Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Η... φτωχούλα του Θεού!

Ο Nicholas Hytner είναι Sir, gay και σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου. Αυτή είναι η 6η μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί σε 21 χρόνια καριέρας! Και είναι η τρίτη στην οποία μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη θεατρικό έργο του Alan Bennett, το οποίο διασκευάζει σεναριακά ο ίδιος ο συγγραφέας! Είχαν προηγηθεί η πρώτη ταινία του Hytner «Η τρέλα του Γεωργίου του 3ου» (The Madness of King George, 1994) και η προτελευταία ταινία του, το «The History Boys» (2006), η μοναδική του ταινία που δεν βρήκε διανομή στη χώρα μας και βγήκε κατευθείαν σε dvd. Εννιά χρόνια κενό λοιπόν από την προηγούμενη ταινία του αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ο Hytner έμεινε άνεργος ή άπραγος ή κάτι τέτοιο: απλά ήταν πολύ απασχολημένος με τη θεατρική του καριέρα.

Η ταινία The Lady In The Van βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Όντως, τη δεκαετία του '70 μια γηραιά κυρία που αυτοπροσδιοριζόταν ως Miss Mary Shepherd εγκαταστάθηκε μέσα στο βαν της κοντά στην οικία του θεατρικού συγγραφέα Alan Bennett κι εντέλει έμελλε να μένει στο δρομάκι του για 15 ολόκληρα χρόνια! Μετά το θάνατό της, ο συγγραφέας έμαθε πως η κυρία δεν ήταν αυτή που υποστήριζε πως ήταν, αλλά πως στην πραγματικότητα ήταν η Margaret Fairchild, μια ταλαντούχα πιανίστρια στα νιάτα της, μαθήτρια του Alfred Cortot, που προσπάθησε να γίνει μοναχή, στη μονή όμως της απαγόρευσαν να ασχολείται με τη μουσική, κάτι που την τάραξε ψυχολογικά, ενώ πίστευε πως όντας οδηγός νοσοκομειακού ευθύνονταν για το θάνατο ενός ανθρώπου, οπότε επέλεξε να αλλάξει την ταυτότητά της μέχρι τη δική της αποδημία εις Κύριον, μιας που φοβόνταν ότι θα την συνελάμβαναν από την αστυνομία.

Η υπόθεση: Ο θεατρικός συγγραφέας Alan Bennett ζει σε ένα γραφικό λονδρέζικο δρομάκι στο Camden Town. Μια μέρα, η Mary Shepherd, μια εκκεντρική, άστεγη ηλικιωμένη γυναίκα που ζει μέσα σε ένα σαραβαλιασμένο φορτηγάκι, παρκάρει έξω από το σπίτι του. Η παράξενη αυτή ύπαρξη θα καταλήξει να «συγκατοικεί» στον ίδιο δρόμο με τον Bennett για τα επόμενα 15 χρόνια και η σχέση τους, ενώ ξεκινά από μια άτυπη εξυπηρέτηση, καταλήγει σε κάτι που θα αλλάξει τις ζωές και των δυο.

Η άποψή μας: Πέρα από τη θεότρελη, too good to be true, ιστορία, η ταινία βασίζεται στην ερμηνεία της Maggie Smith. Της 82χρονης Αγγλίδας ηθοποιού που, παρά τα χρονάκια της, το λέει ακόμα η περδικούλα της! Η Smith μάλιστα έχει υποδυθεί την Mary Shepherd άλλες δύο φορές! Μία φορά στο παρθενικό ανέβασμα της παράστασης του Bennett το 1999 (τότε η ερμηνεία της της αποκόμισε μια υποψηφιότητα για βραβείο Olivier α' γυναικείου ρόλου) και το 2009 όταν υπήρξε ραδιοφωνική μεταφορά του θεατρικού στο BBC Radio 4! Επομένως, είναι ένας ρόλος τον οποίο γνωρίζει απ' έξω κι ανακατωτά. Και τον υποδύεται με την ευκολία και την αυτοπεποίθηση που της δίνουν τόσες δεκαετίες καριέρας. Εδώ έχουμε ένα το κρατούμενο.

Το άλλο... κρατούμενο είναι η προσπάθεια του σκηνοθέτη να μην εγκλωβιστεί στη θεατρικότητα της πρώτης ύλης. Επιλέγει ένα τρικ που εντέλει νομίζω πως τον βοηθάει αρκετά. «Μοιράζει» τον Alan Bennett (τον οποίο υποδύεται εξαιρετικά ο Alex Jennings) στα δύο: από τη μία έχουμε τον Alan που ζει και από την άλλη τον Alan που γράφει. Οπότε διαρκώς βλέπουμε τον Alan Bennett να συνομιλεί με τον εαυτό του! Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η υπερχρήση του voice over και δίνεται στον ηθοποιό η δυνατότητα να λάμψει. Όλα καλά λοιπόν; Χμ. Υπάρχουν κάποιες (πολλές) στιγμές μέσα στην ταινία όπου τα χρόνια περνάνε αλλά φαίνεται σαν να μην συμβαίνει ουσιαστικά τίποτε. Σαφέστατα μείον. Από την άλλη υπάρχουν πολύ ουσιαστικά σχόλια για τη φτώχεια. Το Camden είναι κάτι σαν τα βόρεια προάστια στην Αθήνα ή το Πανόραμα στη Θεσσαλονίκη. Οι άνθρωποι εκεί σκιαγραφούνται ως τυπικοί Εγγλέζοι: διακριτικοί σε βαθμό αδιαφορίας, ευγενικοί σε βαθμό ψευτιάς, αλλά και κουτσομπόληδες σε βαθμό... κακουργήματος. Όταν η βρώμικη miss Shepherd (μιας που, προφανώς, δεν έκανε ποτέ μπάνιο!) περνάει δίπλα από έναν πιτσιρικά, εκείνος δυσανασχετεί και λέει στη μητέρα του «πω, πω, βρωμάει αυτή». Και η μητέρα λέει το αυτονόητο: «είναι φτωχή, γι' αυτό». Η φτώχεια είναι βρωμερή, ενοχλητική, αποκρουστική για όσους δεν είναι φτωχοί...

Στο τέλος ο Hytner κάνει την ταινία του ολίγον τι... καταστασιακή, καθώς δείχνει πλάνα από τα γυρίσματα, στα οποία κάνει επίσκεψη ο ίδιος ο πραγματικός συγγραφέας Alan Bennett - έτσι κι αλλιώς η ταινία γυρίστηκε ακριβώς στα ίδια μέρη όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα. Και στο φινάλε... ξεφεύγει: έχει τη δυνατότητα να κλείσει την ταινία σε διάφορες σκηνές, επιλέγει όμως να γίνει... της Αναλήψεως. Όπως και να έχει, μια ταινία που ισορροπεί ανάμεσα στο δράμα και την κωμωδία και προσφέρει ένα μίνιμουμ ενδιαφέροντος στους θεατές – εννοείται ότι θα την εκτιμήσουν περισσότερο οι κάπως μεγαλύτερης ηλικίας σινεφίλ...