Κρυφή συνταγή
του Ofir Raul Graizer. Με τους Tim Kalkhof, Sarah Adler, Roy Miller, Zohar Strauss, Sandra Sade, Tamir Ben Yehuda
Όση γλύκα έχουνε τα χείλη σου και η ματιά σου...
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Αναζητώντας την ειρήνη στην Ιερουσαλήμ...
Ο Ofir Raul Graizer είναι Ισραηλινός σκηνοθέτης και καλλιτέχνης της βίντεο αρτ. Έχοντας εργαστεί για χρόνια σε διαφορετικούς επαγγελματικούς κλάδους, από την υφαντουργία μέχρι τη γαστρονομία, αποφάσισε να σπουδάσει κινηματογράφο στο Κολέγιο Σαπίρ του Σντερότ, στο νότιο Ισραήλ. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του σκηνοθέτησε αρκετές ταινίες μικρού μήκους, οι οποίες προβλήθηκαν σε διάφορα φεστιβάλ και κέρδισαν διεθνή αναγνώριση. Το Κρυφή συνταγή (The Cakemaker) είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του. Τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται μεταξύ Βερολίνου, Ιερουσαλήμ και Ούκερμαρκ, όπου διδάσκει την κουζίνα της Μέσης Ανατολής κι επεξεργάζεται τα επόμενα κινηματογραφικά του σχέδια.
Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περσινό φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα, κερδίζοντας τελικά και το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής. Στην Ελλάδα την είδαμε στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου συμμετείχε στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες».
Η υπόθεση: Ο Τόμας, ένας ταλαντούχος Γερμανός ζαχαροπλάστης, είναι ο εραστής του Όρεν, ενός παντρεμένου άνδρα από το Ισραήλ, που επισκέπτεται συχνά το Βερολίνο για δουλειές. Όταν ο Όρεν σκοτώνεται σε τροχαίο, ο Τόμας ταξιδεύει στην Ιερουσαλήμ για να μάθει περισσότερα για το παρελθόν του αγαπημένου του. Έτσι, θα πλησιάσει τη γυναίκα του, την Ανάτ, κρατώντας κρυφή την ταυτότητά του και προτείνοντάς της να δουλέψει στο καφέ της. Εκείνη δέχεται. Αρχικά, δουλεύει λάντζα, μετά όμως γίνεται ο ζαχαροπλάστης του καταστήματος. Τα γλυκά που φτιάχνει θα φέρουν κοσμοσυρροή στο μαγαζί, αλλά ο ίδιος κάνει δύο βασικά λάθη: δεν χρησιμοποιεί κοσέρ υλικά και αδυνατεί να προβλέψει πού θα καταλήξει η σχέση του με τη νεαρή χήρα. Και προκειμένου να προστατέψει την πραγματική του ταυτότητα θα τραβήξει το ψέμα του μέχρι απροσδόκητα άκρα.
Η άποψή μας: «Στον Ιουδαϊσμό το ζύμωμα έχει μια ιδιαίτερη σημασία και υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα από κανόνες που οριοθετούν και ορίζουν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται». Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το δελτίο τύπου της εταιρίας διανομής της ταινίας στην Ελλάδα. Είναι τμήμα του σκηνοθετικού σημειώματος. Ο σκηνοθέτης λοιπόν μας ανοίγει μια πόρτα προκειμένου να αναγνώσουμε καλύτερα την ταινία του. Μια συμπαθέστατη ταινία, χαμηλών ημιτονίων, που με ψυχραιμία παρουσιάζει το πολύ ενδιαφέρον και πολυδιάστατο θέμα της. Το μείγμα που επιλέγει να παρουσιάσει ο σκηνοθέτης εν δυνάμει είναι μέχρι και εκρηκτικό, θα μπορούσε να πει κανείς. Αλλά, επιτρέψτε μας να σημειώσουμε πως εντέλει επιλέγει να «μαγειρέψει» τα υλικά του σε σιγανή φωτιά. Ναι, το κάνουμε αυτό όσοι γράφουμε για σινεμά συχνά πυκνά: ανάλογα με το περιεχόμενο μιας ταινίας δανειζόμαστε όρους για να κάνουμε τη γραφή μας πιο ελκυστική – και στην περίπτωσή μας – πιο... νόστιμη (ναι, το έκανα ξανά!).
