Στην καρδιά της θάλασσας
του Ron Howard. Με τους Chris Hemsworth, Benjamin Walker, Brendan Gleeson, Ben Whishaw, Cillian Murphy, Tom Holland, Frank Dillane, Michelle Fairley
Fuck you Moby!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
"Θάλασσα κι αλμυρό νερό / να σε ξεχάσω δεν μπορώ!"
Τον Ιούλιο του 1996 κατέβηκα στην Αθήνα για να παρακολουθήσω το «Rock of Gods», την πρώτη πολύ μεγάλη συγκέντρωση ροκ σχημάτων, τραγουδιστών και συγκροτημάτων που έλαβε χώρα στη... χώρα μας. Όλοι αδημονούσαμε να βγει ο headliner, ο τιτανομέγιστος Iggy Pop. Ναι, αλλά πριν από αυτόν ήταν να παίξει το δικό του σετ ο...Moby! Το τι γιουχάρισμα έφαγε ο έρμος όταν βγήκε στη σκηνή, δεν περιγράφεται. Κι όμως, δεν πτοήθηκε. Ίσα ίσα βρήκε ευκαιρία να κερδίσει το κοινό με έναν πολύ έξυπνο τρόπο. Πώς; Μας προέτρεψε όλους μαζί να φωνάζουμε ρυθμικά και εν χορώ «Fuck you Moby»! Αυτό ήταν! Η ένταση καταλάγιασε, ο άνθρωπος έπαιξε το σετ του με άνεση, έφαγε μπουκάλι μπύρας στο κούτελο μετά ο Iggy Pop, μάτωσε (μιλάμε για πολύ αίμα), μας φώναξε «you fuckers thing you can stop me», ωραίες στιγμές, ωραίες εποχές... Θα μου πείτε, τι ήπιες πάλι παραμονή Πρωτοχρονιάς ρε παραπλανημένε πρώην ψηφοφόρε του ΣΥΡΙΖΑ; Τι σχέση έχει ο Moby με την ταινία του Ron Howard; Ε, ο Moby είναι απόγονος του Χέρμαν Μέλβιλ, του συγγραφέα του Moby (dah) Dick, βιβλίου που σύμφωνα με το In The Heart Of The Sea, βασίστηκε στα γεγονότα τα οποία αυτό διηγείται...
Το «Moby Dick» θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του γραπτού λόγου, της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας του, Χέρμαν Μέλβιλ, δεν γεύτηκε εν ζωή το μέγεθος της επιτυχίας του. Οι περιπέτειες του καπετάνιου Έιχαμπ, ο οποίος είχε βάλει όλο του το είναι προκειμένου να εκδικηθεί μια φάλαινα που σε προηγούμενο μπάργκο του, του είχε καταστρέψει το καράβι και του κατέστρεψε το πόδι, αναγνωρίστηκαν ως ένα έργο ανάλογο της ομηρικής «Οδύσσειας»! Η φράση «Call me Ishmael.» είναι μία από τις πλέον διάσημες και από τις πιο αναγνωρισμένες εναρκτήριες προτάσεις βιβλίου σε όλο τον κόσμο! Ε, λοιπόν, όπως μας πληροφορεί τούτη η ταινία, πηγή έμπνευσης για το «Moby Dick» ήταν ένα ναυάγιο, αυτό του φαλαινοθηρικού Essex, που έλαβε χώρα το χειμώνα του 1820, στα ανοιχτά του Ειρηνικού Ωκεανού.
