του Θόδωρου Γιαχουστίδη
Μένει χωρίς είδωλα η γενιά μας
Αποφράδα ημέρα η 21η Απριλίου. Επέτειος της Χούντας στην Ελλάδα και από φέτος ημέρα μνήμης για τον Prince. Έφυγε ένας από τους πιο ταλαντούχους ζουμπάδες όλων των εποχών! Όποιος δεν ανατριχιάζει με το «Purple Rain» δεν είναι άνθρωπος. Όποιος δεν συγκλονίζεται με τους στίχους του «Sign O' The Times» δεν γνωρίζει ποίηση. Όποιος δεν χτυπιέται με τους ρυθμούς του «Let's Go Crazy» δεν ξέρει από μουσική. RIP και μ@λ@κίες. Απλά, μένουμε ορφανοί από είδωλα. Δεν υπάρχει χειρότερο.
Σήμερα ήταν και η τελευταία μας ημέρα στο φιλόξενο φεστιβάλ της Κύπρου. Είδα τις ταινιούλες μου, γύρισα αμέριμνος στο ξενοδοχείο για να γράψω αυτό το ρημαδοκείμενο κι έσκασε η είδηση για τον Prince, εννοείται ώρες νωρίτερα, αλλά εγώ άργησα να το πάρω χαμπάρι. Γαμώτο, γαμώτο, γαμώτο...
Σήμερα ήταν και η τελευταία μας ημέρα στο φιλόξενο φεστιβάλ της Κύπρου. Είδα τις ταινιούλες μου, γύρισα αμέριμνος στο ξενοδοχείο για να γράψω αυτό το ρημαδοκείμενο κι έσκασε η είδηση για τον Prince, εννοείται ώρες νωρίτερα, αλλά εγώ άργησα να το πάρω χαμπάρι. Γαμώτο, γαμώτο, γαμώτο...
Το «Chaiki» (με αγγλικό τίτλο «The Gulls») της Ella Manzheeva είναι μια ταινία ρώσικης παραγωγής, η πρώτη μεγάλου μήκους της σκηνοθέτιδας και παίρνει μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ. Ήταν μάλλον η πιο αδύναμη από τις ταινίες που είδαμε αλλά κι αυτή που μάζεψε τον περισσότερο κόσμο στο Ριάλτο! Η εξήγηση είναι απλή: η Λεμεσός είναι γεμάτη Ρώσους, οπότε να ένας έξυπνος τρόπος για να αυξηθεί η παρουσία θεατών στο φεστιβάλ: πολλές ρώσικες ταινίες. Η ταινία έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο τμήμα Forum του φεστιβάλ Βερολίνου του 2015 και ήταν υποψήφια για καλύτερη ταινία πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη.
Η υπόθεση: Η Καλμίκια είναι μια δημοκρατία της Ρωσίας. Είναι η μοναδική περιοχή της Ευρώπης όπου το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων ασπάζεται τον Βουδισμό! Σε μια μικρή πόλη της Καλμίκιας, κοντά στην Κασπία θάλασσα, ζει η Έλζα μαζί με τον ψαρά σύζυγό της, τον Ντζίγκα. Εκείνη είναι πανέμορφη, με λεπτούς τρόπους και διδάσκει περιστασιακά πιάνο. Εκείνος είναι άξεστος, λαϊκός, χοντροκομμένος. Ο ορισμός του αταίριαστου ζευγαριού. Πολλές φορές η Έλζα σκέφτεται να εγκαταλείψει τον Ντζίγκα αλλά τελευταία στιγμή το μετανιώνει. Καθώς χρειάζεται χρήματα ο Ντζίγκα αποφασίζει να ψαρέψει μαζί με έναν φίλο του μετά το πέρας της αλιευτικής περιόδου, κάτι που είναι παράνομο. Ο τρίτος φίλος της παρέας, εκείνος που υποτίθεται θα λάδωνε αξιωματούχους για να μπορέσουν να ψαρέψουν χωρίς προβλήματα, για να καλύψει τον κώλο του, τους προδίδει. Και οι δύο ψαράδες πεθαίνουν. Τι θα κάνει η Έλζα με την ελευθερία που τόσο επιθυμούσε και η οποία της δίνεται απλώχερα αν και αναπάντεχα;
Η άποψή μας: Άλλο «Ο γλάρος» του Τσέχοφ κι άλλο «Οι γλάροι» της Manzheeva: καμία σχέση. Αυτές οι ταινίες έχουν ενδιαφέρον καθώς μας μεταφέρουν σε κόσμους που δεν τους γνωρίζουμε, σε ήθη κι έθιμα μακριά από τα δικά μας, σε πολιτισμούς σκληρούς και παράξενους για τα μάτια μας. Πολιτισμούς που σε λίγα χρόνια θα χαθούν κάτω από την λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης και της ομογενοποίησης. Από εκεί και πέρα, όμως, τουλάχιστον για τη συγκεκριμένη ταινία δεν έχουμε και πολλά να πούμε. Ένα δράμα χαρακτήρων είναι, βαρύ, χωρίς χιούμορ (εντάξει, ελάχιστο, αν θεωρήσουμε αστεία την προσπάθεια να πιάσουν τα δύο αδέλφια της ταινίας ένα πρόβατο μέσα από ένα κοπάδι). Πολλά πράγματα «ξεφεύγουν» από τον θεατή και δεν είναι ξεκάθαρα – σ' αυτό ευθύνεται τόσο το σενάριο όσο και η σκηνοθεσία αλλά και το μοντάζ.
