Ανωτέρα Βία
του Ruben Östlund. Με τους Johannes Kuhnke, Lisa Loven Kongsli, Clara Wettergren, Kristofer Hivju, Brady Corbet
Οι άντρες (;) δεν υπάρχουν πια
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Αποδομώντας στερεότυπα και επανεγγράφοντας δεδομένα
Ο τίτλος της ταινίας αποτελεί νομικό όρο. Και μιας που δεν είμαστε νομικοί, ψάξαμε στο ίντερνετ (do'h) για να βρούμε τι ακριβώς σημαίνει. Η νομική έννοια, λοιπόν, της ανωτέρας βίας, προέρχεται βασικά από το αστικό δίκαιο και αποτελεί έκφραση της γενικής αρχής ότι «κανείς δεν μπορεί να υποχρεωθεί στα αδύνατα», να κάνει κάτι δηλαδή, που είναι αντικειμενικά ή και... υποκειμενικά αδύνατο, ωστόσο έχει «διαποτίσει» κάθε κλάδο του Δικαίου. Ανωτέρα βία, λοιπόν, συνιστά κάθε γεγονός εξαιρετικό και απρόβλεπτο, το οποίο είναι είτε αντικειμενικό (π.χ σεισμός, πλημμύρα, χιονοστιβάδα) είτε υποκειμενικό (π.χ ασθένεια) και το οποίο δεν θα μπορούσε να προληφθεί, όχι μόνον από το μέσο άνθρωπο, αλλά ακόμα και από τον ακραία επιμελή και συνετό. Πάνω σ' αυτήν την έννοια στηρίζεται όλος ο προβληματισμός της ταινίας.
Ε, λοιπόν, με βάση τα παραπάνω, ο Ruben Östlund σκηνοθετεί μια ταινία – δυναμίτη. Μια ταινία – γροθιά στο στομάχι. Μια ταινία που θα κάνει πολλούς άντρες να αναλογιστούν για τη θέση τους (μας) στο σύγχρονο κόσμο. Εκπληκτική ταινία σας λέω – και πιστέψτε με. Τέτοια αποδόμηση του ρόλου του αρσενικού δεν έχουμε ματαδεί – θα την παρακολουθείτε και δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας. Και ναι, έχει τη μορφή πικρής, κατάμαυρης, αποστασιοποιημένης κωμωδίας, κάτι που την κάνει να πονάει ακόμα περισσότερο. Το αν θα μπει και στην πεντάδα του ξενόγλωσσου Όσκαρ θα το μάθουμε σήμερα, Πέμπτη 15 Ιανουαρίου...
Η υπόθεση: Μια τετραμελής οικογένεια από τη Σουηδία ταξιδεύει στις Γαλλικές Άλπεις για να απολαύσει μερικές μέρες διακοπών κάνοντας σκι και περνώντας πολύτιμο χρόνο όλοι μαζί. Ο ήλιος λάμπει και οι πίστες είναι συναρπαστικές, αλλά κατά τη διάρκεια ενός γεύματος στο εστιατόριο στην πλαγιά του βουνού, μια χιονοστιβάδα φέρνει τα πάνω-κάτω. Κι ενώ οι πελάτες τρέχουν να κρυφτούν, η Έμπα, η μητέρα, ψάχνει τον Τόμας, τον σύζυγό της, προσπαθώντας ταυτόχρονα να προστατεύσει τα παιδιά τους. Εντωμεταξύ, όμως, ο Τόμας το ’χει βάλει στα πόδια. Η πραγματικότητα ξαναβρίσκει τους ρυθμούς της με αμήχανα γέλια, μιας που η επικείμενη τραγωδία αποτράπηκε, αλλά η βάση της οικογένειας έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα. H απροσδόκητη αντίδραση του Τόμας θα κάνει τα μέλη της οικογένειας να επανεξετάσουν τους ρόλους τους και όσα παίρνουν ως δεδομένα, μ' ένα ερωτηματικό να ίπταται πάνω από τον πατέρα ειδικά. Το τέλος των διακοπών πλησιάζει και ο γάμος του Τόμας και της Έμπα κρέμεται από μια κλωστή, καθώς ο Τόμας προσπαθεί απεγνωσμένα να ανακτήσει το ρόλο του ως πατριάρχη της οικογένειας.
Η άποψή μας: Η «ελεγχόμενη» χιονοστιβάδα που βλέπουμε στο πρώτο μέρος της ταινίας (μια από τις πιο συναρπαστικές σκηνές που έχουν γυριστεί ποτέ στην παγκόσμια ιστορία του σινεμά τολμώ να πω!) συνιστά ανωτέρα βία. Είτε ως ένστικτο, όμως είτε ως κάτι που έχουμε διδαχθεί, που έχει εγγραφεί στην κυτταρική μας μνήμη, θεωρούμε ότι η πρώτη κίνηση είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να προστατέψουμε τα παιδιά μας κι όχι να σώσουμε τους εαυτούς μας. Η Έμπα αυτό κάνει: προσπαθεί να προστατέψει τα ανήλικα παιδιά της, τον γιο της και την κόρη της. Ο Τόμας όμως το βάζει στα πόδια! Και το μόνο που ασυναίσθητα προσπαθεί να σώσει είναι το... κινητό του! Καθόλου ηρωικό, καθόλου «ηθικό», καθόλου «ανδρικό». Στην αρχή προσπαθεί να αρνηθεί ότι το έσκασε: είναι θέμα οπτικής γωνίας και αντίληψης των πραγμάτων, υποστηρίζει. Όταν αποδεικνύεται ότι το έσκασε, λυγίζει. Σπάζει. Κομματιάζεται.
Όλα αυτά, όμως, ο σκηνοθέτης τα δίνει με χιούμορ στο όριο ανάμεσα στην ειρωνεία και τον κυνισμό. Ο κοκκινοτρίχης χίπστερ φίλος προσπαθεί να τον βοηθήσει, να τον υπερασπιστεί, η... λογική του όμως κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Η οικογένεια έχει κλονιστεί (ναι, από ένα τέτοιο γεγονός – υπάρχει άλλο καλύτερο που να δείχνει στο σύντροφό σου αν μπορεί να βασιστεί επάνω σου;). Τα παιδιά κρατάνε μούτρα αρχικά και μετά φοβούνται πως οι γονείς τους θα χωρίσουν. Ο σκηνοθέτης βάζει ακόμα ένα στοιχείο. Τη Σουηδή «ελευθερίων ηθών» που συναντά η οικογένεια στο σαλέ. Βρίσκεται εκεί μόνη της και βρίσκει γκόμενο, εν γνώσει του συζύγου της. Η σχέση τους είναι ελεύθερη και έχουν και παιδιά. Η μεγαλωμένη με ηθικούς φραγμούς Έμπα δεν μπορεί να την καταλάβει, δεν μπορεί να την αποδεχτεί. Έχει τις δικές της απόψεις περί ηθικής, έρωτα, γάμου, ανατροφής των παιδιών κι έρχεται αυτή η γυναίκα – μετά τη χιονοστιβάδα – να της γκρεμίσει την εικόνα που είχε στο μυαλό της.
Σπουδαία ταινία, απίστευτα σαρκαστική για την ανθρώπινη βλακεία, για το αρσενικό που φθίνει, για το αναδιατυπωμένο αίσθημα της αυτοσυντήρησης. Ταινία η οποία πέρα όλων των άλλων βγάζει και πολύ γέλιο. Οι σκηνές δε τόσο της χιονοστιβάδας (επανερχόμαστε σε αυτήν) όσο και του λεωφορείου στο φινάλε, πραγματικά σε κάνουν να χεστείς πάνω σου. Μάλιστα, η σκηνή του λεωφορείου, δεν ξέρω γιατί, αλλά με παρέπεμψε σε ανάλογη σκηνή από την έξοχη γαλλική τηλεοπτική σειρά «Les revenants». Όπως και να 'χει, η αποκαλυπτική τελευταία σκηνή δείχνει πως μόνο η γυναίκα «ελευθερίων ηθών» δεν φοβάται, μιας που είναι κατασταλαγμένη και χρησιμοποιεί το ρημάδι το μυαλό της κι όχι τα συναισθήματα, τις προκαταλήψεις και τις ορμόνες της. Το ξαναλέμε: μια ταινία – εμπειρία, μια από τις καλύτερες ταινίες που θα δείτε μέσα στο 2015!
Η υπόθεση: Μια τετραμελής οικογένεια από τη Σουηδία ταξιδεύει στις Γαλλικές Άλπεις για να απολαύσει μερικές μέρες διακοπών κάνοντας σκι και περνώντας πολύτιμο χρόνο όλοι μαζί. Ο ήλιος λάμπει και οι πίστες είναι συναρπαστικές, αλλά κατά τη διάρκεια ενός γεύματος στο εστιατόριο στην πλαγιά του βουνού, μια χιονοστιβάδα φέρνει τα πάνω-κάτω. Κι ενώ οι πελάτες τρέχουν να κρυφτούν, η Έμπα, η μητέρα, ψάχνει τον Τόμας, τον σύζυγό της, προσπαθώντας ταυτόχρονα να προστατεύσει τα παιδιά τους. Εντωμεταξύ, όμως, ο Τόμας το ’χει βάλει στα πόδια. Η πραγματικότητα ξαναβρίσκει τους ρυθμούς της με αμήχανα γέλια, μιας που η επικείμενη τραγωδία αποτράπηκε, αλλά η βάση της οικογένειας έχει κλονιστεί ανεπανόρθωτα. H απροσδόκητη αντίδραση του Τόμας θα κάνει τα μέλη της οικογένειας να επανεξετάσουν τους ρόλους τους και όσα παίρνουν ως δεδομένα, μ' ένα ερωτηματικό να ίπταται πάνω από τον πατέρα ειδικά. Το τέλος των διακοπών πλησιάζει και ο γάμος του Τόμας και της Έμπα κρέμεται από μια κλωστή, καθώς ο Τόμας προσπαθεί απεγνωσμένα να ανακτήσει το ρόλο του ως πατριάρχη της οικογένειας.
Η άποψή μας: Η «ελεγχόμενη» χιονοστιβάδα που βλέπουμε στο πρώτο μέρος της ταινίας (μια από τις πιο συναρπαστικές σκηνές που έχουν γυριστεί ποτέ στην παγκόσμια ιστορία του σινεμά τολμώ να πω!) συνιστά ανωτέρα βία. Είτε ως ένστικτο, όμως είτε ως κάτι που έχουμε διδαχθεί, που έχει εγγραφεί στην κυτταρική μας μνήμη, θεωρούμε ότι η πρώτη κίνηση είναι σε τέτοιες περιπτώσεις να προστατέψουμε τα παιδιά μας κι όχι να σώσουμε τους εαυτούς μας. Η Έμπα αυτό κάνει: προσπαθεί να προστατέψει τα ανήλικα παιδιά της, τον γιο της και την κόρη της. Ο Τόμας όμως το βάζει στα πόδια! Και το μόνο που ασυναίσθητα προσπαθεί να σώσει είναι το... κινητό του! Καθόλου ηρωικό, καθόλου «ηθικό», καθόλου «ανδρικό». Στην αρχή προσπαθεί να αρνηθεί ότι το έσκασε: είναι θέμα οπτικής γωνίας και αντίληψης των πραγμάτων, υποστηρίζει. Όταν αποδεικνύεται ότι το έσκασε, λυγίζει. Σπάζει. Κομματιάζεται.
Όλα αυτά, όμως, ο σκηνοθέτης τα δίνει με χιούμορ στο όριο ανάμεσα στην ειρωνεία και τον κυνισμό. Ο κοκκινοτρίχης χίπστερ φίλος προσπαθεί να τον βοηθήσει, να τον υπερασπιστεί, η... λογική του όμως κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα. Η οικογένεια έχει κλονιστεί (ναι, από ένα τέτοιο γεγονός – υπάρχει άλλο καλύτερο που να δείχνει στο σύντροφό σου αν μπορεί να βασιστεί επάνω σου;). Τα παιδιά κρατάνε μούτρα αρχικά και μετά φοβούνται πως οι γονείς τους θα χωρίσουν. Ο σκηνοθέτης βάζει ακόμα ένα στοιχείο. Τη Σουηδή «ελευθερίων ηθών» που συναντά η οικογένεια στο σαλέ. Βρίσκεται εκεί μόνη της και βρίσκει γκόμενο, εν γνώσει του συζύγου της. Η σχέση τους είναι ελεύθερη και έχουν και παιδιά. Η μεγαλωμένη με ηθικούς φραγμούς Έμπα δεν μπορεί να την καταλάβει, δεν μπορεί να την αποδεχτεί. Έχει τις δικές της απόψεις περί ηθικής, έρωτα, γάμου, ανατροφής των παιδιών κι έρχεται αυτή η γυναίκα – μετά τη χιονοστιβάδα – να της γκρεμίσει την εικόνα που είχε στο μυαλό της.
Σπουδαία ταινία, απίστευτα σαρκαστική για την ανθρώπινη βλακεία, για το αρσενικό που φθίνει, για το αναδιατυπωμένο αίσθημα της αυτοσυντήρησης. Ταινία η οποία πέρα όλων των άλλων βγάζει και πολύ γέλιο. Οι σκηνές δε τόσο της χιονοστιβάδας (επανερχόμαστε σε αυτήν) όσο και του λεωφορείου στο φινάλε, πραγματικά σε κάνουν να χεστείς πάνω σου. Μάλιστα, η σκηνή του λεωφορείου, δεν ξέρω γιατί, αλλά με παρέπεμψε σε ανάλογη σκηνή από την έξοχη γαλλική τηλεοπτική σειρά «Les revenants». Όπως και να 'χει, η αποκαλυπτική τελευταία σκηνή δείχνει πως μόνο η γυναίκα «ελευθερίων ηθών» δεν φοβάται, μιας που είναι κατασταλαγμένη και χρησιμοποιεί το ρημάδι το μυαλό της κι όχι τα συναισθήματα, τις προκαταλήψεις και τις ορμόνες της. Το ξαναλέμε: μια ταινία – εμπειρία, μια από τις καλύτερες ταινίες που θα δείτε μέσα στο 2015!
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 15 Ιανουαρίου 2015 από την Feelgood
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η δική σου κριτική