Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

«Νάις μπαλαμό, νάις μπαλαμό και το λουμνό τ’ αφεντικό νάγια δόμλες ατzέι μπαλαμό»

Ο Δημήτρης Κερκινός στο τμήμα του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που χρόνια συντονίζει και έχει την εποπτεία του, το «Ματιές στα Βαλκάνια», κάνει εξαιρετική δουλειά. Πέρσι λοιπόν, τέτοιες μέρες περίπου, κατά τη διάρκεια του 56ου ΦΚΘ, μας σύστησε τούτη την ταινία! Και πάθαμε... κοκομπλόκο! Μιλάμε για ένα βλάχικο γουέστερν (ή ίστερν αν θέλετε να είμαστε πιο ακριβείς στις εκφράσεις μας), συναρπαστικό, αστείο, τραγικό, υπέροχο! Την ημέρα που βγαίνει επιτέλους η ταινία στις αίθουσες της χώρας μας για εμπορική διανομή, ξεκινάει το 57ο ΦΚΘ! Όπου, στο τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια» θα προβληθεί η νέα ταινία του συγκεκριμένου σκηνοθέτη, το «Scarred Hearts». Εννοείται ότι θα σπεύσουμε να τη δούμε κι αυτήν. Αν και είναι πολύ δύσκολο για κάποιον σκηνοθέτη που έδωσε μια τέτοια δημιουργία να καταφέρει να πετύχει μια ανάλογα μεγάλη επίδοση. Ή μήπως όχι;

Το Aferim! του Radu Jude μοιράστηκε την Αργυρή Άρκτο καλύτερης σκηνοθεσίας μαζί με το «Cialo» της Malgorzata Szumowska, στο περσινό φεστιβάλ Βερολίνου. Αποτέλεσε την επίσημη πρόταση της Ρουμανίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Αυτή είναι η 4η μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη, ο οποίος ήταν βοηθός του Κώστα Γαβρά στο «Αμήν» (Amen, 2002). Κι έβγαλε στην επιφάνεια ένα θέμα – ταμπού, ακόμα και σήμερα, για τη ρουμανική κοινωνία.

Η υπόθεση: Στη Ρουμανία (και συγκεκριμένα στη Βλαχία) του 19ου αιώνα, ο Κοσταντίν, ένας αστυνομικός της εποχής, προσλαμβάνεται από τον μπογιάρ (τοπικό αφέντη) Ιορντάκε, προκειμένου να βρει, να συλλάβει και να του παραδώσει τον Καρφίν. Ο Καρφίν είναι ένας τσιγγάνος, σκλάβος του Ιορντάκε, που το έσκασε. Ο Ιορντάκε τον κατηγορεί ότι έκλεψε χρήματα, η αλήθεια όμως είναι πως θέλει να τον εκδικηθεί μιας που είχε συνάψει ερωτική σχέση με την ελληνικής καταγωγής σύζυγο του Ιορντάκε, τη Σουλτάνα. Ο μεσήλικας, κουτσός και θυμόσοφος Κονσταντίν μαζί με τον πιτσιρικά γιο του, τον Ιονίτα, ξεκινούν το κυνηγητό και βιώνουν ένα ταξίδι στην ενδοχώρα γεμάτο περιπέτειες. Στη μικρή τους Οδύσσεια συναντούν ανθρώπους διαφορετικών εθνοτήτων και πεποιθήσεων: Τούρκους και Ρώσους, Χριστιανούς και Εβραίους, Ρουμάνους και Ούγγρους. Όλοι τους βρίσκονται απέναντι ο ένας στον άλλο, αναπαράγοντας προκαταλήψεις που περνάνε από γενιά σε γενιά. Ακόμα και όταν βρίσκουν τον σκλάβο, η περιπέτεια τους απέχει πολύ απ’ το τέλος της...

Η άποψή μας: «Ζούμε τη ζωή έτσι όπως μπορούμε κι όχι έτσι όπως θέλουμε» λέει το προφανές ο δοκιμασμένος στη ζωή, φαινομενικά νικητής αλλά ουσιαστικά ηττημένος Κονσταντίν στο φινάλε της ταινίας. Μιας ταινίας πραγματικά σπουδαίας, που η εμπειρία θέασής της απλά δεν χάνεται! Σε μεγαλόπρεπο και εντελώς ταιριαστό μαυρόασπρο η ταινία ξετυλίγει το σενάριό της έχοντας κεντρικό θέμα της προβληματικής της το ακανθώδες ζήτημα της σκλαβιάς των Ρομά. Επί πάνω από 500 χρόνια οι Ρομά πουλιόνταν ως σκλάβοι στην περιοχή της Βλαχίας και τα αφεντικά τους, τους μεταχειρίζονταν σαν ζώα, έχοντας επάνω τους δικαίωμα ζωής και θανάτου! Μόλις το 1856 έπαψε να ισχύει η συγκεκριμένη φρικιαστική κατάσταση, χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι Ρομά, όχι μόνο στη Βλαχία και τη Ρουμανία αλλά και σε όλη την Ευρώπη γενικότερα, έπαψαν να βιώνουν ρατσισμό από τους... πολιτισμένους λευκούς συνανθρώπους τους.

«Κοράκια» τους αποκαλούν οι πάντες καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας. Χαρακτηριστική της κατάστασης που βίωναν είναι η σκηνή όπου σε ένα παζάρι, μια ολόκληρη δυναστεία (clan) κι όχι οικογένεια τσιγγάνων ζητά να αγοραστεί (!) από έναν αφέντη, μιας που τα μέλη της δεν έχουν να φάνε και λιμοκτονούν! Αλλά ο σκηνοθέτης δεν κάνει κήρυγμα, δεν παρουσιάζει την ταινία του ως σταυροφόρος κατά της κακομεταχείρισης των Τσιγγάνων. Πετυχαίνει τον στόχο του χωρίς να υποκύπτει στο διδακτισμό και το λαϊκισμό. Και είναι απλά χειμαρρώδης, κατ' εικόνα και ομοίωση με τον κεντρικό του ήρωα. Ο οποίος μοιράζεται τη σοφία του (!!!) με τον άβγαλτο γιο του. Ωραία μαθήματα ζωής! Που πέρα από ξεροκεφαλιά διαθέτουν μπόλικο κρασί, τραγούδια, γλέντια και τον απαραίτητο αγοραίο έρωτα. Μια σειρά από προλήψεις είναι όλη η πείρα του Κονσταντίν από τη ζωή.

Τα τσιτάτα του βγαίνουν από το στόμα του ταχύτερα από τα one-liners σε ταινίες με πρωταγωνιστή τον Arnold Schwarzenegger! Στην αρχή σε κάνουν να γελάς, όσο προχωρά η ταινία, όμως, καταλαβαίνεις πόσο εγκλωβισμένοι ήταν τότε οι άνθρωποι προσπαθώντας να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα. Αυτά ήξεραν, αυτά έκαναν! Έλεγαν μάλιστα «αφερίμ» (δηλαδή «μπράβο») ο ένας στον άλλο, ακριβώς επειδή πίστευαν ότι έκαναν το σωστό! Τότε, η άγνοια μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία. Σήμερα, όπου ο καπιταλισμός προελαύνει και είμαστε όλοι σκλάβοι του Κεφαλαίου, ποια μπορεί να είναι η δικαιολογία για το ρατσισμό, την ξενοφοβία και την εθελούσια άρνησή μας να διεκδικήσουμε καλύτερες ζωές για όλους;

Απολαυστική και to the point ταινία, θα σας χαρίσει εγγυημένα μια από τις πιο πλήρεις και πλούσιες εμπειρίες θέασης σε κινηματογράφο για την τρέχουσα σεζόν. Μια ταινία που ακόμα και ο τρόπος ομιλίας και οι συνεχείς διάλογοι βοηθούν στο να αποκτήσει ένα ρυθμό στον οποίο ο θεατής παραδίδεται αμαχητί! Μην τη χάσετε με τίποτε!