Είναι λίγο κουλό να βλέπεις σε ένα τυπικό φαντάζομαι σπίτι αυτής της μακρινής περιοχής της Ρωσικής Ομοσπονδίας να συνυπάρχουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο με τη φωτογραφία του Δαλάι Λάμα! Εκείνη που σε κερδίζει σίγουρα με την παρουσία της είναι η πρωταγωνίστρια, το μοντέλο Evgeniya Mandzhieva στην πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση, που είναι κυριολεκτικά αρχοντική. Δεν μπορεί να σηκώσει στους ώμους της την ταινία, αλλά ρε παιδιά, τι ώμοι! Σκηνές όπως το πάγωμα του νερού κρύβουν ομορφιά και η ματιά σε μια κοινωνία όπου από τη μία ανθούν οι μάγισσες και οι χαρτορίχτες και από την άλλη ο πολιτισμός (φαίνεται να) κάνει δυναμική εμφάνιση δημιουργούν ένα ενδιαφέρον δίπολο. Όχι πάντως πολλά πράγματα συνολικά.
Το «Cialo» (με αγγλικό τίτλο «Body») είναι η έκτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί η Πολωνέζα Malgorzata Szumowska, η οποία έγινε γνωστή στη χώρα μας με μια από τις προηγούμενες ταινίες της, το «Elles» του 2011, με πρωταγωνίστρια την Juliette Binoche. Το «Body», που προβλήθηκε και στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα της Berlinale του 2015 και τιμήθηκε με την Αργυρή Άρκτο καλύτερης σκηνοθεσίας.
Η υπόθεση: Πολωνία, σήμερα. Ο Γιάνους είναι δημόσιος εισαγγελέας. Τα μάτια του έχουν δει πολλά: από αυτόχειρες σε αγχόνη και διαμελισμένα νεογέννητα, μέχρι τη γυναίκα του να χάνει τη μάχη με την επάρατη νόσο. Είναι πλέον σκληρόπετσος στα όρια του κυνισμού: δεν τον σοκάρει τίποτε. Και τίποτε δεν του κόβει την όρεξη – ιδίως όταν πρόκειται να καταναλώσει κάτι ιδιαιτέρως πικάντικο. Από την άλλη, η κόρη του, η Όλγα, είναι βουλιμική. Τρώει λιχουδιές και μετά ξερνάει, φτάνοντας στα όρια της ανορεξικής. Εν αντιθέσει με τον πατέρα της, η απώλεια της μητέρας της την έχει κάνει να μην θέλει να φάει παρά μόνο όταν επιθυμεί να απαλύνει τον πόνο της – και μετά γεμίζει ενοχές κτλ κτλ. Όταν για ακόμα μια φορά ο Γιάνους θα βρει την Όλγα λιπόθυμη μέσα στον εμετό της, θα την κλείσει για ακόμα μια φορά σε ειδική ψυχιατρική κλινική. Εκεί εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια η Άννα. Και η Άννα έχει βιώσει την απώλεια. Από τότε όμως έρχεται ή νομίζει ότι έρχεται σε επαφή με ψυχές πεθαμένων ανθρώπων. She sees dead people! Οι τρεις αυτοί άνθρωποι που τόσο διαφορετικά αντιμετωπίζουν την απώλεια, που τόσο διαφορετικά συμπεριφέρονται στο σώμα τους, θα βρεθούν κοντά...
Η άποψή μας: Παράξενη ταινία με ακόμα πιο παράξενο χιούμορ είναι τούτη εδώ. Ο κρεμασμένος μετά που του κόβουν το σχοινί από το κλαδί του δέντρου, σηκώνεται και φεύγει από τη σκηνή της... αυτοκτονίας, σαν κύριος. Η Όλγα περπατάει με το κεφάλι ανάμεσα στα πόδια της. Ο Γιάνους δεν μπορεί να συγκρατηθεί και μπήγει τα γέλια όταν η σεάνς δεν πηγαίνει καλά. Ο τεράστιος Μεγάλος Δανός που έχει ως παρέα η μοναχική Άννα, της κάνει συντροφιά ακόμα και στο κρεβάτι της! Οι ανορεξικές κοπέλες προσπαθούν να εκφραστούν, με την παρότρυνση της Άννας, βγάζοντας κραυγές – τρόπος του λέγειν για τις περισσότερες. Μάλιστα. Και λοιπόν; Παρασύνθημα; Υπάρχει κάποιο επίπεδο όπου το «σώμα» είναι η Πολωνία; Είμαστε με τους κυνικούς ρεαλιστές ή με τους ρομαντικούς ιδεαλιστές; Oh well.
Κάτι προσπαθεί να πει η ταινία που μερικές φορές παραείναι προφανές και άλλες παραείναι κρυπτικό. Πάντως, καλά περάσαμε καθώς η σκηνοθέτιδα αν μη τι άλλο, δεν μας άφησε να βαρεθούμε. Και ναι, κάθε ταινία στης οποίας το σάουντρακ ακούγεται το «You'll Never Walk Alone» από τους Gerry and the Pacemakers κερδίζει τη συμπάθειά μας.
Η υπόθεση: Η Καλμίκια είναι μια δημοκρατία της Ρωσίας. Είναι η μοναδική περιοχή της Ευρώπης όπου το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων ασπάζεται τον Βουδισμό! Σε μια μικρή πόλη της Καλμίκιας, κοντά στην Κασπία θάλασσα, ζει η Έλζα μαζί με τον ψαρά σύζυγό της, τον Ντζίγκα. Εκείνη είναι πανέμορφη, με λεπτούς τρόπους και διδάσκει περιστασιακά πιάνο. Εκείνος είναι άξεστος, λαϊκός, χοντροκομμένος. Ο ορισμός του αταίριαστου ζευγαριού. Πολλές φορές η Έλζα σκέφτεται να εγκαταλείψει τον Ντζίγκα αλλά τελευταία στιγμή το μετανιώνει. Καθώς χρειάζεται χρήματα ο Ντζίγκα αποφασίζει να ψαρέψει μαζί με έναν φίλο του μετά το πέρας της αλιευτικής περιόδου, κάτι που είναι παράνομο. Ο τρίτος φίλος της παρέας, εκείνος που υποτίθεται θα λάδωνε αξιωματούχους για να μπορέσουν να ψαρέψουν χωρίς προβλήματα, για να καλύψει τον κώλο του, τους προδίδει. Και οι δύο ψαράδες πεθαίνουν. Τι θα κάνει η Έλζα με την ελευθερία που τόσο επιθυμούσε και η οποία της δίνεται απλώχερα αν και αναπάντεχα;
Η άποψή μας: Άλλο «Ο γλάρος» του Τσέχοφ κι άλλο «Οι γλάροι» της Manzheeva: καμία σχέση. Αυτές οι ταινίες έχουν ενδιαφέρον καθώς μας μεταφέρουν σε κόσμους που δεν τους γνωρίζουμε, σε ήθη κι έθιμα μακριά από τα δικά μας, σε πολιτισμούς σκληρούς και παράξενους για τα μάτια μας. Πολιτισμούς που σε λίγα χρόνια θα χαθούν κάτω από την λαίλαπα της παγκοσμιοποίησης και της ομογενοποίησης. Από εκεί και πέρα, όμως, τουλάχιστον για τη συγκεκριμένη ταινία δεν έχουμε και πολλά να πούμε. Ένα δράμα χαρακτήρων είναι, βαρύ, χωρίς χιούμορ (εντάξει, ελάχιστο, αν θεωρήσουμε αστεία την προσπάθεια να πιάσουν τα δύο αδέλφια της ταινίας ένα πρόβατο μέσα από ένα κοπάδι). Πολλά πράγματα «ξεφεύγουν» από τον θεατή και δεν είναι ξεκάθαρα – σ' αυτό ευθύνεται τόσο το σενάριο όσο και η σκηνοθεσία αλλά και το μοντάζ.
Είναι λίγο κουλό να βλέπεις σε ένα τυπικό φαντάζομαι σπίτι αυτής της μακρινής περιοχής της Ρωσικής Ομοσπονδίας να συνυπάρχουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο με τη φωτογραφία του Δαλάι Λάμα! Εκείνη που σε κερδίζει σίγουρα με την παρουσία της είναι η πρωταγωνίστρια, το μοντέλο Evgeniya Mandzhieva στην πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση, που είναι κυριολεκτικά αρχοντική. Δεν μπορεί να σηκώσει στους ώμους της την ταινία, αλλά ρε παιδιά, τι ώμοι! Σκηνές όπως το πάγωμα του νερού κρύβουν ομορφιά και η ματιά σε μια κοινωνία όπου από τη μία ανθούν οι μάγισσες και οι χαρτορίχτες και από την άλλη ο πολιτισμός (φαίνεται να) κάνει δυναμική εμφάνιση δημιουργούν ένα ενδιαφέρον δίπολο. Όχι πάντως πολλά πράγματα συνολικά.
Το «Cialo» (με αγγλικό τίτλο «Body») είναι η έκτη μεγάλου μήκους ταινία μυθοπλασίας που σκηνοθετεί η Πολωνέζα Malgorzata Szumowska, η οποία έγινε γνωστή στη χώρα μας με μια από τις προηγούμενες ταινίες της, το «Elles» του 2011, με πρωταγωνίστρια την Juliette Binoche. Το «Body», που προβλήθηκε και στο περασμένο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα της Berlinale του 2015 και τιμήθηκε με την Αργυρή Άρκτο καλύτερης σκηνοθεσίας.
Η υπόθεση: Πολωνία, σήμερα. Ο Γιάνους είναι δημόσιος εισαγγελέας. Τα μάτια του έχουν δει πολλά: από αυτόχειρες σε αγχόνη και διαμελισμένα νεογέννητα, μέχρι τη γυναίκα του να χάνει τη μάχη με την επάρατη νόσο. Είναι πλέον σκληρόπετσος στα όρια του κυνισμού: δεν τον σοκάρει τίποτε. Και τίποτε δεν του κόβει την όρεξη – ιδίως όταν πρόκειται να καταναλώσει κάτι ιδιαιτέρως πικάντικο. Από την άλλη, η κόρη του, η Όλγα, είναι βουλιμική. Τρώει λιχουδιές και μετά ξερνάει, φτάνοντας στα όρια της ανορεξικής. Εν αντιθέσει με τον πατέρα της, η απώλεια της μητέρας της την έχει κάνει να μην θέλει να φάει παρά μόνο όταν επιθυμεί να απαλύνει τον πόνο της – και μετά γεμίζει ενοχές κτλ κτλ. Όταν για ακόμα μια φορά ο Γιάνους θα βρει την Όλγα λιπόθυμη μέσα στον εμετό της, θα την κλείσει για ακόμα μια φορά σε ειδική ψυχιατρική κλινική. Εκεί εργάζεται ως ψυχοθεραπεύτρια η Άννα. Και η Άννα έχει βιώσει την απώλεια. Από τότε όμως έρχεται ή νομίζει ότι έρχεται σε επαφή με ψυχές πεθαμένων ανθρώπων. She sees dead people! Οι τρεις αυτοί άνθρωποι που τόσο διαφορετικά αντιμετωπίζουν την απώλεια, που τόσο διαφορετικά συμπεριφέρονται στο σώμα τους, θα βρεθούν κοντά...
Η άποψή μας: Παράξενη ταινία με ακόμα πιο παράξενο χιούμορ είναι τούτη εδώ. Ο κρεμασμένος μετά που του κόβουν το σχοινί από το κλαδί του δέντρου, σηκώνεται και φεύγει από τη σκηνή της... αυτοκτονίας, σαν κύριος. Η Όλγα περπατάει με το κεφάλι ανάμεσα στα πόδια της. Ο Γιάνους δεν μπορεί να συγκρατηθεί και μπήγει τα γέλια όταν η σεάνς δεν πηγαίνει καλά. Ο τεράστιος Μεγάλος Δανός που έχει ως παρέα η μοναχική Άννα, της κάνει συντροφιά ακόμα και στο κρεβάτι της! Οι ανορεξικές κοπέλες προσπαθούν να εκφραστούν, με την παρότρυνση της Άννας, βγάζοντας κραυγές – τρόπος του λέγειν για τις περισσότερες. Μάλιστα. Και λοιπόν; Παρασύνθημα; Υπάρχει κάποιο επίπεδο όπου το «σώμα» είναι η Πολωνία; Είμαστε με τους κυνικούς ρεαλιστές ή με τους ρομαντικούς ιδεαλιστές; Oh well.
Κάτι προσπαθεί να πει η ταινία που μερικές φορές παραείναι προφανές και άλλες παραείναι κρυπτικό. Πάντως, καλά περάσαμε καθώς η σκηνοθέτιδα αν μη τι άλλο, δεν μας άφησε να βαρεθούμε. Και ναι, κάθε ταινία στης οποίας το σάουντρακ ακούγεται το «You'll Never Walk Alone» από τους Gerry and the Pacemakers κερδίζει τη συμπάθειά μας.
Θοδωρής Γιαχουστίδης
