Η πράξη του φόνου
των Joshua Oppenheimer, Christine Cynn, Anonymous
Όλα τα γουρούνια έχουν την ίδια όψη
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Οι δολοφόνοι γράφουν την ιστορία...
Έχει ενδιαφέρον να παραθέσουμε μερικά στοιχεία σχετικά με το τι εστί Ινδονησία, από μια ουδέτερη (;) ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια, όπως είναι η (ελληνική έκδοση της) Wikipedia:
Η Ινδονησία είναι νησιωτικό κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας, που απαρτίζεται από περίπου 18.000 νησιά. Με πληθυσμό 261.890.900 κατοίκων σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις για το 2017, είναι η τέταρτη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο κι έχει το μεγαλύτερο πληθυσμό μουσουλμάνων. Πρωτεύουσα είναι η Τζακάρτα, παλαιότερα γνωστή ως Μπατάβια. (...)
Το 1965 πραγματοποιήθηκε στην Ινδονησία αποτυχημένη, αιματηρή απόπειρα πραξικοπήματος. Η απόπειρα, που στοίχισε τη ζωή σε έξι στρατηγούς, μεταξύ των οποίων και στον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, οργανώθηκε από το διοικητή της προεδρικής φρουράς, αντισυνταγματάρχη Αντάνγκ. Στο σύντομο διάστημα της λειτουργίας του ραδιοφωνικού σταθμού των στασιαστών, ο Αντάνγκ ισχυρίστηκε ότι το υπό την ηγεσία του «Κίνημα της 30ης Σεπτεμβρίου» -το οποίο πρόλαβε να σχηματίζει προσωρινή κυβέρνηση- αναγκάστηκε να καταλάβει την εξουσία γιατί βρισκόταν σε εξέλιξη συνωμοσία της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών (CIA) και στρατηγών, με στόχο την ανατροπή του νόμιμου προέδρου Σουκάρνο. Το πρωί της 2ας Οκτωβρίου, οι δρόμοι της Τζακάρτα κατακλύστηκαν από στρατιωτικά αποσπάσματα που εκτελούσαν περιπολίες για να συλλάβουν και να οδηγήσουν στις φυλακές τους στασιαστές. Πρωταγωνιστικό ρόλο στη συντριβή των κινηματιών έπαιξε ο στρατηγός Σουχάρτο, ο οποίος προέβαλε πλέον ως ο ισχυρός άνδρας της Ινδονησίας, παραμερίζοντας τον εθνικιστή-μαρξιστή Σουκάρνο.
Ο Ινδονήσιος πρόεδρος, αν και διατήρησε τυπικά το αξίωμά του, ήταν τόσο αποδυναμωμένος πλέον ώστε σύντομα αναγκάστηκε να διορίσει αρχηγό του Γενικού Επιτελείου τον Σουχάρτο, αν και ο τελευταίος άφησε σαφή υπονοούμενα για ανάμιξη του Σουκάρνο στο πραξικόπημα, προετοιμάζοντας το έδαφος για την έξωσή του από το προεδρικό μέγαρο. Οι υποψίες για την οργάνωση του πραξικοπήματος έπεσαν στο κινεζόφιλο Κομουνιστικό Κόμμα Ινδονησίας, το οποίο, χάρη στον πρωταγωνιστικό του ρόλο στον αντιαποικιακό αγώνα, την εκλογική του δύναμη και την ισχυρή του οργάνωση, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή και ασκούσε επιρροή στην πολιτική του Σουκάρνο. Υπό την καθοδήγηση του Σουχάρτο και με την ανοχή των Άγγλων και Αμερικανών συμβούλων του, ξεκίνησε μία απερίγραπτη σφαγή των κομμουνιστών, που κράτησε μήνες. Τα μέλη του κομμουνιστικού κόμματος και της νεολαίας του, "Πεμούντα Ρακτζάν", συλλαμβάνονταν κατά δεκάδες από το στρατό και οδηγήθηκαν στις φυλακές, ενώ αντικομμουνιστές μουσουλμάνοι πυρπόλησαν τα κεντρικά γραφεία του Κομουνιστικό Κόμματος στην Τζακάρτα, υπό τα απαθή ή εγκωμιαστικά βλέμματα των αστυνομικών.
Σε όλη την Ινδονησία κομμουνιστές εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από στρατιώτες ή λιντσαρίστηκαν από μουσουλμάνους, σε ορισμένες δε περιπτώσεις βασανίστηκαν ή κάηκαν ζωντανοί μέσα στις λέσχες τους. Ο Σουκάρνο αποκάλυψε ότι μόλις την επομένη του πραξικοπήματος εκτελέστηκαν 87.000 κομμουνιστές, ενώ ο τελικός απολογισμός του πογκρόμ ήταν εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί, ίσως και πάνω από ένα εκατομμύριο. Με την τραγική του κατάληξη, το αποτυχημένο πραξικόπημα της Τζακάρτα -που καταδικάστηκε ως "ολέθριος προβοκατόρικος τυχοδιωκτισμός" από τη Μόσχα- έβλαψε καίρια το επαναστατικό γόητρο της Κίνας, σε μία περίοδο που η μαοϊκή ηγεσία προσπαθούσε να διευρύνει τα ερείσματά της στον Τρίτο Κόσμο. Ο δε στρατηγός Σουχάρτο κατάφερε να παραγκωνίσει τον αποδυναμωμένο Σουκάρνο και να γίνει πρόεδρος το 1968, επιβάλλοντας τη Νέα Τάξη, η οποία υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και προσέλκυσε ξένες επενδύσεις με αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη της Ινδονησίας. Όμως, η απολυταρχική Νέα Τάξη κατηγορήθηκε για διαφθορά και καταστολή της αντιπολίτευσης.
Σύνοψη: Μεντάν, Ινδονησία. Όταν η κυβέρνηση της Ινδονησίας ανατράπηκε από το στρατό το 1965, ο Ανουάρ και οι φίλοι του «προάχθηκαν» από μικροκακοποιούς, που πουλούσαν εισιτήρια του σινεμά στη μαύρη αγορά, σε αρχηγούς ταγμάτων θανάτου. Βοήθησαν το στρατό να σκοτώσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο κομμουνιστές, Κινέζους και διανοούμενους μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο. Εκτελεστής του πιο διαβόητου τάγματος θανάτου στην πόλη του, ο Ανουάρ δολοφόνησε εκατοντάδες ανθρώπους με τα ίδια του τα χέρια. 50 χρόνια μετά ο Ανουάρ λατρεύεται ως ο ιδρυτής ενός δεξιού παραστρατιωτικού οργανισμού που προέκυψε μέσα από τα τάγματα θανάτου. Ο οργανισμός είναι τόσο ισχυρός που στις ηγετικές θέσεις βρίσκονται υπουργοί της κυβέρνησης, οι οποίοι κομπάζουν για τα πάντα: από τη διαφθορά και την εκλογική νοθεία έως τις πράξεις της γενοκτονίας. Και κανένα από τα μέλη του οργανισμού δεν έχει οποιοδήποτε πρόβλημα να συμμετάσχει – με μεγάλη προθυμία, ευχαρίστηση και περηφάνια – στην αναπαράσταση των φόνων που διέπραξε. Αναπαράσταση μέσω διαφορετικών κινηματογραφικών ειδών!
Η άποψή μας: Τρία ντοκιμαντέρ που σοκάρουν, σε χρονικό διάστημα λίγων εβδομάδων: «Θα πέσει η νύχτα» (Night Will Fall, 2014), «Η όψη της σιωπής» (The Look of Silence, 2014) και τώρα αυτό, το «Η πράξη του φόνου» (The Act of Killing, 2012). Το πρώτο χρησιμοποιούσε ως υλικό, ώρες πλάνων που τραβούσαν Βρετανοί, Σοβιετικοί και Αμερικάνοι στρατιώτες μέσα από στρατόπεδα συγκέντρωσης, αμέσως μετά την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας στους Συμμάχους. Συμμετείχε στη σκηνοθεσία και ο Alfred Hitchcock και ήταν ένα ντοκιμαντέρ χαμένο για χρόνια που βρέθηκε τυχαία! Το δεύτερο ντοκιμαντέρ κινηματογραφούσε έναν Ινδονήσιο, του οποίου τον αδελφό δολοφόνησαν με ειδεχθή τρόπο οι συμπατριώτες του παραστρατιωτικοί ως κομουνιστή, καθώς συναντούσε πρόσωπο με πρόσωπο, «ανθρώπους» που συμμετείχαν στη δολοφονία του. Και το τρίτο έρχεται να συμπληρώσει τη φρίκη.
Τα δύο από τα τρία σκηνοθετήθηκαν από τον ίδιο άνθρωπο: τον Joshua Oppenheimer. Σε τούτο συγκεκριμένα υπήρξε και Ινδονήσιος συνσκηνοθέτης αλλά και 48 ακόμα Ινδονήσιοι συνεργάτες, οι οποίοι στους τίτλους τέλους αναφέρονται ως «Anonymous»! Κι αυτό από φόβο μην... αυτοκτονήσουν με κανένα μαχαίρι στην πλάτη! Βλέπετε, οι παραστρατιωτικοί ακόμα ορίζουν τα πράγματα στη χώρα. Κι αυτή είναι η διαφορά με το ντοκιμαντέρ για τα εγκλήματα των Ναζί. Εκεί, οι πρωτεργάτες και οι υψηλόβαθμοι τιμωρήθηκαν για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ή μήπως όχι; Εντάξει, δεν θέλω να ανοίξω αυτήν τη συζήτηση τώρα. Πάντως, στα φανερά, οι Ινδονήσιοι δολοφόνοι συνεχίζουν να κυβερνούν. Και δεν νιώθουν καμία ντροπή, καμία μεταμέλεια, κανένα ίχνος συνείδησης. Και τα τρία ντοκιμαντέρ συγκλονίζουν – και κυριολεκτώ: εντάξει, ξέρουμε ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλό αλλά πολλοί είναι εκείνοι που αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι στο κακό έχει πολύ μεγαλύτερη έφεση! Οι εικόνες των νεκρών Εβραίων να πετιούνται κατά εκατοντάδες μέσα σε μαζικούς τάφους, σκελετωμένοι, σαν κούκλες, με γυμνά χέρια, από στρατιώτες, δεν βγαίνει από το μυαλό εύκολα. Στοιχειώνει. Σου γαμεί τα ήπατα. Σε κλονίζει. Ποιος άνθρωπος ρε παιδιά. Ποια ανθρωπότητα. Και σε αυτό το ντοκιμαντέρ πλέον τα βλέπουμε όλα! Δολοφόνοι να κομπάζουν για το πως σκότωναν κομουνιστές! Με ξύλο στο σβέρκο. Με αποκεφαλισμούς. Με σύρμα γύρω από το λαιμό (αναίμακτο αυτό!). Με πατήματα από αυτοκίνητα. Με πυρπολισμούς. Με ανασκολοπισμούς. Με βιασμούς γυναικών. Σιχάματα.
Να περιγράφουν και να γελούν! Να αναπαριστούν με όσο πιο γκροτέσκο τρόπο μπορούν. Εκείνος δε ο τύπος που ντύνεται γυναίκα και βασανίζει έναν κομουνιστή, ταΐζοντας τον με το συκώτι, αφού προηγουμένως τον έχει ξεκοιλιάσει (είπαμε, σε αναπαράσταση) μόνο εμετό μπορεί να σε προκαλέσει. Αμ στην κρατική τηλεόραση; Η δημοσιογράφος να έχει καλεσμένους τους δολοφόνους και να τους συγχαίρει για το έργο τους, αφού οι κομουνιστές ήντανε κακοί – και να χαριεντίζεται μαζί με τα αποβράσματα! Το φόκους πέφτει κυρίως πάνω στον Ανουάρ. Που δεν έχει κανένα πρόβλημα να προσκαλεί τα εγγόνια του να παρακολουθήσουν σκηνές από τις αναπαραστάσεις! Που πρωταγωνιστεί σε πολλές από τις αναπαραστάσεις, παίζοντας το θύμα, τον κομουνιστή. Και κάποια στιγμή, λυγίζει. Ερινύες; Μπορεί. Στο φινάλε πάει να ξεράσει από τις αμαρτίες που συνειδητοποιεί ότι έχει διαπράξει. Να πνιγεί από το αίμα των αθώων. Ψόφος! Και μετά μου λέτε, επαναλαμβάνω, για Θεό και για ανθρωπότητα. Ένα ντοκιμαντέρ που ταράζει συνειδήσεις και ταρακουνάει βεβαιότητες. Έστω για λίγο. Και με την υποστήριξη των τεράστιων Werner Herzog και Errol Morris! Δεν χάνεται με τίποτε!
Ο Ινδονήσιος πρόεδρος, αν και διατήρησε τυπικά το αξίωμά του, ήταν τόσο αποδυναμωμένος πλέον ώστε σύντομα αναγκάστηκε να διορίσει αρχηγό του Γενικού Επιτελείου τον Σουχάρτο, αν και ο τελευταίος άφησε σαφή υπονοούμενα για ανάμιξη του Σουκάρνο στο πραξικόπημα, προετοιμάζοντας το έδαφος για την έξωσή του από το προεδρικό μέγαρο. Οι υποψίες για την οργάνωση του πραξικοπήματος έπεσαν στο κινεζόφιλο Κομουνιστικό Κόμμα Ινδονησίας, το οποίο, χάρη στον πρωταγωνιστικό του ρόλο στον αντιαποικιακό αγώνα, την εκλογική του δύναμη και την ισχυρή του οργάνωση, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη δημόσια ζωή και ασκούσε επιρροή στην πολιτική του Σουκάρνο. Υπό την καθοδήγηση του Σουχάρτο και με την ανοχή των Άγγλων και Αμερικανών συμβούλων του, ξεκίνησε μία απερίγραπτη σφαγή των κομμουνιστών, που κράτησε μήνες. Τα μέλη του κομμουνιστικού κόμματος και της νεολαίας του, "Πεμούντα Ρακτζάν", συλλαμβάνονταν κατά δεκάδες από το στρατό και οδηγήθηκαν στις φυλακές, ενώ αντικομμουνιστές μουσουλμάνοι πυρπόλησαν τα κεντρικά γραφεία του Κομουνιστικό Κόμματος στην Τζακάρτα, υπό τα απαθή ή εγκωμιαστικά βλέμματα των αστυνομικών.
Σε όλη την Ινδονησία κομμουνιστές εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από στρατιώτες ή λιντσαρίστηκαν από μουσουλμάνους, σε ορισμένες δε περιπτώσεις βασανίστηκαν ή κάηκαν ζωντανοί μέσα στις λέσχες τους. Ο Σουκάρνο αποκάλυψε ότι μόλις την επομένη του πραξικοπήματος εκτελέστηκαν 87.000 κομμουνιστές, ενώ ο τελικός απολογισμός του πογκρόμ ήταν εκατοντάδες χιλιάδες νεκροί, ίσως και πάνω από ένα εκατομμύριο. Με την τραγική του κατάληξη, το αποτυχημένο πραξικόπημα της Τζακάρτα -που καταδικάστηκε ως "ολέθριος προβοκατόρικος τυχοδιωκτισμός" από τη Μόσχα- έβλαψε καίρια το επαναστατικό γόητρο της Κίνας, σε μία περίοδο που η μαοϊκή ηγεσία προσπαθούσε να διευρύνει τα ερείσματά της στον Τρίτο Κόσμο. Ο δε στρατηγός Σουχάρτο κατάφερε να παραγκωνίσει τον αποδυναμωμένο Σουκάρνο και να γίνει πρόεδρος το 1968, επιβάλλοντας τη Νέα Τάξη, η οποία υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και προσέλκυσε ξένες επενδύσεις με αποτέλεσμα την οικονομική ανάπτυξη της Ινδονησίας. Όμως, η απολυταρχική Νέα Τάξη κατηγορήθηκε για διαφθορά και καταστολή της αντιπολίτευσης.
Σύνοψη: Μεντάν, Ινδονησία. Όταν η κυβέρνηση της Ινδονησίας ανατράπηκε από το στρατό το 1965, ο Ανουάρ και οι φίλοι του «προάχθηκαν» από μικροκακοποιούς, που πουλούσαν εισιτήρια του σινεμά στη μαύρη αγορά, σε αρχηγούς ταγμάτων θανάτου. Βοήθησαν το στρατό να σκοτώσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο κομμουνιστές, Κινέζους και διανοούμενους μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο. Εκτελεστής του πιο διαβόητου τάγματος θανάτου στην πόλη του, ο Ανουάρ δολοφόνησε εκατοντάδες ανθρώπους με τα ίδια του τα χέρια. 50 χρόνια μετά ο Ανουάρ λατρεύεται ως ο ιδρυτής ενός δεξιού παραστρατιωτικού οργανισμού που προέκυψε μέσα από τα τάγματα θανάτου. Ο οργανισμός είναι τόσο ισχυρός που στις ηγετικές θέσεις βρίσκονται υπουργοί της κυβέρνησης, οι οποίοι κομπάζουν για τα πάντα: από τη διαφθορά και την εκλογική νοθεία έως τις πράξεις της γενοκτονίας. Και κανένα από τα μέλη του οργανισμού δεν έχει οποιοδήποτε πρόβλημα να συμμετάσχει – με μεγάλη προθυμία, ευχαρίστηση και περηφάνια – στην αναπαράσταση των φόνων που διέπραξε. Αναπαράσταση μέσω διαφορετικών κινηματογραφικών ειδών!
Η άποψή μας: Τρία ντοκιμαντέρ που σοκάρουν, σε χρονικό διάστημα λίγων εβδομάδων: «Θα πέσει η νύχτα» (Night Will Fall, 2014), «Η όψη της σιωπής» (The Look of Silence, 2014) και τώρα αυτό, το «Η πράξη του φόνου» (The Act of Killing, 2012). Το πρώτο χρησιμοποιούσε ως υλικό, ώρες πλάνων που τραβούσαν Βρετανοί, Σοβιετικοί και Αμερικάνοι στρατιώτες μέσα από στρατόπεδα συγκέντρωσης, αμέσως μετά την παράδοση της ναζιστικής Γερμανίας στους Συμμάχους. Συμμετείχε στη σκηνοθεσία και ο Alfred Hitchcock και ήταν ένα ντοκιμαντέρ χαμένο για χρόνια που βρέθηκε τυχαία! Το δεύτερο ντοκιμαντέρ κινηματογραφούσε έναν Ινδονήσιο, του οποίου τον αδελφό δολοφόνησαν με ειδεχθή τρόπο οι συμπατριώτες του παραστρατιωτικοί ως κομουνιστή, καθώς συναντούσε πρόσωπο με πρόσωπο, «ανθρώπους» που συμμετείχαν στη δολοφονία του. Και το τρίτο έρχεται να συμπληρώσει τη φρίκη.
Τα δύο από τα τρία σκηνοθετήθηκαν από τον ίδιο άνθρωπο: τον Joshua Oppenheimer. Σε τούτο συγκεκριμένα υπήρξε και Ινδονήσιος συνσκηνοθέτης αλλά και 48 ακόμα Ινδονήσιοι συνεργάτες, οι οποίοι στους τίτλους τέλους αναφέρονται ως «Anonymous»! Κι αυτό από φόβο μην... αυτοκτονήσουν με κανένα μαχαίρι στην πλάτη! Βλέπετε, οι παραστρατιωτικοί ακόμα ορίζουν τα πράγματα στη χώρα. Κι αυτή είναι η διαφορά με το ντοκιμαντέρ για τα εγκλήματα των Ναζί. Εκεί, οι πρωτεργάτες και οι υψηλόβαθμοι τιμωρήθηκαν για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Ή μήπως όχι; Εντάξει, δεν θέλω να ανοίξω αυτήν τη συζήτηση τώρα. Πάντως, στα φανερά, οι Ινδονήσιοι δολοφόνοι συνεχίζουν να κυβερνούν. Και δεν νιώθουν καμία ντροπή, καμία μεταμέλεια, κανένα ίχνος συνείδησης. Και τα τρία ντοκιμαντέρ συγκλονίζουν – και κυριολεκτώ: εντάξει, ξέρουμε ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλό αλλά πολλοί είναι εκείνοι που αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν ότι στο κακό έχει πολύ μεγαλύτερη έφεση! Οι εικόνες των νεκρών Εβραίων να πετιούνται κατά εκατοντάδες μέσα σε μαζικούς τάφους, σκελετωμένοι, σαν κούκλες, με γυμνά χέρια, από στρατιώτες, δεν βγαίνει από το μυαλό εύκολα. Στοιχειώνει. Σου γαμεί τα ήπατα. Σε κλονίζει. Ποιος άνθρωπος ρε παιδιά. Ποια ανθρωπότητα. Και σε αυτό το ντοκιμαντέρ πλέον τα βλέπουμε όλα! Δολοφόνοι να κομπάζουν για το πως σκότωναν κομουνιστές! Με ξύλο στο σβέρκο. Με αποκεφαλισμούς. Με σύρμα γύρω από το λαιμό (αναίμακτο αυτό!). Με πατήματα από αυτοκίνητα. Με πυρπολισμούς. Με ανασκολοπισμούς. Με βιασμούς γυναικών. Σιχάματα.
Να περιγράφουν και να γελούν! Να αναπαριστούν με όσο πιο γκροτέσκο τρόπο μπορούν. Εκείνος δε ο τύπος που ντύνεται γυναίκα και βασανίζει έναν κομουνιστή, ταΐζοντας τον με το συκώτι, αφού προηγουμένως τον έχει ξεκοιλιάσει (είπαμε, σε αναπαράσταση) μόνο εμετό μπορεί να σε προκαλέσει. Αμ στην κρατική τηλεόραση; Η δημοσιογράφος να έχει καλεσμένους τους δολοφόνους και να τους συγχαίρει για το έργο τους, αφού οι κομουνιστές ήντανε κακοί – και να χαριεντίζεται μαζί με τα αποβράσματα! Το φόκους πέφτει κυρίως πάνω στον Ανουάρ. Που δεν έχει κανένα πρόβλημα να προσκαλεί τα εγγόνια του να παρακολουθήσουν σκηνές από τις αναπαραστάσεις! Που πρωταγωνιστεί σε πολλές από τις αναπαραστάσεις, παίζοντας το θύμα, τον κομουνιστή. Και κάποια στιγμή, λυγίζει. Ερινύες; Μπορεί. Στο φινάλε πάει να ξεράσει από τις αμαρτίες που συνειδητοποιεί ότι έχει διαπράξει. Να πνιγεί από το αίμα των αθώων. Ψόφος! Και μετά μου λέτε, επαναλαμβάνω, για Θεό και για ανθρωπότητα. Ένα ντοκιμαντέρ που ταράζει συνειδήσεις και ταρακουνάει βεβαιότητες. Έστω για λίγο. Και με την υποστήριξη των τεράστιων Werner Herzog και Errol Morris! Δεν χάνεται με τίποτε!
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 11 Μαΐου 2017 από την Filmcenter Trianon
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική