1945
του Ferenc Török. Με τους Péter Rudolf, Bence Tasnádi, Tamás Szabó Kimmel, Dóra Sztarenki, Ági Szirtes, József Szarvas, Eszter Nagy-Kálózy, Iván Angelus, Marcell Nagy
Τι έγινε κείνο το τραίνο που έβλεπε, τα άλλα τραίνα να περνούν;
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
«Θα έρθουν οι ξένοι και θα μας πάρουν τα σπίτια». Oh, wait…
Αυτή είναι η έκτη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο γεννημένος το 1971 στη Βουδαπέστη, Ούγγρος σκηνοθέτης Ferenc Török. Και είναι η πρώτη του ασπρόμαυρη. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Βερολίνου του 2017, όπου συμμετείχε στο τμήμα «Πανόραμα», ενώ προβλήθηκε και στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Για να αποδώσει πιο πειστικά τον πρωταγωνιστικό ρόλο του κοινοτάρχη, ο Péter Rudolf έβαλε 15 κιλά. Και το σενάριο της ταινίας βασίζεται στη νουβέλα «Homecoming» του Gábor T. Szántó, ο οποίος συνέβαλε στην κινηματογραφική μεταφορά.
Η υπόθεση: Κάποια ζεστή ημέρα του Αυγούστου του 1945, κι ενώ οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού είναι αφοσιωμένοι στην προετοιμασία για το γάμο του γιου του τοπικού κοινοτάρχη, που είναι και ιδιοκτήτης του φαρμακείου, καταφθάνουν στον σταθμό των τρένων δύο Ορθόδοξοι Εβραίοι κουβαλώντας κάποιες μυστηριώδεις κάσες. Οι χωρικοί τρέμουν στην ιδέα πως πρόκειται για επιζώντες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, που επέστρεψαν για να διεκδικήσουν τη χαμένη τους περιουσία...
Η άποψή μας: Το Ολοκαύτωμα θα αποτελεί πηγή έμπνευσης για... εκατομμύρια ταινίες ακόμα στο μέλλον. Οι πιο πολλές θα αφηγούνται ιστορίες ανθρώπινες, δυνατές, αλλά πλέον, προβλέψιμες. Μελετημένα. Εδώ θα γίνει η κορύφωση, εδώ θα κάνουμε φόκους στον πόνο, εκεί θα εστιάσουμε στη φρίκη, έτοιμη η ταινία προς κατανάλωση από τις μάζες. Ευτυχώς, προκύπτουν και μερικές ταινίες, που ξεφεύγουν από τη συγκεκριμένη νόρμα. Όπως τούτη εδώ. Όπως λίγα χρόνια πριν «Ο γιος του Σαούλ». Που έχουν κάτι διαφορετικό να πουν. Ή που λένε τα ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Εδώ, ας πούμε, όντως, το όλο σκηνικό είναι στημένο σαν παλιό, καλό γουέστερν! Του στυλ «Το τραίνο θα σφυρίξει τρεις φορές». Ή με στυλ που παραπέμπει στα σπαγγέτι – γουέστερν εκδίκησης του Sergio Leone!
Κάποιοι ξένοι έρχονται στην πόλη. Γιατί έρχονται τώρα στην πόλη; Τι κουβαλάνε μαζί τους; Ποιος ο στόχος τους; Μήπως θέλουν να πάρουν εκδίκηση; Αυτό είναι. Αυτό αρκεί ως premise. Μαεστρικά ο δημιουργός βάζει το σαράκι της αμφιβολίας μέσα σε μια ολόκληρη, ένοχη κοινότητα. Που έρχεται αντιμέτωπη με τις Ερινύες της. Οι δύο ξένοι, οι δύο Εβραίοι, ο ερχομός τους και ο στόχος τους, λειτουργούν ως καταλύτης. Δεν μιλάνε σχεδόν σε όλη την ταινία οι δυο τους. Ο ένας γηραιότερος, ο άλλος πιο νέος. Δωρικοί. Τελετουργικοί. Και μια κοινότητα σε κατάσταση πανικού! «Οι μέρες της αφθονίας σας είναι μετρημένες», που έλεγε και η ελληνική απόδοση του τίτλου μιας πολύ ενδιαφέρουσας γερμανικής (τυχαίο;) ταινίας των τελευταίων ετών.
Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να ξεχάσεις ένα έγκλημα συλλογικό, στο οποίο έχεις λάβει κι εσύ μέρος. Δεν ξέρω πως η ίδια η ζωή σε κάνει να προχωράς και να διαγράφεις από τη μνήμη και τη συνείδησή σου κάτι φρικτό και μοιραίο για κάποιον άλλο. Το σίγουρο είναι πως αν κάποιος σου το θυμίσει, μόνο ψύχραιμος δεν μπορεί να είσαι. Ο σκηνοθέτης πολύ εύστοχα δείχνει πως η γαλήνια συγκεκριμένη κοινότητα... νοικοκυραίων, καταρρέει εκ των έσω! Είπαμε, οι δύο «επισκέπτες» δεν κάνουν απολύτως τίποτα που να δείχνει εχθρότητα ή διάθεση ρεβανσισμού. Απλώς, υφίστανται! Και περπατάνε στους δρόμους, σε κοινή θέα! Η σπίθα γίνεται γρήγορα πυρκαγιά! Τα κουτσομπολιά, οι διαδόσεις, οι εικασίες «κατακαίνε» το μικρό χωριό.
Μόνο η καθαρτήρια φωτιά λοιπόν μπορεί να σώσει τα προσχήματα. Να δώσει ένα είδος εξιλέωσης. Ή στην περίπτωση αυτού που εντέλει αποδεικνύεται ο πιο ευαίσθητος άνθρωπος της κοινότητας, η αυτοτιμωρία είναι ο πιο ενδεικτικός τρόπος αντιμετώπισης των τόσο φοβερών κριμάτων! Εστιάζοντας στον κοινοτάρχη, τη γυναίκα του, το γιο τους, τη μέλλουσα νύφη, τον κομουνιστή του χωριού, τον μέθυσο φίλο και τη δική του σύζυγο, ο σκηνοθέτης δείχνει διαφορετικού τύπου αντιδράσεις. Η παραίτηση, η φυγή, η αυτοτιμωρία, η ξεροκεφαλιά, η ελπίδα, ο εγκλωβισμός, αποτελούν επιλογές μιας παλέτας γεμάτης σκοτεινά χρώματα κατά το μάλλον ή ήττον.
Πολύ καλή δουλειά στη χαρακτηρολογία, πολύ καλή δουλειά στην ανθρωπογεωγραφία, πολύ καλή δουλειά στην αποτύπωση των αντιδράσεων, μικρό φάουλ στη σκιαγράφηση του κομουνιστή, αλλά ok. Πέρα από την ουσία όμως η ταινία συναρπάζει και κατασκευαστικά. Γυρισμένη σε ασπρόμαυρο, είναι γεμάτη εικόνες που σου σφηνώνονται για τα καλά στο μυαλό. Ιδίως οι σκηνές της επερχόμενης καταιγίδας είναι συναρπαστικές! Της επερχόμενης απειλής. Της επερχόμενης τιμωρίας! Και τελικά... βρέχει! Θα καθαρίσει αυτή η βροχή τις αμαρτίες από το πεζοδρόμιο της ζωής; Πέρα από τη διεύθυνση φωτογραφίας και την καλλιτεχνική διεύθυνση, σπουδαίο ρόλο παίζει και η μουσική, που πιάνει επίσης υψηλότατες επιδόσεις.
Πάρα πολύ καλή δουλειά, με τη λογική του κύκλου, που λαμβάνει χώρα μέσα σε λίγες ώρες κατά τη διάρκεια μιας μέρας και σμπαραλιάζει μια ευνομούμενη μικροκοινωνία, η ευημερία της οποίας βασίζεται σε προδοσίες, ψέματα, προστυχιά και δολοφονίες. Μαζικές. Ωραία θεμέλια, έτσι; Περίπου όπως αυτά στα οποία το σημερινό Ισραήλ βασίζει τη δική του ευημερία...
Η υπόθεση: Κάποια ζεστή ημέρα του Αυγούστου του 1945, κι ενώ οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού είναι αφοσιωμένοι στην προετοιμασία για το γάμο του γιου του τοπικού κοινοτάρχη, που είναι και ιδιοκτήτης του φαρμακείου, καταφθάνουν στον σταθμό των τρένων δύο Ορθόδοξοι Εβραίοι κουβαλώντας κάποιες μυστηριώδεις κάσες. Οι χωρικοί τρέμουν στην ιδέα πως πρόκειται για επιζώντες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, που επέστρεψαν για να διεκδικήσουν τη χαμένη τους περιουσία...
Η άποψή μας: Το Ολοκαύτωμα θα αποτελεί πηγή έμπνευσης για... εκατομμύρια ταινίες ακόμα στο μέλλον. Οι πιο πολλές θα αφηγούνται ιστορίες ανθρώπινες, δυνατές, αλλά πλέον, προβλέψιμες. Μελετημένα. Εδώ θα γίνει η κορύφωση, εδώ θα κάνουμε φόκους στον πόνο, εκεί θα εστιάσουμε στη φρίκη, έτοιμη η ταινία προς κατανάλωση από τις μάζες. Ευτυχώς, προκύπτουν και μερικές ταινίες, που ξεφεύγουν από τη συγκεκριμένη νόρμα. Όπως τούτη εδώ. Όπως λίγα χρόνια πριν «Ο γιος του Σαούλ». Που έχουν κάτι διαφορετικό να πουν. Ή που λένε τα ίδια πράγματα με διαφορετικό τρόπο. Εδώ, ας πούμε, όντως, το όλο σκηνικό είναι στημένο σαν παλιό, καλό γουέστερν! Του στυλ «Το τραίνο θα σφυρίξει τρεις φορές». Ή με στυλ που παραπέμπει στα σπαγγέτι – γουέστερν εκδίκησης του Sergio Leone!
Κάποιοι ξένοι έρχονται στην πόλη. Γιατί έρχονται τώρα στην πόλη; Τι κουβαλάνε μαζί τους; Ποιος ο στόχος τους; Μήπως θέλουν να πάρουν εκδίκηση; Αυτό είναι. Αυτό αρκεί ως premise. Μαεστρικά ο δημιουργός βάζει το σαράκι της αμφιβολίας μέσα σε μια ολόκληρη, ένοχη κοινότητα. Που έρχεται αντιμέτωπη με τις Ερινύες της. Οι δύο ξένοι, οι δύο Εβραίοι, ο ερχομός τους και ο στόχος τους, λειτουργούν ως καταλύτης. Δεν μιλάνε σχεδόν σε όλη την ταινία οι δυο τους. Ο ένας γηραιότερος, ο άλλος πιο νέος. Δωρικοί. Τελετουργικοί. Και μια κοινότητα σε κατάσταση πανικού! «Οι μέρες της αφθονίας σας είναι μετρημένες», που έλεγε και η ελληνική απόδοση του τίτλου μιας πολύ ενδιαφέρουσας γερμανικής (τυχαίο;) ταινίας των τελευταίων ετών.
Δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι να ξεχάσεις ένα έγκλημα συλλογικό, στο οποίο έχεις λάβει κι εσύ μέρος. Δεν ξέρω πως η ίδια η ζωή σε κάνει να προχωράς και να διαγράφεις από τη μνήμη και τη συνείδησή σου κάτι φρικτό και μοιραίο για κάποιον άλλο. Το σίγουρο είναι πως αν κάποιος σου το θυμίσει, μόνο ψύχραιμος δεν μπορεί να είσαι. Ο σκηνοθέτης πολύ εύστοχα δείχνει πως η γαλήνια συγκεκριμένη κοινότητα... νοικοκυραίων, καταρρέει εκ των έσω! Είπαμε, οι δύο «επισκέπτες» δεν κάνουν απολύτως τίποτα που να δείχνει εχθρότητα ή διάθεση ρεβανσισμού. Απλώς, υφίστανται! Και περπατάνε στους δρόμους, σε κοινή θέα! Η σπίθα γίνεται γρήγορα πυρκαγιά! Τα κουτσομπολιά, οι διαδόσεις, οι εικασίες «κατακαίνε» το μικρό χωριό.
Μόνο η καθαρτήρια φωτιά λοιπόν μπορεί να σώσει τα προσχήματα. Να δώσει ένα είδος εξιλέωσης. Ή στην περίπτωση αυτού που εντέλει αποδεικνύεται ο πιο ευαίσθητος άνθρωπος της κοινότητας, η αυτοτιμωρία είναι ο πιο ενδεικτικός τρόπος αντιμετώπισης των τόσο φοβερών κριμάτων! Εστιάζοντας στον κοινοτάρχη, τη γυναίκα του, το γιο τους, τη μέλλουσα νύφη, τον κομουνιστή του χωριού, τον μέθυσο φίλο και τη δική του σύζυγο, ο σκηνοθέτης δείχνει διαφορετικού τύπου αντιδράσεις. Η παραίτηση, η φυγή, η αυτοτιμωρία, η ξεροκεφαλιά, η ελπίδα, ο εγκλωβισμός, αποτελούν επιλογές μιας παλέτας γεμάτης σκοτεινά χρώματα κατά το μάλλον ή ήττον.
Πολύ καλή δουλειά στη χαρακτηρολογία, πολύ καλή δουλειά στην ανθρωπογεωγραφία, πολύ καλή δουλειά στην αποτύπωση των αντιδράσεων, μικρό φάουλ στη σκιαγράφηση του κομουνιστή, αλλά ok. Πέρα από την ουσία όμως η ταινία συναρπάζει και κατασκευαστικά. Γυρισμένη σε ασπρόμαυρο, είναι γεμάτη εικόνες που σου σφηνώνονται για τα καλά στο μυαλό. Ιδίως οι σκηνές της επερχόμενης καταιγίδας είναι συναρπαστικές! Της επερχόμενης απειλής. Της επερχόμενης τιμωρίας! Και τελικά... βρέχει! Θα καθαρίσει αυτή η βροχή τις αμαρτίες από το πεζοδρόμιο της ζωής; Πέρα από τη διεύθυνση φωτογραφίας και την καλλιτεχνική διεύθυνση, σπουδαίο ρόλο παίζει και η μουσική, που πιάνει επίσης υψηλότατες επιδόσεις.
Πάρα πολύ καλή δουλειά, με τη λογική του κύκλου, που λαμβάνει χώρα μέσα σε λίγες ώρες κατά τη διάρκεια μιας μέρας και σμπαραλιάζει μια ευνομούμενη μικροκοινωνία, η ευημερία της οποίας βασίζεται σε προδοσίες, ψέματα, προστυχιά και δολοφονίες. Μαζικές. Ωραία θεμέλια, έτσι; Περίπου όπως αυτά στα οποία το σημερινό Ισραήλ βασίζει τη δική του ευημερία...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 31 Μαΐου 2018 από την Neo Films!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική