του Θόδωρου Γιαχουστίδη
6η ανταπόκριση – Τρίτη 7 Νοεμβρίου
Χωρίς εισαγωγή. Σχεδόν...
Χωρίς εισαγωγή. Σχεδόν...
Με τρεις ταινίες θα ασχοληθούμε και στη σημερινή ανταπόκριση. Μία που έχουμε ήδη δει σε προηγούμενα φεστιβάλ και δύο που είδαμε στο δικό μας φεστιβάλ και λέμε τη γνώμη μας γι' αυτές. Επαναλαμβάνουμε, δεν θα διαβάσετε εδώ απόψεις και κριτικές προσεγγίσεις για ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος αλλά και του ελληνικού φεστιβάλ. Η δεοντολογία πάνω από όλα...
Η ταινία «Το τετράγωνο» (The Square) είναι η πέμπτη μεγάλου μήκους ταινία του Σουηδού Ruben Östlund, στον οποίο το φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει στήσει ένα πολύ ενδιαφέρον αφιέρωμα με όλες τις ταινίες του να προβάλλονται στο επίσημο πρόγραμμα. Η ταινία πριν έρθει στο φεστιβάλ μας, έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο περασμένο φεστιβάλ των Καννών, όπου συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα. Και τιμήθηκε με την ύψιστη διάκριση. Κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα! Και είναι η επίσημη πρόταση της Σουηδίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ!
Η υπόθεση: Ο Κρίστιαν είναι ο ευυπόληπτος επιμελητής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Στοκχόλμη, ένας διαζευγμένος πατέρας δύο ανήλικων κοριτσιών, που οδηγεί ηλεκτρονικό αυτοκίνητο μάρκας Tesla κι ένας άνθρωπος που βοηθάει τους επαίτες γύρω του όποτε μπορεί – πολλές φορές, όμως απλά τους λέει πως δεν έχει μετρητά. Επόμενο μεγάλο έκθεμα του μουσείου είναι το «Τετράγωνο», μια εγκατάσταση μιας καλλιτέχνιδας από την Αργεντινή, που καλεί τους περαστικούς να επιδείξουν αλτρουισμό, θυμίζοντάς τους το ρόλο ενός υπεύθυνου στην κοινωνία ατόμου. Αλλά καμιά φορά είναι δύσκολο να παραμείνεις πιστός στα ιδανικά σου. Μια μέρα, χωρίς να το καταλάβει, ο Κρίστιαν πέφτει θύμα ενός καλοστημένου κόλπου μέσω του οποίου του κλέβουν το πορτοφόλι και το κινητό του. Με την παρότρυνση ενός συνεργάτη του αντιδράει επιθετικά, κάτι που από τη μια έχει αποτέλεσμα (του επιστρέφονται τα κλεμμένα), από την άλλη όμως προκύπτουν και παρενέργειες. Κι έχει να αντιμετωπίσει και μια δημοσιογράφο, με την οποία κάνει σεξ, αλλά και τους μαρκετίστες που προσλαμβάνει το μουσείο για να προωθήσει την έκθεση, οι οποίοι ετοιμάζουν μια καμπάνια τουλάχιστον ανήθικη. Η έκρηξη του ανεξέλεγκτου Κρίστιαν οδηγεί αυτόν, όπως και το μουσείο, σε κρίση.
Η άποψή μας: Ο Κρίστιαν είναι όμορφος. Ο Κρίστιαν είναι ετοιμόλογος. Ο Κρίστιαν ξέρει να λέει μπούρδες να ακούγονται ωραία. Ο Κρίστιαν ξέρει από σύγχρονη τέχνη. Ή προσποιείται ότι ξέρει. Το σίγουρο είναι ότι οι άλλοι πείθονται. Ο Κρίστιαν είναι ένας μεσοαστός. Ξέρει κόσμο. Ξέρει πολύ κόσμο. Ξέρει έναν από τους 251 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, από αυτούς που έχουν στην κατοχή τους τον μισό πλούτο ολάκερης της γης! Ξέρει τη σημασία να είσαι αυθεντικός και αυθόρμητος, οπότε τα... προβάρει και τα δύο. Όταν (νομίζει πως) σταματάει μια επίθεση ενός άντρα απέναντι σε μια γυναίκα που φωνάζει πως θα τη σκοτώσουν, νιώθει δυνατός, σαν να ξυπνάει μέσα του το αρσενικό, ένα αρσενικό που κατά πως φαίνεται, έχει δώσει τη θέση του σε έναν μετροσέξουαλ. Νιώθει έξαψη. Όταν καταλαβαίνει πως όλο αυτό ήταν κόλπο για να τον κλέψουν δημοσίως, θίγεται ο ανδρικός εγωισμός του. Και βάζει πλώρη να πάρει εκδίκηση. Ο σκηνοθέτης παίρνει όλα τα όπλα του και πυροβολεί αδιακρίτως.
Το χιούμορ του και ο σουρεαλισμός του παραπέμπουν από τον συμπατριώτη του Andersson και τον Bunuel μέχρι τον Haneke και τον Carax! Στην πρώτη γραμμή του πυρός, η τέχνη. Τι είναι τέχνη; Τι είναι σύγχρονη τέχνη; Το να μπει οποιοδήποτε αντικείμενο σε ένα μουσείο το κάνει αντικείμενο τέχνης; Είναι 20 βουναλάκια από χαλίκια μαζεμένα σε έναν μουσείο, τέχνη; Είναι 10 καρέκλες μπλεγμένες η μία πάνω στην άλλη, ακατάστατα, συνοδευμένες από τον ήχο της κατάρρευσής τους σε λούπα, τέχνη; Μπορεί οι ζωγραφιές ενός χιμπατζή να είναι τέχνη; Σύγχρονη τέχνη ρε φίλε. Ένας ακόμα τρόπος να διαχωρίζονται οι φτωχοί από τους πλούσιους. Οι μεγαλοαστοί θαυμάζουν την τέχνη – εννοείται ότι δεν καταλαβαίνουν γρι. Κι όταν η τέχνη είναι διαδραστική, ζωώδης, πηγμένη στα ένστικτα, η τέχνη είναι... επικίνδυνη! Τους τρομοκρατεί. Τους γελοιοποιεί: είναι καταπληκτική η σκηνή με τον Ρώσο καταστασιακό καλλιτέχνη που «κάνει» τον χιμπατζή σε ένα πάρτι γεμάτο από την αφάν γκατέ της σουηδικής κοινωνίας και τα κάνει γιάμπαλο!
Τρόμο να δουν τα μάτια σας! Αλλά πάντα σε πρώτο πλάνο ο Κρίστιαν. Ο καλός αυτός άνθρωπος. Που βοηθάει τους επαίτες: ξεχασμένοι στο περιθώριο, μόνο ως... εκρηκτική πρώτη ύλη για viral βίντεο μπορούν να χρησιμεύσουν! Ο εραστής: η σκηνή του σεξ με την Elisabeth Moss και η τύχη του... προφυλακτικού, είναι από τις πολύ αστείες της ταινίας. Ο δίκαιος: ζητάει δικαιοσύνη και βάζει να ακούσει... Justice!!! Ένα τίποτα είναι. Ένας κενός άνθρωπος που δείχνει ωραίος μέσα στα ακριβά του κουστούμια. Και η σύγχρονη τέχνη κάποτε θα είναι κλασική τέχνη, όπως σήμερα κλασική τέχνη είναι η τέχνη που κάποτε ήταν σύγχρονη: η τύχη του αγάλματος με τον έφιππο μπροστά από το μουσείο, που πρέπει να φύγει για να τοποθετηθεί εκεί το Τετράγωνο, είναι επίσης από τις πολλές αστείες σκηνές της ταινίας. Μιας ταινίας που μιλάει πέρα από τη σύγχρονη τέχνη και για τη σύγχρονη κοινωνία, που βρίσκεται ολοφάνερα σε ελεύθερη πτώση. «Θέλετε να βοηθήσετε να σωθεί ένας άνθρωπος;» ρωτάει μια ακτιβίστρια τους περαστικούς στο δρόμο. «Όχι σήμερα» είναι η απάντηση ενός, από εκείνους που δίνουν απάντηση! Ρε φίλε, κατάντια. Όσο οδεύουμε όμως προς το φινάλε νιώθεις να πλησιάζει με φόρα μια... αμηχανία! Μετά από δυόμιση ώρες ταινίας ο σκηνοθέτης αφήνει υποπλοκές ανολοκλήρωτες (πχ τι γίνεται η σχέση του κεντρικού ήρωα με την Moss;) και θαρρείς και φοβάται να το τραβήξει το πράγμα μέχρι τέλους. Κι εκεί που σκοτώνει με το βαμβάκι και μας κάνει να γελάμε με τα χάλια των δυτικών κοινωνιών, στο τέλος σοβαρεύει.
Και ο αμοραλιστής ήρωάς του γίνεται άνθρωπος. Άτσαλα. Βιαστικά. Παρά φύσιν. Παρά τρίχα αριστούργημα! Έτσι κι αλλιώς, πάντως, τούτη είναι σίγουρα μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς!
(η ταινία προβάλλεται την Τρίτη 7 Νοεμβρίου στις 21.00 στο Ολύμπιον - έχει διανομή και θα βγει στις αίθουσες της χώρας μας από την Feelgood Entertainment στις 7 Δεκεμβρίου)
Η υπόθεση: Ο Κρίστιαν είναι ο ευυπόληπτος επιμελητής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στην Στοκχόλμη, ένας διαζευγμένος πατέρας δύο ανήλικων κοριτσιών, που οδηγεί ηλεκτρονικό αυτοκίνητο μάρκας Tesla κι ένας άνθρωπος που βοηθάει τους επαίτες γύρω του όποτε μπορεί – πολλές φορές, όμως απλά τους λέει πως δεν έχει μετρητά. Επόμενο μεγάλο έκθεμα του μουσείου είναι το «Τετράγωνο», μια εγκατάσταση μιας καλλιτέχνιδας από την Αργεντινή, που καλεί τους περαστικούς να επιδείξουν αλτρουισμό, θυμίζοντάς τους το ρόλο ενός υπεύθυνου στην κοινωνία ατόμου. Αλλά καμιά φορά είναι δύσκολο να παραμείνεις πιστός στα ιδανικά σου. Μια μέρα, χωρίς να το καταλάβει, ο Κρίστιαν πέφτει θύμα ενός καλοστημένου κόλπου μέσω του οποίου του κλέβουν το πορτοφόλι και το κινητό του. Με την παρότρυνση ενός συνεργάτη του αντιδράει επιθετικά, κάτι που από τη μια έχει αποτέλεσμα (του επιστρέφονται τα κλεμμένα), από την άλλη όμως προκύπτουν και παρενέργειες. Κι έχει να αντιμετωπίσει και μια δημοσιογράφο, με την οποία κάνει σεξ, αλλά και τους μαρκετίστες που προσλαμβάνει το μουσείο για να προωθήσει την έκθεση, οι οποίοι ετοιμάζουν μια καμπάνια τουλάχιστον ανήθικη. Η έκρηξη του ανεξέλεγκτου Κρίστιαν οδηγεί αυτόν, όπως και το μουσείο, σε κρίση.
Η άποψή μας: Ο Κρίστιαν είναι όμορφος. Ο Κρίστιαν είναι ετοιμόλογος. Ο Κρίστιαν ξέρει να λέει μπούρδες να ακούγονται ωραία. Ο Κρίστιαν ξέρει από σύγχρονη τέχνη. Ή προσποιείται ότι ξέρει. Το σίγουρο είναι ότι οι άλλοι πείθονται. Ο Κρίστιαν είναι ένας μεσοαστός. Ξέρει κόσμο. Ξέρει πολύ κόσμο. Ξέρει έναν από τους 251 πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, από αυτούς που έχουν στην κατοχή τους τον μισό πλούτο ολάκερης της γης! Ξέρει τη σημασία να είσαι αυθεντικός και αυθόρμητος, οπότε τα... προβάρει και τα δύο. Όταν (νομίζει πως) σταματάει μια επίθεση ενός άντρα απέναντι σε μια γυναίκα που φωνάζει πως θα τη σκοτώσουν, νιώθει δυνατός, σαν να ξυπνάει μέσα του το αρσενικό, ένα αρσενικό που κατά πως φαίνεται, έχει δώσει τη θέση του σε έναν μετροσέξουαλ. Νιώθει έξαψη. Όταν καταλαβαίνει πως όλο αυτό ήταν κόλπο για να τον κλέψουν δημοσίως, θίγεται ο ανδρικός εγωισμός του. Και βάζει πλώρη να πάρει εκδίκηση. Ο σκηνοθέτης παίρνει όλα τα όπλα του και πυροβολεί αδιακρίτως.
Το χιούμορ του και ο σουρεαλισμός του παραπέμπουν από τον συμπατριώτη του Andersson και τον Bunuel μέχρι τον Haneke και τον Carax! Στην πρώτη γραμμή του πυρός, η τέχνη. Τι είναι τέχνη; Τι είναι σύγχρονη τέχνη; Το να μπει οποιοδήποτε αντικείμενο σε ένα μουσείο το κάνει αντικείμενο τέχνης; Είναι 20 βουναλάκια από χαλίκια μαζεμένα σε έναν μουσείο, τέχνη; Είναι 10 καρέκλες μπλεγμένες η μία πάνω στην άλλη, ακατάστατα, συνοδευμένες από τον ήχο της κατάρρευσής τους σε λούπα, τέχνη; Μπορεί οι ζωγραφιές ενός χιμπατζή να είναι τέχνη; Σύγχρονη τέχνη ρε φίλε. Ένας ακόμα τρόπος να διαχωρίζονται οι φτωχοί από τους πλούσιους. Οι μεγαλοαστοί θαυμάζουν την τέχνη – εννοείται ότι δεν καταλαβαίνουν γρι. Κι όταν η τέχνη είναι διαδραστική, ζωώδης, πηγμένη στα ένστικτα, η τέχνη είναι... επικίνδυνη! Τους τρομοκρατεί. Τους γελοιοποιεί: είναι καταπληκτική η σκηνή με τον Ρώσο καταστασιακό καλλιτέχνη που «κάνει» τον χιμπατζή σε ένα πάρτι γεμάτο από την αφάν γκατέ της σουηδικής κοινωνίας και τα κάνει γιάμπαλο!
Τρόμο να δουν τα μάτια σας! Αλλά πάντα σε πρώτο πλάνο ο Κρίστιαν. Ο καλός αυτός άνθρωπος. Που βοηθάει τους επαίτες: ξεχασμένοι στο περιθώριο, μόνο ως... εκρηκτική πρώτη ύλη για viral βίντεο μπορούν να χρησιμεύσουν! Ο εραστής: η σκηνή του σεξ με την Elisabeth Moss και η τύχη του... προφυλακτικού, είναι από τις πολύ αστείες της ταινίας. Ο δίκαιος: ζητάει δικαιοσύνη και βάζει να ακούσει... Justice!!! Ένα τίποτα είναι. Ένας κενός άνθρωπος που δείχνει ωραίος μέσα στα ακριβά του κουστούμια. Και η σύγχρονη τέχνη κάποτε θα είναι κλασική τέχνη, όπως σήμερα κλασική τέχνη είναι η τέχνη που κάποτε ήταν σύγχρονη: η τύχη του αγάλματος με τον έφιππο μπροστά από το μουσείο, που πρέπει να φύγει για να τοποθετηθεί εκεί το Τετράγωνο, είναι επίσης από τις πολλές αστείες σκηνές της ταινίας. Μιας ταινίας που μιλάει πέρα από τη σύγχρονη τέχνη και για τη σύγχρονη κοινωνία, που βρίσκεται ολοφάνερα σε ελεύθερη πτώση. «Θέλετε να βοηθήσετε να σωθεί ένας άνθρωπος;» ρωτάει μια ακτιβίστρια τους περαστικούς στο δρόμο. «Όχι σήμερα» είναι η απάντηση ενός, από εκείνους που δίνουν απάντηση! Ρε φίλε, κατάντια. Όσο οδεύουμε όμως προς το φινάλε νιώθεις να πλησιάζει με φόρα μια... αμηχανία! Μετά από δυόμιση ώρες ταινίας ο σκηνοθέτης αφήνει υποπλοκές ανολοκλήρωτες (πχ τι γίνεται η σχέση του κεντρικού ήρωα με την Moss;) και θαρρείς και φοβάται να το τραβήξει το πράγμα μέχρι τέλους. Κι εκεί που σκοτώνει με το βαμβάκι και μας κάνει να γελάμε με τα χάλια των δυτικών κοινωνιών, στο τέλος σοβαρεύει.
Και ο αμοραλιστής ήρωάς του γίνεται άνθρωπος. Άτσαλα. Βιαστικά. Παρά φύσιν. Παρά τρίχα αριστούργημα! Έτσι κι αλλιώς, πάντως, τούτη είναι σίγουρα μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς!
(η ταινία προβάλλεται την Τρίτη 7 Νοεμβρίου στις 21.00 στο Ολύμπιον - έχει διανομή και θα βγει στις αίθουσες της χώρας μας από την Feelgood Entertainment στις 7 Δεκεμβρίου)
Από την αγαπημένη μας Ισλανδία μας έρχεται η επόμενη ταινία που παρουσιάζουμε. Τίτλος της: «Ο κύκνος» (Svanurinn) της Ása Helga Hjörleifsdótirr. Την παγκόσμια πρεμιέρα της την έκανε στο περασμένο φεστιβάλ Τορόντο! Στη Θεσσαλονίκη προβάλλεται στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες»! Και αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της σκηνοθέτιδας. Που μια χαρά θα μπορούσε να συμμετέχει στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ μας. Τι, δεν έχει ρίζωμα αυτή νομίζετε;
Η υπόθεση: Η Σολ είναι ένα 9χρονο κορίτσι, λίγο ατίθασο. Οι γονείς της χωρίζουν και την ίδια την πιάνουν να κλέβει. Οπότε η τιμωρία της είναι να πάει στην εξοχή, στη φάρμα της θείας της, και να κάνει δουλειές για το καλοκαίρι. Η Σολ αρχικά δεν χαίρεται και πάρα πολύ για την τιμωρία της αυτή. Όμως, σιγά – σιγά όχι μόνον συνηθίζει αλλά αρχίζει να της αρέσει η κατάσταση και η καθημερινή ρουτίνα. Όποτε μπορεί βρίσκει καταφύγιο στη φαντασία της και πλάθει υπέροχες ιστορίες. Όταν στη φάρμα έρχεται ο Γιον, η Σολ αναστατώνεται. Ο Γιον εργάζεται κάθε καλοκαίρι στη φάρμα αλλά φτιάχνει κι εκείνος ιστορίες, τις οποίες καταγράφει σε μια σειρά από τεφτέρια που κλειδώνει στο γραφείο. Είναι αναγκαστικά συγκάτοικος της Σολ, η οποία βιώνει κάτι που μοιάζει με τον πρώτο της έρωτα. Όταν στο σπίτι έρχεται η ξαδέλφη της Σολ, η κόρη του ζεύγους που έχει τη φάρμα, η όμορφη Άστα, η δυναμική αλλάζει. Ανάμεσα σε εκείνη και τον Γιον υπάρχει αίσθημα, αλλά η κατάστασή της είναι πολύ μπερδεμένη. Και διηγείται και στην Σολ μια ιστορία για μια λίμνη πάνω από την κοιλάδα, όπου ένα τέρας μεταμορφώνεται σε κύκνο και οδηγεί ανθρώπους στον πνιγμό...
Η άποψή μας: «Δεν χρειαζόμαστε άλλους κόσμους. Χρειαζόμαστε έναν καθρέφτη». Αυτή είναι φράση από το «Solyaris» του Andrey Tarkovskiy, που την «πετάει» στο δείπνο ο Γιον για να «χαλαρώσει» μια έντονη συζήτηση. Η κουβέντα στην πληρότητά της, έτσι όπως την λέει ο Dr. Snaut στην ταινία του μέγιστου σκηνοθέτη είναι η εξής: «Science? Nonsense! In this situation mediocrity and genius are equally useless! I must tell you that we really have no desire to conquer any cosmos. We want to extend the Earth up to its borders. We don't know what to do with other worlds. We don't need other worlds. We need a mirror. We struggle to make contact, but we'll never achieve it. We are in a ridiculous predicament of man pursuing a goal that he fears and that he really does not need. Man needs man!». Δεν λέω πως όταν μια ταινία χρησιμοποιεί quotes από άλλη σπουδαία ταινία, την κάνει και την ίδια σπουδαία, αλλά είναι ένα σημαντικό στοιχείο που μας βοηθάει να την εκτιμήσουμε περισσότερο.
Και τούτη η ταινία από την Ισλανδία είναι μια ταινία που αξίζει να τη δει κάποιος, καθώς θα την εκτιμήσει ολωσδιόλου! Όλη την ταινία την βλέπουμε μέσα από τα μάτια της Σολ. Αυτή είναι που με τις πράξεις της – αντίδραση σε ότι άσχημο συμβαίνει γύρω της, οδηγείται σε δραματική αλλαγή περιβάλλοντος. Και από την θαλπωρή της μητέρας της, την παρέα των δύο μικρότερων αδελφών της, των (λίγων) φίλων της και της παραθαλάσσιας πόλης της, όπου δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτε σωματικό, όπου η επαφή της με τη φύση και τον κύκλο της ζωής ήταν περισσότερο αυτή ενός αδιάφορου παρατηρητή, πηγαίνει σε ένα επαρχιακό μέρος, μακριά από τον πολιτισμό, όπου το κινητό δεν πιάνει (δεν έχει καλό σήμα), όπου κυριαρχεί το βουνό, όπου τα πρόσωπα με τα οποία συναναστρέφεται απλά δεν είναι οι γονείς της, όπου κάνει δουλειές που απαιτούν σωματικό κάματο, όπου συμμετέχει ενεργά στον κύκλο της ζωής: γέννηση, μεγάλωμα, θάνατος. Δένεται με όλα αυτά, επηρεάζεται, μεγαλώνει, ωριμάζει. Καταλαβαίνει την έννοια της ανεξαρτησίας: τις ελευθερίες και τις δεσμεύσεις της. Το ότι συμμετέχει στη γέννηση ενός μοσχαριού είναι μια στιγμή συγκλονιστική για τη μικρή Σολ. Το ότι θα είναι παρούσα στη σφαγή του ίδιου αυτού μοσχαριού είναι μια στιγμή εξίσου συγκλονιστική. Και το αίμα του θα την στιγματίσει για πάντα! Δεν είναι όμως μόνο η φύση που θα την αλλάξει. Είναι και οι άνθρωποι. Οι νέες συναναστροφές. Που την μπάζουν στον κόσμο των ενηλίκων. Με τα δικά του προβλήματα. Η Σολ βλέπει τον Γιον να αυνανίζεται. Η Σολ βλέπει τον Γιον αφού έχει κάνει έρωτα με την Άστα. Ο Γιον φιλάει την Σολ – αυτά που της λέει μετά είναι πολύ όμορφα κι ευτυχώς διώχνουν κάθε υποψία και κάθε σύννεφο να χαρακτηριστεί η συγκεκριμένη κίνηση ως απότοκο παιδεραστίας!
Καμία σχέση, αλλά ζούμε και σε καιρούς έντονης πολιτικής ορθότητας, οπότε καλό είναι να τα διευκρινίζουμε όλα αυτά. Η Άστα αναπτύσσει με τη Σολ μία σχέση αγάπης – μίσους. Της εμπιστεύεται τα βαθύτερα μυστικά της. Της συμπεριφέρεται όμως και με σκληρότητα. Έχει τα δικά της θέματα να λύσει. Όπως και οι γονείς της. Στο τέλος, η Σολ θα είναι εκείνος ο κύκνος. Θα είναι η ίδια που θα έχει μεταμορφωθεί. Πολύ όμορφη ταινία, λυρικότατη όταν χρειάζεται, ρεαλιστικότατη στην ολοκληρία της, που στηρίζεται πάρα πολύ στους ώμους και στο προσωπάκι της Gríma Valsdóttir, η οποία υποδύεται τη Σολ και τα πάει μια χαρά, κερδίζοντας το στοίχημα με τον φακό, που την αγαπάει. Και κάτι τελευταίο: δεν νομίζω να υπάρχει πιο γοητευτικά παράξενο μέρος στον κόσμο από την Ισλανδία. Μια χώρα, ένα νησί, που οι κάτοικοί του δεν φτάνουν αυτούς της Θεσσαλονίκης, με μια φύση φοβερών αντιφάσεων, απόμακρη, απόκοσμη, μεγαλειώδη.
(η ταινία ολοκλήρωσε τις προβολές της στο φεστιβάλ – η ταινία δεν έχει προς το παρόν διανομή για τη χώρα μας)
Η υπόθεση: Η Σολ είναι ένα 9χρονο κορίτσι, λίγο ατίθασο. Οι γονείς της χωρίζουν και την ίδια την πιάνουν να κλέβει. Οπότε η τιμωρία της είναι να πάει στην εξοχή, στη φάρμα της θείας της, και να κάνει δουλειές για το καλοκαίρι. Η Σολ αρχικά δεν χαίρεται και πάρα πολύ για την τιμωρία της αυτή. Όμως, σιγά – σιγά όχι μόνον συνηθίζει αλλά αρχίζει να της αρέσει η κατάσταση και η καθημερινή ρουτίνα. Όποτε μπορεί βρίσκει καταφύγιο στη φαντασία της και πλάθει υπέροχες ιστορίες. Όταν στη φάρμα έρχεται ο Γιον, η Σολ αναστατώνεται. Ο Γιον εργάζεται κάθε καλοκαίρι στη φάρμα αλλά φτιάχνει κι εκείνος ιστορίες, τις οποίες καταγράφει σε μια σειρά από τεφτέρια που κλειδώνει στο γραφείο. Είναι αναγκαστικά συγκάτοικος της Σολ, η οποία βιώνει κάτι που μοιάζει με τον πρώτο της έρωτα. Όταν στο σπίτι έρχεται η ξαδέλφη της Σολ, η κόρη του ζεύγους που έχει τη φάρμα, η όμορφη Άστα, η δυναμική αλλάζει. Ανάμεσα σε εκείνη και τον Γιον υπάρχει αίσθημα, αλλά η κατάστασή της είναι πολύ μπερδεμένη. Και διηγείται και στην Σολ μια ιστορία για μια λίμνη πάνω από την κοιλάδα, όπου ένα τέρας μεταμορφώνεται σε κύκνο και οδηγεί ανθρώπους στον πνιγμό...
Η άποψή μας: «Δεν χρειαζόμαστε άλλους κόσμους. Χρειαζόμαστε έναν καθρέφτη». Αυτή είναι φράση από το «Solyaris» του Andrey Tarkovskiy, που την «πετάει» στο δείπνο ο Γιον για να «χαλαρώσει» μια έντονη συζήτηση. Η κουβέντα στην πληρότητά της, έτσι όπως την λέει ο Dr. Snaut στην ταινία του μέγιστου σκηνοθέτη είναι η εξής: «Science? Nonsense! In this situation mediocrity and genius are equally useless! I must tell you that we really have no desire to conquer any cosmos. We want to extend the Earth up to its borders. We don't know what to do with other worlds. We don't need other worlds. We need a mirror. We struggle to make contact, but we'll never achieve it. We are in a ridiculous predicament of man pursuing a goal that he fears and that he really does not need. Man needs man!». Δεν λέω πως όταν μια ταινία χρησιμοποιεί quotes από άλλη σπουδαία ταινία, την κάνει και την ίδια σπουδαία, αλλά είναι ένα σημαντικό στοιχείο που μας βοηθάει να την εκτιμήσουμε περισσότερο.
Και τούτη η ταινία από την Ισλανδία είναι μια ταινία που αξίζει να τη δει κάποιος, καθώς θα την εκτιμήσει ολωσδιόλου! Όλη την ταινία την βλέπουμε μέσα από τα μάτια της Σολ. Αυτή είναι που με τις πράξεις της – αντίδραση σε ότι άσχημο συμβαίνει γύρω της, οδηγείται σε δραματική αλλαγή περιβάλλοντος. Και από την θαλπωρή της μητέρας της, την παρέα των δύο μικρότερων αδελφών της, των (λίγων) φίλων της και της παραθαλάσσιας πόλης της, όπου δεν χρειαζόταν να κάνει τίποτε σωματικό, όπου η επαφή της με τη φύση και τον κύκλο της ζωής ήταν περισσότερο αυτή ενός αδιάφορου παρατηρητή, πηγαίνει σε ένα επαρχιακό μέρος, μακριά από τον πολιτισμό, όπου το κινητό δεν πιάνει (δεν έχει καλό σήμα), όπου κυριαρχεί το βουνό, όπου τα πρόσωπα με τα οποία συναναστρέφεται απλά δεν είναι οι γονείς της, όπου κάνει δουλειές που απαιτούν σωματικό κάματο, όπου συμμετέχει ενεργά στον κύκλο της ζωής: γέννηση, μεγάλωμα, θάνατος. Δένεται με όλα αυτά, επηρεάζεται, μεγαλώνει, ωριμάζει. Καταλαβαίνει την έννοια της ανεξαρτησίας: τις ελευθερίες και τις δεσμεύσεις της. Το ότι συμμετέχει στη γέννηση ενός μοσχαριού είναι μια στιγμή συγκλονιστική για τη μικρή Σολ. Το ότι θα είναι παρούσα στη σφαγή του ίδιου αυτού μοσχαριού είναι μια στιγμή εξίσου συγκλονιστική. Και το αίμα του θα την στιγματίσει για πάντα! Δεν είναι όμως μόνο η φύση που θα την αλλάξει. Είναι και οι άνθρωποι. Οι νέες συναναστροφές. Που την μπάζουν στον κόσμο των ενηλίκων. Με τα δικά του προβλήματα. Η Σολ βλέπει τον Γιον να αυνανίζεται. Η Σολ βλέπει τον Γιον αφού έχει κάνει έρωτα με την Άστα. Ο Γιον φιλάει την Σολ – αυτά που της λέει μετά είναι πολύ όμορφα κι ευτυχώς διώχνουν κάθε υποψία και κάθε σύννεφο να χαρακτηριστεί η συγκεκριμένη κίνηση ως απότοκο παιδεραστίας!
Καμία σχέση, αλλά ζούμε και σε καιρούς έντονης πολιτικής ορθότητας, οπότε καλό είναι να τα διευκρινίζουμε όλα αυτά. Η Άστα αναπτύσσει με τη Σολ μία σχέση αγάπης – μίσους. Της εμπιστεύεται τα βαθύτερα μυστικά της. Της συμπεριφέρεται όμως και με σκληρότητα. Έχει τα δικά της θέματα να λύσει. Όπως και οι γονείς της. Στο τέλος, η Σολ θα είναι εκείνος ο κύκνος. Θα είναι η ίδια που θα έχει μεταμορφωθεί. Πολύ όμορφη ταινία, λυρικότατη όταν χρειάζεται, ρεαλιστικότατη στην ολοκληρία της, που στηρίζεται πάρα πολύ στους ώμους και στο προσωπάκι της Gríma Valsdóttir, η οποία υποδύεται τη Σολ και τα πάει μια χαρά, κερδίζοντας το στοίχημα με τον φακό, που την αγαπάει. Και κάτι τελευταίο: δεν νομίζω να υπάρχει πιο γοητευτικά παράξενο μέρος στον κόσμο από την Ισλανδία. Μια χώρα, ένα νησί, που οι κάτοικοί του δεν φτάνουν αυτούς της Θεσσαλονίκης, με μια φύση φοβερών αντιφάσεων, απόμακρη, απόκοσμη, μεγαλειώδη.
(η ταινία ολοκλήρωσε τις προβολές της στο φεστιβάλ – η ταινία δεν έχει προς το παρόν διανομή για τη χώρα μας)
O Dave McCary, συνιδρυτής της ομάδας σκετς κωμωδίας Good Neighbor στο Λος Άντζελες, βρίσκεται στην τέταρτη σεζόν του ως σεναριογράφος και σκηνοθέτης στο Saturday Night Live. Το «Brigsby Bear» αποτελεί το κινηματογραφικό του ντεμπούτο ως σκηνοθέτη σε ταινία μεγάλου μήκους. Την παγκόσμια πρεμιέρα της η ταινία της έκανε στο φεστιβάλ του Σάντανς, ενώ προβλήθηκε και στο φεστιβάλ των Καννών, στο τμήμα «Εβδομάδα της Κριτικής». Στη Θεσσαλονίκη προβάλλεται στο τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες».
Η υπόθεση: Ο Τζέιμς έχει εμμονή με την σειρά Brigsby Bear, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά με ήρωα έναν αρκούδο. Ο Τζέιμς έχει γραμμένα σε βιντεοκασέτες όλα τα επεισόδια της σειράς από τη δεκαετία του ’80 κι έχει διακοσμήσει το δωμάτιό του αναλόγως. Όλα αυτά θα ήταν φυσιολογικά, αν ο Τζέιμς δεν ήταν 25 χρονών και κλεισμένος σ’ ένα καταφύγιο για όλη του τη ζωή. Μα για τον Τζέιμς όλα αυτά είναι φυσιολογικά, μιας που δεν έχει γνωρίσει κάτι διαφορετικό. Πώς βρέθηκε στο καταφύγιο; Ποιοι είναι οι γονείς του και ποιοι οι πραγματικοί γονείς του; Θα καταφέρει να βρεθεί στον έξω κόσμο και να δει άλλους ανθρώπους; Και πως θα καταφέρει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα;
Η άποψή μας: Κοίτα να δεις που αναπάντεχα πέφτεις πάνω σε μια ταινία τόσο γλυκιά και τόσο σπουδαία, που παθαίνεις πλάκα. Ίσως να είναι κάτι που με συναρπάζει για άγνωστους λόγους περισσότερο από όσο πρέπει (!) στις ταινίες εγκλεισμού, όπου ο ήρωας δεν γνωρίζει πώς και γιατί βρέθηκε στη συγκεκριμένη κατάσταση, μια κατάσταση, τη μοναδική που αναγνωρίζει ως πραγματική! Και με κάποιον τρόπο η πραγματικότητά του αποκαλύπτεται και είναι ψεύτικη και άντε να προσαρμοστείς στον αληθινό κόσμο. Το έχουμε δει σε παραλλαγές το έργο αρκετές φορές. Από την «Ερωτική χημεία» μέχρι το «Underground» και από το «Truman Show» μέχρι το πιο πρόσφατο (και πιο δραματικό από όλα τα προηγούμενα) «Το δωμάτιο». Και ναι, κάπου επικρέμεται και η σκιά του «Κυνόδοντα»! Όλα ωραία ως εδώ. Το ακόμα πιο ωραίο είναι πως οι δημιουργοί πρόσεξαν πάρα πολύ ώστε ο κεντρικός ήρωας να μην αποτελέσει πρώτη ύλη για χαβά, καζούρα και φτηνά αστεία. Καμία σχέση. Ο Τζέιμς δεν είναι χαζός. Φανταστείτε όμως κι εσείς τον εαυτό σας: επί 25 χρόνια να ζείτε σε μια πραγματικότητα και αυτό να αλλάζει βιαίως! Τόσες πολλές νέες πληροφορίες, τόσα πολλά νέα ερεθίσματα, τόσοι πολλοί άλλοι άνθρωποι! Βραχυκυκλώνεις!
Κι εδώ αρχίζει το ακόμα πιο σπουδαίο. Ο Τζέιμς μοιάζει σαν τους geeks, αυτούς που είναι «δυσλειτουργικοί» μέσα στις άθλιες δυτικές κοινωνίες μας και βρίσκουν καταφύγιο θεοποιώντας κάτι: μια τηλεοπτική σειρά, μια ταινία, ένα βιβλίο, κάτι που παίρνει άλλες διαστάσεις, κάτι που μοιράζονται με άλλους geeks κι έτσι νοιώθουν κοινωνικοποίηση και... όχι μοναξιά! Ο Τζέιμς δεν είναι στενόμυαλος: αγκαλιάζει την αλλαγή. Αλλά θέλει τον χρόνο του. Εκτιμά τα νέα δεδομένα: τη νέα του οικογένεια, το διαφορετικό φαγητό (η... διαφήμιση συγκεκριμένου αναψυκτικού είναι από τα ελάχιστα μείον της ταινίας, αλλά μάλλον πήραν οι δημιουργοί αρκετά χρήματα για να πουν όχι), το πρώτο πάρτι, τη μουσική, τους νέους φίλους. Δεν μπορεί όμως να διαγράψει μονοκοντυλιά μια ολόκληρη ζωή. Ο ίδιος τη βρίσκει τη λύση: θα προσπαθήσει να γυρίσει ταινία με τον λατρεμένο του αρκουδο-ήρωα. Και η ιδέα του έρχεται όταν ο αληθινός του πατέρας τον πηγαίνει στο σινεμά για πρώτη φορά! Και μετά η ταινία γίνεται μια ανοιχτή επιστολή αγάπης στον κινηματογράφο! Αλλά και στην παραγωγική διαδικασία! Το πόσο ενδιαφέρον είναι να φτιάχνεις κάτι δημιουργικά, μαζί με φίλους με τους οποίους μοιράζεσαι το ίδιο πάθος, το ίδιο όραμα, την ίδια αγάπη. Η σκηνή που ο Τζέιμς στα γυρίσματα της ταινίας του λέει τι ακριβώς είναι ο κινηματογράφος σου προκαλεί ανατριχίλα. Γενικώς, όλοι οι χαρακτήρες σκιαγραφούνται με σεβασμό και αγάπη, ακόμα και οι... κακοί! Η ταινία βγάζει μπόλικο γέλιο. Πχ, όταν ο Τζέιμς αρχίζει να χρησιμοποιεί το google για να μάθει πως γυρίζεται μια ταινία και άλλα ερωτήματα που τον απασχολούν, βάζει στο τέλος και ένα thank you, σαν να ευχαριστεί το google για την προσφορά του!
Πάρα πολύ ωραία ταινία, με το άγνωστο στο ευρύ κοινό καστ να πλαισιώνεται από πολύ γνωστούς ηθοποιούς σε μικρούς ρόλους, όπως οι Claire Danes, Greg Kinnear, Mark Hamill, Jane Adams και Andy Samberg. Καιρό είχαμε να διασκεδάσουμε τόσο πολύ!
(η ταινία έχει μία επαναληπτική προβολή την Κυριακή 12 Νοεμβρίου στις 22.30 στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης – έχει διανομή και θα βγει στις αίθουσες της χώρας μας από την Feelgood Entertainment χωρίς να έχει ακόμα ημερομηνία εξόδου)
Η υπόθεση: Ο Τζέιμς έχει εμμονή με την σειρά Brigsby Bear, ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά με ήρωα έναν αρκούδο. Ο Τζέιμς έχει γραμμένα σε βιντεοκασέτες όλα τα επεισόδια της σειράς από τη δεκαετία του ’80 κι έχει διακοσμήσει το δωμάτιό του αναλόγως. Όλα αυτά θα ήταν φυσιολογικά, αν ο Τζέιμς δεν ήταν 25 χρονών και κλεισμένος σ’ ένα καταφύγιο για όλη του τη ζωή. Μα για τον Τζέιμς όλα αυτά είναι φυσιολογικά, μιας που δεν έχει γνωρίσει κάτι διαφορετικό. Πώς βρέθηκε στο καταφύγιο; Ποιοι είναι οι γονείς του και ποιοι οι πραγματικοί γονείς του; Θα καταφέρει να βρεθεί στον έξω κόσμο και να δει άλλους ανθρώπους; Και πως θα καταφέρει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα;
Η άποψή μας: Κοίτα να δεις που αναπάντεχα πέφτεις πάνω σε μια ταινία τόσο γλυκιά και τόσο σπουδαία, που παθαίνεις πλάκα. Ίσως να είναι κάτι που με συναρπάζει για άγνωστους λόγους περισσότερο από όσο πρέπει (!) στις ταινίες εγκλεισμού, όπου ο ήρωας δεν γνωρίζει πώς και γιατί βρέθηκε στη συγκεκριμένη κατάσταση, μια κατάσταση, τη μοναδική που αναγνωρίζει ως πραγματική! Και με κάποιον τρόπο η πραγματικότητά του αποκαλύπτεται και είναι ψεύτικη και άντε να προσαρμοστείς στον αληθινό κόσμο. Το έχουμε δει σε παραλλαγές το έργο αρκετές φορές. Από την «Ερωτική χημεία» μέχρι το «Underground» και από το «Truman Show» μέχρι το πιο πρόσφατο (και πιο δραματικό από όλα τα προηγούμενα) «Το δωμάτιο». Και ναι, κάπου επικρέμεται και η σκιά του «Κυνόδοντα»! Όλα ωραία ως εδώ. Το ακόμα πιο ωραίο είναι πως οι δημιουργοί πρόσεξαν πάρα πολύ ώστε ο κεντρικός ήρωας να μην αποτελέσει πρώτη ύλη για χαβά, καζούρα και φτηνά αστεία. Καμία σχέση. Ο Τζέιμς δεν είναι χαζός. Φανταστείτε όμως κι εσείς τον εαυτό σας: επί 25 χρόνια να ζείτε σε μια πραγματικότητα και αυτό να αλλάζει βιαίως! Τόσες πολλές νέες πληροφορίες, τόσα πολλά νέα ερεθίσματα, τόσοι πολλοί άλλοι άνθρωποι! Βραχυκυκλώνεις!
Κι εδώ αρχίζει το ακόμα πιο σπουδαίο. Ο Τζέιμς μοιάζει σαν τους geeks, αυτούς που είναι «δυσλειτουργικοί» μέσα στις άθλιες δυτικές κοινωνίες μας και βρίσκουν καταφύγιο θεοποιώντας κάτι: μια τηλεοπτική σειρά, μια ταινία, ένα βιβλίο, κάτι που παίρνει άλλες διαστάσεις, κάτι που μοιράζονται με άλλους geeks κι έτσι νοιώθουν κοινωνικοποίηση και... όχι μοναξιά! Ο Τζέιμς δεν είναι στενόμυαλος: αγκαλιάζει την αλλαγή. Αλλά θέλει τον χρόνο του. Εκτιμά τα νέα δεδομένα: τη νέα του οικογένεια, το διαφορετικό φαγητό (η... διαφήμιση συγκεκριμένου αναψυκτικού είναι από τα ελάχιστα μείον της ταινίας, αλλά μάλλον πήραν οι δημιουργοί αρκετά χρήματα για να πουν όχι), το πρώτο πάρτι, τη μουσική, τους νέους φίλους. Δεν μπορεί όμως να διαγράψει μονοκοντυλιά μια ολόκληρη ζωή. Ο ίδιος τη βρίσκει τη λύση: θα προσπαθήσει να γυρίσει ταινία με τον λατρεμένο του αρκουδο-ήρωα. Και η ιδέα του έρχεται όταν ο αληθινός του πατέρας τον πηγαίνει στο σινεμά για πρώτη φορά! Και μετά η ταινία γίνεται μια ανοιχτή επιστολή αγάπης στον κινηματογράφο! Αλλά και στην παραγωγική διαδικασία! Το πόσο ενδιαφέρον είναι να φτιάχνεις κάτι δημιουργικά, μαζί με φίλους με τους οποίους μοιράζεσαι το ίδιο πάθος, το ίδιο όραμα, την ίδια αγάπη. Η σκηνή που ο Τζέιμς στα γυρίσματα της ταινίας του λέει τι ακριβώς είναι ο κινηματογράφος σου προκαλεί ανατριχίλα. Γενικώς, όλοι οι χαρακτήρες σκιαγραφούνται με σεβασμό και αγάπη, ακόμα και οι... κακοί! Η ταινία βγάζει μπόλικο γέλιο. Πχ, όταν ο Τζέιμς αρχίζει να χρησιμοποιεί το google για να μάθει πως γυρίζεται μια ταινία και άλλα ερωτήματα που τον απασχολούν, βάζει στο τέλος και ένα thank you, σαν να ευχαριστεί το google για την προσφορά του!
Πάρα πολύ ωραία ταινία, με το άγνωστο στο ευρύ κοινό καστ να πλαισιώνεται από πολύ γνωστούς ηθοποιούς σε μικρούς ρόλους, όπως οι Claire Danes, Greg Kinnear, Mark Hamill, Jane Adams και Andy Samberg. Καιρό είχαμε να διασκεδάσουμε τόσο πολύ!
(η ταινία έχει μία επαναληπτική προβολή την Κυριακή 12 Νοεμβρίου στις 22.30 στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης – έχει διανομή και θα βγει στις αίθουσες της χώρας μας από την Feelgood Entertainment χωρίς να έχει ακόμα ημερομηνία εξόδου)
Θόδωρος Γιαχουστίδης
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική