Η μυστική λέσχη
του Pablo Larrain. Με τους Alfredo Castro, Roberto Farias, Antonia Zegers, Jaime Vadell, Alejandro Goic, Alejandro Sieveking, Marcelo Alonso, Jose Soza, Francisco Reyes
Άλλο λέσχη κι άλλο αίσχη
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Γενοκτονία ή εθνοκάθαρση;
Ήταν ένας που βίαζε ανήλικα αγόρια, ένας άλλος που πουλούσε βρέφη σε άτεκνα ζευγάρια αρπάζοντάς τα από ανύπαντρες μητέρες, ένας τρίτος που «οικειοποιούνταν» χρήματα του στρατού, ένας πάλι που κατέδιδε ανθρώπους παραβιάζοντας την ιερότητα της εξομολόγησης, μία που χτυπούσε το υιοθετημένο της – αφρικανικής καταγωγής – κοριτσάκι... Όχι, δεν πρόκειται για κακόγουστο ανέκδοτο. Κάθε άλλο μάλιστα. Ο Pablo Larrain στη νέα του ταινία στήνει τον καθολικισμό στο απόσπασμα. Γιατί, όλοι όσοι αναφέρθηκαν στις παραπάνω γραμμές είναι καθολικοί ιερείς και μία καλόγρια. Είναι οι πρωταγωνιστές της ταινίας του. Άνθρωποι υπεράνω πάσης υποψίας. Άγιοι άνθρωποι. Μη χέσω...
Αυτή είναι η 5η μεγάλου μήκους ταινία του σημαντικού Χιλιανού σκηνοθέτη. Εκτός από την πρώτη του, τη «Fuga» (2006), οι επόμενες τρεις είχαν στο επίκεντρο της θεματικής τους διαφορετικές ιστορίες από τη Χιλή του δικτάτορα Πινοτσέτ. Μάλιστα, η προηγούμενή του ταινία, το «No» (2012), μάλλον η πιο εμπορική της φιλμογραφίας του, είχε ως πρωταγωνιστή έναν απολιτίκ διαφημιστή, τον οποίο προσέλαβε η (εκτός νόμου) αντιπολίτευση προκειμένου ο χιλιανός λαός να ψηφίσει «Όχι» στο δημοψήφισμα της χούντας του Πινοτσέτ. Ένα «Όχι» που θα οδηγούσε σε ελεύθερες εκλογές ενώ ένα «Ναι» θα κρατούσε τον δικτάτορα για άλλα οχτώ χρόνια στην εξουσία. Και, κοίτα να δεις τώρα, εκεί βγήκε επίσης το «Όχι» παρά τις αντίθετες προβλέψεις και... έγινε σεβαστό! Οποιαδήποτε ομοιότητα με Ελλαδιστάν (!) είναι απολύτως τυχαία...
Να σημειώσουμε ότι η ταινία «Μυστική λέσχη» έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του περασμένου φεστιβάλ Βερολίνου, όπου και τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής (Αργυρή Άρκτος) ενώ αποτελεί και την επίσημη πρόταση της Χιλής για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.
Η υπόθεση: Στη μικρή παραλιακή πόλη της Χιλής Ελ Μπόκα, σε ένα απομονωμένο οίκημα, έξω από την πόλη, ζουν τέσσερις άντρες και μία γυναίκα. Είναι τέσσερις πρώην ιερείς και μια πρώην καλόγρια που έχουν αφοριστεί από την Καθολική Εκκλησία, καθώς κάθε άλλο παρά τιμούσαν το ράσο που φορούσαν. Βέβαια, η αλήθεια είναι πως η Εκκλησία τους έστειλε εκεί για να τους προστατέψει: μακριά από τον κόσμο, σε έναν τόπο υποτίθεται μετάνοιας και κάθαρσης. Οι τρεις από τους άντρες (ο τέταρτος – ο γηραιότερος – έχει παραδοθεί στα χέρια της ανοίας) εκπαιδεύουν ένα γκρέιχαουντ (σημείωση: το μόνο σκυλί που αναφέρεται στη Βίβλο) προκειμένου να λάβει μέρος σε αγώνες ταχύτητας σκύλων και να βγάλουν χρήματα. Η γυναίκα φροντίζει τους υπόλοιπους. Τη ρουτίνα τους θα ταράξει η εμφάνιση ενός ακόμα εξοστρακισμένου ιερέα. Όταν τον δει και τον αναγνωρίσει ένα από τα θύματα που υπέστησαν σεξουαλική κακοποίηση από εκείνον, τον διαπομπεύει και ο πρώην ιερέας αυτοκτονεί. Ένας ιερέας – σύμβουλος κρίσεων στέλνεται στο οίκημα από την Καθολική Εκκλησία για να τσεκάρει την κατάσταση. Οι ένοικοι τοι οικήματος φοβούνται πως εντέλει το οίκημα θα κλείσει και θα απομείνει ο καθένας μόνος του, να αντιμετωπίσει τη μοίρα του. Το αίσθημα της αυτοσυντήρησης, όμως, παίζει τα δικά του, παράξενα παιχνίδια...
Η άποψή μας: Μαύρη κωμωδία, σου λέει ο άλλος. Ok, για πείτε μας τώρα, πού γελάμε; Καμία σχέση με κωμωδία, κατάμαυρη ταινία πάντως σίγουρα είναι η συγκεκριμένη. Ξεκινώντας από έναν στίχο από τη «Γένεση», που περιγράφει πως ο Θεός χώρισε τον κόσμο σε φως και σκοτάδι, το... μαύρο κυριαρχεί στην ταινία. Από τα πρώτα πλάνα στην παραλία, με την εκπαίδευση του σκύλου, το φως ίσα που φαίνεται. Είναι τέτοια η κυριαρχία του σκοταδιού που τα πρόσωπα, οι πρωταγωνιστές, μόλις που φαίνονται, μόλις που μπορείς να τους ξεχωρίσεις, να διακρίνεις τα χαρακτηριστικά τους. Κι έτσι συνεχίζει στο μεγαλύτερό της μέρος η ταινία. Προφανής η αναλογία: σκοτεινός ο κόσμος μας, σκοτεινοί οι άνθρωποι, σκοτεινές και οι ψυχές τους (από θρησκευτικής και ηθικής – με δυτικούς όρους – απόψεως). Ακόμα και το φινάλε πριν το φινάλε, μέσα στο σκοτάδι εξελίσσεται. Με... εξιλαστήρια θύματα όχι αμνούς αλλά... σκυλιά! Ναι, τα μέλη της εκκλησίας, ακόμα και τα πρώην, όταν στριμώχνονται, δαγκώνουν. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν τα πάντα προκειμένου να επιβιώσουν. Ναι, η κόλαση είναι οι άλλοι. Κι αν είναι για το γενικότερο... καλό να αναγκάζεσαι να ζεις με τον εχθρό σου, αυτόν που κακοποίησες και τώρα μπορεί να σε διασύρει, so be it!
Το κατηγορώ του Larrain εναντίον της Καθολικής Εκκλησίας είναι βαρύ και ολομέτωπο. Προσέξτε όμως: αυτή δεν είναι μια τυπική ταινία καταγγελίας με χολιγουντιανούς όρους. Κάθε άλλο. Τούτη είναι μια φεστιβαλική ταινία, με όσα καλά και κακά συνεπάγεται ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός. Στιβαρή, μεγαλόπρεπη, αναδύει μια έντονη κλειστοφοβία, ακόμα και στις σκηνές της απέραντης ανοιχτοσιάς της θάλασσας. Τα πλάνα του Larrain είναι ονειρικά (εφιαλτικά αν προτιμάτε), οι ρυθμοί του ιδιαίτεροι, η φωτογραφία εξαιρετική αλλά... κάπως, οι διάλογοι αρκετοί μεν, διάσπαρτοι δε και χωρίς να υπηρετούν ευλαβικά το plot και η μουσική του Arvo Part αρκεί για να σε οδηγήσει σε μυστήριες ατραπούς. Πέρα από τον πλήρη έλεγχο των μέσων του, ο σκηνοθέτης εκμαιεύει σπουδαίες ερμηνείες από όλο το καστ του. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τόσο τον σταθερό σε όλες του τις ταινίες Alfredo Castro (ναι, παίζει και στις πέντε), που είναι για άλλη μια φορά εξαιρετικός όσο και την (σύζυγο του Larrain στην πραγματικότητα) Antonia Zegers, που θάλλει στο ρόλο της πρώην καλόγριας.
Δυνατή ταινία το El Club, που δεν απευθύνεται σε όλους: αυτή είναι η... σκοτεινή αλήθεια. Και να πω και κάτι ως υστερόγραφο: πείτε με τρελό αλλά το (για μένα αντίστοιχο, παρά το γεγονός ότι δεν βάλλεται εκεί τόσο πολύ ο καθολικισμός) «Post tenebras lux» του Μεξικάνου Carlos Reygadas, μπορεί να είναι περισσότερο «γεια σου» σε σχέση με την ταινία του Larrain, πετυχαίνει όμως πιο καίρια τον στόχο του.
Να σημειώσουμε ότι η ταινία «Μυστική λέσχη» έλαβε μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα του περασμένου φεστιβάλ Βερολίνου, όπου και τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής (Αργυρή Άρκτος) ενώ αποτελεί και την επίσημη πρόταση της Χιλής για το ξενόγλωσσο Όσκαρ.
Η υπόθεση: Στη μικρή παραλιακή πόλη της Χιλής Ελ Μπόκα, σε ένα απομονωμένο οίκημα, έξω από την πόλη, ζουν τέσσερις άντρες και μία γυναίκα. Είναι τέσσερις πρώην ιερείς και μια πρώην καλόγρια που έχουν αφοριστεί από την Καθολική Εκκλησία, καθώς κάθε άλλο παρά τιμούσαν το ράσο που φορούσαν. Βέβαια, η αλήθεια είναι πως η Εκκλησία τους έστειλε εκεί για να τους προστατέψει: μακριά από τον κόσμο, σε έναν τόπο υποτίθεται μετάνοιας και κάθαρσης. Οι τρεις από τους άντρες (ο τέταρτος – ο γηραιότερος – έχει παραδοθεί στα χέρια της ανοίας) εκπαιδεύουν ένα γκρέιχαουντ (σημείωση: το μόνο σκυλί που αναφέρεται στη Βίβλο) προκειμένου να λάβει μέρος σε αγώνες ταχύτητας σκύλων και να βγάλουν χρήματα. Η γυναίκα φροντίζει τους υπόλοιπους. Τη ρουτίνα τους θα ταράξει η εμφάνιση ενός ακόμα εξοστρακισμένου ιερέα. Όταν τον δει και τον αναγνωρίσει ένα από τα θύματα που υπέστησαν σεξουαλική κακοποίηση από εκείνον, τον διαπομπεύει και ο πρώην ιερέας αυτοκτονεί. Ένας ιερέας – σύμβουλος κρίσεων στέλνεται στο οίκημα από την Καθολική Εκκλησία για να τσεκάρει την κατάσταση. Οι ένοικοι τοι οικήματος φοβούνται πως εντέλει το οίκημα θα κλείσει και θα απομείνει ο καθένας μόνος του, να αντιμετωπίσει τη μοίρα του. Το αίσθημα της αυτοσυντήρησης, όμως, παίζει τα δικά του, παράξενα παιχνίδια...
Η άποψή μας: Μαύρη κωμωδία, σου λέει ο άλλος. Ok, για πείτε μας τώρα, πού γελάμε; Καμία σχέση με κωμωδία, κατάμαυρη ταινία πάντως σίγουρα είναι η συγκεκριμένη. Ξεκινώντας από έναν στίχο από τη «Γένεση», που περιγράφει πως ο Θεός χώρισε τον κόσμο σε φως και σκοτάδι, το... μαύρο κυριαρχεί στην ταινία. Από τα πρώτα πλάνα στην παραλία, με την εκπαίδευση του σκύλου, το φως ίσα που φαίνεται. Είναι τέτοια η κυριαρχία του σκοταδιού που τα πρόσωπα, οι πρωταγωνιστές, μόλις που φαίνονται, μόλις που μπορείς να τους ξεχωρίσεις, να διακρίνεις τα χαρακτηριστικά τους. Κι έτσι συνεχίζει στο μεγαλύτερό της μέρος η ταινία. Προφανής η αναλογία: σκοτεινός ο κόσμος μας, σκοτεινοί οι άνθρωποι, σκοτεινές και οι ψυχές τους (από θρησκευτικής και ηθικής – με δυτικούς όρους – απόψεως). Ακόμα και το φινάλε πριν το φινάλε, μέσα στο σκοτάδι εξελίσσεται. Με... εξιλαστήρια θύματα όχι αμνούς αλλά... σκυλιά! Ναι, τα μέλη της εκκλησίας, ακόμα και τα πρώην, όταν στριμώχνονται, δαγκώνουν. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν τα πάντα προκειμένου να επιβιώσουν. Ναι, η κόλαση είναι οι άλλοι. Κι αν είναι για το γενικότερο... καλό να αναγκάζεσαι να ζεις με τον εχθρό σου, αυτόν που κακοποίησες και τώρα μπορεί να σε διασύρει, so be it!
Το κατηγορώ του Larrain εναντίον της Καθολικής Εκκλησίας είναι βαρύ και ολομέτωπο. Προσέξτε όμως: αυτή δεν είναι μια τυπική ταινία καταγγελίας με χολιγουντιανούς όρους. Κάθε άλλο. Τούτη είναι μια φεστιβαλική ταινία, με όσα καλά και κακά συνεπάγεται ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός. Στιβαρή, μεγαλόπρεπη, αναδύει μια έντονη κλειστοφοβία, ακόμα και στις σκηνές της απέραντης ανοιχτοσιάς της θάλασσας. Τα πλάνα του Larrain είναι ονειρικά (εφιαλτικά αν προτιμάτε), οι ρυθμοί του ιδιαίτεροι, η φωτογραφία εξαιρετική αλλά... κάπως, οι διάλογοι αρκετοί μεν, διάσπαρτοι δε και χωρίς να υπηρετούν ευλαβικά το plot και η μουσική του Arvo Part αρκεί για να σε οδηγήσει σε μυστήριες ατραπούς. Πέρα από τον πλήρη έλεγχο των μέσων του, ο σκηνοθέτης εκμαιεύει σπουδαίες ερμηνείες από όλο το καστ του. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τόσο τον σταθερό σε όλες του τις ταινίες Alfredo Castro (ναι, παίζει και στις πέντε), που είναι για άλλη μια φορά εξαιρετικός όσο και την (σύζυγο του Larrain στην πραγματικότητα) Antonia Zegers, που θάλλει στο ρόλο της πρώην καλόγριας.
Δυνατή ταινία το El Club, που δεν απευθύνεται σε όλους: αυτή είναι η... σκοτεινή αλήθεια. Και να πω και κάτι ως υστερόγραφο: πείτε με τρελό αλλά το (για μένα αντίστοιχο, παρά το γεγονός ότι δεν βάλλεται εκεί τόσο πολύ ο καθολικισμός) «Post tenebras lux» του Μεξικάνου Carlos Reygadas, μπορεί να είναι περισσότερο «γεια σου» σε σχέση με την ταινία του Larrain, πετυχαίνει όμως πιο καίρια τον στόχο του.
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 5 Νοεμβρίου 2015 από την Strada Films
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική