του Lee Unkrich. Με τις φωνές των Anthony Gonzalez, Gael García Bernal, Benjamin Bratt, Alanna Ubach, Renée Victor, Ana Ofelia Murguía, Edward James Olmos
Οι ζωντανοί με τους ζωντανούς και οι πεθαμένοι με τους...ζωντανούς!
του zerVo (@moviesltd) 
Δεν ζωντανεύουν οι νεκροί. Κανόνας! Μονάχα οι ιερές Γραφές κάνουν λόγο για την Ανάσταση τους, την ώρα της Δεύτερης Έλευσης Του. Η απώλεια δεν αποκαθίσταται μονάχα μαλακώνει, το μοιρολόγι δεν τερματίζει απλώς αλαφραίνει, οι δυο κόσμοι, ετούτος ο περαστικός και ο άλλος ο αιώνιος ουδέποτε απαντούν το διάβα τους. Κι όμως ακόμη κι αν ο θάνατος ορίζει το τέλος της ύπαρξης του υποκειμένου, υπάρχει ένα στοιχείο που αφήνει πίσω του, να παραμένει άσβεστο στο βάθος των αιώνων, η Μνήμη του. Ολοκληρωτικά πεθαμένος είναι μόνον εκείνος που έχει λησμονηθεί από τους πάντες, που δεν υπάρχει πια ούτε σαν υπόνοια θύμησης, που το πέρασμα του από την ζωή πάει ξεχάστηκε, έσβησε. Και τότε λέμε πως επήλθε ο τελικός θάνατος, το οριστικό αντίο. Πικρό να συμβαίνει. Και δυστυχές. Πόσο μαραζωμένες να είναι αλήθεια οι ψυχές των ξεχασμένων, εκεί στην παραδείσια λίμπο που γυροφέρνουν χωρίς να υπάρχει έστω και ένας δικός τους, να τις μνημονεύει. Πρόλογος animation αυτός. Που στο πίσω μέρος του μυαλού ορίζει ταινία παιδικού μέχρι νεανικού, διασκεδαστικού χαρακτήρα. Υποτίθεται. Ας είναι καλά η Pixar που μέσα από τα αριστουργήματα της παραδίδει τόσο ποιοτικά, αληθινά μαθήματα ζωής.
Σε αυτό τον τόπο που η μουσική και το τραγούδι δίνουν ένα ξεχωριστό νόημα στη ζωή, στο φτωχικό από παράδες μα τόσο πλούσιο σε ψυχή, πάθος και ανθρωπιά Μεξικό, μονάχα μια φαμίλια επιμένει να κρατά ολοκληρωτικά έξω από το κατώφλι της, οτιδήποτε έχει σχέση με νότες, μελωδίες και πεντάγραμμο. Χτυπημένοι από μια ανεξήγητη κατάρα οι Ριβέρα, πάππου προς πάππου τσαγκάρηδες στο επάγγελμα, ούτε θέλουν να ακούν για κιθάρες, κορνέτες και καλλίφωνους μαριάτσι. Κι αν όλο το χωριό προετοιμάζεται για το μεγάλο λαϊκό πανηγύρι της ημέρας των νεκρών, εκείνοι παραμένουν με τα παντζούρια σφαλιστά, μην τυχόν και τα διαπεράσει ο παραμικρός ήχος από το μουσικοχορευτικό γλέντι της πλατείας.
Απαγόρευση που από καιρό έχει σπάσει ο μικρούλης Μιγκέλ, κουρδίζοντας κρυφά από τους γονείς του, την ξύλινη εξάχορδη του, κρυμμένος στην σοφίτα, μυστικό που δεν γνωρίζει κανείς παρά μόνο ο πιστός του τετράποδος φίλος Ντάντε. Σκοπός του χαρισματικού μπόμπιρα, που διακαώς επιθυμεί να μοιάσει στον θρύλο της καντάδας (και συγχωριανό του) Ερνέστο Ντε λα Κρουζ, είναι να λάβει μέρος στον διαγωνισμό ταλέντων, ακόμη κι αν χρειαστεί για κάτι τέτοιο να παρακούσει την εντολή του αφεντικού του σπιτιού, της αγριεμένης γιαγιάς Ιμέλντα! Έχοντας απολέσει την κιθάρα του, όμως, η μοναδική λύση που του μένει θα είναι δανειστεί εκείνη που κοσμεί το στολισμένο μαυσωλείο του αδίκως μακαρίτη κανταδόρου, πιστεύοντας βαθιά μέσα του, πως στις φλέβες του ρέει κοινό προγονικό αίμα, καθώς οι ενδείξεις κάνουν λόγο πως πρόκειται για τον προ-προπάππο του.
Τι σφάλμα! Η είσοδος του αφελή και παράτολμου Μιγκέλ στο μνήμα, θα σημάνει το άνοιγμα μιας γέφυρας, που θα ενώσει τον κόσμο των ζωντανών, με εκείνο των πεθαμένων, με το μικρό παιδί να μένει φοβισμένα παγιδευμένο ανάμεσα στα στοιχειά και τα φαντάσματα που γιορτάζουν την στιγμή του χρόνου, που τους είναι αφιερωμένη. Ανήμπορος να επιστρέψει, ο εκκολαπτόμενος καλλιτέχνης, θα καταλάβει πως μόνο συναντώντας τους προγόνους του και μαθαίνοντας όλη την αλήθεια για το παρελθόν της οικογένειας του, θα πετύχει να σπάσει το ξόρκι, γεμίζοντας ξανά το σπιτικό του με μουσική και τραγούδι. Όπως παλιά. Κι αυτή είναι η μοναδική διέξοδος για να πραγματοποιήσει ο δωδεκάχρονος το μεγάλο του όνειρο, να γίνει κι αυτός ένας τρανός αρτίστας, που θα τον καμαρώνουν όλοι στο Μέχικο!
Για τουλάχιστον μια δεκαετία, την πρώτη της πορείας της ως στούντιο, οτιδήποτε και αν σέρβιρε στους θεατές η πρωτοπόρος του animation Pixar, προκαλούσε ρίγη έκπληξης στους σινεφίλ, με την ιδιαίτερη μεθοδολογία της στον συνδυασμό ιστορίας και κινούμενου σχεδίου. Με την πάροδο του χρόνου και με την σύμπραξη στην μαρκίζα της έτερης κραταιάς Disney, η μπράντα μπήκε σε μονοπάτια πιο εύπεπτα, πιο μέινστριμ, λιγότερο φιλοσοφημένα, με συνέπεια την κατά ένα σημαντικό ποσοστό απώλεια του δεδομένου ακαριαίου δεσμού ζωγραφιάς και στόρι. Επανατοποθετώντας εδώ στο επίκεντρο της πλοκής, ανθρώπινους χαρακτήρες, πράγμα που δεν το συνηθίζει, επιλέγοντας το μονοπάτι του εξανθρωπισμού της πανίδας (The Good Dinosaur, Finding Dory) ή της άψυχης ύλης (Cars 3, Toy Story 3), η φίρμα εκπλήσσει θετικά, αγγίζοντας τα κορυφαία επίπεδα της ιστορίας της, όπως τα κατόρθωσε σχεδόν μια δεκαετία πρότερα με το Up.
Ο τόπος που στήνεται το παραμύθι του Coco - τον τίτλο το φιλμ τον δανείζεται από το όνομα της πιο γηρασμένης εν ζωή περσόνας της φαμίλιας, της αιωνόβιας Κοκο, που πάσχει από γεροντική άνοια και δεν κινείται - στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, είναι βουτηγμένος στην ανέχεια, την οικονομική εξαθλίωση, τις κακουχίες, ενώ δεδομένα φιγουράρει στην κορυφή της σχετικής λίστας της δημόσιας διαφθοράς. Η επιλογή του όμως δεν είναι τυχαία, μιας και οι απόγονοι των Αζτέκων κυριευμένοι από θρύλους και δεισιδαιμονίες, πιστεύουν ακράδαντα στην ύπαρξη των πνευμάτων στον αέρα που τους τριγυρίζει, τιμώντας τα στις σχετικές παραδοσιακές εορτές ανά τακτές περιόδους. Ένα τέτοιο σκηνικό μνημόσυνου αναπαρίσταται σε ένα ολόκληρο δωμάτιο της μικρής οικίας των Ριβέρα, όπου δίπλα σε Χριστούς και Μαντόνες, φιγουράρουν οι φωτογραφίες των απελθόντων, ούτως ώστε ουδείς να μην καταφέρει ποτέ να ξεχάσει την μορφή τους, την μόστρα τους, στην ουσία ζουν ανάμεσα τους, τους μιλούν, τους συναναστρέφονται. Έστω κι αν η ύλη τους έχει εξαφανιστεί, δεν υφίσταται, μονάχα η ψυχή τους είναι διάσπαρτη στον χώρο. Με βάση αυτές τις μεταφυσικές δοξασίες, που το σύνολο σχεδόν των φανατικά θρήσκων λατινοαμερικάνων πιστεύει, κτίζεται το δεύτερο μέρος της υπόθεσης, που λαμβάνει χώρα πέρα από τον Αχέροντα, εκεί που σε μια χωρίς μέτρο γιγάντια κτισμένη (σαν) φαβέλα γειτονιά, όπου οι νεκροί κατοικούν, όλοι μαζί, σε συντροφιές κατά βάση οικογενειακές, ακολουθώντας κανόνες και αρχές σύγχρονων κοινωνιών. Σε αυτό τον κόσμο θα εισβάλλει ο πιτσιρίκος με το κιθαράκι, ψάχνοντας απεγνωσμένα το φωτισμένο πέταλο - ευχή κάποιου προπάππου, ώστε να δώσει τέλος στην μάστιγα που τυλίγει τα κεραμίδια του.
Ίντριγκα εκπληκτικής σύλληψης, γεμάτη ανατροπές, που για κάποιες ίσως και να νιώθεις προετοιμασμένος, για κάποιες άλλες όμως αναμφίβολα όχι, που θα διατηρήσουν το ενδιαφέρον τεταμένο μέχρι το φινάλε, όπου τα πάντα θα δείχνουν εντελώς διαφορετικά, από όσα σχημάτισε στο άμαθο μυαλουδάκι του ο μικρός κιθαριστής. Επίλογος ολόγιομος χρωμάτων και αισθήσεων, τιγκαρισμένος στις μεξικάνικες δοξασίες, από τις οποίες δεν λείπουν ούτε οι ψυχές των οικόσιτων ζώων, που κάποτε ανήκαν στις αυλές τους και συνυπάρχουν μαζί τους, δίνοντας σε όχι λίγες φορές λύσεις, όταν η κατάσταση οδηγείται στο αδιέξοδο. Ένα τέλος, που συναισθηματικά φορτίζεται υπέρμετρα, σε σημείο που το δάκρυ θα κυλήσει ανεμπόδιστο από την ματιά, όπως είχε συμβεί άλλωστε σε μια παρόμοια περίπτωση με τον διοπτροφόρο παππού του Ψηλά στον Ουρανό.
Τεράστιο μερίδιο της επιτυχίας του Coco ανήκει στον φωτορεαλιστικό σχεδιασμό της εικόνας και κυρίως των αληθινότατων ανθρώπινων χαρακτηριστικών των περσόνων, πράγμα απίθανα δύσκολο αν σκεφτούμε πως στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι σκελετοί, δίχως χείλια, που όμως αποδίδουν την λαλιά κατά πως ανοιγοκλείνει το στόμα τους. Ακόμη πιο σπουδαίο για το τιμ που ηγείται ο μάγος Lee Unkrich, είναι το γεγονός πως όλες οι συνθέσεις που παίζονται από τους σκιτσαρισμένους μουσικούς και κυρίως τον πανέξυπνης φατσούλας μικρούλη, πατούν πάνω σε ακριβείς νότες και τόνους των οργάνων, δένοντας ακόμη πιο πολύ την εξαίρετα μελετημένη μουσική επένδυση με το σύνολο. Όσο για τα ντεκόρ και τα μοτίβα που χρησιμοποιούνται για να κτίσουν την Νεκρόπολη, το δύσκολο δηλαδή κομμάτι, σε σχέση με το επίσης λεπτομερές χωριουδάκι, αν και υποφωτισμένα όπως πρέπει, μοιάζουν τόσο ανάγλυφα αναλυτικά, που θαρρείς πως είναι φωτογραφίες ενός τόπου μαγικού, μυστηριακού, υπαρκτού σε κάποιο εναλλακτικό περιβάλλον.
Προσωπικά δεν δυσκολεύομαι καθόλου να αναδείξω το Coco, το τόσο συγκινητικό αυτό κινούμενο σχέδιο, απευθυνόμενο σε μεγάλα παιδιά που γνωρίζουν πως να (συν)δέσουν το απτό τριγύρω τους, με το ουράνιο κατόπιν, ως το κορυφαίο της κατηγορίας του, για το έτος που διανύουμε. Παραδόσεις και θρύλοι, γίνονται ένα με τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες ενός λαού που χάνεται στην σκόνη, αλλά δεν υποκύπτει. Παρά τραγουδά, κεφάτα άλλοτε στην γιορτή και την φιέστα, μοιρολογικά ενίοτε, ξυπνώντας τις μνήμες της απώλειας, της σωματικής, αφού η πνευματική δεν σβήνει ποτέ. Κι αυτό ακριβώς είναι το επίτευγμα που καρτερεί κανείς από την δίχως ταβάνι ικανοτήτων Pixar και τις συν αυτώ συνεργασίες της. Να κρατήσει ψηλά τις προσδοκίες των θεατών της, διατηρώντας άσβεστο το φως της μαγείας. Που από το πρώτο, ίσαμε το έσχατο δευτερόλεπτο της χρονικής διάρκειας, είναι διάχυτη μέσα στην κινηματογραφική αίθουσα. Το μπράβο γι αυτό, είναι μια λέξη πολύ μικρή, ελάχιστη.
Απαγόρευση που από καιρό έχει σπάσει ο μικρούλης Μιγκέλ, κουρδίζοντας κρυφά από τους γονείς του, την ξύλινη εξάχορδη του, κρυμμένος στην σοφίτα, μυστικό που δεν γνωρίζει κανείς παρά μόνο ο πιστός του τετράποδος φίλος Ντάντε. Σκοπός του χαρισματικού μπόμπιρα, που διακαώς επιθυμεί να μοιάσει στον θρύλο της καντάδας (και συγχωριανό του) Ερνέστο Ντε λα Κρουζ, είναι να λάβει μέρος στον διαγωνισμό ταλέντων, ακόμη κι αν χρειαστεί για κάτι τέτοιο να παρακούσει την εντολή του αφεντικού του σπιτιού, της αγριεμένης γιαγιάς Ιμέλντα! Έχοντας απολέσει την κιθάρα του, όμως, η μοναδική λύση που του μένει θα είναι δανειστεί εκείνη που κοσμεί το στολισμένο μαυσωλείο του αδίκως μακαρίτη κανταδόρου, πιστεύοντας βαθιά μέσα του, πως στις φλέβες του ρέει κοινό προγονικό αίμα, καθώς οι ενδείξεις κάνουν λόγο πως πρόκειται για τον προ-προπάππο του.
Τι σφάλμα! Η είσοδος του αφελή και παράτολμου Μιγκέλ στο μνήμα, θα σημάνει το άνοιγμα μιας γέφυρας, που θα ενώσει τον κόσμο των ζωντανών, με εκείνο των πεθαμένων, με το μικρό παιδί να μένει φοβισμένα παγιδευμένο ανάμεσα στα στοιχειά και τα φαντάσματα που γιορτάζουν την στιγμή του χρόνου, που τους είναι αφιερωμένη. Ανήμπορος να επιστρέψει, ο εκκολαπτόμενος καλλιτέχνης, θα καταλάβει πως μόνο συναντώντας τους προγόνους του και μαθαίνοντας όλη την αλήθεια για το παρελθόν της οικογένειας του, θα πετύχει να σπάσει το ξόρκι, γεμίζοντας ξανά το σπιτικό του με μουσική και τραγούδι. Όπως παλιά. Κι αυτή είναι η μοναδική διέξοδος για να πραγματοποιήσει ο δωδεκάχρονος το μεγάλο του όνειρο, να γίνει κι αυτός ένας τρανός αρτίστας, που θα τον καμαρώνουν όλοι στο Μέχικο!
Για τουλάχιστον μια δεκαετία, την πρώτη της πορείας της ως στούντιο, οτιδήποτε και αν σέρβιρε στους θεατές η πρωτοπόρος του animation Pixar, προκαλούσε ρίγη έκπληξης στους σινεφίλ, με την ιδιαίτερη μεθοδολογία της στον συνδυασμό ιστορίας και κινούμενου σχεδίου. Με την πάροδο του χρόνου και με την σύμπραξη στην μαρκίζα της έτερης κραταιάς Disney, η μπράντα μπήκε σε μονοπάτια πιο εύπεπτα, πιο μέινστριμ, λιγότερο φιλοσοφημένα, με συνέπεια την κατά ένα σημαντικό ποσοστό απώλεια του δεδομένου ακαριαίου δεσμού ζωγραφιάς και στόρι. Επανατοποθετώντας εδώ στο επίκεντρο της πλοκής, ανθρώπινους χαρακτήρες, πράγμα που δεν το συνηθίζει, επιλέγοντας το μονοπάτι του εξανθρωπισμού της πανίδας (The Good Dinosaur, Finding Dory) ή της άψυχης ύλης (Cars 3, Toy Story 3), η φίρμα εκπλήσσει θετικά, αγγίζοντας τα κορυφαία επίπεδα της ιστορίας της, όπως τα κατόρθωσε σχεδόν μια δεκαετία πρότερα με το Up.
Ο τόπος που στήνεται το παραμύθι του Coco - τον τίτλο το φιλμ τον δανείζεται από το όνομα της πιο γηρασμένης εν ζωή περσόνας της φαμίλιας, της αιωνόβιας Κοκο, που πάσχει από γεροντική άνοια και δεν κινείται - στα μάτια της διεθνούς κοινότητας, είναι βουτηγμένος στην ανέχεια, την οικονομική εξαθλίωση, τις κακουχίες, ενώ δεδομένα φιγουράρει στην κορυφή της σχετικής λίστας της δημόσιας διαφθοράς. Η επιλογή του όμως δεν είναι τυχαία, μιας και οι απόγονοι των Αζτέκων κυριευμένοι από θρύλους και δεισιδαιμονίες, πιστεύουν ακράδαντα στην ύπαρξη των πνευμάτων στον αέρα που τους τριγυρίζει, τιμώντας τα στις σχετικές παραδοσιακές εορτές ανά τακτές περιόδους. Ένα τέτοιο σκηνικό μνημόσυνου αναπαρίσταται σε ένα ολόκληρο δωμάτιο της μικρής οικίας των Ριβέρα, όπου δίπλα σε Χριστούς και Μαντόνες, φιγουράρουν οι φωτογραφίες των απελθόντων, ούτως ώστε ουδείς να μην καταφέρει ποτέ να ξεχάσει την μορφή τους, την μόστρα τους, στην ουσία ζουν ανάμεσα τους, τους μιλούν, τους συναναστρέφονται. Έστω κι αν η ύλη τους έχει εξαφανιστεί, δεν υφίσταται, μονάχα η ψυχή τους είναι διάσπαρτη στον χώρο. Με βάση αυτές τις μεταφυσικές δοξασίες, που το σύνολο σχεδόν των φανατικά θρήσκων λατινοαμερικάνων πιστεύει, κτίζεται το δεύτερο μέρος της υπόθεσης, που λαμβάνει χώρα πέρα από τον Αχέροντα, εκεί που σε μια χωρίς μέτρο γιγάντια κτισμένη (σαν) φαβέλα γειτονιά, όπου οι νεκροί κατοικούν, όλοι μαζί, σε συντροφιές κατά βάση οικογενειακές, ακολουθώντας κανόνες και αρχές σύγχρονων κοινωνιών. Σε αυτό τον κόσμο θα εισβάλλει ο πιτσιρίκος με το κιθαράκι, ψάχνοντας απεγνωσμένα το φωτισμένο πέταλο - ευχή κάποιου προπάππου, ώστε να δώσει τέλος στην μάστιγα που τυλίγει τα κεραμίδια του.
Ίντριγκα εκπληκτικής σύλληψης, γεμάτη ανατροπές, που για κάποιες ίσως και να νιώθεις προετοιμασμένος, για κάποιες άλλες όμως αναμφίβολα όχι, που θα διατηρήσουν το ενδιαφέρον τεταμένο μέχρι το φινάλε, όπου τα πάντα θα δείχνουν εντελώς διαφορετικά, από όσα σχημάτισε στο άμαθο μυαλουδάκι του ο μικρός κιθαριστής. Επίλογος ολόγιομος χρωμάτων και αισθήσεων, τιγκαρισμένος στις μεξικάνικες δοξασίες, από τις οποίες δεν λείπουν ούτε οι ψυχές των οικόσιτων ζώων, που κάποτε ανήκαν στις αυλές τους και συνυπάρχουν μαζί τους, δίνοντας σε όχι λίγες φορές λύσεις, όταν η κατάσταση οδηγείται στο αδιέξοδο. Ένα τέλος, που συναισθηματικά φορτίζεται υπέρμετρα, σε σημείο που το δάκρυ θα κυλήσει ανεμπόδιστο από την ματιά, όπως είχε συμβεί άλλωστε σε μια παρόμοια περίπτωση με τον διοπτροφόρο παππού του Ψηλά στον Ουρανό.
Τεράστιο μερίδιο της επιτυχίας του Coco ανήκει στον φωτορεαλιστικό σχεδιασμό της εικόνας και κυρίως των αληθινότατων ανθρώπινων χαρακτηριστικών των περσόνων, πράγμα απίθανα δύσκολο αν σκεφτούμε πως στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι σκελετοί, δίχως χείλια, που όμως αποδίδουν την λαλιά κατά πως ανοιγοκλείνει το στόμα τους. Ακόμη πιο σπουδαίο για το τιμ που ηγείται ο μάγος Lee Unkrich, είναι το γεγονός πως όλες οι συνθέσεις που παίζονται από τους σκιτσαρισμένους μουσικούς και κυρίως τον πανέξυπνης φατσούλας μικρούλη, πατούν πάνω σε ακριβείς νότες και τόνους των οργάνων, δένοντας ακόμη πιο πολύ την εξαίρετα μελετημένη μουσική επένδυση με το σύνολο. Όσο για τα ντεκόρ και τα μοτίβα που χρησιμοποιούνται για να κτίσουν την Νεκρόπολη, το δύσκολο δηλαδή κομμάτι, σε σχέση με το επίσης λεπτομερές χωριουδάκι, αν και υποφωτισμένα όπως πρέπει, μοιάζουν τόσο ανάγλυφα αναλυτικά, που θαρρείς πως είναι φωτογραφίες ενός τόπου μαγικού, μυστηριακού, υπαρκτού σε κάποιο εναλλακτικό περιβάλλον.
Προσωπικά δεν δυσκολεύομαι καθόλου να αναδείξω το Coco, το τόσο συγκινητικό αυτό κινούμενο σχέδιο, απευθυνόμενο σε μεγάλα παιδιά που γνωρίζουν πως να (συν)δέσουν το απτό τριγύρω τους, με το ουράνιο κατόπιν, ως το κορυφαίο της κατηγορίας του, για το έτος που διανύουμε. Παραδόσεις και θρύλοι, γίνονται ένα με τις ελπίδες και τις φιλοδοξίες ενός λαού που χάνεται στην σκόνη, αλλά δεν υποκύπτει. Παρά τραγουδά, κεφάτα άλλοτε στην γιορτή και την φιέστα, μοιρολογικά ενίοτε, ξυπνώντας τις μνήμες της απώλειας, της σωματικής, αφού η πνευματική δεν σβήνει ποτέ. Κι αυτό ακριβώς είναι το επίτευγμα που καρτερεί κανείς από την δίχως ταβάνι ικανοτήτων Pixar και τις συν αυτώ συνεργασίες της. Να κρατήσει ψηλά τις προσδοκίες των θεατών της, διατηρώντας άσβεστο το φως της μαγείας. Που από το πρώτο, ίσαμε το έσχατο δευτερόλεπτο της χρονικής διάρκειας, είναι διάχυτη μέσα στην κινηματογραφική αίθουσα. Το μπράβο γι αυτό, είναι μια λέξη πολύ μικρή, ελάχιστη.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 14 Δεκεμβρίου 2017 από την Feelgood Ent.!
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική