον Κάλαχαν να λέει τα ίδια λόγια (ιδίως αυτό με τα τρία, συγνώμη, τέσσερα πράγματα που γνωρίζει για τη μητέρα του, τα λέει ίσα με έξι φορές!), σε μοντάζ, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Και η εναλλαγή σκηνών σε κάποιες σκηνές – θέμα μοντάζ κι αυτό – γίνεται με κάπως παιχνιδιάρικο τρόπο.
Και εννοείται ότι εντάσσει με έξυπνο τρόπο κάποια από τα χαρακτηριστικά σκίτσα του Κάλαχαν μέσα στο φιλμικό σώμα, είτε απλά παρουσιάζοντάς μας still είτε δίνοντάς τους ζωή, σαν μικρά ανιμέισον μέσα στην ταινία. Κατά τα άλλα, αφήνει τους ηθοποιούς του να τα βγάλουν πέρα χωρίς επιδειξιμανία, κόλπα και φιοριτούρες. Αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο από όλα είναι να μας παρουσιάσει την πορεία ενός ασυμβίβαστου και τρομερά πληγωμένου, από όλες τις απόψεις χαρακτήρα, στη λύτρωση μέσα από την τέχνη – που και πάλι, είναι ασυμβίβαστη! Χωρίς αυτολύπηση από ένα σημείο και μετά. Με μεγάλο όπλο το χιούμορ. Σε ότι αφορά τους ηθοποιούς, εντάξει, κάποιοι έχουν εντελώς διακοσμητικούς ρόλους, όπως η Rooney Mara πχ. Με μεγάλη μας ευχαρίστηση βλέπουμε τις ροκ περσόνες Beth Ditto των Gossip και κυρίως την Kim Gordon των Sonic Youth να έχουν μικρούς μα ζουμερούς ρόλους. Δεν πας πουθενά εννοείται χωρίς Udo Kier σε μικρό ρόλο, εδώ με άθλια περούκα η αλήθεια είναι.
Ο Jack Black παίζει λίγο κι ευτυχώς είναι αρκετά συγκρατημένος σε σχέση με το παρελθόν. Ο Joaquin Phoenix δεν κάνει κάτι τρομερό για τις δυνατότητές του: είναι πολύ καλός, ως συνήθως, ξεχωριστός, φέρνει μια χαρά εις πέρας το ρόλο του, που έτσι κι αλλιώς είναι αβανταδόρικος. Εκείνος που λάμπει, πολύ μεγάλη έκπληξη αυτή, είναι ο Jonah Hill! Μάλιστα κυρίες και κύριοι! Στο ρόλο του ομοφυλόφιλου, πλούσιοι χίπι, με τα ξανθά μακριά μαλλιά και τη γενειάδα και την τάση να ξαπλώνει συνήθως, είναι και αγνώριστος και απολαυστικός και λειτουργεί λίγο και ως το ηθικό και ψυχολογικό στήριγμα του βασικού πρωταγωνιστή μας. Μπράβο και πάλι μπράβο. Υπάρχουν δραματικές σκηνές στην ταινία εννοείται, υπάρχουν σκηνές αλά «Γεννημένος την 4η Ιουλίου», υπάρχουν σκηνές πιώματος και παρακμής, υπάρχουν σκηνές σύγκρουσης και απογοήτευσης και καταρράκωσης για όσα περνάει ο Κάλαχαν, υπάρχει όμως και μπόλικο χιούμορ.
Ο ρυθμός είναι γρήγορος, η διάθεση θετική κι αν τελικά ψάχναμε να βρούμε τι ακριβώς βγάζει στη βιτρίνα ο σκηνοθέτης, αυτό είναι το θέμα της πίστης. Γενικά. Της πίστης. Σε όλες της τις μορφές. Κλωτσάμε λίγο, αλλά ok, μικρό το κακό. Εντέλει, ο Van Sant γύρισε ένα πολύ ενδιαφέρον crowd pleaser με βάση ένα θέμα που θα μπορούσε να τον οδηγήσει στην παγίδα του πολύ βαριού μελοδράματος. Ευτυχώς, ο Van Sant είναι θετικός. Και φωτεινός. Ίσως μάλιστα λίγο περισσότερο από όσο χρειαζόταν. Ας είναι. Τη χρειαζόταν αυτήν την αλλαγή σελίδας στη φιλμογραφία του. Κι αν θέλουμε να το παίξουμε και μάγκες, συναντά κατά μία έννοια τον Nani Moretti της ταινιάρας «Αγαπημένο μου ημερολόγιο» μέσω μιας χαρακτηριστικής φράσης, που ακούγεται πιο συχνά από όλες, σαν μάντρα ένα πράγμα: drink water! Δεν χάνουμε και τίποτε να το κάνουμε συχνότερα...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 20 Σεπτεμβρίου 2018 από την Seven Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική