Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Το μωρό και οι «μωροί»

Για άλλη μια φορά θα το πω: τι γαμάτο σινεμά κάνουν αυτοί οι Ιρανοί ρε παιδιά; Με δεκάδες περιορισμούς, κάτω από δύσκολες συνθήκες κι όμως οι ταινίες τους είναι διαμαντάκια! Και δεν μιλάμε πια για τις ιρανικές ταινίες του κοντινού παρελθόντος, που κουβαλούσαν και μια (έντονη) εσάνς φολκλόρ στο σώμα τους – χωρίς αυτό να επηρέαζε εννοείται το τελικό αποτέλεσμα. Όχι. Μιλάμε για σπουδαίες ανατομίες μιας κοινωνίας. Μιλάμε για ταινίες που θέτουν δύσκολα ηθικά διλήμματα. Μιλάμε για αριστουργήματα παγκοσμίου διαμετρήματος, με πολυεπίπεδες αναγνώσεις.

Στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία ο Nima Javidi χρησιμοποιεί στον κεντρικό ανδρικό ρόλο τον Payman Maadi, πρωταγωνιστή του συγκλονιστικού «Ένας χωρισμός» του Jafar Panahi. Κοίτα να δεις, όμως, πως μπορεί ακόμα κι εκείνη η σπουδαία ταινία να ξεπεραστεί ως επίδοση! Η ταινία του Javidi έλαβε μέρος στο κινηματογραφικό φεστιβάλ της Βενετίας του 2014, όπου συμμετείχε στην Εβδομάδα Κριτικής που ετοιμάζουν εκεί οι Ιταλοί συνάδελφοι. Αν μη τι άλλο θα πρέπει να αισθάνονται δικαιωμένοι για την επιλογή τους. Τώρα, γιατί η συγκεκριμένη ταινία χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν δύο χρόνια για να βγει στις ελληνικές αίθουσες, είναι κάτι που αφορά την εγχώρια εταιρία διανομής. Ενδεχομένως και αυτή να φανεί τυχερή και να δικαιωθεί για την επιλογή της.

Η υπόθεση: Ο Αμίρ και η Σάρα είναι ένα νεαρό ζευγάρι που ζει στο Ιράν και ετοιμάζεται να πετάξει στη Μελβούρνη για να συνεχίσει τις σπουδές του αλλά και να αρχίσει να βιώνει καλύτερες συνθήκες ζωής. Ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους, κλείνουν τις τελευταίες ανοιχτές υποθέσεις τους και περιμένουν να περάσει η ώρα για να πάνε στο αεροδρόμιο. Καθώς συμβαίνουν αυτά κι ενώ λαμβάνει χώρα και απογραφή από μια κρατική λειτουργό, μια γειτόνισσα αφήνει στη Σάρα το λίγων μηνών μωρό ενός ανθρώπου, για τον οποίο κάνει babysitting. Η Σάρα χωρίς να το καλοσκεφτεί, χωρίς να γνωρίζει καλά τη γειτόνισσα, χωρίς να έχει καμία σχέση με το μωρό, δέχεται. Όμως, λίγη ώρα μετά κι αφού έχει προηγηθεί το σπάσιμο των τζαμιών σε μια πόρτα μέσα στο διαμέρισμα που σε λίγο θα εγκαταλείψουν, ο Αμίρ θα διαπιστώσει πως τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά με το μωρό. Άθελα τους, οι δύο νέοι άνθρωποι έχουν εμπλακεί σε ένα τραγικό περιστατικό, ενώ οι συνθήκες τους πιέζουν να πάρουν άμεσα μία απόφαση ζωής.

Η άποψή μας: Τι να πρωτοπείς για αυτήν την ταινία; Για τη σκηνοθεσία της, που βγάζει το καλύτερο τόσο από το σενάριο όσο και από τους ηθοποιούς; Για τις ερμηνείες, που αν υπήρχε δικαιοσύνη, θα έπρεπε να πάρουν όλα τα κινηματογραφικά βραβεία της υφηλίου; Για το σενάριο – σταυροβελονιά, που θέτει στους ήρωες, αλλά – κι αυτό είναι το πιο σπουδαίο – σε εμάς τους θεατές, ένα από τα πιο δύσκολα ηθικά διλήμματα που καλείται να αντιμετωπίσει κάποιος άνθρωπος – μακριά από εμάς; Ο σκηνοθέτης παρακολουθεί τους «καταραμένους» ήρωές του με την κάμερα – μεγεθυντικό φακό του. Είναι νέοι, είναι ωραίοι (σσ: καλά, το πόσο υπέροχες γυναίκες είναι οι Ιρανές, με ξεπερνάει – τι απίστευτη ομορφιά είναι αυτή;) και φεύγουν για ένα καλύτερο μέλλον. Στην Αυστραλία. Στην Μελβούρνη. Την καλύτερη πόλη στον κόσμο για να ζει κανείς, σύμφωνα με έρευνες! Ναι αλλά έλα που η ριμάδα η τύχη (;), η συγκυρία (;), η μοίρα (;) θα τους φέρει αντιμέτωπους με μια απίστευτη κατάσταση; Είναι προφανές τι καλούνται να αντιμετωπίσουν αλλά δεν θα το «προδώσω», όχι, είναι προτιμότερο να το διαπιστώσετε μόνοι σας.

Με μια ελάχιστη ομοιότητα με το «Submarino» και μη έχοντας καμία σχέση με το ανεκδιήγητο «Η δεύτερη αλήθεια» της Susanne Bier, η ταινία σε γραπώνει από το πρώτο λεπτό και δεν σε αφήνει. Πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις μια ανθρώπινη τραγωδία η οποία προφανώς ξεπερνάει τις αντοχές σου; Γιατί αυτή η συλλογική ενοχή για κάτι για το οποίο προφανώς και δεν φταίει το ζευγάρι; Ή μήπως φταίει; Εδώ καταλαβαίνει κανείς τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια και πως εμμέσως πλην σαφώς ο σκηνοθέτης βάλλει κατά της ιρανικής κοινωνίας. Που έχει νέους και φερέλπιδες ανθρώπους, οι οποίοι μπορούν να φέρουν την προσδοκούμενη «αλλαγή», αλλά ίσως χρειαστεί να κάνουν λάστιχο την ηθική τους για να το πετύχουν! Ναι, είναι καλοί άνθρωποι με τα σημερινά, δεδομένα στάνταρ, αλλά καλοί άνθρωποι μπορούν να πάρουν πολύ συχνά τραγικά κακές αποφάσεις. Η αρχική σκηνή με τα ρούχα που μπαίνουν μέσα σε σακούλες κενού επίσης αφήνει πολλά να εννοηθούν σε επίπεδο συμβολισμού. Αλλά το τελικό ερώτημα σε αυτό το συναρπαστικό θρίλερ είναι ένα και μοναδικό: εσείς τι θα κάνατε; Μπορείτε να δείτε τον εαυτό σας στον καθρέφτη και να πείτε με σιγουριά πως θα κάνατε κάτι καλύτερο; Κάτι διαφορετικό;

Ταινιάρα με τα όλα της η Melbourne – κι ας υπάρχει το ψεγάδι πως εμείς, με τη δυτική λογική μας, ίσως καλούσαμε τις δέουσες αρχές για να ξεπλύνουν την μπουγάδα. Αλλά και πάλι, το ξαναλέμε: αυτή είναι μια ανατριχιαστικά σπουδαία ταινία! Και ο μετρ Χίτσκοκ, της εποχής του «The Rope», θα χαμογελούσε ευχαριστημένος για έναν ακόμα από τους επίγονούς του...