Πλάκα πλάκα, αυτούς τους κανόνες τσεκάρει ο σκηνοθέτης: όχι με διάθεση ανατρεπτική, αλλά αφήνοντας μπόλικη μελαγχολία να εκχυλίζεται ανάμεσα από τις ρωγμές των εικόνων. Κανόνες στο μαγείρεμα: για να πετύχει οποιοδήποτε φαγητό πρέπει να μην κάνεις του κεφαλιού σου αλλά χρειάζονται οι σωστές δοσολογίες, οι σωστοί χρόνοι, οι σωστές θερμοκρασίες, οι σωστοί συνδυασμοί. Άντε μετέφερέ το όλο αυτό στις ανθρώπινες σχέσεις. Υπάρχουν κανόνες στις ανθρώπινες σχέσεις; Διερωτάται ο σκηνοθέτης. Λες αυτό, φοράς εκείνο, κοιτάς με συγκεκριμένο τρόπο και... έριξες το αντικείμενο του πόθου σου; Αμ δε! Ιδίως στις ερωτικές σχέσεις δεν υπάρχουν κανόνες. Δεν υπάρχουν ντιρεκτίβες. Δεν υπάρχουν 10 + 1 τρόποι για το σίγουρο κρεβάτι. Η σχέση δύο ανθρώπων είναι δυναμική. Κι αν θεωρήσουμε τον εαυτό μας ως σταθερά (που δεν είναι) το αν συμπεριφερόμαστε α σε έναν άνθρωπο και το ευχαριστιέται, δεν σημαίνει ότι αν συμπεριφερθούμε το ίδιο α σε έναν άλλο άνθρωπο, θα το ευχαριστηθεί το ίδιο...
Αλλά ας μην μακρηγορούμε. Ο Graizer πειραματίζεται με όλα όσα δομούν την ανθρώπινη ταυτότητα: την πατρίδα, τη θρησκεία, τη σεξουαλικότητα. Και παντού βάζει ενδιαφέρουσες εν δυνάμει συγκρούσεις: ένας Γερμανός ζητάει συγχώρεση στην Ιερουσαλήμ; Ένας μοναχικός γκέι ζητάει την εξιλέωση με τη σύζυγο του εραστή του; Ένας ζαχαροπλάστης που έχει μάθει να μαγειρεύει χωρίς περιορισμούς μπορεί να αντεπεξέλθει στους κανόνες που θέτει μια θρησκεία; Μια γυναίκα με ελεύθερο πνεύμα είναι δυνατόν να υπακούσει σε όλα όσα την περιορίζουν εξαιτίας του φύλου της, της θρησκείας της, της πατρίδας της; Ενδιαφέρουσα όλα τα ζητήματα που τίθενται επί τάπητος κι ευτυχώς ο σκηνοθέτης ούτε σε διδακτισμό υποκύπτει ούτε σε μελοδραματισμούς. Και τις ανατροπές της έχει η αφήγησή του και τους ήρωές του αγαπάει, ήρωες που δεν είναι εννοείται χωρίς ελαττώματα, και κατορθώνει να κάνει την ταινία του αυτό που σε καθαρά ελληνικά λέμε «crowd-pleaser».
Εννοείται ότι έχει προβλήματα η ταινία. Πχ η όλη κατάσταση που εκτονώνεται με την ερωτική σκηνή αλά «Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δύο φορές» είναι λίγο... απίστευτη. Ο Γερμανός πρωταγωνιστής είναι (γνώμη μας) εντελώς ακατάλληλος για το ρόλο: δεν αλλάζει έκφραση καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας και δεν καταφέρνει να μεταφέρει πειστικά τόσο τη μοναξιά του όσο και την εσωτερική του πάλη. Από την άλλη η εξαιρετική συνήθως Sarah Adler (θυμηθείτε την στο αριστουργηματικό «Foxtrot») εδώ δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο. Η μουσική είναι σούπερ, εντελώς ταιριαστή με το κλίμα της ταινίας, η φωτογραφία επίσης είναι λειτουργικότατη, υπάρχει η λογική του food-porn, αλλά είναι εντελώς... λογική, κι ευτυχώς, άλλο ένα θετικό που πιστώνεται στον δημιουργό είναι η μη τουριστική αντιμετώπιση των δύο μεγαλουπόλεων: της Ανατολής και της Δύσης.
Μια διαφορετική ελεγεία πάνω στη μοναξιά. Δοκιμάστε την.
Η υπόθεση: Ο Τόμας, ένας ταλαντούχος Γερμανός ζαχαροπλάστης, είναι ο εραστής του Όρεν, ενός παντρεμένου άνδρα από το Ισραήλ, που επισκέπτεται συχνά το Βερολίνο για δουλειές. Όταν ο Όρεν σκοτώνεται σε τροχαίο, ο Τόμας ταξιδεύει στην Ιερουσαλήμ για να μάθει περισσότερα για το παρελθόν του αγαπημένου του. Έτσι, θα πλησιάσει τη γυναίκα του, την Ανάτ, κρατώντας κρυφή την ταυτότητά του και προτείνοντάς της να δουλέψει στο καφέ της. Εκείνη δέχεται. Αρχικά, δουλεύει λάντζα, μετά όμως γίνεται ο ζαχαροπλάστης του καταστήματος. Τα γλυκά που φτιάχνει θα φέρουν κοσμοσυρροή στο μαγαζί, αλλά ο ίδιος κάνει δύο βασικά λάθη: δεν χρησιμοποιεί κοσέρ υλικά και αδυνατεί να προβλέψει πού θα καταλήξει η σχέση του με τη νεαρή χήρα. Και προκειμένου να προστατέψει την πραγματική του ταυτότητα θα τραβήξει το ψέμα του μέχρι απροσδόκητα άκρα.
Η άποψή μας: «Στον Ιουδαϊσμό το ζύμωμα έχει μια ιδιαίτερη σημασία και υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα από κανόνες που οριοθετούν και ορίζουν τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται». Αυτό είναι ένα απόσπασμα από το δελτίο τύπου της εταιρίας διανομής της ταινίας στην Ελλάδα. Είναι τμήμα του σκηνοθετικού σημειώματος. Ο σκηνοθέτης λοιπόν μας ανοίγει μια πόρτα προκειμένου να αναγνώσουμε καλύτερα την ταινία του. Μια συμπαθέστατη ταινία, χαμηλών ημιτονίων, που με ψυχραιμία παρουσιάζει το πολύ ενδιαφέρον και πολυδιάστατο θέμα της. Το μείγμα που επιλέγει να παρουσιάσει ο σκηνοθέτης εν δυνάμει είναι μέχρι και εκρηκτικό, θα μπορούσε να πει κανείς. Αλλά, επιτρέψτε μας να σημειώσουμε πως εντέλει επιλέγει να «μαγειρέψει» τα υλικά του σε σιγανή φωτιά. Ναι, το κάνουμε αυτό όσοι γράφουμε για σινεμά συχνά πυκνά: ανάλογα με το περιεχόμενο μιας ταινίας δανειζόμαστε όρους για να κάνουμε τη γραφή μας πιο ελκυστική – και στην περίπτωσή μας – πιο... νόστιμη (ναι, το έκανα ξανά!).
Πλάκα πλάκα, αυτούς τους κανόνες τσεκάρει ο σκηνοθέτης: όχι με διάθεση ανατρεπτική, αλλά αφήνοντας μπόλικη μελαγχολία να εκχυλίζεται ανάμεσα από τις ρωγμές των εικόνων. Κανόνες στο μαγείρεμα: για να πετύχει οποιοδήποτε φαγητό πρέπει να μην κάνεις του κεφαλιού σου αλλά χρειάζονται οι σωστές δοσολογίες, οι σωστοί χρόνοι, οι σωστές θερμοκρασίες, οι σωστοί συνδυασμοί. Άντε μετέφερέ το όλο αυτό στις ανθρώπινες σχέσεις. Υπάρχουν κανόνες στις ανθρώπινες σχέσεις; Διερωτάται ο σκηνοθέτης. Λες αυτό, φοράς εκείνο, κοιτάς με συγκεκριμένο τρόπο και... έριξες το αντικείμενο του πόθου σου; Αμ δε! Ιδίως στις ερωτικές σχέσεις δεν υπάρχουν κανόνες. Δεν υπάρχουν ντιρεκτίβες. Δεν υπάρχουν 10 + 1 τρόποι για το σίγουρο κρεβάτι. Η σχέση δύο ανθρώπων είναι δυναμική. Κι αν θεωρήσουμε τον εαυτό μας ως σταθερά (που δεν είναι) το αν συμπεριφερόμαστε α σε έναν άνθρωπο και το ευχαριστιέται, δεν σημαίνει ότι αν συμπεριφερθούμε το ίδιο α σε έναν άλλο άνθρωπο, θα το ευχαριστηθεί το ίδιο...
Αλλά ας μην μακρηγορούμε. Ο Graizer πειραματίζεται με όλα όσα δομούν την ανθρώπινη ταυτότητα: την πατρίδα, τη θρησκεία, τη σεξουαλικότητα. Και παντού βάζει ενδιαφέρουσες εν δυνάμει συγκρούσεις: ένας Γερμανός ζητάει συγχώρεση στην Ιερουσαλήμ; Ένας μοναχικός γκέι ζητάει την εξιλέωση με τη σύζυγο του εραστή του; Ένας ζαχαροπλάστης που έχει μάθει να μαγειρεύει χωρίς περιορισμούς μπορεί να αντεπεξέλθει στους κανόνες που θέτει μια θρησκεία; Μια γυναίκα με ελεύθερο πνεύμα είναι δυνατόν να υπακούσει σε όλα όσα την περιορίζουν εξαιτίας του φύλου της, της θρησκείας της, της πατρίδας της; Ενδιαφέρουσα όλα τα ζητήματα που τίθενται επί τάπητος κι ευτυχώς ο σκηνοθέτης ούτε σε διδακτισμό υποκύπτει ούτε σε μελοδραματισμούς. Και τις ανατροπές της έχει η αφήγησή του και τους ήρωές του αγαπάει, ήρωες που δεν είναι εννοείται χωρίς ελαττώματα, και κατορθώνει να κάνει την ταινία του αυτό που σε καθαρά ελληνικά λέμε «crowd-pleaser».
Εννοείται ότι έχει προβλήματα η ταινία. Πχ η όλη κατάσταση που εκτονώνεται με την ερωτική σκηνή αλά «Ο ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δύο φορές» είναι λίγο... απίστευτη. Ο Γερμανός πρωταγωνιστής είναι (γνώμη μας) εντελώς ακατάλληλος για το ρόλο: δεν αλλάζει έκφραση καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας και δεν καταφέρνει να μεταφέρει πειστικά τόσο τη μοναξιά του όσο και την εσωτερική του πάλη. Από την άλλη η εξαιρετική συνήθως Sarah Adler (θυμηθείτε την στο αριστουργηματικό «Foxtrot») εδώ δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο. Η μουσική είναι σούπερ, εντελώς ταιριαστή με το κλίμα της ταινίας, η φωτογραφία επίσης είναι λειτουργικότατη, υπάρχει η λογική του food-porn, αλλά είναι εντελώς... λογική, κι ευτυχώς, άλλο ένα θετικό που πιστώνεται στον δημιουργό είναι η μη τουριστική αντιμετώπιση των δύο μεγαλουπόλεων: της Ανατολής και της Δύσης.
Μια διαφορετική ελεγεία πάνω στη μοναξιά. Δοκιμάστε την.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 21 Ιουνίου 2018 από την Seven Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική