Διπλή ζωή
του Georg Maas. Με τους Juliane Köhler, Liv Ullmann, Ken Duken, Rainer Bock, Sven Nordin, Julia Bache-Wiig, Klara Manzel
Truth or Dare?
του Θόδωρου Γιαχουστίδη (@PAOK1969) 
Τέρμα τα θαύματα, τα σινεμά κλειστά, δεν υπάρχεις πια, δεν υπάρχεις...
Κάθε χώρα κουβαλάει μια πολύ μεγάλη πληγή. Ένα τραύμα περασμένο στη συλλογική μνήμη, που δυσκολεύεται να επουλωθεί. Στην Ελλάδα πχ έχουμε τον Εμφύλιο, ό,τι χειρότερο μπορεί να βιώσει ένας λαός δηλαδή. Η Γερμανία έχει... δύο τραύματα! Χωρισμένη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σε (καπιταλιστική) Δυτική και σε (κομουνιστική) Ανατολική, θα χρειαστεί πολύ καιρό ακόμα για να συνέλθει, παρά το γεγονός ότι είναι πλέον ενωμένη. Τα φαντάσματα του παρελθόντος δεν φεύγουν με χολιγουντιανά Ghostbusters...
Από τη μία οι Ναζί. Και από την άλλη η Στάζι. Η μυστική υπηρεσία – αστυνομία – κράτος εν κράτει της Ανατολικής Γερμανίας. Που εγκλημάτησε κατά συρροή. Που παγίδευσε ανθρώπους. Που χρησιμοποίησε φρικιαστικές μεθόδους για να πετύχει τους σκοπούς της. Τα... κατορθώματά της απασχολούν πλέον συχνά τον σύγχρονο γερμανικό κινηματογράφο. Κι αυτή η ταινία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Η υπόθεση: Η Κατρίνε είναι μια καλοστεκούμενη μεσήλικη γυναίκα. Ζει κοντά στο Μπέργκεν, στη Νορβηγία, μαζί με τον αξιωματικό υποβρυχίων σύζυγό της. Είναι πλέον γιαγιά καθώς η μονάκριβη κόρη της γέννησε (χωρίς να παντρευτεί) μια μικρούλα. Αλλά και η μητέρα της Κατρίνε μένει πολύ κοντά τους... Ο πατέρας της ήταν Ναζί στρατιώτης, ο οποίος σύναψε ερωτικές σχέσεις με τη Νορβηγίδα μητέρα της Κατρίνε – κάτι συνηθισμένο τότε. Η γερμανική κυβέρνηση μάζεψε αυτά τα παιδιά και τα μεγάλωσε σε ορφανοτροφεία, στο πλαίσιο του προγράμματος «Lebensborn», με τελικό στόχο την καθαρότητα της Αρίας Φυλής. Όταν η Κατρίνε έγινε 20 χρονών, το έσκασε από την Ανατολική Γερμανία, κατάφερε να φτάσει στη Νορβηγία και με τα πολλά, να βρει τη μητέρα της. Ζει πλέον μια ευτυχισμένη ζωή. Καθώς, όμως, το 1990, πέφτει το Τείχος του Βερολίνου, τα πράγματα αλλάζουν. Ένας Γερμανός δικηγόρος ζητάει από την Κατρίνε και τη μητέρα της να γίνουν μάρτυρες σε μια δίκη εναντίον του νορβηγικού κράτους, εκ μέρους των παιδιών του πολέμου, όπως είναι κι εκείνη. Η Κατρίνε αντιστέκεται. Σταδιακά ένα δίκτυο καλά κρυμμένων μυστικών του παρελθόντος αποκαλύπτεται, ώσπου η Κατρίνε καταλήγει ολοκληρωτικά εκτεθειμένη. Τότε, τα αγαπημένα της πρόσωπα θα πρέπει να πάρουν θέση. Τι έχει μεγαλύτερη σημασία: η ζωή που έχουν ζήσει μαζί ή το ψέμα στο οποίο βασίζεται;
Η άποψή μας: Το 2006 είδαμε τις «Ζωές των άλλων», που έφτασαν να κερδίσουν το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Πέρσι είδαμε το «Παιδί από τη Γερμανία». Τούτη η ταινία διαθέτει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες. Το μεγάλο της ατού, όμως, είναι άλλο. Δεν έχει να κάνει με το «κατασκοπικό» ντεκόρ του όλου πράγματος. Ούτε ακόμα ακόμα για την αποκάλυψη της αλήθειας, το πραγματιστικό αντικείμενο όλων σχεδόν των ταινιών. Όχι, εδώ έχουμε να κάνουμε με το ζήτημα της ταυτότητας. Αυτό βρήκα εγώ πιο ενδιαφέρον. Κάτι ανάλογο επιχειρεί και ο Cristian Petzold στο «Phoenix», αλλά το κάνει πολύ πιο καλά και ολοκληρωμένα. Κι εδώ όμως ο θεατής «τσιμπάει». Πώς είναι να ζεις επί χρόνια ένα ρόλο; Να υποδύεσαι μια κατασκευασμένη περσόνα, με συγκεκριμένο σκοπό; Κι όμως, να φτάνεις να δημιουργείς οικογένεια, να αγαπάς, να ερωτεύεσαι, να βιώνεις την καθημερινότητα με τα καλά και τα κακά της. Να ξεχνάς το ρόλο σου. Να γίνεσαι ο ρόλος. Έως ότου εξωτερικοί παράγοντες να έρχονται να σε «ξυπνήσουν» και να σε χώσουν εκ νέου στη διαμορφούμενη πραγματικότητα. Ζόρικο.
Ο σκηνοθέτης έχει στα χέρια του μια υπέροχη ηθοποιό, την Juliane Köhler (την είχαμε γνωρίσει σε μια άλλη γερμανική ταινία που κέρδισε Όσκαρ, το «Πουθενά στην Αφρική»). Να ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση και να πούμε πως στη Γερμανία υπάρχουν τουλάχιστον τρεις παγκοσμίου κλάσης γυναίκες ηθοποιοί αυτήν τη στιγμή: ετούτη, η Martina Gedeck και η κορυφαία όλων, Nina Hoss. Κάτι καλό κάνουν εκεί οι Γερμανοί (που, μην το ξεχνάμε, είναι φίλοι μας...). Γενικώς, από ερμηνείες δεν πάσχει η ταινία. Πάσχει από αποστασιοποίηση – που στην προκειμένη περίπτωση οδηγεί σε αποδραματοποίηση – ενώ ταυτόχρονα παλεύει να εκμαιεύσει μελό στοιχεία. Δεν γίνεται ρε παιδιά αυτό. Αλλά και δομικά, με το παρελθόν να παρουσιάζεται με χοντρό κόκκο, εμβόλιμα στο φιλμικό παρόν, ο θεατής αποπροσανατολίζεται και δυσκολεύεται να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει και πότε. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ευπρεπές, η ταινία όμως θα μπορούσε να πιάσει πολύ μεγαλύτερες επιδόσεις.
ΥΓ: Μα γιατί στο φινάλε τους, πολλές ταινίες δείχνουν τους ήρωες να φεύγουν προς άγνωστη κατεύθυνση, μόνο και μόνο για να τους δούμε να παθαίνουν κάτι τραγικό; Ευκολία δεν είναι αυτό; Τέλος πάντων...
Η υπόθεση: Η Κατρίνε είναι μια καλοστεκούμενη μεσήλικη γυναίκα. Ζει κοντά στο Μπέργκεν, στη Νορβηγία, μαζί με τον αξιωματικό υποβρυχίων σύζυγό της. Είναι πλέον γιαγιά καθώς η μονάκριβη κόρη της γέννησε (χωρίς να παντρευτεί) μια μικρούλα. Αλλά και η μητέρα της Κατρίνε μένει πολύ κοντά τους... Ο πατέρας της ήταν Ναζί στρατιώτης, ο οποίος σύναψε ερωτικές σχέσεις με τη Νορβηγίδα μητέρα της Κατρίνε – κάτι συνηθισμένο τότε. Η γερμανική κυβέρνηση μάζεψε αυτά τα παιδιά και τα μεγάλωσε σε ορφανοτροφεία, στο πλαίσιο του προγράμματος «Lebensborn», με τελικό στόχο την καθαρότητα της Αρίας Φυλής. Όταν η Κατρίνε έγινε 20 χρονών, το έσκασε από την Ανατολική Γερμανία, κατάφερε να φτάσει στη Νορβηγία και με τα πολλά, να βρει τη μητέρα της. Ζει πλέον μια ευτυχισμένη ζωή. Καθώς, όμως, το 1990, πέφτει το Τείχος του Βερολίνου, τα πράγματα αλλάζουν. Ένας Γερμανός δικηγόρος ζητάει από την Κατρίνε και τη μητέρα της να γίνουν μάρτυρες σε μια δίκη εναντίον του νορβηγικού κράτους, εκ μέρους των παιδιών του πολέμου, όπως είναι κι εκείνη. Η Κατρίνε αντιστέκεται. Σταδιακά ένα δίκτυο καλά κρυμμένων μυστικών του παρελθόντος αποκαλύπτεται, ώσπου η Κατρίνε καταλήγει ολοκληρωτικά εκτεθειμένη. Τότε, τα αγαπημένα της πρόσωπα θα πρέπει να πάρουν θέση. Τι έχει μεγαλύτερη σημασία: η ζωή που έχουν ζήσει μαζί ή το ψέμα στο οποίο βασίζεται;
Η άποψή μας: Το 2006 είδαμε τις «Ζωές των άλλων», που έφτασαν να κερδίσουν το ξενόγλωσσο Όσκαρ. Πέρσι είδαμε το «Παιδί από τη Γερμανία». Τούτη η ταινία διαθέτει στοιχεία και από τις δύο προηγούμενες. Το μεγάλο της ατού, όμως, είναι άλλο. Δεν έχει να κάνει με το «κατασκοπικό» ντεκόρ του όλου πράγματος. Ούτε ακόμα ακόμα για την αποκάλυψη της αλήθειας, το πραγματιστικό αντικείμενο όλων σχεδόν των ταινιών. Όχι, εδώ έχουμε να κάνουμε με το ζήτημα της ταυτότητας. Αυτό βρήκα εγώ πιο ενδιαφέρον. Κάτι ανάλογο επιχειρεί και ο Cristian Petzold στο «Phoenix», αλλά το κάνει πολύ πιο καλά και ολοκληρωμένα. Κι εδώ όμως ο θεατής «τσιμπάει». Πώς είναι να ζεις επί χρόνια ένα ρόλο; Να υποδύεσαι μια κατασκευασμένη περσόνα, με συγκεκριμένο σκοπό; Κι όμως, να φτάνεις να δημιουργείς οικογένεια, να αγαπάς, να ερωτεύεσαι, να βιώνεις την καθημερινότητα με τα καλά και τα κακά της. Να ξεχνάς το ρόλο σου. Να γίνεσαι ο ρόλος. Έως ότου εξωτερικοί παράγοντες να έρχονται να σε «ξυπνήσουν» και να σε χώσουν εκ νέου στη διαμορφούμενη πραγματικότητα. Ζόρικο.
Ο σκηνοθέτης έχει στα χέρια του μια υπέροχη ηθοποιό, την Juliane Köhler (την είχαμε γνωρίσει σε μια άλλη γερμανική ταινία που κέρδισε Όσκαρ, το «Πουθενά στην Αφρική»). Να ανοίξουμε εδώ μια παρένθεση και να πούμε πως στη Γερμανία υπάρχουν τουλάχιστον τρεις παγκοσμίου κλάσης γυναίκες ηθοποιοί αυτήν τη στιγμή: ετούτη, η Martina Gedeck και η κορυφαία όλων, Nina Hoss. Κάτι καλό κάνουν εκεί οι Γερμανοί (που, μην το ξεχνάμε, είναι φίλοι μας...). Γενικώς, από ερμηνείες δεν πάσχει η ταινία. Πάσχει από αποστασιοποίηση – που στην προκειμένη περίπτωση οδηγεί σε αποδραματοποίηση – ενώ ταυτόχρονα παλεύει να εκμαιεύσει μελό στοιχεία. Δεν γίνεται ρε παιδιά αυτό. Αλλά και δομικά, με το παρελθόν να παρουσιάζεται με χοντρό κόκκο, εμβόλιμα στο φιλμικό παρόν, ο θεατής αποπροσανατολίζεται και δυσκολεύεται να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει και πότε. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ευπρεπές, η ταινία όμως θα μπορούσε να πιάσει πολύ μεγαλύτερες επιδόσεις.
ΥΓ: Μα γιατί στο φινάλε τους, πολλές ταινίες δείχνουν τους ήρωες να φεύγουν προς άγνωστη κατεύθυνση, μόνο και μόνο για να τους δούμε να παθαίνουν κάτι τραγικό; Ευκολία δεν είναι αυτό; Τέλος πάντων...
Στις δικές μας αίθουσες? Στις 13 Νοεμβρίου 2014 από την Strada Films