Είναι σημαντικό να πούμε πως οι φάλαινες και ιδιαίτερα το λίπος τους, συνέβαλαν τα μάλα στη μετάβαση προς τη βιομηχανική επανάσταση. Ο ηλεκτρισμός δεν είχε ακόμα εφευρεθεί στις αρχές του 18ου αιώνα κι αυτό που πρόσφεραν οι φάλαινες και ιδιαίτερα το λίπος τους ήταν... φως! Το λίπος καιγόταν και μπορούσε να φωτίσει σπίτια, ολόκληρες πόλεις. Οπότε, το λίπος της φάλαινας είχε αξία απίστευτη κατά την εποχή εκείνη. Ήταν κάτι τόσο σημαντικό που η αξία του ήταν ανάλογη με το χρυσάφι. Ακόμα μεγαλύτερη αξία είχε αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως σπαρματσέτο ή σπερματσέτο, όπως είναι πιο σωστό να λέγεται. Το σπαρματσέτο λοιπόν ή spermaceti oil για να είμαστε ακόμα πιο ακριβείς σε ότι αφορά την αγγλική ορολογία, είναι λιπαρή ύλη που βρίσκεται στις εγκεφαλικές κοιλότητες μερικών κητών, όπως των φαλαινών (σημείωση: μια από τις λίγες αστείες σκηνές της ταινίας μιλάει ακριβώς για τη δύσκολη – και δύσοσμη – συλλογή του σπαρματσέτου). Περιουσίες φτιάχτηκαν από το κυνήγι αυτών των τεράστιων θαλάσσιων πλασμάτων. Ο Ron Howard είδε τις δυνατότητες που θα μπορούσε να του προσφέρει μια τόσο συναρπαστική ιστορία. Κι όμως, το «γλυκό» εντέλει δεν έδεσε.
Η υπόθεση: Ο φιλόδοξος νεαρός συγγραφέας, Χέρμαν Μέλβιλ, πηγαίνει στο Ναντάκετ της Νέας Αγγλίας. Στόχος του είναι να συναντήσει τον μοναδικό εν ζωή επιζώντα του φαλαινοθηρικού Essex, τον Τομ Νίκερσον, ο οποίος έζησε από πρώτο χέρι μια περιπέτεια για την οποία όλοι μιλούσαν μα κανείς δεν γνώριζε σε όλες της τις λεπτομέρειες. Συγκεκριμένα, τον χειμώνα του 1820, το Essex δέχτηκε επίθεση από ένα θαλάσσιο κήτος. Μια λευκή φάλαινα πρωτοφανούς μεγέθους, η οποία κατά πως φαίνεται, είχε πολύ έντονο μέσα της το αίσθημα της εκδίκησης! Ο καπετάνιος του φαλαινοθηρικού, Τζορτζ Πόλαρντ και ο πρώτος αξιωματικός, Όουεν Τζέις ήταν από τους λιγοστούς που κατάφεραν να γλυτώσουν. Κανείς, όμως, δεν ήθελε να μιλήσει για το πως, με ποιον τρόπο έγινε κάτι τέτοιο εφικτό. Ο Μέλβιλ ελπίζει να κάνει τον Νίκερσον να μιλήσει, καθώς ετοιμάζεται να γράψει ένα βιβλίο βασισμένο στη συγκεκριμένη περιπέτεια. Ο Νίκερσον φανερά δεν έχει καμία τέτοια διάθεση. Δεν θέλει να θυμάται καθώς αυτά που βίωσε δεν τα χωράει ανθρώπου νους. Όμως, η προσφορά μιας μεγάλης για την εποχή χρηματικής αμοιβής, η παραίνεση της συζύγου του και ο πειστικός τρόπος στην προσέγγιση του συγγραφέα, θα κάνουν τον μεσήλικα Νίκερσον να μιλήσει. Έναν άνθρωπο που ήταν στην πρώιμη εφηβεία του όταν συνέβησαν τα γεγονότα...
Η άποψή μας: Ο Ron Howard είναι ένας συνεπής σκηνοθέτης. Ποτέ δεν πρόκειται να κάνει τη διαφορά, να αναγνωριστεί ως ένας μεγάλος δημιουργός. Οι ταινίες του, όμως, αποτελούν εγγύηση για τους θεατές: αυτό που θα δουν δεν θα τους απογοητεύσει. Μπορεί να μην πάθουν πλάκα, μπορεί να μην ανοίξει ο νους τους, αλλά θα παρακολουθήσουν μία ταινία που δεν θα τους αφήσει στιγμή να βαρεθούν. Δεν θα εκπλαγούν από τη μία, δεν θα δυσαρεστηθούν από την άλλη. Αυτή είναι η 23η (!) μεγάλου μήκους ταινία της φιλμογραφίας του! Έχει κερδίσει Όσκαρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας για το «Ένας υπέροχος άνθρωπος» (A Beautiful Mind, 2001). Είναι η 6η ταινία του που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Και είναι η δεύτερη ταινία του (μετά την προηγούμενή του, το «Rush») στην οποία πρωταγωνιστεί ο Chris Hemsworth. Α, και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές αποτυχίες της χρονιάς!
Ένα περίεργο πράγμα: ο κόσμος γύρισε την πλάτη στο φιλμ του Howard. Να φταίει ο Hemsworth; Έτσι κι αλλιώς δεν είναι τέρας υποκριτικής. Ένας όμορφος ψηλός είναι, που η καλύτερη ερμηνεία του πρέπει να είναι εκείνη στο Rush. Εδώ, δεν πείθει. Ούτε ως θαλασσόλυκος ούτε ως οικογενειάρχης με όραμα ούτε ως πρότυπο για τον πιτσιρικά. Μάλλον όμως δεν φταίει για την αποτυχία της ταινίας. Φταίνε οι σκηνές με τις φάλαινες; Χμ, ο Howard δείχνει μια αμηχανία σε αυτές τις σκηνές. Ενώ του προσφέρουν θεωρητικά το πιο πιασάρικο υλικό δεν τα «δίνει όλα». Όσες σκηνές κι αν γυρίζει, από όποιες γωνίες λήψεως κι αν τις επιχειρεί, μία αντίστοιχη σκηνή του The Life Of Pi αρκεί για να τον κατατροπώσει σε επίπεδο εντυπωσιασμού. Γενικώς, η ταινία εκείνη του Ang Lee ομοιάζει αρκετά με τούτη αλλά την κατατροπώνει σε κάθε επίπεδο. Ο Howard κάτι προσπαθεί να ψελλίσει για κοινωνικές τάξεις, για ψεύτικη ιεραρχία, για τις απαρχές του καπιταλισμού. Δεν έχει όμως τις φιλοσοφικές αναζητήσεις, τα πανανθρώπινα μηνύματα, την αποθέωση του ανθρώπινου πνεύματος, όπως έχει η ταινία του Lee. Ο οποίος και ως storyteller κερδίζει κατά κράτος τον Αμερικάνο συνάδελφό του.
Γιατί πέρα όλων των άλλων κρατάει στο χέρι του κι έναν κρυφό άσο. Η ιστορία που αφηγείται ο βασικός πρωταγωνιστής του έχει ψήγματα αμφιβολίας, μπορεί να είναι η αλήθεια μπορεί και όχι. Ο Howard ξετυλίγει την ταινία του ως πέραν πάσης αμφισβήτησης. Έξυπνη η προσέγγιση του καπετάνιου με τον αξιωματικό του, με τον οποίο τον χωρίζουν πολλά. Τρομερό το μέχρι που μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη θέληση για να πετύχει την επιβίωση. Συγκλονιστικό το πώς διαχειρίζεται κανείς κάτι που έχει βιώσει, κάτι τόσο δυνατό που τον στιγματίζει για όλη του τη ζωή. Αυτή δεν είναι μια κακή ταινία, να το ξεκαθαρίσουμε. Απλά, δεν διαθέτει το κάτι παραπάνω που θα την κάνει να ξεφύγει από τα έτσι κι αλλιώς άκρως ενδιαφέροντα τα οποία μας αφηγείται. Και κρίμα που κανείς δεν σκέφτηκε να καλέσει τον… Moby για να γράψει το μουσικό σκορ.
Είναι σημαντικό να πούμε πως οι φάλαινες και ιδιαίτερα το λίπος τους, συνέβαλαν τα μάλα στη μετάβαση προς τη βιομηχανική επανάσταση. Ο ηλεκτρισμός δεν είχε ακόμα εφευρεθεί στις αρχές του 18ου αιώνα κι αυτό που πρόσφεραν οι φάλαινες και ιδιαίτερα το λίπος τους ήταν... φως! Το λίπος καιγόταν και μπορούσε να φωτίσει σπίτια, ολόκληρες πόλεις. Οπότε, το λίπος της φάλαινας είχε αξία απίστευτη κατά την εποχή εκείνη. Ήταν κάτι τόσο σημαντικό που η αξία του ήταν ανάλογη με το χρυσάφι. Ακόμα μεγαλύτερη αξία είχε αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως σπαρματσέτο ή σπερματσέτο, όπως είναι πιο σωστό να λέγεται. Το σπαρματσέτο λοιπόν ή spermaceti oil για να είμαστε ακόμα πιο ακριβείς σε ότι αφορά την αγγλική ορολογία, είναι λιπαρή ύλη που βρίσκεται στις εγκεφαλικές κοιλότητες μερικών κητών, όπως των φαλαινών (σημείωση: μια από τις λίγες αστείες σκηνές της ταινίας μιλάει ακριβώς για τη δύσκολη – και δύσοσμη – συλλογή του σπαρματσέτου). Περιουσίες φτιάχτηκαν από το κυνήγι αυτών των τεράστιων θαλάσσιων πλασμάτων. Ο Ron Howard είδε τις δυνατότητες που θα μπορούσε να του προσφέρει μια τόσο συναρπαστική ιστορία. Κι όμως, το «γλυκό» εντέλει δεν έδεσε.
Η υπόθεση: Ο φιλόδοξος νεαρός συγγραφέας, Χέρμαν Μέλβιλ, πηγαίνει στο Ναντάκετ της Νέας Αγγλίας. Στόχος του είναι να συναντήσει τον μοναδικό εν ζωή επιζώντα του φαλαινοθηρικού Essex, τον Τομ Νίκερσον, ο οποίος έζησε από πρώτο χέρι μια περιπέτεια για την οποία όλοι μιλούσαν μα κανείς δεν γνώριζε σε όλες της τις λεπτομέρειες. Συγκεκριμένα, τον χειμώνα του 1820, το Essex δέχτηκε επίθεση από ένα θαλάσσιο κήτος. Μια λευκή φάλαινα πρωτοφανούς μεγέθους, η οποία κατά πως φαίνεται, είχε πολύ έντονο μέσα της το αίσθημα της εκδίκησης! Ο καπετάνιος του φαλαινοθηρικού, Τζορτζ Πόλαρντ και ο πρώτος αξιωματικός, Όουεν Τζέις ήταν από τους λιγοστούς που κατάφεραν να γλυτώσουν. Κανείς, όμως, δεν ήθελε να μιλήσει για το πως, με ποιον τρόπο έγινε κάτι τέτοιο εφικτό. Ο Μέλβιλ ελπίζει να κάνει τον Νίκερσον να μιλήσει, καθώς ετοιμάζεται να γράψει ένα βιβλίο βασισμένο στη συγκεκριμένη περιπέτεια. Ο Νίκερσον φανερά δεν έχει καμία τέτοια διάθεση. Δεν θέλει να θυμάται καθώς αυτά που βίωσε δεν τα χωράει ανθρώπου νους. Όμως, η προσφορά μιας μεγάλης για την εποχή χρηματικής αμοιβής, η παραίνεση της συζύγου του και ο πειστικός τρόπος στην προσέγγιση του συγγραφέα, θα κάνουν τον μεσήλικα Νίκερσον να μιλήσει. Έναν άνθρωπο που ήταν στην πρώιμη εφηβεία του όταν συνέβησαν τα γεγονότα...
Η άποψή μας: Ο Ron Howard είναι ένας συνεπής σκηνοθέτης. Ποτέ δεν πρόκειται να κάνει τη διαφορά, να αναγνωριστεί ως ένας μεγάλος δημιουργός. Οι ταινίες του, όμως, αποτελούν εγγύηση για τους θεατές: αυτό που θα δουν δεν θα τους απογοητεύσει. Μπορεί να μην πάθουν πλάκα, μπορεί να μην ανοίξει ο νους τους, αλλά θα παρακολουθήσουν μία ταινία που δεν θα τους αφήσει στιγμή να βαρεθούν. Δεν θα εκπλαγούν από τη μία, δεν θα δυσαρεστηθούν από την άλλη. Αυτή είναι η 23η (!) μεγάλου μήκους ταινία της φιλμογραφίας του! Έχει κερδίσει Όσκαρ καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας για το «Ένας υπέροχος άνθρωπος» (A Beautiful Mind, 2001). Είναι η 6η ταινία του που βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα. Και είναι η δεύτερη ταινία του (μετά την προηγούμενή του, το «Rush») στην οποία πρωταγωνιστεί ο Chris Hemsworth. Α, και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές αποτυχίες της χρονιάς!
Ένα περίεργο πράγμα: ο κόσμος γύρισε την πλάτη στο φιλμ του Howard. Να φταίει ο Hemsworth; Έτσι κι αλλιώς δεν είναι τέρας υποκριτικής. Ένας όμορφος ψηλός είναι, που η καλύτερη ερμηνεία του πρέπει να είναι εκείνη στο Rush. Εδώ, δεν πείθει. Ούτε ως θαλασσόλυκος ούτε ως οικογενειάρχης με όραμα ούτε ως πρότυπο για τον πιτσιρικά. Μάλλον όμως δεν φταίει για την αποτυχία της ταινίας. Φταίνε οι σκηνές με τις φάλαινες; Χμ, ο Howard δείχνει μια αμηχανία σε αυτές τις σκηνές. Ενώ του προσφέρουν θεωρητικά το πιο πιασάρικο υλικό δεν τα «δίνει όλα». Όσες σκηνές κι αν γυρίζει, από όποιες γωνίες λήψεως κι αν τις επιχειρεί, μία αντίστοιχη σκηνή του The Life Of Pi αρκεί για να τον κατατροπώσει σε επίπεδο εντυπωσιασμού. Γενικώς, η ταινία εκείνη του Ang Lee ομοιάζει αρκετά με τούτη αλλά την κατατροπώνει σε κάθε επίπεδο. Ο Howard κάτι προσπαθεί να ψελλίσει για κοινωνικές τάξεις, για ψεύτικη ιεραρχία, για τις απαρχές του καπιταλισμού. Δεν έχει όμως τις φιλοσοφικές αναζητήσεις, τα πανανθρώπινα μηνύματα, την αποθέωση του ανθρώπινου πνεύματος, όπως έχει η ταινία του Lee. Ο οποίος και ως storyteller κερδίζει κατά κράτος τον Αμερικάνο συνάδελφό του.
Γιατί πέρα όλων των άλλων κρατάει στο χέρι του κι έναν κρυφό άσο. Η ιστορία που αφηγείται ο βασικός πρωταγωνιστής του έχει ψήγματα αμφιβολίας, μπορεί να είναι η αλήθεια μπορεί και όχι. Ο Howard ξετυλίγει την ταινία του ως πέραν πάσης αμφισβήτησης. Έξυπνη η προσέγγιση του καπετάνιου με τον αξιωματικό του, με τον οποίο τον χωρίζουν πολλά. Τρομερό το μέχρι που μπορεί να φτάσει η ανθρώπινη θέληση για να πετύχει την επιβίωση. Συγκλονιστικό το πώς διαχειρίζεται κανείς κάτι που έχει βιώσει, κάτι τόσο δυνατό που τον στιγματίζει για όλη του τη ζωή. Αυτή δεν είναι μια κακή ταινία, να το ξεκαθαρίσουμε. Απλά, δεν διαθέτει το κάτι παραπάνω που θα την κάνει να ξεφύγει από τα έτσι κι αλλιώς άκρως ενδιαφέροντα τα οποία μας αφηγείται. Και κρίμα που κανείς δεν σκέφτηκε να καλέσει τον… Moby για να γράψει το μουσικό σκορ.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 31 Δεκεμβρίου 2015 από την Tanweer.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική