του Arnaud Desplechin. Με τους Quentin Dolmaire, Lou Roy-Lecollinet, Mathieu Amalric, Dinara Droukarova, Cecile Garcia Fogel, Francoise Lebrun, Irina Vavilova, Olivier Rabourdin, Elyot Milshtein, Pierre Andrau, Lily Taieb, Raphael Cohen, Clemence Le Gall
Τα τρία σουβενίρ από τη νιότη μου
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Ήμουνα νιός και γέρασα...
Τον περασμένο Νοέμβριο το 56ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης έκανε μια σχεδόν πλήρη ρετροσπεκτίβα στον Γάλλο δημιουργό, Arnaud Desplechin. Έλειπαν οι ταινίες «Esther Kahn» (2000), «En jouant 'Dans la compagnie des hommes'» (2003), το ντοκιμαντέρ «L'aimée» (2007) και η τηλεταινία «La forêt» (2014). Μάλιστα, τούτη η ταινία την οποία σχολιάζουμε εδώ, αποτέλεσε την ταινία που προβλήθηκε στην τελετή λήξης του φεστιβάλ. Αν θέλετε την άποψή μου, είναι υπερεκτιμημένος. Αλλά περισσότερα θα αναφέρουμε στην άποψή μας για την ταινία.
Εδώ, θα σας παραθέσουμε το σημείωμα που ετοίμασε ο προηγούμενος διευθυντής του ΦΚΘ για τον Desplechin, το οποίο μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του φεστιβάλ (σημείωση: έχουμε διατηρήσει την ορθογραφία του κειμένου κι απλά βάλαμε εισαγωγικά στους ελληνικούς τίτλους των ταινιών): Το κινηματογραφικό κοινό τον ανακάλυψε το 1991 χάρη στη μεσαίου μήκους ταινία του «Η ζωή των νεκρών». O Αρνό Ντεπλεσέν είναι παρών στις Κάννες από την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία «Ο φρουρός», που σηματοδοτεί επίσης την πρώτη φορά που επιλέγεται στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ. Έμελλε να ακολουθήσουν άλλες τέσσερις. Στη συνέχεια γύρισε το «Η σεξουαλική μου ζωή... ή πώς βρέθηκα να λογομαχώ» που αποκάλυψε μια ολόκληρη γενιά νέων ηθοποιών, μεταξύ των οποίων ο Ματιέ Αμαλρίκ και η Εμμανυέλ Ντεβός. Άλλωστε στην καλή του σχέση με τους ηθοποιούς του έγκειται η μοναδικότητα του σινεμά του Ντεπλεσέν, και οι ερμηνευτές του αποζημιώνονται τακτικά με τα πιο σημαντικά κινηματογραφικά βραβεία: το Σεζάρ πιο υποσχόμενου ηθοποιού για τον Εμανυέλ Σαλινζέ στον «Φρουρό» και για τον Ματιέ Αμαλρίκ στο «Η σεξουαλική μου ζωή... ή πώς βρέθηκα να λογομαχώ», το Σεζάρ Καλύτερου Ηθοποιού για τον Ματιέ Αμαλρίκ στο «Ρηγάδες για μια ντάμα», το Σεζάρ Καλύτερου Β’ Ανδρικού Ρόλου για τον Ζαν-Πολ Ρουσιγιόν στο «Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία», και το Βραβείο του 61ου Φεστιβάλ Καννών για την Κατρίν Ντενέβ στο «Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία».
Οραματιστής δημιουργός, ο Γάλλος σκηνοθέτης Αρνό Ντεπλεσέν είναι ένας κινηματογραφιστής με ιδιαίτερη γραφή που εξελίσσεται διαρκώς. Χαρακτηριστικό τού έργου του είναι πως παραμένει πιστός στους χαρακτήρες του, κάποιοι μάλιστα επιστρέφουν στις ταινίες του πιο ώριμοι, για να συνεχίσουν την αφήγηση της ζωής τους. Στοιχείο επίσης που διαπνέει τη φιλμογραφία του είναι η βαθιά ανθρώπινη ματιά πάνω σε καθημερινά προβλήματα, σε σχέσεις, σε θέματα οικογένειας, εργασίας, αλλά και κοινωνικού περίγυρου. Σπουδαίοι ηθοποιοί όπως η Κατρίν Ντενέβ, ο Ματιέ Αμαλρίκ ή ο Μπενίσιο Ντελ Τόρο μεταμορφώνονται μπροστά στον φακό του και δίνουν εξαιρετικές ερμηνείες, δείχνοντας το πόσο στενά και δημιουργικά καθοδηγεί ο σκηνοθέτης τους ηθοποιούς του. Το αφιέρωμα του Φεστιβάλ ακολουθεί την κινηματογραφική διαδρομή του Ντεπλεσέν, απ’ το ντεμπούτο του, «Η ζωή των νεκρών», που τον καθιέρωσε διεθνώς, μέχρι την πιο πρόσφατη ταινία του «Τα χρυσά μας χρόνια», που αναδεικνύει τη νεότητα και τα χρόνια που μας σημαδεύουν. Και φυσικά όλους τους ενδιάμεσους σταθμούς που δίνουν διαχρονικά την εξέλιξή του στο σινεμά.
Η υπόθεση: Ο Πολ Ντενταλίς ετοιμάζεται ν’ αφήσει το Τατζικιστάν. Θυμάται... Τα παιδικά του χρόνια στο Ρουμπέ... Τις κρίσεις τρέλας της μητέρας του... Τη στενή του σχέση με τον αδελφό του, Ιβάν, ένα ευλαβικό και βίαιο παιδί. Θυμάται... Να γίνεται 16 χρονών... Τον πατέρα του, τον απαρηγόρητο χήρο... Το ταξίδι του στη Σοβιετική Ένωση, όπου μια μυστική αποστολή τον οδήγησε να προσφέρει την ταυτότητά του σ’ έναν νεαρό Ρώσο... Θυμάται τον εαυτό του στα 19, την αδελφή του, Ντελφίν, τον ξάδελφό του, Μπομπ, τα πάρτι με την Πενελόπ, τον Μέχντι και τον Κοβαλκί, τον φίλο του που έμελλε να τον προδώσει... Θυμάται τον εαυτό του ως φοιτητή στο Παρίσι, τη συνάντησή του με τον Δρ. Μπεχανζέν, θυμάται την ολοένα και πιο ισχυρή του κλίση προς την ανθρωπολογία... Και πάνω απ’ όλα, ο Πολ θυμάται την Εστέρ. Ήταν η καρδιά της ζωής του. Μια «φανατική καρδιά».
Η άποψή μας: Έχετε δει την ταινία «Αμελί»; Εκεί, ο πατέρας της πρωταγωνίστριας παθαίνει συνεχώς κολούμπρα καθώς η κόρη του, του στήνει κασκαρίκα με το να βάζει τον αγαπημένο «νάνο του κήπου» του πατέρα της (άντε, μεταφράστε εσείς το gnome ρε μάγκες!) να στέλνει και καλά καρτ ποστάλ από όλα τα μέρη του κόσμου τα οποία επισκέπτεται. Κάποια στιγμή, απηυδισμένος ο άνθρωπος λέει: «Δεν καταλαβαίνω»! Ε, ακριβώς έτσι νιώθω κι εγώ απέναντι στη συγκεκριμένη ταινία: δεν καταλαβαίνω τους επαίνους και την αποθέωση, ιδίως από τη γαλλική κριτική. Να μην σας παρασέρνω όμως: το πρόβλημα μπορεί να το έχω αποκλειστικά εγώ, έτσι; Για να... καταλάβετε, η ταινία ήταν υποψήφια για 11 βραβεία Cesar (τα γαλλικά Όσκαρ) και τελικά κέρδισε ένα, εκείνο καλύτερης σκηνοθεσίας!
Όποια ξένη κριτική κι αν διαβάσετε δεν υπάρχει περίπτωση να μην γράφει τα καλύτερα λόγια για την ταινία. Μιλάμε για διθυράμβους. Καταλάβατε; Ο Desplechin γυρίζει ταινίες που διαρκούν πάνω από δύο ώρες (η μόνη που είναι κάτω από δύο ώρες είναι η μοναδική αγγλόφωνή του, το «Jimmy P.», που είναι μόλις... 117 λεπτά!!!) και είναι πήχτρα στο λόγο! Γιατί κατηγορούμε συνήθως τις γαλλικές ταινίες; Για το γεγονός ότι οι ήρωές τους μιλάνε πολύ. Ε, λοιπόν, στις ταινίες του Desplechin πρέπει να κάνουν ρεκόρ! Μιλάνε και μιλάνε και μιλάνε και σκέφτονται και ξαναμιλάνε και φτου και από την αρχή. Ο σκηνοθέτης επαναφέρει ως ήρωα ταινίας τον Paul Dedalus (την πιάσατε την αναφορά στην αρχαία Ελλάδα, έτσι;), ο οποίος ήταν πρωταγωνιστής στο «Η σεξουαλική μου ζωή... ή πώς βρέθηκα να λογομαχώ» (Comment je me suis disputé... (ma vie sexuelle), 1996), με πρωταγωνιστή και τότε και τώρα τον Mathieu Amalric.
Δομημένη με βινιέτες, αφηγείται ιστορίες από τη ζωή του πρωταγωνιστή. Ποιο είναι το πρόβλημα κατά τη γνώμη μας; Πως οι ιστορίες αυτές δεν είναι τόσο ξεχωριστές για να μας τραβήξουν το ενδιαφέρον ούτε τόσο μπανάλ για να νιώσουμε... ταύτιση με τον πρωταγωνιστή. Τα ερωτικά σκιρτήματα του νεαρού Paul και η σχέση του με την Esther αποτελούν το πιο ενδιαφέρον τμήμα της ταινίας, κυρίως λόγω της παρουσίας της Lou Roy-Lecollinet, που ούτε όμορφη είναι με οποιαδήποτε έννοια του όρου ούτε ιδιαίτερα ταλαντούχα, κι όμως, δεν μπορούμε να μην επικεντρώσουμε το βλέμμα μας επάνω της. «Η ζωή είναι παράξενη» επαναλαμβάνει συχνά πυκνά ο Paul. Δίκιο έχει. Πάντως, υπάρχει η περίπτωση η ταινία να σας αρέσει! Καθόλου δεν θα με... παραξένευε κάτι τέτοιο...
Οραματιστής δημιουργός, ο Γάλλος σκηνοθέτης Αρνό Ντεπλεσέν είναι ένας κινηματογραφιστής με ιδιαίτερη γραφή που εξελίσσεται διαρκώς. Χαρακτηριστικό τού έργου του είναι πως παραμένει πιστός στους χαρακτήρες του, κάποιοι μάλιστα επιστρέφουν στις ταινίες του πιο ώριμοι, για να συνεχίσουν την αφήγηση της ζωής τους. Στοιχείο επίσης που διαπνέει τη φιλμογραφία του είναι η βαθιά ανθρώπινη ματιά πάνω σε καθημερινά προβλήματα, σε σχέσεις, σε θέματα οικογένειας, εργασίας, αλλά και κοινωνικού περίγυρου. Σπουδαίοι ηθοποιοί όπως η Κατρίν Ντενέβ, ο Ματιέ Αμαλρίκ ή ο Μπενίσιο Ντελ Τόρο μεταμορφώνονται μπροστά στον φακό του και δίνουν εξαιρετικές ερμηνείες, δείχνοντας το πόσο στενά και δημιουργικά καθοδηγεί ο σκηνοθέτης τους ηθοποιούς του. Το αφιέρωμα του Φεστιβάλ ακολουθεί την κινηματογραφική διαδρομή του Ντεπλεσέν, απ’ το ντεμπούτο του, «Η ζωή των νεκρών», που τον καθιέρωσε διεθνώς, μέχρι την πιο πρόσφατη ταινία του «Τα χρυσά μας χρόνια», που αναδεικνύει τη νεότητα και τα χρόνια που μας σημαδεύουν. Και φυσικά όλους τους ενδιάμεσους σταθμούς που δίνουν διαχρονικά την εξέλιξή του στο σινεμά.
Η υπόθεση: Ο Πολ Ντενταλίς ετοιμάζεται ν’ αφήσει το Τατζικιστάν. Θυμάται... Τα παιδικά του χρόνια στο Ρουμπέ... Τις κρίσεις τρέλας της μητέρας του... Τη στενή του σχέση με τον αδελφό του, Ιβάν, ένα ευλαβικό και βίαιο παιδί. Θυμάται... Να γίνεται 16 χρονών... Τον πατέρα του, τον απαρηγόρητο χήρο... Το ταξίδι του στη Σοβιετική Ένωση, όπου μια μυστική αποστολή τον οδήγησε να προσφέρει την ταυτότητά του σ’ έναν νεαρό Ρώσο... Θυμάται τον εαυτό του στα 19, την αδελφή του, Ντελφίν, τον ξάδελφό του, Μπομπ, τα πάρτι με την Πενελόπ, τον Μέχντι και τον Κοβαλκί, τον φίλο του που έμελλε να τον προδώσει... Θυμάται τον εαυτό του ως φοιτητή στο Παρίσι, τη συνάντησή του με τον Δρ. Μπεχανζέν, θυμάται την ολοένα και πιο ισχυρή του κλίση προς την ανθρωπολογία... Και πάνω απ’ όλα, ο Πολ θυμάται την Εστέρ. Ήταν η καρδιά της ζωής του. Μια «φανατική καρδιά».
Η άποψή μας: Έχετε δει την ταινία «Αμελί»; Εκεί, ο πατέρας της πρωταγωνίστριας παθαίνει συνεχώς κολούμπρα καθώς η κόρη του, του στήνει κασκαρίκα με το να βάζει τον αγαπημένο «νάνο του κήπου» του πατέρα της (άντε, μεταφράστε εσείς το gnome ρε μάγκες!) να στέλνει και καλά καρτ ποστάλ από όλα τα μέρη του κόσμου τα οποία επισκέπτεται. Κάποια στιγμή, απηυδισμένος ο άνθρωπος λέει: «Δεν καταλαβαίνω»! Ε, ακριβώς έτσι νιώθω κι εγώ απέναντι στη συγκεκριμένη ταινία: δεν καταλαβαίνω τους επαίνους και την αποθέωση, ιδίως από τη γαλλική κριτική. Να μην σας παρασέρνω όμως: το πρόβλημα μπορεί να το έχω αποκλειστικά εγώ, έτσι; Για να... καταλάβετε, η ταινία ήταν υποψήφια για 11 βραβεία Cesar (τα γαλλικά Όσκαρ) και τελικά κέρδισε ένα, εκείνο καλύτερης σκηνοθεσίας!
Όποια ξένη κριτική κι αν διαβάσετε δεν υπάρχει περίπτωση να μην γράφει τα καλύτερα λόγια για την ταινία. Μιλάμε για διθυράμβους. Καταλάβατε; Ο Desplechin γυρίζει ταινίες που διαρκούν πάνω από δύο ώρες (η μόνη που είναι κάτω από δύο ώρες είναι η μοναδική αγγλόφωνή του, το «Jimmy P.», που είναι μόλις... 117 λεπτά!!!) και είναι πήχτρα στο λόγο! Γιατί κατηγορούμε συνήθως τις γαλλικές ταινίες; Για το γεγονός ότι οι ήρωές τους μιλάνε πολύ. Ε, λοιπόν, στις ταινίες του Desplechin πρέπει να κάνουν ρεκόρ! Μιλάνε και μιλάνε και μιλάνε και σκέφτονται και ξαναμιλάνε και φτου και από την αρχή. Ο σκηνοθέτης επαναφέρει ως ήρωα ταινίας τον Paul Dedalus (την πιάσατε την αναφορά στην αρχαία Ελλάδα, έτσι;), ο οποίος ήταν πρωταγωνιστής στο «Η σεξουαλική μου ζωή... ή πώς βρέθηκα να λογομαχώ» (Comment je me suis disputé... (ma vie sexuelle), 1996), με πρωταγωνιστή και τότε και τώρα τον Mathieu Amalric.
Δομημένη με βινιέτες, αφηγείται ιστορίες από τη ζωή του πρωταγωνιστή. Ποιο είναι το πρόβλημα κατά τη γνώμη μας; Πως οι ιστορίες αυτές δεν είναι τόσο ξεχωριστές για να μας τραβήξουν το ενδιαφέρον ούτε τόσο μπανάλ για να νιώσουμε... ταύτιση με τον πρωταγωνιστή. Τα ερωτικά σκιρτήματα του νεαρού Paul και η σχέση του με την Esther αποτελούν το πιο ενδιαφέρον τμήμα της ταινίας, κυρίως λόγω της παρουσίας της Lou Roy-Lecollinet, που ούτε όμορφη είναι με οποιαδήποτε έννοια του όρου ούτε ιδιαίτερα ταλαντούχα, κι όμως, δεν μπορούμε να μην επικεντρώσουμε το βλέμμα μας επάνω της. «Η ζωή είναι παράξενη» επαναλαμβάνει συχνά πυκνά ο Paul. Δίκιο έχει. Πάντως, υπάρχει η περίπτωση η ταινία να σας αρέσει! Καθόλου δεν θα με... παραξένευε κάτι τέτοιο...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 8 Σεπτεμβρίου 2016 από την Seven Films
