Movies Ltd

του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969)

Άντε να καταδικάσεις τη βία απ' όπου κι αν προέρχεται

Τούτη η ταινία αποτελεί ένα πολύ τολμηρό εγχείρημα ως σύλληψη. Μια ταινία στην οποία πρωταγωνιστούν πραγματικοί κωφάλαλοι ερασιτέχνες ηθοποιοί σε ρόλους πραγματικών κωφαλάλων και όπου όλοι οι διάλογοι λαμβάνουν χώρα με τη χρήση της νοηματικής γλώσσας. Χωρίς υπότιτλους, χωρίς voice over, χωρίς επεξηγήσεις, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά πριν φωτιστεί το πρώτο πλάνο της ταινίας. Οι θεατές ακούμε τους φυσικούς ήχους αλλά μένουμε απ' έξω από το τι ακριβώς «παίζεται» επί της μεγάλης οθόνης. Κι αν νομίζετε πως όσοι γνωρίζουν τη νοηματική θα καταλάβουν τους διαλόγους, κάνετε λάθος! Η συγκεκριμένη νοηματική είναι η ουκρανική! Το ότι θα υπήρχαν διαφορετικές γλώσσες στη νοηματική ήταν κάτι που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ποτέ.

Η ταινία έλαβε μέρος στην Εβδομάδα της Κριτικής του φεστιβάλ των Καννών και γενικώς προβάλλεται σε πάρα πολλά φεστιβάλ, θαμπώνοντας τους θεατές με όσα «λέει» με την εκκωφαντική σιωπή της. Στην Ελλάδα δημιούργησε αίσθηση στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Μάλιστα, στην επίσημη προβολή της ταινίας στο «Ολύμπιον» (το κέντρο του φεστιβάλ) ένας θεατής λιποθύμισε όταν ήρθε αντιμέτωπος με μια άκρως ρεαλιστική και πάρα πολύ σκληρή σκηνή. Να είστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο λοιπόν!

Η υπόθεση: Ουκρανία. Ένα κατεστραμμένο αμάξι πίσω από μια στάση λεωφορείου. Κι ένας έφηβος να ζητάει βοήθεια προκειμένου να βρει μια διεύθυνση. Μόλις έχει φθάσει στη συγκεκριμένη πόλη και ψάχνει ένα οικοτροφείο για κωφάλαλα παιδιά. Εκεί τον έχουν στείλει. Κι εκεί θα προσπαθήσει να προσαρμοστεί σε ένα καθόλου φιλικό περιβάλλον. Ένας διεφθαρμένος καθηγητής, παρέα με τον επιστάτη, έχουν στήσει ολόκληρη «επιχείρηση». Μέσω μιας κλίκας νταήδων εκφοβίζουν τα πιο αδύνατα παιδιά, τους παίρνουν το χαρτζηλίκι και εκμεταλλεύονται τους ευρισκόμενους στη βάση της ιεραρχικής πυραμίδας μέσω επαιτίας, ληστειών και πορνείας. Ο νεοφερμένος έφηβος είναι γερό κορμί και γρήγορα ανεβαίνει στην ιεραρχία. Κάνει κι αυτός όλες τις βρώμικες δουλειές μετά από κατάλληλη εκπαίδευση. Τα πράγματα θα αλλάξουν όταν ερωτεύεται ένα από τα κορίτσια του οικοτροφείου, που κάνουν βίζιτες με πελάτες φορτηγατζήδες κι έχει όνειρο μια καλύτερη ζωή – πάντα ως πόρνη – στην Ιταλία. Μόνο που η βία εντέλει πληρώνεται μόνο με βία.

Η άποψή μας: Κατά έναν πολύ παράδοξο τρόπο τούτη η ταινία έχει αναλογίες με το White God που προβλήθηκε στη χώρα μας πριν μερικές εβδομάδες. Όσοι την έχετε δει, βάλτε στη θέση του ημίαιμου σκύλου τον κωφάλαλο έφηβο και θα δείτε ότι οι δύο ταινίες θέλουν να πουν πάνω - κάτω τα ίδια πράγματα. Μόνο που ο Ουκρανός σκηνοθέτης ποντάρει περισσότερο στο ρεαλισμό από τον Ούγγρο συνάδελφό του, κι ας βρίθει η ταινία του από σύμβολα, έχοντας πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης, πέρα από το πρώτο. Ίσως τραβηγμένα τούτη η ταινία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως η πλέον αντι-Πούτιν ταινία όλων των εποχών. Σε μια από τις αρχικές σκηνές, πάντως, δεν διαφεύγει της προσοχής του ψύχραιμου θεατή πως γίνεται σκωπτική έμμεση αναφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ.

Κάποιες σκηνές κρατάνε σε μάκρος, ακριβώς για να ενταθεί η σύγχυση του θεατή που προσπαθεί να βρει τον... «άγνωστο κώδικα» στις συνομιλίες των κωφάλαλων, αλλά μάταια. Κάποιες άλλες ποντάρουν σε ένα κατάμαυρο χιούμορ: ο έφηβός μας ανεβαίνει στην ιεραρχία της «φυλής» όταν ο προκάτοχός του χάνει τη ζωή του επειδή δεν μπορεί να μιλήσει (θα καταλάβετε)! Οι ερωτικές σκηνές είναι υπέρ το δέον εύγλωττες: χωρίς κανενός είδους σεμνοτυφία οι σκηνές αυτές μιλούν τη γλώσσα του σώματος. Η σκηνή της απόξυσης είναι πιο συγκλονιστική από την αντίστοιχη στο «Τέσσερις μήνες, τρεις εβδομάδες και δυο μέρες». Και το φινάλε... σπαζοκεφαλιά, θα κάνει πολλούς να φρικάρουν με την αγριότητά του. Έτσι είναι, όμως: οι νταήδες δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν παρά με τα ίδια τους τα όπλα. Και στο τέλος δεν έχεις παρά να κλείσεις την πόρτα στους παντός είδους φασίστες, να την κλειδώσεις και να πετάξεις και το κλειδί...

Συγκλονιστικό φιλμ, με πολλαπλές αναγνώσεις.