Ο ηλίθιος
του Yuriy Bykov. Με τους Artem Bystrov, Natalya Surkova, Boris Nevzorov, Kirill Polukhin, Darya Moroz, Yury Tsurilo, Irina Nizina, Alexander Korshunov
Κάνε τον μ@λάκ@ σου λέω
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Διαφθορά, που έλεγε κι εκείνη η ψυχή, ο Abel Ferrara
Αυτή είναι η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία που σκηνοθετεί ο μόλις 34 ετών Yuriy Bykov, μετά το «Mayor» του 2013, που προβλήθηκε στην «Εβδομάδα Κριτικής» του φεστιβάλ Καννών εκείνης της χρονιάς. H παγκόσμια πρεμιέρα τούτης της ταινίας έγινε στο φεστιβάλ του Λοκάρνο, τον Αύγουστο του 2014, όπου και τιμήθηκε με το βραβείο ανδρικής ερμηνείας για τον πρωταγωνιστή Artem Bystrov, το βραβείο ανθρωπισμού από την Οικουμενική Επιτροπή καθώς και το βραβείο καλύτερης ταινίας από την Επιτροπή Νεότητας. Στη συνέχεια κέρδισε το βραβείο καλύτερου σεναρίου στο φεστιβάλ του Σότσι αλλά και το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ Les Arcs ανάμεσα σε άλλα. Μια ταινία στην οποία συμπαραγωγός είναι το Υπουργείο Πολιτισμού της Ρωσίας!
Μια ταινία στην οποία εκτός από τη σκηνοθεσία ο Bykov υπογράφει και το σενάριο αλλά έχει κάνει και το μοντάζ. Μια μεγάλη ταινία, που αξίζει να παρακολουθήσει κανείς για να κάνει κατά μία έννοια και αυτοδιάγνωση: είναι ηλίθιος (ήτοι, μ@λάκ@ς εις την μαλλιαρήν), είναι λύκος ή είναι πρόβατο; Κι εντάξει, με τόοοοοσα παραδείγματα αναξιοκρατίας και διαφθοράς στη σημερινή Ελλάδα (από το ποδόσφαιρό μας μέχρι τις συλλήψεις καστανάδων όταν μεγαλόσχημοι «επιχειρηματίες» κλέβουν και τη βγάζουν καθαρή – εντάξει, λαϊκίζω...), δεν μπορεί, μια οικειότητα με όσα συμβαίνουν στην ταινία θα την έχετε...
Η υπόθεση: Ο Ντίμα είναι ένας νεαρός υδραυλικός, που ζει μαζί με τη μητέρα του, τον πατέρα του, τη σύζυγό του και το βρέφος τους σε μια πόλη της Ρωσίας. Στον ελεύθερο χρόνο του διαβάζει, προκειμένου να μπορέσει να γίνει πολιτικός μηχανικός, έτσι ώστε να βελτιώσει τη ζωή τη δική του και της οικογένειάς του. Μια χειμωνιάτικη νύχτα πηγαίνοντας σε μια εργατική πολυκατοικία όπου τον καλούν για μια διαρροή λόγω σπασμένων σωλήνων, αντιλαμβάνεται ότι το πολυώροφο κτίριο όπου στοιβάζονται πάνω από 800 άνθρωποι πρέπει να εκκενωθεί, καθώς υπάρχει άμεσος κίνδυνος να καταρρεύσει. Ενημερώνει τη δήμαρχο και τις δημοτικές αρχές με την πεποίθηση πως θα κινητοποιηθούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, γρήγορα όμως αντιλαμβάνεται πως η διαφθορά έχει λερώσει όλους τους αξιωματούχους της πόλης. Και πως αντί να σκέφτονται πως θα σώσουν τους ανθρώπους, κύριο μέλημά τους είναι πως θα σώσουν τα τομάρια τους. Πώς θα διαχειριστούν οι προύχοντες την κρίση; Και πώς θα αντιδράσει ο Ντίμα;
Η άποψή μας: Εντάξει, λίγο ήθος (άντε, και ηθική) αν σου έχει απομείνει ακόμα στη σημερινή δύσκολη εποχή της κρίσης, δεν μπορείς παρά να αγανακτίσεις με όσα συμβαίνουν επί της μεγάλης οθόνης σε τούτη την ταινία. Θα μου πεις, τι να μας πει και η ταινία; Αφού όλα αυτά – και χειρότερα, τα βιώνουμε live στη χώρα μας! Και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως, ότι συμβαίνει εδώ και στη Ρωσία, προφανώς συμβαίνει περισσότερο ή λιγότερο «in your face» σε όλες τις χώρες του κόσμου!
Στην ταινία η δήμαρχος μαζί με τους τοπικούς άρχοντες της πολεοδομίας, της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και του υγειονομικού έχουν να αντιμετωπίσουν μια καυτή πατάτα στα χέρια τους: ένα κτίριο με 800 και βάλε ανθρώπους κινδυνεύει να καταρρεύσει. Κι αντί να κάνουν ότι απαιτείται προκειμένου να εκκενωθεί το κτίριο και να μεταστεγαστούν οι άνθρωποι που μένουν σε αυτό, προσπαθούν να δουν πως θα... σωθούν οι ίδιοι! Αφού για να αρπάξουν χρήματα από τον κρατικό κορβανά, με κακοτεχνίες η συγκεκριμένη οικοδομή. Από τις μίζες και τις ρεμούλες δεν έμειναν χρήματα ούτε για να στελεχωθεί ως πρέπει η αστυνομία, ούτε η πυροσβεστική, ούτε το νοσοκομείο. Και δεν υπάρχουν λεφτά για να μεταστεγαστούν, έστω και προσωρινά οι άνθρωποι! Οπότε, αν γίνει εκκένωση, θα... καρφωθούν! Και το κράτος θα αναρωτηθεί, ως όφειλε ευθύς εξαρχής: πού πήγαν τα χρήματα; Γιατί δεν χτίστηκε σωστά η οικοδομή; Γιατί δεν υπάρχουν σωστοί δρόμοι; Γιατί δεν έκανε σωστά τη δουλειά της η αστυνομία και η πυροσβεστική; Η λύση; Απλή. Τρομοκρατούν τον... ηλίθιο και προετοιμάζουν άλλοθι, «τρώγοντας» τους δικούς τους!
Γιατί ο καπιταλισμός βρίσκει πάντα λύσεις. Κι όταν πρέπει να σωθεί η άρχουσα τάξη, δεν ορρωδεί προ μηδενός και στέλνει στην πυρά («στον άλλο κόσμο που θα πας») μέλη της ίδιας της της τάξης! Σιγά τα ωά. Να σωθούμε παιδιά! Να μην μας πάρουν χαμπάρι! Κι ας ψοφήσουν 800! Υπάρχουν εξιλαστήρια θύματα! Το όλον θα ξεχαστεί! Και μετά, ξανά, τη δουλειά μας εμείς! Να ξεκοκαλίζουμε! Να αρπάζουμε! Να τρώμε! Και να χέζουμε τους πάντες και τα πάντα!
Βλέποντας την ταινία σκεφτόμουνα τη συνάφειά της από το «Λεβιάθαν» (Leviafan, 2014) του Zvyagintsev μέχρι τις ταινίες κοινωνικής καταγγελίας του Φώσκολου! Ναι, εδώ υπάρχει μια μικρή μομφή για το γεγονός ότι η ταινία είναι υπέρ του δέοντος διδακτική εκεί που θα μπορούσε να είναι είτε πιο υπαινικτική είτε ακόμα πιο σκληρή και αδυσώπητη. Μικρό το κακό. Γιατί αυτά που λέει η ταινία είναι σαφώς συγκλονιστικά. Φτάσαμε στην εποχή όπου εκείνος που ενδιαφέρεται για τους άλλους να χαρακτηρίζεται ηλίθιος! Φτάσαμε στην εποχή του ωχαδελφισμού και του «εγώ θα βγάλω το φίδι από την τρύπα;». Όπως λέει κάποια στιγμή ο βασικός ήρωας: «Ζούμε σαν ζώα και πεθαίνουμε σαν ζώα επειδή δεν νοιαζόμαστε για τους άλλους». Ή σε κάποια άλλη στιγμή ο ήρωας λέει: «Τα πράγματα δεν θα αλλάξουν ποτέ εδώ». Ε, δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά από το «Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», έτσι δεν είναι;
Ο σκηνοθέτης πάει τα πράγματα ένα βήμα πιο πέρα. Εκτός από το να στηλιτεύσει τη διαφθορά στα ανώτερα κλιμάκια της ρωσικής κοινωνίας τονίζει στο έξοχο φινάλε του πως το προλεταριάτο είναι πλέον τόσο λούμπεν, άξιο της μοίρας του, που αντί να αφυπνιστεί από υπέροχους «ηλίθιους», εντέλει τους μηδενίζει και τους βλέπει ως εχθρούς! Ναι, ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς, αλλά αντί να τον τιμωρήσουν οι θεοί, τον τιμωρούν οι άνθρωποι! Πραγματικά σπουδαίο φιλμ. Που, πέρα όσων λέει σε επίπεδο κοινωνικό, λειτουργεί μια χαρά και ως θρίλερ, αφού ο θεατής αγωνιά: θα πέσει η ρημάδα η πολυκατοικία μέχρι το τέλος της ταινίας; Εσείς, τι νομίζετε;
Η υπόθεση: Ο Ντίμα είναι ένας νεαρός υδραυλικός, που ζει μαζί με τη μητέρα του, τον πατέρα του, τη σύζυγό του και το βρέφος τους σε μια πόλη της Ρωσίας. Στον ελεύθερο χρόνο του διαβάζει, προκειμένου να μπορέσει να γίνει πολιτικός μηχανικός, έτσι ώστε να βελτιώσει τη ζωή τη δική του και της οικογένειάς του. Μια χειμωνιάτικη νύχτα πηγαίνοντας σε μια εργατική πολυκατοικία όπου τον καλούν για μια διαρροή λόγω σπασμένων σωλήνων, αντιλαμβάνεται ότι το πολυώροφο κτίριο όπου στοιβάζονται πάνω από 800 άνθρωποι πρέπει να εκκενωθεί, καθώς υπάρχει άμεσος κίνδυνος να καταρρεύσει. Ενημερώνει τη δήμαρχο και τις δημοτικές αρχές με την πεποίθηση πως θα κινητοποιηθούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, γρήγορα όμως αντιλαμβάνεται πως η διαφθορά έχει λερώσει όλους τους αξιωματούχους της πόλης. Και πως αντί να σκέφτονται πως θα σώσουν τους ανθρώπους, κύριο μέλημά τους είναι πως θα σώσουν τα τομάρια τους. Πώς θα διαχειριστούν οι προύχοντες την κρίση; Και πώς θα αντιδράσει ο Ντίμα;
Η άποψή μας: Εντάξει, λίγο ήθος (άντε, και ηθική) αν σου έχει απομείνει ακόμα στη σημερινή δύσκολη εποχή της κρίσης, δεν μπορείς παρά να αγανακτίσεις με όσα συμβαίνουν επί της μεγάλης οθόνης σε τούτη την ταινία. Θα μου πεις, τι να μας πει και η ταινία; Αφού όλα αυτά – και χειρότερα, τα βιώνουμε live στη χώρα μας! Και δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πως, ότι συμβαίνει εδώ και στη Ρωσία, προφανώς συμβαίνει περισσότερο ή λιγότερο «in your face» σε όλες τις χώρες του κόσμου!
Στην ταινία η δήμαρχος μαζί με τους τοπικούς άρχοντες της πολεοδομίας, της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και του υγειονομικού έχουν να αντιμετωπίσουν μια καυτή πατάτα στα χέρια τους: ένα κτίριο με 800 και βάλε ανθρώπους κινδυνεύει να καταρρεύσει. Κι αντί να κάνουν ότι απαιτείται προκειμένου να εκκενωθεί το κτίριο και να μεταστεγαστούν οι άνθρωποι που μένουν σε αυτό, προσπαθούν να δουν πως θα... σωθούν οι ίδιοι! Αφού για να αρπάξουν χρήματα από τον κρατικό κορβανά, με κακοτεχνίες η συγκεκριμένη οικοδομή. Από τις μίζες και τις ρεμούλες δεν έμειναν χρήματα ούτε για να στελεχωθεί ως πρέπει η αστυνομία, ούτε η πυροσβεστική, ούτε το νοσοκομείο. Και δεν υπάρχουν λεφτά για να μεταστεγαστούν, έστω και προσωρινά οι άνθρωποι! Οπότε, αν γίνει εκκένωση, θα... καρφωθούν! Και το κράτος θα αναρωτηθεί, ως όφειλε ευθύς εξαρχής: πού πήγαν τα χρήματα; Γιατί δεν χτίστηκε σωστά η οικοδομή; Γιατί δεν υπάρχουν σωστοί δρόμοι; Γιατί δεν έκανε σωστά τη δουλειά της η αστυνομία και η πυροσβεστική; Η λύση; Απλή. Τρομοκρατούν τον... ηλίθιο και προετοιμάζουν άλλοθι, «τρώγοντας» τους δικούς τους!
Γιατί ο καπιταλισμός βρίσκει πάντα λύσεις. Κι όταν πρέπει να σωθεί η άρχουσα τάξη, δεν ορρωδεί προ μηδενός και στέλνει στην πυρά («στον άλλο κόσμο που θα πας») μέλη της ίδιας της της τάξης! Σιγά τα ωά. Να σωθούμε παιδιά! Να μην μας πάρουν χαμπάρι! Κι ας ψοφήσουν 800! Υπάρχουν εξιλαστήρια θύματα! Το όλον θα ξεχαστεί! Και μετά, ξανά, τη δουλειά μας εμείς! Να ξεκοκαλίζουμε! Να αρπάζουμε! Να τρώμε! Και να χέζουμε τους πάντες και τα πάντα!
Βλέποντας την ταινία σκεφτόμουνα τη συνάφειά της από το «Λεβιάθαν» (Leviafan, 2014) του Zvyagintsev μέχρι τις ταινίες κοινωνικής καταγγελίας του Φώσκολου! Ναι, εδώ υπάρχει μια μικρή μομφή για το γεγονός ότι η ταινία είναι υπέρ του δέοντος διδακτική εκεί που θα μπορούσε να είναι είτε πιο υπαινικτική είτε ακόμα πιο σκληρή και αδυσώπητη. Μικρό το κακό. Γιατί αυτά που λέει η ταινία είναι σαφώς συγκλονιστικά. Φτάσαμε στην εποχή όπου εκείνος που ενδιαφέρεται για τους άλλους να χαρακτηρίζεται ηλίθιος! Φτάσαμε στην εποχή του ωχαδελφισμού και του «εγώ θα βγάλω το φίδι από την τρύπα;». Όπως λέει κάποια στιγμή ο βασικός ήρωας: «Ζούμε σαν ζώα και πεθαίνουμε σαν ζώα επειδή δεν νοιαζόμαστε για τους άλλους». Ή σε κάποια άλλη στιγμή ο ήρωας λέει: «Τα πράγματα δεν θα αλλάξουν ποτέ εδώ». Ε, δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά από το «Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», έτσι δεν είναι;
Ο σκηνοθέτης πάει τα πράγματα ένα βήμα πιο πέρα. Εκτός από το να στηλιτεύσει τη διαφθορά στα ανώτερα κλιμάκια της ρωσικής κοινωνίας τονίζει στο έξοχο φινάλε του πως το προλεταριάτο είναι πλέον τόσο λούμπεν, άξιο της μοίρας του, που αντί να αφυπνιστεί από υπέροχους «ηλίθιους», εντέλει τους μηδενίζει και τους βλέπει ως εχθρούς! Ναι, ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς, αλλά αντί να τον τιμωρήσουν οι θεοί, τον τιμωρούν οι άνθρωποι! Πραγματικά σπουδαίο φιλμ. Που, πέρα όσων λέει σε επίπεδο κοινωνικό, λειτουργεί μια χαρά και ως θρίλερ, αφού ο θεατής αγωνιά: θα πέσει η ρημάδα η πολυκατοικία μέχρι το τέλος της ταινίας; Εσείς, τι νομίζετε;
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 17 Δεκεμβρίου 2015 από την One From The Heart
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική