του Raoul Peck. Με τους August Diehl, Stefan Konarske, Vicky Krieps, Olivier Gourmet, Michael Brandner, Alexander Scheer, Hannah Steele
Δυο άνθρωποι που άλλαξαν τον κόσμο
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Έτσι γράφτηκε το Κομουνιστικό Μανιφέστο
O Raoul Peck είναι ο μοναδικός σκηνοθέτης που πήγε στην εφετινή Berlinale όχι με μία αλλά με δύο ταινίες! Πως το έκανε ο Jim Jarmusch πέρσι στις Κάννες; Ε, αυτό. Κι ενώ στο ντοκιμαντέρ «I Am Not Your Negro» κάνει φανταστική δουλειά (θα αναφερθούμε διεξοδικά στην ταινία άμεσα, μιας που βγαίνει στην Ελλάδα την ερχόμενη Πέμπτη!), η ταινία μυθοπλασίας του, που συμμετείχε στο τμήμα Berlinale Special Gala, δεν πιάνει τις ανάλογες υψηλές επιδόσεις. Κι ας έχει μια απίστευτη μπράντα από πίσω της, έτσι;
Είπε μερικά ωραία πράγματα ο Peck για την ταινία. Αντιγράφουμε από το δελτίο τύπου της εγχώριας εταιρίας διανομής: «Έκανα μια ταινία για τον Καρλ Μαρξ. Αλλά ποιον Μαρξ; Μία ουτοπία που για κάποιους ματαιώθηκε, ένα έργο που για άλλους καλύτερα να ξεχαστεί, μια τραυματική εμπειρία για εκείνους που έζησαν την επιρροή του; Έναν άνδρα, η σκέψη του οποίου ήταν πολύ πολύπλοκη για να γίνει αντιληπτή; Ένα επικίνδυνο, ξεπερασμένο δόγμα; Ένα είδωλο που μένει παγωμένο στο χρόνο σαν ένα δοξασμένο ομοίωμα στο μουσείο της Μαντάμ Τισό στο Βερολίνο, ανάμεσα στην Άνγκελα Μέρκελ και την Μαρλένε Ντίτριχ; Κι όμως, καθώς ο κόσμος βιώνει μια σειρά από οικονομικές κρίσεις, το ενδιαφέρον για τον Καρλ Μαρξ ξαναφουντώνει, όπως και η δημοτικότητά του. Τα τελευταία χρόνια, τα σπουδαιότερα περιοδικά του κόσμου έχουν βάλει τον Μαρξ στο εξώφυλλό τους: Time, Newsweek, Forbes, Financial Times, ακόμη και το Der Spiegel. Πίσω στο 1999, μία δημοσκόπηση του BBC τον κατέταξε στην πρώτη θέση των μεγαλύτερων διανοούμενων του αιώνα. Το 2014, ο Γάλλος οικονομολόγος Τόμας Πίκετι πούλησε 450.000 αντίτυπα -στις ΗΠΑ!- του «Καπιταλισμός στον 21ο αιώνα», μιας εκ νέου ανάλυσης των θεωριών του Καρλ Μαρξ. Αυτοί οι δημοσιογράφοι και οικονομολόγοι δεν έχουν κάνει λάθος: καθώς γιορτάσαμε την 25η επέτειο από την πτώση του Τείχους, μπορούμε τώρα να επιστρέψουμε στην ουσία της επιστημονικής δουλειάς του Μαρξ. Και αυτό χωρίς να χρειαστεί να επωμιστούμε την ευθύνη ή τις ενοχές για το τι έχουν προκαλέσει στον κόσμο δόγματα που βασίζονται στη δουλειά του: την κατάρριψη της παγκόσμιας τάξης του 20ου αιώνα».
Η υπόθεση: 1844. Ο Καρλ Μαρξ είναι 26 ετών και ζει μαζί με τη γυναίκα του, την Τζένι, στο Παρίσι, ευρισκόμενος σε εξορία ουσιαστικά. Όταν συναντά για πρώτη φορά τον ελαφρώς νεώτερό του Φρίντριχ Ένγκελς, γιο ενός εργοστασιάρχη, τον απορρίπτει ως έναν δανδή, χωρίς ταξική συνείδηση. Όμως, ο Ένγκελς, ο οποίος μόλις έχει δημοσιεύσει μια μελέτη πάνω στη φτωχοποίηση του αγγλικού προλεταριάτου, έχει εδώ και καιρό διαφοροποιηθεί και ουσιαστική απαρνηθεί την τάξη του. Οι δύο άντρες με τις ίδιες ιδέες γίνονται φίλοι και εμπνέουν ο ένας τον άλλο προκειμένου να γράψουν κείμενα μέσω των οποίων επιθυμούν να μπουν τα θεωρητικά θεμέλια για την επανάσταση, η οποία, όπως πιστεύουν, δεν θα αργήσει να έρθει. Στόχος τους δεν είναι μια απλή εξήγηση του κόσμου στον οποίο βρίσκονται: στόχος τους είναι να τον αλλάξουν, να τον διαλύσουν, να τον ξεπατώσουν συθέμελα και να χτίσουν έναν άλλο, πιο δίκαιο. Οι συντηρητικές δυνάμεις τους πολεμούν όπως και δυνάμεις μέσα στην Αριστερά που έχουν τη δική τους ατζέντα για το πως πρέπει να τσουλήσουν τα πράγματα. Αυτές οι αντιδράσεις, όμως, απλά τους παθιάζουν περισσότερο.
Η άποψή μας: Υπάρχουν δύο ειδών βιογραφίες πραγματικών, ιστορικών προσώπων. Η βιογραφία τύπου «Γκάντι», μεγαλεπήβολες δημιουργίες δηλαδή, που παίρνουν τη ζωή του βιογραφούμενου προσώπου, τονίζουν τις σπουδαίες στιγμές του και τυλίγουν το όλον με εντυπωσιακές σκηνές πλήθους, μάχης κτλ και είναι και οι σύγχρονες βιογραφίες, τύπου του πρόσφατου «Νερούδα», όπου βλέπουμε γεγονότα από ένα συγκεκριμένο μέρος της ζωής του βιογραφούμενου και η βιογραφία είναι κάπως λοξή: πιο ποιητική, πιο ελεύθερη, πιο δημιουργική. Ε, λοιπόν ο Raoul Peck επέλεξε τον... τρίτο δρόμο προς τον σοσιαλισμό: την... τηλεοπτική βιογραφία! Θέλω να πω, πως η όλη του προσπάθεια θα μπορούσε να είναι αντί για ένα κινηματογραφικό δίωρο, ένα τηλεοπτικό 10ωρο, με επεισόδια που θα άφηναν τα γεγονότα να αναπνεύσουν. Κι αυτό γιατί ο σκηνοθέτης παραθέτει γεγονότα χωρίς να βγάζει οποιαδήποτε ένταση. Άτιμοι καπιταλιστές!
Για όσους δεν γνωρίζουν και πολλά, η ταινία λειτουργεί λίγο ως εγχειρίδιο βασικών στοιχείων για τη ζωή ενός από τους μεγαλύτερους διανοητές του 19ου αιώνα, ενός ανθρώπου, που άλλαξε τον κόσμο όπως τον ξέραμε. Κι αυτό δεν είναι αμελητέο. Και οι ηθοποιοί προσπαθούν να καταφέρουν ότι καλύτερο μπορούν με βάση το δεδομένο υλικό. Αλλά το... μπέρδεμα του σκηνοθέτη εντοπίζεται και σε ένα άλλο σημείο, μικρής σημασίας ενδεχομένως, αλλά κάποιους (όπως εμένα) θα τους ενοχλήσει: οι ηθοποιοί μιλούν αγγλικά, γερμανικά και γαλλικά, ακόμα και στην ίδια σκηνή, ακόμα κι όταν πχ μιλάνε μεταξύ τους ο Μαρξ και ο Ένγκελς! Σαν να λέμε, μιλάω εγώ με τον Ζερβόπουλο, που είμαστε Έλληνες και οι δύο κι εκεί που μιλάμε αλλάζουμε και μιλάμε στα αγγλικά, μετά στα γερμανικά, μετά στα γαλλικά (ναι, ξέρουμε και πολλές γλώσσες, τι να κάνουμε). Ευρωπουτίγκα. Το κοινό της, πάντως, η ταινία το έχει εξασφαλισμένο. Κι έτσι κι αλλιώς είναι πάντα ενδιαφέρον να δεις την ματιά ενός κινηματογραφιστή πάνω στη ζωή ενός από τους μεγαλύτερους διανοητές όλων των εποχών! Απλά, επιθυμούσαμε να δούμε κάτι τόσο δυνατό όσο το όνομα του βιογραφούμενου ανθρώπου.
Η υπόθεση: 1844. Ο Καρλ Μαρξ είναι 26 ετών και ζει μαζί με τη γυναίκα του, την Τζένι, στο Παρίσι, ευρισκόμενος σε εξορία ουσιαστικά. Όταν συναντά για πρώτη φορά τον ελαφρώς νεώτερό του Φρίντριχ Ένγκελς, γιο ενός εργοστασιάρχη, τον απορρίπτει ως έναν δανδή, χωρίς ταξική συνείδηση. Όμως, ο Ένγκελς, ο οποίος μόλις έχει δημοσιεύσει μια μελέτη πάνω στη φτωχοποίηση του αγγλικού προλεταριάτου, έχει εδώ και καιρό διαφοροποιηθεί και ουσιαστική απαρνηθεί την τάξη του. Οι δύο άντρες με τις ίδιες ιδέες γίνονται φίλοι και εμπνέουν ο ένας τον άλλο προκειμένου να γράψουν κείμενα μέσω των οποίων επιθυμούν να μπουν τα θεωρητικά θεμέλια για την επανάσταση, η οποία, όπως πιστεύουν, δεν θα αργήσει να έρθει. Στόχος τους δεν είναι μια απλή εξήγηση του κόσμου στον οποίο βρίσκονται: στόχος τους είναι να τον αλλάξουν, να τον διαλύσουν, να τον ξεπατώσουν συθέμελα και να χτίσουν έναν άλλο, πιο δίκαιο. Οι συντηρητικές δυνάμεις τους πολεμούν όπως και δυνάμεις μέσα στην Αριστερά που έχουν τη δική τους ατζέντα για το πως πρέπει να τσουλήσουν τα πράγματα. Αυτές οι αντιδράσεις, όμως, απλά τους παθιάζουν περισσότερο.
Η άποψή μας: Υπάρχουν δύο ειδών βιογραφίες πραγματικών, ιστορικών προσώπων. Η βιογραφία τύπου «Γκάντι», μεγαλεπήβολες δημιουργίες δηλαδή, που παίρνουν τη ζωή του βιογραφούμενου προσώπου, τονίζουν τις σπουδαίες στιγμές του και τυλίγουν το όλον με εντυπωσιακές σκηνές πλήθους, μάχης κτλ και είναι και οι σύγχρονες βιογραφίες, τύπου του πρόσφατου «Νερούδα», όπου βλέπουμε γεγονότα από ένα συγκεκριμένο μέρος της ζωής του βιογραφούμενου και η βιογραφία είναι κάπως λοξή: πιο ποιητική, πιο ελεύθερη, πιο δημιουργική. Ε, λοιπόν ο Raoul Peck επέλεξε τον... τρίτο δρόμο προς τον σοσιαλισμό: την... τηλεοπτική βιογραφία! Θέλω να πω, πως η όλη του προσπάθεια θα μπορούσε να είναι αντί για ένα κινηματογραφικό δίωρο, ένα τηλεοπτικό 10ωρο, με επεισόδια που θα άφηναν τα γεγονότα να αναπνεύσουν. Κι αυτό γιατί ο σκηνοθέτης παραθέτει γεγονότα χωρίς να βγάζει οποιαδήποτε ένταση. Άτιμοι καπιταλιστές!
Για όσους δεν γνωρίζουν και πολλά, η ταινία λειτουργεί λίγο ως εγχειρίδιο βασικών στοιχείων για τη ζωή ενός από τους μεγαλύτερους διανοητές του 19ου αιώνα, ενός ανθρώπου, που άλλαξε τον κόσμο όπως τον ξέραμε. Κι αυτό δεν είναι αμελητέο. Και οι ηθοποιοί προσπαθούν να καταφέρουν ότι καλύτερο μπορούν με βάση το δεδομένο υλικό. Αλλά το... μπέρδεμα του σκηνοθέτη εντοπίζεται και σε ένα άλλο σημείο, μικρής σημασίας ενδεχομένως, αλλά κάποιους (όπως εμένα) θα τους ενοχλήσει: οι ηθοποιοί μιλούν αγγλικά, γερμανικά και γαλλικά, ακόμα και στην ίδια σκηνή, ακόμα κι όταν πχ μιλάνε μεταξύ τους ο Μαρξ και ο Ένγκελς! Σαν να λέμε, μιλάω εγώ με τον Ζερβόπουλο, που είμαστε Έλληνες και οι δύο κι εκεί που μιλάμε αλλάζουμε και μιλάμε στα αγγλικά, μετά στα γερμανικά, μετά στα γαλλικά (ναι, ξέρουμε και πολλές γλώσσες, τι να κάνουμε). Ευρωπουτίγκα. Το κοινό της, πάντως, η ταινία το έχει εξασφαλισμένο. Κι έτσι κι αλλιώς είναι πάντα ενδιαφέρον να δεις την ματιά ενός κινηματογραφιστή πάνω στη ζωή ενός από τους μεγαλύτερους διανοητές όλων των εποχών! Απλά, επιθυμούσαμε να δούμε κάτι τόσο δυνατό όσο το όνομα του βιογραφούμενου ανθρώπου.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 9 Νοεμβρίου 2017 από την Rosebud 21
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική