Το δικαστήριο
του Chaitanya Tamhane. Με τους Vira Sathidar, Vivek Gomber, Geetanjali Kulkarni, Pradeep Joshi, Usha Bane, Shirish Pawar, Bipin Maniar, Panna Mehta
...and justice for all!
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Πλανώμαστε πλάνην οικτράν
Όπως στις παρυφές του Χόλιγουντ, της αμερικάνικης κινηματογραφικής βιομηχανίας, κινείται ένας ολόκληρος κόσμος ανεξάρτητων δημιουργών που αρθρώνουν το δικό τους, προσωπικό και πολύ ενδιαφέροντα λόγο, μαχόμενοι ενάντια σε μεγαθήρια, έτσι και στο Μπόλιγουντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη κινηματογραφική βιομηχανία στον κόσμο, made in India φυσικά, ζουν και αναπνέουν δημιουργοί που έχουν μάθει τα πράγματα διαφορετικά. Που λένε αλλιώς το «ποίημα». Που δεν ενδιαφέρονται να αναπαράξουν συμβάσεις και να πιάσουν την καλή ποντάροντας σε συνταγές και πεπατημένες. Δύσκολος ο δρόμος τους, δύσβατος, αλλά καμιά φορά το αποτέλεσμα αξίζει τον κόπο.
Όπως στην περίπτωση της συγκεκριμένης ταινίας. Της οποίας η κινηματογραφική πορεία ξεκίνησε πέρσι τον Σεπτέμβριο, όπου και έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο φεστιβάλ Βενετίας, στο οποίο τιμήθηκε με τα βραβεία καλύτερης ταινίας στο τμήμα «Ορίζοντες» και Luigi De Laurentis (πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη) για τον δημιουργό της Chaitanya Tamhane. Που, σημειωτέον, είναι μόλις 28 ετών και αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία που υπογράφει! Η ταινία έχει λάβει μέρος σε περίπου 30 (!) κινηματογραφικά φεστιβάλ, ενώ αποτελεί και την επίσημη πρόταση της Ινδίας για το επόμενο ξενόγλωσσο Όσκαρ. Όχι και μικρό κατόρθωμα, έτσι; Και η χώρα μας είναι από τις πρώτες στις οποίες προβάλλεται με κανονική διανομή. Καλοτάξιδη λοιπόν!
Η υπόθεση: Ένας ηλικιωμένος τραγουδοποιός - ακτιβιστής συλλαμβάνεται κατηγορούμενος ότι με ένα επαναστατικό του τραγούδι προκάλεσε την αυτοκτονία ενός εργάτη του αποχετευτικού δικτύου, που πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Συνήγορος υπεράσπισης είναι ένας νέος δικηγόρος, ιδεολόγος, μέλος της ινδικής ελίτ, καθώς είναι γόνος πλούσιας οικογένειας. Αντίπαλός του στη δικαστική αίθουσα είναι μια παντρεμένη γυναίκα, μητέρα δύο παιδιών, προερχόμενη από τα λαϊκά στρώματα. Και δικάζει ένας σεβάσμιος δικαστής, γνωστός για την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητά του. Καθώς εξελίσσεται η δίκη οι προσωπικές ζωές τόσο των δικηγόρων όσο και του δικαστή ακολουθούν τη δική τους πορεία εκτός δικαστηρίου.
Η άποψή μας: Μεγάλος ντόρος είχε δημιουργηθεί εκεί, στη δεκαετία του '70 στη χώρα μας όταν ένα πιτσιρίκι, αν θυμάμαι καλά, προσπαθώντας να αναπαραστήσει μια σκηνή από την τηλεοπτική μεταφορά του έργου του Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» έχασε τη ζωή του, καθώς κρεμάστηκε από ένα δέντρο. Αυτοκτονία στην κυριολεξία, ατύχημα όσο να πεις. Το 1986 οι γονείς ενός καταθλιπτικού εφήβου που αυτοκτόνησε στις ΗΠΑ, κατέθεσαν μήνυση εναντίον του Ozzy Osbourne, υποστηρίζοντας πως ο γιος τους οδηγήθηκε στο απονενοημένο διάβημα, αφού είχε ακούσει το τραγούδι «Suicide solution», που υπήρχε στο άλμπουμ της φωνής των Black Sabbath, «Blizzard of Ozz» του 1980. Οι ενάγοντες μέσω των δικηγόρων τους εντέλει δεν κατάφεραν να αποδείξουν στο δικαστήριο πως ο Ozzy Osbourne και το συγκεκριμένο τραγούδι θα μπορούσαν να ενοχοποιηθούν για την αυτοκτονία του τέκνου τους. Συμβαίνουν και στην εσπερία λοιπόν και πέρα από τον Ατλαντικό ωκεανό.
Ο σκηνοθέτης τούτης της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας ταινίας χρησιμοποιεί ως αφορμή για το φιλμ του κάτι εξ ορισμού παράλογο. Ήτοι, κάποιοι άνθρωποι μπορεί να «παρακινηθούν» από ένα έργο τέχνης ή να το ερμηνεύσουν λανθασμένα ή να το χρησιμοποιήσουν ως άλλοθι και να προβούν σε πράξεις βίας εναντίον άλλων ή εναντίον του εαυτού τους. Αυτό προφανώς, όμως, δεν μπορεί να ποινικοποιήσει το έργο τέχνης, σωστά; Έλα όμως που, κατά πως φαίνεται, το ποινικό σύστημα της Ινδίας προβλέπει τη φυλάκιση καλλιτεχνών για παρακίνηση σε αυτοκτονία. Τι ωραίος τρόπος για να ξεμπερδεύει το κράτος από ενοχλητικούς μαχητές και αγωνιστές, που αντιστέκονται στα πάσης φύσεως κακώς κείμενα, ε;
Ακόμα κι αν έμενε στο πρώτο επίπεδο, μια χαρά ταινία θα είχε δημιουργήσει ο σκηνοθέτης. Έλα, όμως, που χτυπάει ποικιλοτρόπως. Από τη μια στηλιτεύει χωρίς να αγορεύει ή να λαϊκίζει, το νομικό σύστημα της χώρας του. Απαρχαιωμένο, με δικαστές να τηρούν το γράμμα του νόμου και όχι την ουσία του, με υποθέσεις που «ξεπετάγονται» σε λίγα λεπτά και άλλες που τραβάνε σε βάθος χρόνου, έτσι, χωρίς νόημα, με υποθέσεις όπου αν ο κατηγορούμενος δεν διαθέτει δικηγόρο της προκόπας, μπορεί να κλειστεί στης φυλακής τα σίδερα επ' άπειρον και χωρίς να φταίει! Αυτό είναι το πρώτο επίπεδο. Από εκεί και πέρα, όμως, μέσα από τα στιγμιότυπα από τις ζωές των τεσσάρων πρωταγωνιστών (του κατηγορούμενου, του δικηγόρου του, της αντίδικου και του δικαστή) γίνεται και μια εξαιρετικά to the point ανατομία μιας αχανούς χώρας.
Ο κατηγορούμενος παλεύει για τα πιστεύω του. Είναι κοινωνικός αγωνιστής. Μέσα από τα τραγούδια του, μέσα από τα βιβλία του, προσπαθεί να αφυπνίσει τους συμπατριώτες του. Και γίνεται εύκολος στόχος για τους ένστολους «εφαρμοστές» της τάξης. Που έχοντας μπροστά τους έναν «ταραξία» δεν διστάζουν να τον τυλίξουν σε μια κόλα χαρτί. Κατηγορώντας τον για... προτροπή σε αυτοκτονία! Ο δικηγόρος υπεράσπισης είναι επίσης αγωνιστής. Σύντροφος και αρωγός των φτωχών και των κατατρεγμένων ζει κατά τα άλλα έναν ανέφελο βίο. Πιο άνετα νιώθει στη δικαστική αίθουσα παρά στο τραπέζι με τους γονείς του, που τον πρήζουν πότε θα παντρευτεί. Η ζωή του είναι εύκολη, πλούσια, γεμάτη. Τρώει στα καλύτερα εστιατόρια, πηγαίνει στα καλύτερα μπαρ, περιποιείται τον εαυτό του στα καλύτερα beauty salons! Από την άλλη, η αντίδικος αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος. Θεωρητικά, αυτή θα έπρεπε να υπερασπίζεται τον κατηγορούμενο. Βρίσκεται πιο κοντά του ταξικά. Αυτήν θέλει να ταρακουνήσει εκείνος, να της εμφυσήσει κάποια ταξική συνείδηση. Φευ. Αλλοτρίωση. Καθημερινότητα. Γεύμα μαζί με τον σύζυγο και τα παιδιά μπροστά στην ανοιχτή τηλεόραση. Και διασκέδαση σε θέατρα που ανεβάζουν εθνικοπατριωτικά κωμειδύλλια.
Παραδόξως, ο σκηνοθέτης αποφασίζει να εστιάσει στον δικαστή αφού ο θεατής νιώθει πως η ταινία έχει ολοκληρωθεί. Μετά από το φινάλε με το κλείσιμο της δικαστικής αίθουσας έχουμε άλλο ένα δεκάλεπτο εστιασμένο στον δικαστή. Τον θρησκόληπτο. Τον παραδόπιστο. Τον άνθρωπο που πιστεύει στην αριθμολογία και την επιρροή των ορυκτών πάνω στην ικανότητα ενός παιδιού να μιλήσει! Του ανθρώπου που όταν ενοχλείται δεν διστάζει να... ρίξει κι ένα σκαμπίλι! Μάλιστα. Ωραίος τύπος. Ωραία αίσθηση δικαιοσύνης. Ωραία κατάσταση...
Αν σας άρεσε το ισραηλινό «Το διαζύγιο: Η δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ», το Court θα σας ενθουσιάσει, καθώς διαθέτει πιο διευρυμένη προβληματική. Σε κεντρίζει ακόμα και στις σκηνές όπου απλά έχουμε ανάγνωση κάποιων εδαφίων του ποινικού κώδικα! Και σε καθηλώνει με σκηνές όπως εκείνη της κατάθεσης της χήρας του εργάτη στους υπονόμους. Δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός η συγκεκριμένη γυναίκα. Είναι μια κυρία, φτωχή, που στην πραγματικότητα έχει μείνει χήρα, καθώς ο άνδρας της έχασε τη ζωή του από τις αναθυμιάσεις στους υπονόμους, προσπαθώντας να βγάλει μεροκάματο. Τόσο αληθινό και τόσο συγκλονιστικό. Slumdog millionaire σου λέει ο άλλος...
Η υπόθεση: Ένας ηλικιωμένος τραγουδοποιός - ακτιβιστής συλλαμβάνεται κατηγορούμενος ότι με ένα επαναστατικό του τραγούδι προκάλεσε την αυτοκτονία ενός εργάτη του αποχετευτικού δικτύου, που πέθανε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Συνήγορος υπεράσπισης είναι ένας νέος δικηγόρος, ιδεολόγος, μέλος της ινδικής ελίτ, καθώς είναι γόνος πλούσιας οικογένειας. Αντίπαλός του στη δικαστική αίθουσα είναι μια παντρεμένη γυναίκα, μητέρα δύο παιδιών, προερχόμενη από τα λαϊκά στρώματα. Και δικάζει ένας σεβάσμιος δικαστής, γνωστός για την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητά του. Καθώς εξελίσσεται η δίκη οι προσωπικές ζωές τόσο των δικηγόρων όσο και του δικαστή ακολουθούν τη δική τους πορεία εκτός δικαστηρίου.
Η άποψή μας: Μεγάλος ντόρος είχε δημιουργηθεί εκεί, στη δεκαετία του '70 στη χώρα μας όταν ένα πιτσιρίκι, αν θυμάμαι καλά, προσπαθώντας να αναπαραστήσει μια σκηνή από την τηλεοπτική μεταφορά του έργου του Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» έχασε τη ζωή του, καθώς κρεμάστηκε από ένα δέντρο. Αυτοκτονία στην κυριολεξία, ατύχημα όσο να πεις. Το 1986 οι γονείς ενός καταθλιπτικού εφήβου που αυτοκτόνησε στις ΗΠΑ, κατέθεσαν μήνυση εναντίον του Ozzy Osbourne, υποστηρίζοντας πως ο γιος τους οδηγήθηκε στο απονενοημένο διάβημα, αφού είχε ακούσει το τραγούδι «Suicide solution», που υπήρχε στο άλμπουμ της φωνής των Black Sabbath, «Blizzard of Ozz» του 1980. Οι ενάγοντες μέσω των δικηγόρων τους εντέλει δεν κατάφεραν να αποδείξουν στο δικαστήριο πως ο Ozzy Osbourne και το συγκεκριμένο τραγούδι θα μπορούσαν να ενοχοποιηθούν για την αυτοκτονία του τέκνου τους. Συμβαίνουν και στην εσπερία λοιπόν και πέρα από τον Ατλαντικό ωκεανό.
Ο σκηνοθέτης τούτης της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας ταινίας χρησιμοποιεί ως αφορμή για το φιλμ του κάτι εξ ορισμού παράλογο. Ήτοι, κάποιοι άνθρωποι μπορεί να «παρακινηθούν» από ένα έργο τέχνης ή να το ερμηνεύσουν λανθασμένα ή να το χρησιμοποιήσουν ως άλλοθι και να προβούν σε πράξεις βίας εναντίον άλλων ή εναντίον του εαυτού τους. Αυτό προφανώς, όμως, δεν μπορεί να ποινικοποιήσει το έργο τέχνης, σωστά; Έλα όμως που, κατά πως φαίνεται, το ποινικό σύστημα της Ινδίας προβλέπει τη φυλάκιση καλλιτεχνών για παρακίνηση σε αυτοκτονία. Τι ωραίος τρόπος για να ξεμπερδεύει το κράτος από ενοχλητικούς μαχητές και αγωνιστές, που αντιστέκονται στα πάσης φύσεως κακώς κείμενα, ε;
Ακόμα κι αν έμενε στο πρώτο επίπεδο, μια χαρά ταινία θα είχε δημιουργήσει ο σκηνοθέτης. Έλα, όμως, που χτυπάει ποικιλοτρόπως. Από τη μια στηλιτεύει χωρίς να αγορεύει ή να λαϊκίζει, το νομικό σύστημα της χώρας του. Απαρχαιωμένο, με δικαστές να τηρούν το γράμμα του νόμου και όχι την ουσία του, με υποθέσεις που «ξεπετάγονται» σε λίγα λεπτά και άλλες που τραβάνε σε βάθος χρόνου, έτσι, χωρίς νόημα, με υποθέσεις όπου αν ο κατηγορούμενος δεν διαθέτει δικηγόρο της προκόπας, μπορεί να κλειστεί στης φυλακής τα σίδερα επ' άπειρον και χωρίς να φταίει! Αυτό είναι το πρώτο επίπεδο. Από εκεί και πέρα, όμως, μέσα από τα στιγμιότυπα από τις ζωές των τεσσάρων πρωταγωνιστών (του κατηγορούμενου, του δικηγόρου του, της αντίδικου και του δικαστή) γίνεται και μια εξαιρετικά to the point ανατομία μιας αχανούς χώρας.
Ο κατηγορούμενος παλεύει για τα πιστεύω του. Είναι κοινωνικός αγωνιστής. Μέσα από τα τραγούδια του, μέσα από τα βιβλία του, προσπαθεί να αφυπνίσει τους συμπατριώτες του. Και γίνεται εύκολος στόχος για τους ένστολους «εφαρμοστές» της τάξης. Που έχοντας μπροστά τους έναν «ταραξία» δεν διστάζουν να τον τυλίξουν σε μια κόλα χαρτί. Κατηγορώντας τον για... προτροπή σε αυτοκτονία! Ο δικηγόρος υπεράσπισης είναι επίσης αγωνιστής. Σύντροφος και αρωγός των φτωχών και των κατατρεγμένων ζει κατά τα άλλα έναν ανέφελο βίο. Πιο άνετα νιώθει στη δικαστική αίθουσα παρά στο τραπέζι με τους γονείς του, που τον πρήζουν πότε θα παντρευτεί. Η ζωή του είναι εύκολη, πλούσια, γεμάτη. Τρώει στα καλύτερα εστιατόρια, πηγαίνει στα καλύτερα μπαρ, περιποιείται τον εαυτό του στα καλύτερα beauty salons! Από την άλλη, η αντίδικος αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος. Θεωρητικά, αυτή θα έπρεπε να υπερασπίζεται τον κατηγορούμενο. Βρίσκεται πιο κοντά του ταξικά. Αυτήν θέλει να ταρακουνήσει εκείνος, να της εμφυσήσει κάποια ταξική συνείδηση. Φευ. Αλλοτρίωση. Καθημερινότητα. Γεύμα μαζί με τον σύζυγο και τα παιδιά μπροστά στην ανοιχτή τηλεόραση. Και διασκέδαση σε θέατρα που ανεβάζουν εθνικοπατριωτικά κωμειδύλλια.
Παραδόξως, ο σκηνοθέτης αποφασίζει να εστιάσει στον δικαστή αφού ο θεατής νιώθει πως η ταινία έχει ολοκληρωθεί. Μετά από το φινάλε με το κλείσιμο της δικαστικής αίθουσας έχουμε άλλο ένα δεκάλεπτο εστιασμένο στον δικαστή. Τον θρησκόληπτο. Τον παραδόπιστο. Τον άνθρωπο που πιστεύει στην αριθμολογία και την επιρροή των ορυκτών πάνω στην ικανότητα ενός παιδιού να μιλήσει! Του ανθρώπου που όταν ενοχλείται δεν διστάζει να... ρίξει κι ένα σκαμπίλι! Μάλιστα. Ωραίος τύπος. Ωραία αίσθηση δικαιοσύνης. Ωραία κατάσταση...
Αν σας άρεσε το ισραηλινό «Το διαζύγιο: Η δίκη της Βίβιαν Αμσαλέμ», το Court θα σας ενθουσιάσει, καθώς διαθέτει πιο διευρυμένη προβληματική. Σε κεντρίζει ακόμα και στις σκηνές όπου απλά έχουμε ανάγνωση κάποιων εδαφίων του ποινικού κώδικα! Και σε καθηλώνει με σκηνές όπως εκείνη της κατάθεσης της χήρας του εργάτη στους υπονόμους. Δεν είναι επαγγελματίας ηθοποιός η συγκεκριμένη γυναίκα. Είναι μια κυρία, φτωχή, που στην πραγματικότητα έχει μείνει χήρα, καθώς ο άνδρας της έχασε τη ζωή του από τις αναθυμιάσεις στους υπονόμους, προσπαθώντας να βγάλει μεροκάματο. Τόσο αληθινό και τόσο συγκλονιστικό. Slumdog millionaire σου λέει ο άλλος...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 29 Οκτωβρίου 2015 από την One From The Heart
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική