Foxtrot
του Samuel Maoz. Με τους Lior Ashkenazi, Sarah Adler, Yonatan Shiray, Gefen Barkai, Dekel Adin, Shaul Amir, Itay Exlroad, Danny Isserles, Itamar Rotschild, Roi Miller
Ένας καταραμένος χορός με το πεπρωμένο
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Η πρώτη πολύ μεγάλη ταινία της σεζόν!
Ο Samuel Maoz γεννήθηκε στη Χερζλίγια του Τελ Αβίβ, στο Ισραήλ, στις 23 Μαΐου του 1962. Στα 13 του χρόνια πήρε ως δώρο μια κάμερα 8mm κι ένα αντίστοιχο ρολό φιλμ. Ήθελε να αναπαράξει μια σκηνή ανταλλαγής πυροβολισμών που είχε δει σε ένα γουέστερν κι έβαλε την κάμερά του πάνω σε σιδηροδρομικές γραμμές, ενώ πλησίαζε ένα τρένο. Εννοείται ότι η κάμερά του διαλύθηκε. Παρ' όλα αυτά, μέχρι που έγινε 18 ετών, γύρισε δεκάδες ταινιάκια. Όντας νεαρός φαντάρος ήταν μέλος του πληρώματος ενός τανκ. Εκπαιδεύτηκε ως σκοπευτής, ειδικός στο να πυροβολεί βαρέλια γεμάτα καύσιμα, τα οποία και εκρήγνυνταν σαν βεγγαλικά. Το όλο σκηνικό του έμοιαζε σαν να έπαιζε παιχνίδι στο Λούνα Παρκ. Όταν όμως ξέσπασε πόλεμος τον Ιούνιο του 1982 έμαθε τη φρίκη του τι σήμαινε να είναι σκοπευτής. Το 1987 ολοκλήρωσε τις κινηματογραφικές του σπουδές, αλλά χρειάστηκαν 20 ολόκληρα χρόνια για να γυρίσει τελικά την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας, το «Λίβανος». Έχει φορέσει κοστούμι μόλις δύο φορές στη ζωή του. Η πρώτη ήταν στο Bar-Mitzva * του και η δεύτερη όταν κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ Βενετίας για την ταινία «Λίβανος». Οχτώ χρόνια αργότερα έγραψε το σενάριο και σκηνοθέτησε τη δεύτερη ταινία του, το «Foxtrot».
* Bar-Mitzva: Η ονομασία των δέκατων τρίτων γενεθλίων ενός αγοριού. Από τη μέρα αυτή το αγόρι αναλαμβάνει να τηρήσει τους εβραϊκούς νόμους ως ενήλικας. Συνήθως η ημέρα γιορτάζεται με μια ειδική τελετή στη συναγωγή κατά την οποία το αγόρι διαβάζει ένα απόσπασμα από την Τορά μπροστά σε όλους τους προσευχόμενους. Η τελετή γίνεται το πρώτο Σάββατο μετά τα γενέθλια του παιδιού και, σύμφωνα με το έθιμο, ακολουθεί ένα εορταστικό γεύμα.
Η ταινία Foxtrot είχε την παγκόσμια πρεμιέρα της στις 28 Αυγούστου 2017 στο Τελ-Αβίβ. Λίγες μέρες μετά, στις 2 Σεπτεμβρίου, έγινε η προβολή της στο φεστιβάλ Βενετίας, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα, κερδίζοντας το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής. Έλαβε μέρος σε πάρα πολλά ακόμα φεστιβάλ: του Τορόντο, του Τέλουραϊντ, της Βαγιαδολίβ, του Λονδίνου, της Λουμπλιάνας και του Σάντανς μεταξύ των άλλων. Η πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας δόθηκε στο πλαίσιο του φεστιβάλ Αθηνών «Νύχτες Πρεμιέρας», όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα και τιμήθηκε με το Βραβείο Σκηνοθεσίας της Πόλης των Αθηνών. Η ταινία ήταν υποψήφια για 13 βραβεία της Ισραηλινής Ακαδημίας Κινηματογράφου και τελικά κέρδισε τα 8, ανάμεσά τους εκείνα της καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου και α' ανδρικού ρόλου. Τέλος, αποτέλεσε την επίσημη υποψηφιότητα του Ισραήλ για το ξενόγλωσσο Όσκαρ, κατόρθωσε να φτάσει στις τελικές 9 υποψήφιες ταινίες, δεν μπήκε όμως στην πεντάδα, προς μεγάλη ανακούφιση της Υπουργού Πολιτισμού του Ισραήλ, που χαρακτήρισε την ταινία αντι-ισραηλινή χωρίς να την έχει δει, σύμφωνα με δήλωσή της!
Η υπόθεση: Ο Μίκαελ και η Ντάφνα χάνουν το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια τους όταν η πόρτα του σπιτιού τους χτυπάει και δύο αξιωματικοί τους ανακοινώνουν ότι ο γιος τους, ο Γιόναταν, πέθανε ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία. Απηυδισμένος από τις υπερβολικές εκδηλώσεις πένθους των συγγενών και από τη στρατιωτική γραφειοκρατεία, ο Μίκαελ βυθίζεται σ’ ένα αυτοκαταστροφικό παραλήρημα θυμού για να βιώσει τελικά ένα αδιανόητο μπαράζ ανατροπών, το οποίο συναγωνίζεται σε σουρεαλισμό τις στρατιωτικές εμπειρίες του χαμένου για πάντα παιδιού του.
Η άποψή μας: Ειδικά για αυτήν την ταινία, παρά το γεγονός ότι δεν είναι θρίλερ μυστηρίου, και δεν ψάχνουμε κάποιον... δολοφόνο, θα πρέπει να ενημερώσω και να επισημάνω πως θα υπάρξουν σπόιλερς. Μπορεί να άφησα την αντίστοιχη παράγραφο με την υπόθεση της ταινίας λιτή όσο χρειάζεται, αλλά για να την απολαύσει κανείς καλύτερα, θα πρέπει να μην γνωρίζει πολλά γι' αυτήν. Από την άλλη, δεν μπορείς να γράψεις για την ταινία χωρίς να αποκαλύψεις πράγματα γι' αυτήν! Οπότε, σπόιλερ αλέρτ και προχωράμε! Η ταινία του Maoz είναι δομημένη σε τρία ξεκάθαρα οριοθετημένα μέρη. Στο πρώτο μέρος έχουμε την ανακοίνωση του θανάτου του υπαξιωματικού του ισραηλινού στρατού, Γιόναταν Φέλντμαν στους γονείς του: τον αρχιτέκτονα, Μίκαελ Φέλντμαν και την πρώην φοιτήτρια ιστορίας της τέχνης, Ντάφνα Φέλντμαν. Βλέπουμε πως αντιμετωπίζουν το σοκ, ιδίως ο Μίκαελ, καθώς η Ντάφνα για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του τμήματος, βρίσκεται ναρκωμένη στο κρεβάτι.
Στο δεύτερο μέρος βλέπουμε πως περνάει τη θητεία του ο Γιόναταν στην άκρη του πουθενά! Τοποθετημένος υπηρεσιακά να ελέγχει τη διέλευση σε έναν έρημο δρόμο όπου περνάνε καμήλες (!) και ελάχιστοι Άραβες, βιώνει την απόλυτη βαρεμάρα, καθώς το κοντέινερ στο οποίο διαμένει με άλλους τρεις φαντάρους, γέρνει λίγο λίγο, αλλά ολοένα και περισσότερο, σαν τον Πύργο της Πίζας! Και στο τρίτο μέρος... Στο τρίτο μέρος βλέπουμε τις συνέπειες του γεγονότος ότι ο Γιόναταν «έπεσε», λίγους μήνες μετά. Το πως πλέον η αμετάκλητη απώλεια βιώνεται από τους γονείς του. Γιατί ενδιαμέσως, υπάρχει και μια ανατροπή. Και μια ειδεχθής πράξη βίας με θύματα Παλαιστινίους. Μια πράξη, απότοκο του φόβου. Μια πράξη, που... θάβεται. Εντέλει, μια πράξη, που έκανε έξαλλη την Υπουργό Πολιτισμού του Ισραήλ, η οποία κατηγόρησε τον Maoz και την ταινία πως παρουσιάζουν άθλια τον πιο τίμιο (!!!!!!!!) στρατό του κόσμου! Άλλο ένα σημάδι ότι ο Maoz έκανε όχι απλά μια σπουδαία ταινία αλλά έναν τεράστιο άθλο: τον κατηγορούν οι αρχές στη χώρα του! Μάλιστα.
Κάθε τμήμα της ταινίας είναι γυρισμένο θαρρείς με διαφορετικό τρόπο. Το πρώτο μέρος είναι συγκλονιστικό, χωρίς να... αποφεύγει τα στοιχεία της μαύρης κωμωδίας. Όλος ο πόνος αποτυπώνεται στο πρόσωπο του πατέρα και της μητέρας. Το παιδί τους σκοτώθηκε! «Έπεσε» εν ώρα καθήκοντος. Η μητέρα λιποθυμά. Ο πατέρας προσπαθεί να το καταπιεί όλο αυτό. Είναι τρομερή η σκηνή στο μπάνιο με το καυτό νερό. Είναι ο τρόπος του πατέρα να κάνει το σώμα του να πονέσει για να φύγει ο πόνος από την ψυχή. Όπως εξομολογήθηκε ο Maoz, γενικότερα έμπνευση για την ταινία πήρε από ένα γεγονός που του συνέβη του ίδιου. Νευριασμένος από τα καπρίτσια της κόρης του, που δεν ξυπνούσε στην ώρα της και ζητούσε χρήματα για ταξί προκειμένου να φτάσει στην ώρα της στο σχολείο, την ανάγκασε να πάρει μια μέρα το λεωφορείο, όπως όλος ο κόσμος. Λίγη ώρα μετά έμαθε πως το συγκεκριμένο λεωφορείο και οι επιβαίνοντες σε αυτό, έπεσαν θύματα τρομοκρατικής επίθεσης, με πολλούς νεκρούς! Η μία ώρα μέχρι να μάθει ότι η κόρη του ήταν ζωντανή, καθότι δεν πρόλαβε το λεωφορείο (!!!!!) ήταν η χειρότερη της ζωής του! Έτσι και ο Μίκαελ. Βιώνει τις χειρότερες ώρες της ζωής του. Με τον μεγαλύτερο αδελφό του να παίρνει πρωτοβουλίες χωρίς να του ζητάει την άδεια. Με την κόρη του να μην απαντάει στις κλήσεις από το κινητό του. Με την πάσχουσα από Αλτζχάιμερ μητέρα του, μία από τις γυναίκες που επιβίωσαν από το Άουσβιτς, να καταλαβαίνει «τα πάντα και τίποτε» και να απαντάει σε άψογα γερμανικά παρά το γεγονός ότι ο Μίκαελ της μιλάει στα εβραϊκά. Με την υπενθύμιση στο κινητό: «πιείτε ένα ποτήρι νερό» ανά μία ώρα! Με τον σκύλο να ζητάει λίγα ψίχουλα αγάπης. Με τις τύψεις. Με τις ενοχές. Με τις συναντήσεις με ανθρώπους από τον στρατό, που τον ενημερώνουν για τα διαδικαστικά της κηδείας.
Ναι, αλλά πτώμα υπάρχει; Κι αν υπάρχει, ποιανού είναι το πτώμα; Και να 'σου τα πουλιά, χιλιάδες πουλιά, πάνω από τον ουρανό του Τελ Αβίβ... Δεύτερο μέρος: σουρεαλισμός. Πώς να περάσουν οι ατελείωτες ώρες κάθε μέρας σε ένα μέρος ξεχασμένο από τον θεό, όπου δεν συμβαίνει τίποτε; Πόσες φορές πια μπορείς να ανεβάσεις και να κατεβάσεις την μπάρα για να περάσει μια καμήλα; Πόσες φορές μπορείς να φας κρέας κονσέρβα; Πώς ξοδεύεις την ώρα σε έναν πόλεμο που υπάρχει μόνο στο κεφάλι των ανωτέρων σου; Το κοντέινερ βουλιάζει μέσα στη λάσπη (από τα πιο αστεία χιουμοριστικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα μέσα στην ταινία). Και αραιά και που, έλεγχοι. Σε Άραβες. Σε Παλαιστινίους. Που πάνε στη δουλειά τους. Που πάνε σε γάμους. Που απλώς, πάνε. Που διασκεδάζουν τα νιάτα τους. Πραγματικά συγκλονιστική η σκηνή όπου ο Γιόναταν και οι συμφάνταροί του βγάζουν για τον καθιερωμένο έλεγχο ένα ζευγάρι Παλαιστινίων από το αμάξι τους, κι αρχίζει να βρέχει! Και χαλάει η κόμμωση της κυρίας, που βρίσκεται σε κατάσταση απελπισίας. Και δεν ξέρει τι να κάνει με τα χέρια της, για τα πράγματα από το τσαντάκι της που είναι καταγής και βρέχονται, για τα μαλλιά της. Και ο σύντροφός της να της συμπαραστέκεται. Χωρίς λόγια. Με ένα χαμόγελο. Τι σκηνάρα ρε παιδιά! Και οι φαντάροι να κάνουν τους ελέγχους τους. Βαρεμένοι. Και πολύ νέοι για να παίρνουν αποφάσεις ζωής και θανάτου. Και δεν αργεί η παρεξήγηση. Που σκορπά το θάνατο. Και που δεν μπορεί παρά να θαφτεί.
Η σκηνή όπου ο Γιόναταν αφηγείται την τελευταία ιστορία που του είπε ο πατέρας του για να κοιμηθεί (The Last Bedtime Story) είναι κομβική για την ταινία. Συνδέει το πολύ πριν με το πριν, με το τώρα, με το μετά και με το πολύ μετά! Μας λέει πως μια ιερή παλαιά διαθήκη ανταλλάχθηκε με ένα περιοδικό τύπου... playboy! Πώς το τραγικό παρελθόν μπορεί να ξεπουληθεί για ένα πυρετώδες μα εφήμερο παρόν – κι άντε χωρίς μνήμη να αντιμετωπίσεις το μέλλον. Το μέλλον που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Το μέλλον που προσπαθείς να το φέρεις στα μέτρα σου. Το μέλλον που κάνει τα δικά του... Και στο τρίτο μέρος, η μπαναλιτέ της καθημερινότητας. Εδώ ο Maoz δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο σκηνοθετικά. Ούτε περίεργες θέσεις της κάμερας ούτε πλάνα από πάνω (εξαιρετικά στο πρώτο μέρος) ούτε παστέλ χρώματα ουρανού και ιδρωμένες υγρές νύχτες (από το δεύτερο μέρος). Μόνο ένα απέραντα άδειο σπίτι, που λέει και ο Ραπτόπουλος. Άδειο από ζωή κι ας ζουν εκεί μέσα άνθρωποι. Ζουν; Προσπαθούν. Η απώλεια έχει τσακίσει το ζευγάρι. Η απώλεια και πως έβαλε το χέρι του άθελά του ο Μίκαελ για να συμβεί! Το (πρώην;) ζευγάρι αποκαλύπτει. Τόσο η Ντάφνα (κυρίως) όσο και ο Μίκαελ αποκαλύπτουν πράγματα από το παρελθόν τους, καθώς ο Γιόναταν βρίσκεται ανάμεσά τους μέσω των σκίτσων που είχε σχεδιάσει σε ένα τετράδιο το οποίο κουβαλούσε επάνω του, στη θητεία του.
Κι έχουμε και μια υπέροχα απλή σκηνή κινουμένων σχεδίων εδώ. Βέλη του Γιόναταν για τον Μίκαελ (του ανθρώπου που έχει τα μάτια του καλυμμένα με ένα τεράστιο Χ), βέλη της Ντάφνα για τον Μίκαελ, βέλη του Μίκαελ για τον Μίκαελ. Μα γιατί ζει; Πως κατάφερε να ζει αυτός, όταν η μητέρα του ήταν να πεθάνει στο Άουσβιτς; Πως κατάφερε να ζήσει αυτός, όταν στο στρατό πήρε, χωρίς να καταλάβει, μια απόφαση που τον έσωσε – με τίμημα; Πώς ζει αυτός και δεν ζει ο Γιόναταν; Και πως πέθανε ο Γιόναταν; Κι ενώ λοιπόν παρακολουθείς και λες, εντάξει, μια χαρά τα πήγε ο σκηνοθέτης ως τώρα, θα κλείσει εντελώς συμβατικά, σου έρχεται και η... κατραπακιά του φινάλε - φινάλε! Γαμημένη μοίρα. Τίποτα δεν κρατάμε στα χέρια μας. Τίποτα. Τίποτα δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Ειρωνεία. Και υπό τους ήχους της λατρεμένης μουσικής του Arvo Part (ίσως η μοναδική ευκολία στην οποία υποκύπτει ο σκηνοθέτης). Βρε μέχρι και ο τίτλος της ταινίας είναι επιλεγμένος μεθοδικά και είναι ενταγμένος στο σύμπαν της κατά πως πρέπει. Foxtrot. Ο πιο εύκολος χορός. Ο χορός που σου δίνει την αίσθηση πως κινείσαι, αλλά βρίσκεσαι διαρκώς στο ίδιο μέρος! Με μια λέξη: τη λάτρεψα την ταινία! Εντελώς σας αρχαία ελληνική τραγωδία...
ΥΓ: ο Lior Ashkenazi, που υποδύεται τον Μίκαελ, υπήρχαν πλάνα που φαινόταν ντάλε κουάλε ίδιος ο Steve Carell! Just sayin'...
Η υπόθεση: Ο Μίκαελ και η Ντάφνα χάνουν το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια τους όταν η πόρτα του σπιτιού τους χτυπάει και δύο αξιωματικοί τους ανακοινώνουν ότι ο γιος τους, ο Γιόναταν, πέθανε ενώ υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία. Απηυδισμένος από τις υπερβολικές εκδηλώσεις πένθους των συγγενών και από τη στρατιωτική γραφειοκρατεία, ο Μίκαελ βυθίζεται σ’ ένα αυτοκαταστροφικό παραλήρημα θυμού για να βιώσει τελικά ένα αδιανόητο μπαράζ ανατροπών, το οποίο συναγωνίζεται σε σουρεαλισμό τις στρατιωτικές εμπειρίες του χαμένου για πάντα παιδιού του.
Η άποψή μας: Ειδικά για αυτήν την ταινία, παρά το γεγονός ότι δεν είναι θρίλερ μυστηρίου, και δεν ψάχνουμε κάποιον... δολοφόνο, θα πρέπει να ενημερώσω και να επισημάνω πως θα υπάρξουν σπόιλερς. Μπορεί να άφησα την αντίστοιχη παράγραφο με την υπόθεση της ταινίας λιτή όσο χρειάζεται, αλλά για να την απολαύσει κανείς καλύτερα, θα πρέπει να μην γνωρίζει πολλά γι' αυτήν. Από την άλλη, δεν μπορείς να γράψεις για την ταινία χωρίς να αποκαλύψεις πράγματα γι' αυτήν! Οπότε, σπόιλερ αλέρτ και προχωράμε! Η ταινία του Maoz είναι δομημένη σε τρία ξεκάθαρα οριοθετημένα μέρη. Στο πρώτο μέρος έχουμε την ανακοίνωση του θανάτου του υπαξιωματικού του ισραηλινού στρατού, Γιόναταν Φέλντμαν στους γονείς του: τον αρχιτέκτονα, Μίκαελ Φέλντμαν και την πρώην φοιτήτρια ιστορίας της τέχνης, Ντάφνα Φέλντμαν. Βλέπουμε πως αντιμετωπίζουν το σοκ, ιδίως ο Μίκαελ, καθώς η Ντάφνα για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του τμήματος, βρίσκεται ναρκωμένη στο κρεβάτι.
Στο δεύτερο μέρος βλέπουμε πως περνάει τη θητεία του ο Γιόναταν στην άκρη του πουθενά! Τοποθετημένος υπηρεσιακά να ελέγχει τη διέλευση σε έναν έρημο δρόμο όπου περνάνε καμήλες (!) και ελάχιστοι Άραβες, βιώνει την απόλυτη βαρεμάρα, καθώς το κοντέινερ στο οποίο διαμένει με άλλους τρεις φαντάρους, γέρνει λίγο λίγο, αλλά ολοένα και περισσότερο, σαν τον Πύργο της Πίζας! Και στο τρίτο μέρος... Στο τρίτο μέρος βλέπουμε τις συνέπειες του γεγονότος ότι ο Γιόναταν «έπεσε», λίγους μήνες μετά. Το πως πλέον η αμετάκλητη απώλεια βιώνεται από τους γονείς του. Γιατί ενδιαμέσως, υπάρχει και μια ανατροπή. Και μια ειδεχθής πράξη βίας με θύματα Παλαιστινίους. Μια πράξη, απότοκο του φόβου. Μια πράξη, που... θάβεται. Εντέλει, μια πράξη, που έκανε έξαλλη την Υπουργό Πολιτισμού του Ισραήλ, η οποία κατηγόρησε τον Maoz και την ταινία πως παρουσιάζουν άθλια τον πιο τίμιο (!!!!!!!!) στρατό του κόσμου! Άλλο ένα σημάδι ότι ο Maoz έκανε όχι απλά μια σπουδαία ταινία αλλά έναν τεράστιο άθλο: τον κατηγορούν οι αρχές στη χώρα του! Μάλιστα.
Κάθε τμήμα της ταινίας είναι γυρισμένο θαρρείς με διαφορετικό τρόπο. Το πρώτο μέρος είναι συγκλονιστικό, χωρίς να... αποφεύγει τα στοιχεία της μαύρης κωμωδίας. Όλος ο πόνος αποτυπώνεται στο πρόσωπο του πατέρα και της μητέρας. Το παιδί τους σκοτώθηκε! «Έπεσε» εν ώρα καθήκοντος. Η μητέρα λιποθυμά. Ο πατέρας προσπαθεί να το καταπιεί όλο αυτό. Είναι τρομερή η σκηνή στο μπάνιο με το καυτό νερό. Είναι ο τρόπος του πατέρα να κάνει το σώμα του να πονέσει για να φύγει ο πόνος από την ψυχή. Όπως εξομολογήθηκε ο Maoz, γενικότερα έμπνευση για την ταινία πήρε από ένα γεγονός που του συνέβη του ίδιου. Νευριασμένος από τα καπρίτσια της κόρης του, που δεν ξυπνούσε στην ώρα της και ζητούσε χρήματα για ταξί προκειμένου να φτάσει στην ώρα της στο σχολείο, την ανάγκασε να πάρει μια μέρα το λεωφορείο, όπως όλος ο κόσμος. Λίγη ώρα μετά έμαθε πως το συγκεκριμένο λεωφορείο και οι επιβαίνοντες σε αυτό, έπεσαν θύματα τρομοκρατικής επίθεσης, με πολλούς νεκρούς! Η μία ώρα μέχρι να μάθει ότι η κόρη του ήταν ζωντανή, καθότι δεν πρόλαβε το λεωφορείο (!!!!!) ήταν η χειρότερη της ζωής του! Έτσι και ο Μίκαελ. Βιώνει τις χειρότερες ώρες της ζωής του. Με τον μεγαλύτερο αδελφό του να παίρνει πρωτοβουλίες χωρίς να του ζητάει την άδεια. Με την κόρη του να μην απαντάει στις κλήσεις από το κινητό του. Με την πάσχουσα από Αλτζχάιμερ μητέρα του, μία από τις γυναίκες που επιβίωσαν από το Άουσβιτς, να καταλαβαίνει «τα πάντα και τίποτε» και να απαντάει σε άψογα γερμανικά παρά το γεγονός ότι ο Μίκαελ της μιλάει στα εβραϊκά. Με την υπενθύμιση στο κινητό: «πιείτε ένα ποτήρι νερό» ανά μία ώρα! Με τον σκύλο να ζητάει λίγα ψίχουλα αγάπης. Με τις τύψεις. Με τις ενοχές. Με τις συναντήσεις με ανθρώπους από τον στρατό, που τον ενημερώνουν για τα διαδικαστικά της κηδείας.
Ναι, αλλά πτώμα υπάρχει; Κι αν υπάρχει, ποιανού είναι το πτώμα; Και να 'σου τα πουλιά, χιλιάδες πουλιά, πάνω από τον ουρανό του Τελ Αβίβ... Δεύτερο μέρος: σουρεαλισμός. Πώς να περάσουν οι ατελείωτες ώρες κάθε μέρας σε ένα μέρος ξεχασμένο από τον θεό, όπου δεν συμβαίνει τίποτε; Πόσες φορές πια μπορείς να ανεβάσεις και να κατεβάσεις την μπάρα για να περάσει μια καμήλα; Πόσες φορές μπορείς να φας κρέας κονσέρβα; Πώς ξοδεύεις την ώρα σε έναν πόλεμο που υπάρχει μόνο στο κεφάλι των ανωτέρων σου; Το κοντέινερ βουλιάζει μέσα στη λάσπη (από τα πιο αστεία χιουμοριστικά επαναλαμβανόμενα μοτίβα μέσα στην ταινία). Και αραιά και που, έλεγχοι. Σε Άραβες. Σε Παλαιστινίους. Που πάνε στη δουλειά τους. Που πάνε σε γάμους. Που απλώς, πάνε. Που διασκεδάζουν τα νιάτα τους. Πραγματικά συγκλονιστική η σκηνή όπου ο Γιόναταν και οι συμφάνταροί του βγάζουν για τον καθιερωμένο έλεγχο ένα ζευγάρι Παλαιστινίων από το αμάξι τους, κι αρχίζει να βρέχει! Και χαλάει η κόμμωση της κυρίας, που βρίσκεται σε κατάσταση απελπισίας. Και δεν ξέρει τι να κάνει με τα χέρια της, για τα πράγματα από το τσαντάκι της που είναι καταγής και βρέχονται, για τα μαλλιά της. Και ο σύντροφός της να της συμπαραστέκεται. Χωρίς λόγια. Με ένα χαμόγελο. Τι σκηνάρα ρε παιδιά! Και οι φαντάροι να κάνουν τους ελέγχους τους. Βαρεμένοι. Και πολύ νέοι για να παίρνουν αποφάσεις ζωής και θανάτου. Και δεν αργεί η παρεξήγηση. Που σκορπά το θάνατο. Και που δεν μπορεί παρά να θαφτεί.
Η σκηνή όπου ο Γιόναταν αφηγείται την τελευταία ιστορία που του είπε ο πατέρας του για να κοιμηθεί (The Last Bedtime Story) είναι κομβική για την ταινία. Συνδέει το πολύ πριν με το πριν, με το τώρα, με το μετά και με το πολύ μετά! Μας λέει πως μια ιερή παλαιά διαθήκη ανταλλάχθηκε με ένα περιοδικό τύπου... playboy! Πώς το τραγικό παρελθόν μπορεί να ξεπουληθεί για ένα πυρετώδες μα εφήμερο παρόν – κι άντε χωρίς μνήμη να αντιμετωπίσεις το μέλλον. Το μέλλον που δεν μπορεί να προβλεφθεί. Το μέλλον που προσπαθείς να το φέρεις στα μέτρα σου. Το μέλλον που κάνει τα δικά του... Και στο τρίτο μέρος, η μπαναλιτέ της καθημερινότητας. Εδώ ο Maoz δεν κάνει κάτι ιδιαίτερο σκηνοθετικά. Ούτε περίεργες θέσεις της κάμερας ούτε πλάνα από πάνω (εξαιρετικά στο πρώτο μέρος) ούτε παστέλ χρώματα ουρανού και ιδρωμένες υγρές νύχτες (από το δεύτερο μέρος). Μόνο ένα απέραντα άδειο σπίτι, που λέει και ο Ραπτόπουλος. Άδειο από ζωή κι ας ζουν εκεί μέσα άνθρωποι. Ζουν; Προσπαθούν. Η απώλεια έχει τσακίσει το ζευγάρι. Η απώλεια και πως έβαλε το χέρι του άθελά του ο Μίκαελ για να συμβεί! Το (πρώην;) ζευγάρι αποκαλύπτει. Τόσο η Ντάφνα (κυρίως) όσο και ο Μίκαελ αποκαλύπτουν πράγματα από το παρελθόν τους, καθώς ο Γιόναταν βρίσκεται ανάμεσά τους μέσω των σκίτσων που είχε σχεδιάσει σε ένα τετράδιο το οποίο κουβαλούσε επάνω του, στη θητεία του.
Κι έχουμε και μια υπέροχα απλή σκηνή κινουμένων σχεδίων εδώ. Βέλη του Γιόναταν για τον Μίκαελ (του ανθρώπου που έχει τα μάτια του καλυμμένα με ένα τεράστιο Χ), βέλη της Ντάφνα για τον Μίκαελ, βέλη του Μίκαελ για τον Μίκαελ. Μα γιατί ζει; Πως κατάφερε να ζει αυτός, όταν η μητέρα του ήταν να πεθάνει στο Άουσβιτς; Πως κατάφερε να ζήσει αυτός, όταν στο στρατό πήρε, χωρίς να καταλάβει, μια απόφαση που τον έσωσε – με τίμημα; Πώς ζει αυτός και δεν ζει ο Γιόναταν; Και πως πέθανε ο Γιόναταν; Κι ενώ λοιπόν παρακολουθείς και λες, εντάξει, μια χαρά τα πήγε ο σκηνοθέτης ως τώρα, θα κλείσει εντελώς συμβατικά, σου έρχεται και η... κατραπακιά του φινάλε - φινάλε! Γαμημένη μοίρα. Τίποτα δεν κρατάμε στα χέρια μας. Τίποτα. Τίποτα δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Ειρωνεία. Και υπό τους ήχους της λατρεμένης μουσικής του Arvo Part (ίσως η μοναδική ευκολία στην οποία υποκύπτει ο σκηνοθέτης). Βρε μέχρι και ο τίτλος της ταινίας είναι επιλεγμένος μεθοδικά και είναι ενταγμένος στο σύμπαν της κατά πως πρέπει. Foxtrot. Ο πιο εύκολος χορός. Ο χορός που σου δίνει την αίσθηση πως κινείσαι, αλλά βρίσκεσαι διαρκώς στο ίδιο μέρος! Με μια λέξη: τη λάτρεψα την ταινία! Εντελώς σας αρχαία ελληνική τραγωδία...
ΥΓ: ο Lior Ashkenazi, που υποδύεται τον Μίκαελ, υπήρχαν πλάνα που φαινόταν ντάλε κουάλε ίδιος ο Steve Carell! Just sayin'...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 8 Μαρτίου 2018 από την Seven Films
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική